Georganiseerd verset blijft achterwege
Tsjechische studenten
beschoten Russen
„Ulbricht
nam
revanche"
Tweede Kamer komt
dinsdag bijeen
N.O.C. wil
toestand nog
even aanzien
In strijd met
V.N.-liandvest'''
Vereiellitg van
BERLIJN SE MEVR
AFGELOPEN
BOE
OMVER
STENEN
PROF. KAPTEYN
REACTIE
VERGELIJKING
AUGUSTUS 1968
9K
■OOir
'WHSV r^jgrcHO- 'y^-
SrgNfeu* rx_-l HO*3ARlJB'
„MACHTELOOS, MET TRANEN VAN WOEDE"
V
WALTER ULBRICHT
Van onze correspondent
PARIJS De Oostduitse leider Wal
ter Ulbricht schijnt de kwade ge
nius te zijn geweest die de Russen
heeft aangespoord gewapenderhand
in Tsjecho-Slowakije in te grijpen.
De vorige week heeft hij de Tsje
chen nog gewaarschuwd dat hij re
vanche zou nemen.
Dit staat te lezen in een boeiende re
portage uit Praag van Raymond
Cartier, de politieke hoofdredacteur
van het Franse blad Paris Match.
Onder de titel „Ulbricht voorspelt zUn
revanche" schrijft Cartier dat Ulbricht
tevergeefs getracht heeft twee conces
sies van de Tsjechen los te kragen tij
dens zijn bezoek aan Karlovy Vary
(Karlsbad) van de vorige week, toen hij
zo uiterst koel door de Tsjechische lei
ders en de bevolking werd ontvangen.
In de eerste plaats eiste hij toen. dat
de Tsjechen pas diplomatieke betrek
kingen met Bonn zouden aanknopen,
als West-Duitsland officieel Oost-Duits-
land erkend zou hebben. Dubcek zou
hen toen hebben geantwoord: „Dat is
uw zaak, niet de onze. Ieder dient zijn
eigen boontjes te doppen."
In de tweede plaats verweet hij de
Tsjechische politici heftig, dat de libe
ralisatie van hun land zijn Berlijnse
muur ondermijnde en daarmee het hele
orthodoxe communistische systeem.
Hij zei, dat er elk jaar 250.000 Oost
duitsers Tsjecho-Slowakije bezochten
en dat hij vreesde, dat velen van hen
van dit bezoek zouden profiteren om
naar West-Duitsland uit te wijken.
Door de toenadering van Praag tot
het Westen was, volgens hem, de Tsje
chische westelijke grens „een zeef ge
worden", waardoor sedert mei reeds 480
Oostduitsers de vrijheid in West-Duits
land hadden verkregen.
Hjj meende, dat de Russen dit niet
lang meer zouden dulden en dat de ge
wapende interventie, waartoe reeds was
besloten voor het overleg te Cierna, niet
al te lang meer op zich zou laten wach
ten.
VF7ENEN Russische pantservoertuigen rollen dreigend langs de grens
tussen Oostenrijk en het bezette Tsjecho-Slowakije. De Oostenrijkse
regering heeft ogenblikkelijk het leger in staat van paraatheid gebracht en
alle grensovergangen naar Hongarije en Tsjecho-Slowakije versperd.
Wederom is Wenen binnen enkele uren het laatste bastion van de vrije pers
geworden, vanwaar opnieuw een drama achter het IJzeren Gordijn zo goed
en zo kwaad als het gaat, nagevolgd moet worden.
Gisteren slaagden kleine groepjes
toeristen er nog in het vrije westen te
bereiken, maar tegen de avond wer
den de grenzen met Hongarije en Tsje-
choslowakije steeds strenger gecontro
leerd, hoewel ook hierover de berichten
tegenstrijdig waren.
De Tsjechische grensbewakers
kregen „assistentie" van Russische
broeders en toen was het goeddeels af
gelopen met het inkomend en uitgaand
verkeer. Van de Oostenrijkse kant wer
den toeristen al kilometers voor de
grens gewaarschuwd door de politie
dat er geen doorkomen aan was en dat
het zinloos was door te rijden. Ook het
telefoonverkeer met het bezette land
werd al snel volledig afgesneden, zodat
het IJzeren Gordijn, dat de Tsjechen
vergeefs wat wilden optillen, weer ge
stalte kreeg in al zijn grimmigheid.
Wenen was verpletterd door de over
rompeling van het buurland, waarmee
de betrekkingen allengs beter werden.
Westerse toeristen uit Tsjechoslowa-
kije, die Wenen nog wisten te bereiken,
konden eenvoudig niet begrijpen, dat
ze hals over kop naar de grens moes
ten vluchten, voor de Russische troepen
uit, terwijl ze enkele uren eerder nog
met Tsjechische vrienden hadden ge
klonken op een betere toekomst.
Uit hun verklaringen bleek dat de
Tsjechoslowaken volledig waren over
rompeld door deze daad van hun socia
listische broeders, net nu ze eindelijk
iets hadden geproefd van de democra
tie en de liberalisatie die Dubcek hun
zou brengen.
Uit hun verklaringen bleek dat de
Tsjechen met starre verbazing, niet
begrijpend, de Russische tanks zagen
naderen. Verscheidene toeristen ver
telden dat de bevolking daar niet
veel meer tegenover kon plaatsen
dan boe-geroep, stenen gooien, schel
den voor fascisten en het zingen van
het volkslied. Op sommige plaatsen
namen eenzame schutters het op te
gen de rode legers, maar van geor
ganiseerd verzet is niets gebleken.
In Praag werd een protesterende
student die op het gebouw van het
Centrale Comité was geklommen
door een Russisch officier neerge
knald. „Machteloos, met tranen van
woede in de ogen, keken de Tsjechen
in de schietklare lopen van het Rus
sische geschut. Ze konden niet nala
ten te schelden maar de Russische
soldaten reageerden niet en keken
strak voor zich uit", aldus een Duit
se toerist die als een van de laatsten
de grens overkwam.
Russische officieren zeiden tegen
de bevolking dat ze waren gekomen
om een dreigende burgeroorlog te
voorkomen en dat ze ook liever thuis
waren gebleven. Men zou de Tsjechi
sche troepen aanvankelijk hebben
wijsgemaakt dat het een oefening
van de bondgenoten van het Pact
van Warschau betrof om te voorko
men dat het tot geregelde gevechten
zou komen.
De Delftse installateur Van Geest,
die in Tsjecho-Slowakije een opdracht
moest uitvoeren, reed tussen de Russi
sche troepen door om de grens in Bra
tislava te bereiken.
„De tanks gingen zeer ruw te keer.
Ze reden verkeersborden en muren
omver. Telefoondraden knapten af en
huizen werden beschadigd. De Russen
werden voortdurend uitgescholden en
met stenen en fruit bekogeld, maar ze
lieten veel over zich heen gaan.
Aan de grens wilden de Russen me
er niet doorlaten. Op een gegeven mo
ment. toen ze even niet goed opletten,
ben ik vol gas doorgereden. Even ver
derop waren de Tsjechische grenswach
ten die mij wel doorlieten", aldus een
opgeluchte heer Van Geest.
Om half acht gisteravond kwam nog
een toerist over de grens die grote on
rust meldde in Bratislava, waar enkele
Russische tanks in brand gestoken zou
den zijn. Studenten hadden de gebou
wen van de universiteit bezet en de
Russen hadden het vuur pp hen ge
opend. Daarbij zouden vele doden zijn
gevallen. De Tsjechische radio- en te
levisiestations roepen echter op tot
kalmte om bloedvergieten te voorko
men. Langzaam maar zeker hebben de
Russische troepen het land gisteren
volledig in bedwang gekregen. De troe
penovermacht werd ook in de avond
uren nog vergroot en nog steeds land
den Russische toestellen op het vlieg
veld rond Praag.
„Ik heb gezien dat er wat auto's wer
den omgegooid in Praag om de tanks
te beletten naar het regeringscentrum
op te rukken, maar de Russen reden er
dwars doorheen. De Tsjechen gooiden
uit machteloze woede stenen naar de
pantservoertuigen, die daarop in de
lucht schoten", aldus een reiziger.
Tsjechische journalisten, schrijvers
en kunstenaars hebben opgeroepen tot
een algemene staking om te protesteren
tegen de daad van de Russen en om de
0 Een beeld dat de verschrikkingen van de Hongaarse opstand in 1956
weer in herinnering roept: de dreigende loop van een Russische tank
ter intimidatie van een volk dat naar een zweempje vrijheid streeft. De
Russische tank staat opgesteld op het Wenceslausplein in de Tsjechische
hoofdstad Praag (foto links). Rechts Russische bezettingstroepen in de stra
ten van Praag, met gemengde gevoelens opgenomen door de Tsjechische
bevolking. De troepen vormen een onderdeel van het kordon dat rondom
het gebouw van de Tsjechoslowaakse communistische partij is gelegd, waar
Dubcek en andere partijleiders praktisch gevangen zitten.
lMIIVfVtfWmVftllWVIMMMMVtllltfVMIIVtMIMVVMIMVItttffimfffllttVfVmVVItttMftHIMIIIMIimiVltllVMtlltVllfMtlMMfmtfmfIVVItVVIIinillVfMIII
steun aan Dubcek te onderstrepen. De
Hongaren die twaalf jaar geleden het
zelfde lot als de Tsjechen nu moesten
ondergaan en die nu gedwongen wor
den hun bijdrage te leveren aan de be
zetting van Tsjecho-Slowakije, hebben
betekenisvol laten weten dat zij hun op
dracht kunnen uitvoeren zonder geweld
te gebruiken.
Wenen, zestig kilometer van de Slo
waakse hoofdstad Bratislava, volgde
met grote aandacht de gebeurtenissen
in het buurland.
UTRECHT „In strijd met alle mo
gelijke bepalingen van het internatio
naal recht".
Dit was gistermorgen de reactie van
prof. mr. P. J. G. Kapteyn, hoogleraar
in Utrecht in het recht van de interna
tionale organisaties op de invasie in
Tsjecho-Slowakije.
Hij wees op het tweede artikel van
het Handvest van de V.N. waarin staat
dat alle landen zich moeten onthouden
van bedreiging met, of gebruik van ge
weld tegen de territoriale integriteit of
politieke onafhankelijkheid van elke
staat.
In 1965 nam de Algemene Vergade
ring van de V.N. een verklaring van
dezelfde strekking aan; in 1966 werd
deze nog een keer herhaald. Juist Rus
land drong toen aan op aanvaarding
van die verklaring...
DEN HAAG In het gebouw van
het Nederlands Olympisch Comité
was de directeur ir. A. Paulen niet
van zijn radiotoestel weg te krijgen.
HU volgde gespannen de reportages
over de situatie en de ontwikkelin
gen In Tsjecho-SlowakUe.
Het N.O.C. heeft echter nog geen
vergadering belegd om zich over de
ernstige toestand die ook voor de
sportwereld is geschapen, te beraden.
Zoals bekend besloot het N.O.C.
op 6 november 1956, enkele dagen
na het neerslaan van de Hongaarse
vrijheidsbeweging door de Russen,
om geen Nederlandse ploeg naar de
Olympische Spelen in Melbourne te
zenden. Een dergelijk besluit werd
toen ook genomen door Spanje en
Zwitserland.
„Wij willen ditmaal geen over
haaste stappen nemen", zei de heer
Paulen gistermiddag. „Wij blijven
de ontwikkelingen op de voet vol
gen. Er is echter nog geen vergade
ring uitgeschreven, want wij willen
eerst afwachten en de zaak nog even
aanzien".
DEN HAAG De Tweede Kamer vergadert dinsdag in spoedzitting over de
gebeurtenissen in Tsjecho-Slowakije. Premier De Jong zal dan een verklaring
afleggen, waarna de Kamer haar mening kan geven.
De regeringspartijen overwegen één spreker namens hen allen te laten spreken.
Vandaag zou hierover de beslissing vallen. In de wandelgangen van de Twee
de Kamer ging gisteren het gerucht, dat ook de oppositie, zo ze dat wil, aan
deze „coalitie" zal kunnen deelnemen. Gisteravond was hierover echter nog
geen contact met de Partij van de Arbeid opgenomen.
De tweede voorzitter van de Kamer,
drs. G. M. Nederhorst, deelde gister
middag mee dat de Kamer als het nodig
mocht zUn, ook maandag zou kunnen
vergaderen. „Er zUn evenwel veel le
den in het buitenland, die nog op de
hoogte moeten worden gebracht van het
besluit om de Kamer b(jeen te roepen".
De parlementaire vertegenwoordi
ging, die o.l.v. Kamervoorzitter mr. Van
Thiel in Indonesië is, is niet terugge
roepen.
Drs. Nederhorst deelde een en ander
mee na de vergadering van premier De
Jong en de ministers Luns (Buitenland
se Zaken) en Udink (waarnemer voor
zijn collega Den Toom van Defensie)
met de vaste commissies uit de Twee
de Kamer voor buitenlandse zaken en
defensie. Ook de staatssecretarissen De
Koster (Buitenlandse Zaken) en Haex
(Defensie) waren aanwezig.
De waarnemend voorzitter van de
commissie voor Buitenlandse Zaken,
mr. M. van der Stoel, zei dat de twee
commissies zich eensgezind hadden ge
steld achter de verklaring, die de rege
ring had afgelegd. De communistische
leden waren echter niet bij de vergade
ring geweest; de leden van de P.S.P.
waren wèl aanwezig.
Er was met de ministers gepraat over
de mogelijkheid om een beroep te doen
op de Veiligheidsraad, maar een initia
tief daartoe zal wel smoren in een Rus
sisch veto, aldus mr. Van der Stoel.
Over een rechtstreeks ingrijpen door
landen van de NAVO. dat grote gevol
gen kan hebben, is niet gepraat, zei mr.
Van der Stoel. Het is natuurlijk wel
mogelijk dat maatregelen op econo
misch gebied worden getroffen, maar
de regering en de Kamercommissie»
hebben dit punt nog niet aangeroerd.
Er is wel gesproken over eventuele mo
rele druk.
De commissies menen, dat het bezoek.., i
van een aantal leden van de Tweede
Kamer aan Polen niet moet doorgaan.
Premier De Jong las gistermiddag -
na een twee uur durende spoedverga
dering van de ministerraad de volgen
de regeringsverklaring voor:
„De Nederlandse regering heeft met
afschuw en grote bezorgdheid kennis
genomen van het militaire ingrijpen
van de Sovjet-Unie en enige andere le
den van het Warschaupact in Tsjecho-
Slowakije, dat juist een hoopgevende
ontwikkeling doormaakt. Door deze
agressie is de onrust in de wereld ver
hoogd en de mogelijkheid van een meer
blijvende ontspanning weer vermin
derd."
„Het Nederlandse volk, dat de bezet
ting van het eigen land heeft gekend,
voelt in bijzondere mate mee met het
Tsjechische volk, dat in dit opzicht al
zoveel leed te verdragen heeft gehad."
De minister-president verklaarde in
een toelichting, dat de regering nog
zelfstandig en met de NAVO-partner»
overlegt over eventuele stappen bij de
Russische regering.
NAVO: WAAKZAAM BLIJVEN
Welke gevolgen heeft het Russische
militaire ingrijpen in Tsjecho-
Slowakije voor de militaire paraatheid
van de Navo? Een brandende vraag
in het Westen. Een vraag ook waar
van het antwoord niet in enkele woor
den is weer te geven. Het .is vanzelf
sprekend dat het Westen en met
name de Noord-Atlantische Verdrags-
Organisatie de situatie achter het
IJzeren Gordijn met meer zorg dan
tot nu toe gaat bekijken. Daarbij zal 't
in feite wel blijven, want werkelijk
fundamentele veranderingen in de ver
houding tussen het Pact van Warschau
en de Navo zijn op dit ogenblik niet
te verwachten.
In hoeverre kan van een relatie tus
sen beide militaire blokken worden ge
sproken? Een verhouding in de zin van
een bepaald contact bestaat er feitelijk
niet. Beide blokken fungeren als pijlers
van het machtsevenwicht in de we
reld. Zolang in Europa Amerikaanse
nucleaire ladingen zijn opgeslagen zul
len zo is de redenering in kringen
van de Navo in Den Haag de landen
van het Pact van Warschau zich er
wel voor hoeden om in dit werelddeel
een oorlog te beginnen.
TVe NAVO werd indertijd opgericht
mede als een reactie op de stalN
nistische staatsgreep in Tsjecho-Slo
wakije van 1948. Het Oostblok
reageerde later met de vorming van 't
Pact van Warschau onder het voor
wendsel dat door het toetreden van
West-Duitsland tot de Navo de vei
ligheid van de Sovjet-Unie in gevaar
zou komen. Het Pact van Warschau
is daarom in de eerste plaats bedoeld
als een scherm voor de verdediging
van de Sovjet-Unie.
Het Pact van Warschau is niet zo
sterk geïntegreerd als de Navo. Het
heeft een gemeenschappelijke bevel
hebber, een raad van ministers, maar
het beschikt over veel minder insti
tuten. Wel stoelt het Oostelijk bond
genootschap op een reeks bilaterale
kije wel en Roemenië niet door Rus
sische tanks onder de voet gelopen?
Militaire kringen in Den Haag geven
daarop dit antwoord:
Fke Russen moeten de toestand in het
Middeneuropese Tsjecho-Slowakije
gevaarlijker hebben geacht dan in de
Zwarte-Zeestaat Roemenië. Het ge
drang is in Praag groter dan in Boeka
rest. Moskou heeft de Tsjechoslowaken
steeds met de knoet moeten bedwingen.
Het meent nu de liberaal denkende
communisten met tanks en troepen
weer in het strakke Russische gareel
te krijgen.
Het geeft te denken dat een zo grote
staat machtsmiddelen als een onver-
hoe<ise agressie nodig heeft om een
kleine bondgenoot, met wie hij nog zo
kortgeleden zo broederlijk had onder
handeld, tot de orde te roepen.
De Navo heeft niet metterdaad op de
Russische ingreep gereageerd. Dat lag
ook niet voor de hand. "Volgens Den
Haag zal de agressie voor de strijd
krachten van de Navo geen onmiddellij
ke gevolgen hebben. De invasie is een
Russische „correctie". De Sovjets la
ten 't wel uit hun hoofd om buiten hun
directe invloedsgebieden gewelddadig
op te treden. Het machtsevenwicht
werkt daarbij afschrikwekkend.
Hoge militairen in Den Haag ma
ken van het Russische optreden in
Tsjecho-Slowakije geen argument om
de Navo op te peppen. De leden van
het Atlantisch verbond worden niet
daadwerkelijk bedreigd. Dat alle»
wil niet zeggen dat de Navo zich van
de ruzie bij de overburen achter het
IJzeren Gordijn niets zou aantrekken.
De waarzaamheid zal geen ogenblik
mogen verslappen.
IVe land- en luchtstrijdkrachten van
het Pact van Warschau zijn nog
altijd indrukwekkend en een veel
voud van wat de landen van de Navo
in de loop der jaren hebben opge
bracht. Om wat cijfers te noemen:
In de centrale sector van het ge
bied van de Navo staan paraat opge
steld: 5.700 tanks, 2.200 vuurmonden,
170 raketlanceerinrichtingen en 8.100
pantservoertuigen. Daartegenover
staan paraat in Oost-Duitsland, Po
len, het westen van de Sovjet-Unie
en Tsjechoslowakije: 26.000 tanks,
5.000 vuurmonden, 500 raketlanceer
inrichtingen en 26.400 pantservoertui
gen.
Een vergelijking van de luchtstrijd
krachten van de landen van het Pact
van Warschau (met inbegrip van het
totale Russische potentieel) met die
van de landen van de Navo (met in
begrip van het totale Amerikaanse po
tentieel) leidt tot het volgende beeld:
verdragen. Het overkoepelend ver
drag moet een symbool zijn van de
samenwerking van alle Oosteuropese
landen.
De Sovjet-Unie kan niet hebben dat
in dat samenstel bondgenoten leven die
het Westen bekijken met een bril die
niet door Moskou is goedgekeurd.
Een vraag die in dit verband opkomt
is deze: Waarom wordt Tsjecho-Slowa-
I.C.B.M.-raketten
M.R./I.R.B.M.-raketten
Lange-afstandsbomnien-
werpers
Middelbare-atstands-
bommenwerpers
Lichte bommenwerpers,
jachtbommenwerpers en
verkenningsvliegtuigen
Luchtverdedigingsjagers
PACT VAN
WARSCHAU
900 (U.S.S.R.)
730 (U.S.S.R.)
(waarvan dertig op
onderzeeboten)
200 (U.S.S.R.)
1100 (U.S.S.R.)
2770 (waarvan
2000 in U.S.S.R.)
6340 (waarvan
4735 in U.S.S.R.)
NAVO
1054 (V.S.)
656 (V.S.)
(uitsluitend op onder
zeeboten)
540 (V.S.)
175 (V.S. en Lng.)
4936
1850
