Veenendaals
dagblad
„De jeugd
SVOBODA VERTREKT NAAR RUSLAND is geweldig!"
Lange konvooien
toeristen naar
grens geleid
Buiten
Kabinet bezint zich op
regeringsverklaring
Geestdriftig welkom
voor paus Paulus
Gelders-Utrechtse streekcourant voor Rijn- en Gelderse Vallei
Journalisten en vele
kunstenaars opgepakt
Sovjet-veto
in -raad
OVERLEG IN MOSKOL OVER
BEZETTINGSLEGERS
ABONNEMENTS
PRIJZEN
Mexico ongerust
over gevolgen
voor Spelen
Regime erkennen of niet
Op vliegveld van Bogota
Boerderij afgebrand
Ook weekeinde
nog zomers
Ontroerde mensen
aan de grens
TEGEN IJL TIM A TUM
COLLABORATEURS
VERSTERKINGEN
MOEILIJK
VOLKSLIED
VEILIGHEID
0 J'erwijl employés van de Colombiaanse luchtvaart maatschappij paus Paulus knielend begroeten bij zijn aan
komst op Zuiclamerikaanse bodem, wuift de paus naar de menigte op 't vliegveld van Bogota. Links van hem
(met bril) de Colombiaanse president Carlos Restrepo.
Bur. voor redactie en administratie.
Prins Bernhardlaan 28, Veenendaal,
Telef. 08385-10550 (adm.), 10757 en
10955 (red.). Giro 1321600. Rhenen:
Boekhandel C. Waiboer
VALLEI
Voortzetting van het nieuwsblad „De Vallei", opge
richt In 1926. Uitg.: Wegener's Couranten Concern n.v.
Advert. losse mm-prijs 17 cent. Kleine 'annonces
„Vraag en Aanbod" op di., do. en za. 1-10 woorden
ƒ1,50, ieder woord meer 15 cent.
VRIJDAG 23 AUGUSTUS I968 - 42e JAARGANG no. I98
0 Dit zijn de drie mannen, die vermoedelijk om interventie van Russische
troepen hebben gevraagd. Van links naar rechts: Vasil Bilak, Drahonii-
Kolder en Frantisck Barbirek. Zy hebben gisteren in Praag langdurig met de
Russische bezetters geconfereerd. Deze drie mannen moeten de kern vormen
van een nieuwe, de Russen welgezinde Tsjechische regering.
ÖRAAG President Svoboda gaat naar Moskou om met de Russen te
*- onderhandelen. Hij wordt vergezeld van de ministers Husak, Dzur en Pijler.
Gustav Husak is vice-premier. Martin Dzur is minister van Defensie. Jan Piller
is lid van het presidium en plaatsvervangend minister voor de zware industrie,
fn het gisteren gekozen nieuwe presidium komt zijn naam niet meer voor.
Svoboda maakte zijn besluit om naar Moskou te gaan vanmorgen bekend
over Radio-Praag en alle andere in dienst zijnde Tsjechische zenders. De pre
sident sprak de hoop uit dat hij nog vanavond zijn landgenoten over de
„moeilijke onderhandelingen" zou kunnen inlichten.
Zelfs de vijfhonderd tanks die de Russen in Praag hebben samengetrokken
zijn er niet in geslaagd de bevolking tot onderwerping te brengen. Gistermid
dag hadden zich op het grootste plein van Praag twintigduizend mensen ver
zameld die terugtrekking eisten van de buitenlandse bezettingstroepen. Toen
zij zich na een Russisch ultimatum om vijf uur niet hadden verspreid, open
den de tanks het vuur.
DEN HAAG Duizenden toeristen
in Tsjecho-Slowakije hebben gisteren
in lange konvooien de weg ingeslagen
naar de grens. Het eerste Nederlandse
konvooi vertrok 's morgens om elf uur
uit Praag. De colonnes, die soms op
initiatief van de vakantiegangers zelf,
maar in de meeste gevallen door tus
senkomst van de ambassades in Praag
tot stand kwamen, zijn voor de Rus
sen herkenbaar aan de nationale vlag
gen, die elk konvooi markeren.
Hoeveel Nederlanders gisteren Tsje
cho-Slowakije hebben verlaten is niet
bekend, maar geschat wordt, dat het
om zevenhonderd of achthonderd men
sen moet gaan. Toen de Russen Tsje
cho-Slowakije binnenvielen, waren er
tussen de duizend en twee duizend Ne
derlandse toeristen in dit land.
Vanochtend hebben zeer waarschijn
lijk zestig (of nog meer) Nederlandse
vakantiegangers Praag verlaten met
een Tsjechische bus van het Internatio
nal Student Travel Bureau, een relatie
van de Commissionairs voor Internatio
nale Reisarrangementen in Amster
dam, de CIRA.
Over meer dan vierhonderd Neder-
se toeristen in Bohemen, de Hoge Ta-
tra en het Reuzengebergte is nog wei
nig bekend. De betrokken reisbureaus
hadden eergisteren voor het laatst con
tact met hen. Aangenomen wordt dat
ook zij vandaag (met eigen bussen)
naar de grens zullen gaan.
Uit Tsjecho-Slowakije zijn ook va
kantiegangers per trein vertrokken.
Uit Praag is dit niet mogelijk, maar
de verbindingen tussen Brno en Bratis
lava en de Westduitse grens zijn nor
maal.
WORMERVEER In het Juliana-
ziekenhuis te Zaandam is de achtjari
ge Martin de Gooyer uit Wormerveer
overleden. De jongen was tegen een
trein gelopen, nadat hij over een hek
was geklommen.
Als kleine ronde hutten van inboor
lingen rijzen de molshopen op uit
de groene wei en geven ons er een
bewijs van, dat deze fluwelen graver
een mijnwerker van klasse mag wor
den genoemd. Voor zulk een klein
wezen arbeidt hij echt in groot for
maat en we dienen daarbij niet uit 't
oog te verliezen, dat we bovengronds
slechts een deel van zijn opmerkelijke
activiteiten zien. Het netwerk van
tunnels, ritten en gangen onttrekt zich
uiteraard aan ons oog. Serieuze on
derzoekers hebben berekend, dat in
een gescshikte bodem en een niet al
te korte nacht (b.v. april of augustus)
6 7 hopen, wegende gemiddeld 3.25
kg worden opgeworpen, zodat in een
uur of tien pl.m. 20 kg aarde wordt
verzet en dit betekent voor zo'n klein
dier een behoorlijke prestatie, ook al
is het nóg zo volkomen op delven en
graven ingesteld. Veel zand zal hem
daarbij niet in de ogen vallen, want
deze zijn klein (2 mm), hebben noch
tans leden en kunnen worden geslo
ten. Echter is de mol geenszins blind,
zoals men vaak veronderstelt, doch
veel anders dan licht en donker zal hij
niet kunnen onderscheiden, hoewel op
donkere avonden of 's nachts uitstap
jes bovengronds worden ondernomen.
Gehoor en reuk zijn voorts uitmun
tend ontwikkeld, iedere voortkruipen-
de regenworm wordt vernomen, iedere
gravende larf achtervolgd. Een mol
van 77 gram verorberde in gevangen
schap bijna 3000 gram regenwormen
in 20 dagen. Hiervan bestond 1300
gram uit aanhangende aarde. De mol
nam in die tijd 6 gram toe aan ge
wicht.
23 aug. '68 A. B. WIGMAN
De Nederlandse dagbladen hebben van
het ministerie van Economische Zaken
toestemming ontvangen hun verdere
kostenstijging gedeeltelijk door een be
scheiden verhoging van de abonnements
prijs te compenseren.
Dientengevolge zullen, met ingang van
I september a.s. voor De Vallei de vol
gende abonnementsprijzen gelden:
per week 0.97
per maand 4.15
per kwartaal 12.35
Voor maand- en kwartaallezers, die in
cassokosten willen vermijden Is deze
prijs naar beneden afgerond. Wij beve
len betaling per giro of bank ten zeerste
aan. Van abonnees, die ons hebben ge
machtigd tot afschrijving van het abon
nementsgeld van hun girorekening, ne
men wij (behoudens tegenbericht vóór
27 augustus a.s.) aan, dat zij akkoord
gaan.
DE DIRECTIE
Zij schoten over de mensenmenigte
heen. Toen zelfs dat niet hielp gaven
zij vuurstoten af in de massa. Ver
scheidene mensen werden gedood en
meer dan honderd gewond.
Soortgelijke tonelen hebben zich af
gespeeld in andere steden.
De Russen doen nu wanhopige po
gingen om een nieuwe leiding te vin
den voor de Tsjechoslowaakse commu
nistische partij. Zij hebben gedreigd
zelf de party van leiders te zullen voor
zien tenzij zich zeer spoedig voldoende
kandidaten melden.
Omgekeerd heeft de zittende partij
leiding in weerwil van de arrestatie
van haar belangrijkste leiders, een te-
genultimatum gesteld: binnen 24 uur
alle bezettingstroepen het land uit of
er breekt een algemene staking uit.
Bovendien, aldus dit ultimatum, moet
Dubcek gelegenheid krijgen om zijn
volk toe te spreken.
Overal in Praag rijden nog steeds
auto's rond gesierd met de driekleur
van Tsjecho-Slowakije, met mensen er
in die de Russen uitschelden.rijden
bij voorkeur dwars door Ru^sisphe co
lonnes heen.
Het Tsjechoslowaakse volk heeft
als collaborateurs allen gebrand
merkt. die meewerken met de bezet
ters. De drie leden van het centrale
comité Drahomir Kolder, Frantisek
Babirek, Vasil Bilak en enkele ande
ren die zich hebben geleend voor
vervanging van de door de Russen
gearresteerde leiders, staan prak
tisch alleen.
Intussen doen geruchten de ronde
dat er een golf van arrestaties is be
gonnen. Verscheidene van de zeer
progressieve schrijvers, toneelspe
lers en journalisten zouden al opge
pakt zijn.
Radio-Praag, dat, evenals het pers
bureau Ceteka, lang vrij was in zijn
optreden, is nu ook door de Russen
bezet. Het hele land is in de greep
van de bezetter geraakt, al zijn er
nog steeds clandestine zenders in de
lucht.
De bezetters voeren versterkingen
aan. Op het grote vliegveld van Praag
zijn gisteren Russische en Poolse ver
sterkingen geland, vergezeld van tanks.
Uit alles blijkt dat de Russen en hun
bondgenoten, in weerwil van de protes
ten uit de gehele wereld, vastbesloten
zijn hun wil aan de Tsjecho-Slowaken
op te leggen.
De Tsjechoslowaakse minister van
Buitenlandse Zaken Jiri Hajek is gis
teravond in Wenen aangekomen. Op
het Oostenrijkse ministerie van Bui
tenlandse Zaken verklaarde een amb
tenaar te geloven, dat Hajek in de
loop van vandaag naar de Verenigde
Staten zou vliegen.
Hajek was in Tsjecho-Slowakije. Ver
wacht wordt, dat hij voor de verenig
de naties zijn beklag zal gaan doen
over de Sovjet-bezetting van zijn land.
Radio-Peking heeft de Sovjet-Unie
en de landen van het Warschaupact
er van beschuldigd, dat zij Tsjecho-
Slowakije zijn binnengevallen en zei
dat „de Russische revisionisten op
brutale wijze een ernstige misdaad
hadden gepleegd tegen het volk van
Tsjecho-Slowakije".
ZAANDAM De 65-jarige mevrouw
G. Hartog-Sol is# donderdagmiddag in
Zaandam met haar fiets onder een
truck met oplegger gevallen. Zij was
op slag dood.
0 Trieste taferelen in liet centrum
van Praag. Voor het gebouw
van Radio-Praag werd een Russische
tank door een mol ot of-cocktailge
troffen. Heftig demonstrerende jonge
ren lopen met vlaggen door hun
hoofdstad.
PARIJS Een nieuwe dreiging op
het al dan niet doorgaan van de Olym
pische zomerspelen, die op 12 oktober
in Mexico officieel worden geopend,
hangt als een dreiging boven de hoof
den van de Mexicaanse organisatoren.
Dit is een onverwachte en onvoorzie
ne ontwikkeling als gevolg van de tra
gische gebeurtenissen in Tsjecho-Slo
wakije.
Gevreesd wordt dat er eenzelfde si
tuatie zal ontstaan als toen het Inter
nationale Olympisch Comité besloot
om Zuid-Afrika tot de spelen toe te la
ten, waardoor talloze Zuidafrikaanse
landen en landen van het Oost-blok
van deelneming afzagen. Deze kwestie
werd tenslotte bevredigend opgelost.
Rusland heeft vanmorgen zijn veto
uitgesproken over een Westerse resolu
tie in de Veiligheidsraad, waarin het
militair ingrijpen van de landen van
't Warschau-paet in Tsjecho-Slowakfje
wordt veroordeeld. Het is het 105-dc
Russische veto in de geschiedenis van
de Volkenorganisatie.
De stemming over de resolutie luidde
10 stemmen voor, twee tegen (Rusland
en Hongarije) en drie onthoudingen (Al
gerije, India en Pakistan), zodat er ge
noeg stemmen waren om de resolutie
zonder een veto aan te nemen.
Onmiddellijk na de uitspraak van Ja
cob Malik veroordeelde de Amerikaan
se ambassadeur George Ball de Rus
sische actie als de reactie van een
bange staat, die met brute kracht ge
poogd had de vrijheid in Tsjecho-Slo
wakije te onderdrukken.
Na de stemming diende de Canadese
vertegenwoordiger een voorstel in,
waarin secretaris-generaal Oe Thant
wordt gevraagd een afgevaardigde
naar Praag te sturen om een onder
zoek in te stellen naar het lot van de
aangehouden Tsjechoslowaakse leiders
en hun veiligheid te waarborgen.
DEN I1AAG De ministerraad be
raadt zich vandaag in zijn wekelijkse
vergadering opnieuw over de gevolgen
van de gebeurtenissen in Tsjecho-Slo
wakije. De discussie draait om de re
geringsverklaring die premier De Jong
dinsdag in de spoedvergadering van de
Tweede Kamef zal afleggen.
Een belangrijk punt is de vraag of
Nederland een nieuw regime in Tsje
cho-Slowakije zal moeten erkennen. Het
definitieve Nederlandse standpunt zal
pas worden bepaald nadat in het ver
band van de Navo een gedragslijn is
vastgesteld. Een voorlopige zienswijze
van de regering zou echter vandaag
worden besproken.
In Haagse kringen wijst men er op
dat het nieuwe regime alleen kan func
tioneren met instemming van de be
zettingsmacht. Het zal dus in zekere
mate gemene zaak mqeten maken met
de Russische afwijzing van de liberali
satie-politiek van Dubcek.
De algemene afkeer in Nederland
van de Russische actie tegen Tsjecho-
Slowakije maakt het moeilijk, nieuwe
machtshebbers, die de inval aanvaar
den en ervan profiteren, te erkennen.
Anderzijds erkent Nederland ook de
regeringen van de landen, waarvan
troepen aan de invasie hebben deelge
nomen.
De gevolgen voor de politieke ver
houdingen met Oost-Europa en voor
de handelsbetrekkingen moeten in de
standpuntbepaling worden betrokken.
Een standpunt zal echter slechts een
voorlopig karakter kunnen hebben om
dat de Navo zich nog over de zaak be
raadt en omdat de politieke situatie zo
kort na de invasie nog zeer onzeker is.
De slechte verbindingen met Praag
vormen een extra moeilijkheid om een
goed beeld van de ontwikkelingen in
Tsjecho-Slowakije te krijgen. Het mi
nisterie van Buitenlandse Zaken in Den
Haag kon ook gisteren slechts af en
toe enig contact met ambassadeur Jon-
gejans krijgen. Voor particulieren zijn
de verbindingen op dit ogenblik ge
makkelijker dan voor diplomatieke
doeleinden.
BOGOTA Met het kussen van de landingsbaan op het vliegveld van
de Columbiaanse hoofdstad Bogota is paus Paulus VI gisteren zijn his
torisch bezoek aan Zuid-Amerika begonnen. Om kwart over tien plaatselijke
tijd landde het straalvliegtuig op het tussen twee bergketens van de Andes ge
legen vliegveld. Op hetzelfde ogenblik begonnen de klokken van de 270 kerken
van Bogota te beieren.
Twaalf uur tevoren was de Paus zijn
lange reis op het Romeinse vliegveld
Fiumicino begonnen. Het vliegtuig ver
trok een half uur te Iaat.
Op het vliegveld hield de Paus een
toespraak waarin hij zijn „diepe bitter
heid" en „grote bezorgdheid" uitsprak
over de gebeurtenissen in Tsjecho-Slo
wakije. „Wij zouden graag onze reis
opgeven, als wij wisten dat onze aan
wezigheid en activiteit op een of ande
re wijze zouden kunnen bijdragen tot
verhindering van de rampen die het land
bedreigen dat ons zo dierbaar is", al
dus de Paus.
De Paus merkte voorts op dat de
vrede ernstig is gekwetst en dat op
nieuw de kracht van wapens schijnt te
beslissen over het lot van een ,volk, zijn
zelfstandigheid en zijn waardigheid. Ge
durende de reis werd de Paus voortdu
rend op de hoogte gehouden van de
gebeurtenissen in Tsjecho-Slowakije.
Op het ogenblik dat het pauselijke
vliegtuig het luchtruim van Colombia
binnenvloog, werd over Radio Bogota
het volkslied gespeeld, waarna de om
roeper zei: „Welkom in Colombia, Hei
lige Vader".
Toen het vliegtuig op het vliegveld
van Bogota tot stilstand was geko
men en de Paus in de deuropening
verscheen, steeg een donderend ge
juich op van de ongeveer tiendui
zend mensen, die in vele gevallen
hun nachtrust hadden opgeofferd om
de Paus te kunnen begroeten.
Terwijl het geluid van 21 saluut
schoten tegen de berghellingen weer
kaatste, drukte de Colombiaanse presi
dent Carlos Lleras Restrepo de Paus
als eerste de hand. Na hem volgden
alle kerkelijke hoogwaardigheidsbe
kleders van Colombia.
Langs de tien kilometer lange route
van het vliegveld naar de stad stonden
duizenden mensen, die geestdriftig
juichten toen de limousine waarin de
Paus stond voorbij kwam. Er waren
strenge veiligheidsmaatregelen geno
men.
De Paus zal in Colombia het 29ste
Eucharistische Congres officieel sluiten,
besprekingen voeren met kerkelijke lei
ders en de armen van Bogota bezoe
ken.
HAULERWIJK Vannacht om half
drie is in Haulerwijk een boerderij tot
de grond toe afgebrand. Toen de bewo
ners het gezin W. Nijman (man,
vrouw en drie kinderen) het vuur
ontdekten, stond de boerderij al in lich
terlaaie. Men zag maar amper kans
zichzelf in veiligheid te brengen. Van
de inboedel kon niets worden gered.
Wel slaagde de heer Nijman er nog
in een kalf uit de vlammenzee te ha
len. De brandweer van Haulerwijk was
zeer snel ter plaatse, maar kon niets
meer redden, omdat de waterput een
eind van het brandende pand verwij
derd was.
(Van onze spciale verslaggever
Link van Bruggen)
WEIDHAUS/ROZVADÖV Aangrij
pende momenten aan dc grens. Men
sen die terugkeren uit het door rode
imperialisten overvallen en verraden
land en met tranen in de ogen hun
ervaringen vertellen. Anderen, Tsje
chen en Slowaken, die voor het eerst
fn hun leven met vakantie in het
Westen waren en nu met de moed tn
de schoenen de terugreis naar dc on
vrijheid aanvaarden.
Zoveel verhalen, dat de zeker honderd
reporters, die nog steeds geen toe
stemming hebben naar Praag door te
reizen, en dit waarschijnlijk ook nooit
zullen krijgen er met moeite een
weg in kunnen vinden. De een heeft
het over „steden, die in brand staan"
de ander over „duizenden doden en
gewonden", weer een ander over
„overval-wagens vol met arrestan
ten, die met gillende sirenes door de
straten razen".
De buitenlanders, die hun vakantie in
Tsjecho-Slowakije plotseling zagen
onderbroken, zijn diep geschokt. De
opgekropte angst en spanning ont
laadt zich vaak in krampachtige huil
buien. Met stomheid geslagen zijn er
ook. De laatsten weigeren te spreken
over het onrecht, dat werd aange
daan en waarvan ze door een toeval
lige samenloop van omstandigheden
getuigen waren. De grootste gemene
deler van die veelheid van herinne
ringen komt hierop neer, dat de on
gewapende Tsjechen zich met ware
heldenmoed tegen de communistische
verovering hebben verzet.
De dreiging van tanks en machinege
weren ten spijt hebben ze zich, ieder
op eigen wijze, tegen de overval van
hun zo geheten bondgenoten van het
Warschau-Pact teweergesteld. Er
waren heftige discussies op tsraat, ver
telt 'n Duitser, die Tsjechisch spreekt.
Overal, waar tanks stonden opge
steld, werden de Russen en Polen
door inwoners van Praag benaderd
met de vraag hun uit te leggen waar
om hun soevereiniteit werd ver
kracht.
„De jeugd is geweldig", verklaard een
Engelsman met een gezicht wit van
de slaap. „De jongeren delen vlug
schriften uit, waarin het volk wordt
opgeroepen zich met hand en tand te
gen zijn overweldigers te verzetten.
Studenten dragen met bloed besmeur
de nationale vlaggen. Terwijl ze bij
na in de loop van machinegeweren
kijken roepen ze om vrijlating van
Dubcek en vragen om de terugtrek
king van alle vreemde troepen uit
hun land.
Heel Praag is bedekt met anti-Russi
sche en vooral patriottische leuzen,
aldus een Zweed, die met zijn vrouw
en vier kinderen een omweg van uren
heeft moeten maken om de grens bij
Weidhaus te bereiken. „De kranten,
die nog verschijnen, worden gratis
uitgedeeld. Ik heb Russische tanks in
brand zien staan. Er is met kanon
nen en machinepistolen geschoten.
Van een bloedbad ben ik gelukkig
geen getuige geweest, maar voor het
half vernielde gebouw van Radio-
Praag zijn wel doden en gewdnden
gevallen".
Een Nederlander, de 36-jarige Hage
naar Van der Leer, brengt naar vo
ren dat hij getuige is geweest van
Russische schietpartijen. „Er werd in
eerste instantie over de hoofden van
de mensen geschoten. Ik ben er toen
gauw van door gegaan. Trams, bus
sen en auto's, die als barricade wa
ren gebruikt stonden vernield of uit
gebrand in de straten. Sommige voer
tuigen waren door de oprukkende
tanks helemaal plat gereden. Er is
gebrek aan voedsel. Voor brood en
melk staat men uren in de rij".
Met andere landgenoten was de heer
Van der Leer in colonne door Bohe
men gereden. Zeker dertig auto's be
hoorden hierbij. De stoet was 's mor
gens samengesteld door de Nederland
se ambassadeur in Praag, de heer
Jongejans die persoonlijk voor de be
geleiding zorgde. Na voltooiing van
deze merkwaardige missie vertrok
de diplomaat weer naar zijn moeilij
ke post in Praag, zonder ook maar een
voet op de Westduitse bodem te zet
ten.
Vervolg op pag11
ADVERTENTIE
HOTEL-REST. ..DE KLOM P"
Thans zalen tot 200 personen.
(Van onze weerkundige medewerker)
TJe vooruitzichten blijven gunstig.
Er is alle kans, dat het mooie
weer ook het weekeinde zal voort
duren. Tussen een zich wat verster
kend hogedrukgebied boven Scandi
navië en een lagedrukgebied in Zuid-
Frankrijk, voeren nog iets toenemende
oostelijke winden drogere lucht aan.
De middagtemperaturen zullen in
Gelderland op een peü van 24-26 gra
den liggen.
Een regenfrontje boven West-Enge-
land en Schotland heeft voor ons
geen betekenis meer.
Morgen: Zon op: 05.38 onder: 19.45
Maan op: 05.49 onder: 20.12
