Veenendaals dagblad Zeker achtduizend doden bij aardbevingen in Perzië Grootscheepse reddingsacties Raketten op Da Nang Buiten MARGRIET NIET NAAR RUSLAND Tsjechen vrezen instelling van Sovjet-bestuur Zomer 1968: somber en veel te nat Gelders-Utrechtse streekcourant voor Rijn- en Gelderse Vallei WÊUfm SOLDATEN BEZORGEN PRA VDA Pachman wil met open vizier strijden] TIENDUIZENDEN DAKLOZEN; VELE DORPEN VERWOEST Nederlandse bus had botsing in Tirol Busje reed in op «froep meisjes Vooruitstrevend presidium JOHNSON WAARSCHUWT Slepers Europoort weer aan *1 werk Joden verkeren in gevaar Dronken jongelui richtten ernstige vernielingen aan Enkele buien PERZIE EHERAN Twee zware aardbevin gen hebben zaterdag en zondag het noord westen van Perzië in diepe rouw gedom peld. Binnen enkele minuten werden ruim achtduizend mensen gedood en raakten ongeveer honderdduizend mensen dak loos. Het aantal gewonden en vermisten loopt in de duizenden. Verslaggevers, die door het rampgebied zijn getrokken, schatten het dodental op ongeveer 14.000. S Vergeten menu I Hele dorpen weg Breuklijn Amsterdam, 2 september 1968 In heel Nederland wordt op het ogenblik een kleurenfolder van Margriet verspreid, die uiteraard vóór de gebeurtenissen in Tsjechoslowakije is gedrukt. Daarin kondigt Margriet onder meer een reeks 'plezierige' reisverslagen aan over Rusland. Dat plezier is er intussen helemaal af. U begrijpt dus waarom de reisverslagen niet verschijnen. Hoofdredactie Margriet Machteloos Erelid TE VEEL Censuur Zelfmoord Geruchten Verdeeld TSJECHO-SLOWAKIJE Bur voor redactie en administratie: Prins Bernhardlaan 28, Veenendaal, Telef 08385-10550 (adm.), 10757 en 10955 (red.), Giro 1321600. Rhenen Boekhandel C. Waiboer VALLEI Voortzetting van het nieuwsblad „De Valleiopge richt In 1926. Uitg.: Wegener's Couranten Concern n.v. Advert, losse mm-prijs 17 cent. Kleine -annonces „Vraag en Aanbod" op dl., do. en za. 1-10 woorden ƒ1,50, ieder woord meer 15 C9nt. MAANDAG 2 SEPTEMBER I968 - 42e JAARGANG no. 206 Het noordoosten van Perzië, waar de zware aardbeving tientallen dor pen en steden verwoestte of zwaar beschadigde. Het centrum vanv de ramp zou bij de Russische grens, tussen Mesjed en Quchan, liggen. Het geteisterde ge bied beslaat honderden vierkante kilometers. T«h«rort JMamadan :APQWatóS.;. .tan l'twWwi'r, Vt BtrjoiKj0 De beving van zaterdag had een kracht van 7.8 volgens de schaal van Rich ter. Dat is 0.3 meer dan de aardschokken die in 1962 het leven kostten aan twaalfduizend mensen. De schok, die gisteren de zwaar beproefde reddings ploegen overviel en het rampgebied opnieuw geselde, bleef daar niet ver onder met een kracht van 6.5. SAIGON* Voor het eerst heeft de Viët-Cong vanochtend de stad Da Nang met raketten bestookt. Tien burgers verloren het leven en 50 mensen, voor namelijk burgers, werden gewond. Zeker 13 van de 25 afgevuurde raket ten ontploften in dichtbevolkte wijken* Zes vielen op dc Amerikaanse marine - basis, maar de schade is volgens een Amerikaanse militaire woordvoerder gering. De Viët-Cong beschoot het be stuursgebouw en het politiebureau van Tam Ky in het noorden van Zuit-Viët- nam met mortieren. Vier politieman nen liepen verwondingen op. Hubert Humphrey, de Democratische kandidaat voor de Amerikaanse presi dentsverkiezingen in november, heeft een beroep gedaan op zijn Republikein se rivaal Richard Nixon, samen een waarschuwing tot Noord-Viëtnam te richten, dat zij beiden achter de Ame rikaanse onderhandelaars staan, die in Parijs met Noordviëtnamese afgevaar digden besprekingen voeren. INSSBRUCK Bij een botsing tus sen een Nederlandse en een Duitse bus bij Seefeld in Tirol zijn zaterdag de Nederlandse bestuurder Josef Mengc» leers en tien Duitse passagiers licht ge wond geraakt. i Aan een gelukkig! in onbruik 5 5 geraakt gerecht uit de oude doos 5 werd ik in 't. voorbijgaan herinnerd, 5 5 toen we, terugkerend van een fiets- 5 5 trip langs de bloeiende hei, langs de 5 landelijke weg van „de Vijfsprong i een paar tapuiten als gezelschap 5 5 kregen. Het was eind oogstmaand en 5 5 ze bevonden zich reeds op de trek. Ze 5 vlogen laag over de grond en zetten 5 5 zich nu en dan op de hekpalen van wei- en hooiland. De blauwig-grijze 5 5 rnanel, de witte stuit en dito staart 5 met zwarte zooni maakten de deter- 5 minatie van dit zand- en heivogeltje 5 gemakkelijk genoeg. We zien het helaas 5 minder vaak dan vroeger, want het 5 5 wordt in zijn biotoop (kaal land, dui- 5 5 nen, spoordammen, enz.) bedreigd, 5 5 want het eenzame, verlaten gebied neemt helaas gestaag af. Het ligt bij 5 5 ons niet aan het wegvangen voor con- k sumptiedoeleinden, zoals in Engeland 5 nog een eeuw geleden in zwang was. Bij Pennant's leven een groot orni- thotoog omtrent het midden der 18de eeuw werden er elk jaar in Sussex 5 ongeveer 22.000 stuks bemachtigd en 5 oude jachtboeken beschrijven de 5 vangst minitieus, doch ik wil u deze 5 5 besparen. Soms maakte één man op 5 een trekochtend 50 a 60 stuks tapui- 5 ten buit en het waren vooral de 5 schaapherders, he er zich mee bezig- 5 5 hielden. Waar zich het wolvee ophield I zoals op de Gelderse hei ver- toonde zich graag de tapuit, want hij S 5 zoekt vlokken wol voor het nest. In 5 5 't Frans heet deze soort dan ook zeer 5 5 toepasselijk „traguet prdtre". De vo- 5 5 geitjes werden als ortolanen inge- 5 5 maakt en in 't voorjaar verzamelde (o.m. op de Hebriden) men de kleine 5 5 eitjes als bij ons de kievitseieren. Ze 5 schijnen nog lekker te zijn ook, maar 5 5 ik prijs mij gelukkig, dat deze ge- woonte uit de mode is geraakt. 5 2 september '£8 A. B. WIGMAN 5 j j 10000000001100/1 tu in 111 n m 000000000^000000000000! Het Perzische leger en de Rode Leeuw (het Perzische Rode Kruis) brachten een grootscheepse reddings actie op gang. Met vliegtuigen worden levensmiddelen, water, tenten en medi cijnen naar het veelal woeste bergach tige gebied gebracht. De sjah en keizerin Farah zouden een deel van de hulpverlening op zich hebben genomen. De Perzische premier Amir Abas Hoveida is in het rampge bied aangekomen om op het reddings werk toe te zien. Het geteisterde gebied strekt zich uit over honderden vierkante kilometers tussen de Kaspische Zee, de oostelijke grens met do Sovjet-Unie cn Afghani stan. De provincie Chorassan, ongeveer zeshonderd kilometer van de Perzische hoofdstad Teheran, is het zwaarst ge troffen. Tientallen dorpen en steden zijn verwoest of ernstig beschadigd. In enkele gevallen zijn hele dorpen met in woners en al van de aardbodem ver dwenen. Dramatisch was een van de eerste meldingen van de aardschokken. Een telegrafist uit Birjant seinde: „De aarde schudt onder mijn voe ten, mijn handen trillen... het hele communicatiesysteem stort in el kaar". Daarna was het stil. Een gelukkige omstandigheid is het dat de ramp zich overdag heeft voorgedaan. De mannen werkten op de velden en de kinderen speelden buiten, 's Nachts zouden duizenden mensen meer zijn omgekomen. De ramp in Perzië zou niet helemaal als een verrassing zijn gekomen. Het land ligt op de beruchte ..breuklijn", de denkbeeldige lijn over de aardbol, waarop zich geregeld aardverschuivin gen, aardbevingen of vulkaanerupties voordoen. De laatste tijd werden op de ze lijn onder meer ook Mexico en de Philippijnen door aardbevingen getrof fen. Minister Schut heeft besloten, dat de gemeenten in het vervolg een rijks bijdrage van f 2000 kunnen krijgen als tegemoetkoming in de kosten van het aankopen en afbreken van een thans nog bewoond krot. Die bijdrag is in het bijzonder bedoeld voor de oprui ming van krotten op het platteland en in gebieden, die buiten een sanerings plan zullen vallen. De aardbevingen in Perzië brach ten rouw in duizenden gezinnen. Intens verdriet tekende de gezichten van overlevenden. HELMOND In Helmond is gister middag een busje, waarvan de rem men weigerden, ingereden op een groep van twintig meisjes, die aan een wan- tocht deelnamen. Vier van de kinderen, in leeftijd van tien tot twaalf jaar, werden gewond. Ook de leidster van de groep, de 37-ja- rige mevrouw J. Vos uit Deurne, werd door het busje tegen de weg gesmaakt. Twee van de slachtoffers zijn in een ziekenhuis opgenomen. De rest is met minder ernstige verwondingen naar huis gebracht. Het busje is door de politie in beslag genomen. De 37-jarige bestuurder was zeer onder de indruk van het ongeluk evenals de overige leden van de groep die op het laatste ogenblik het aan stormende busje konden ontwijken. HEEMSTEDE Een uit de zeven tiende eeuw daterend koetshuis en twee daaraan grenzende woningen, op de grens van Heemstede en Bennebroek, zijn zondagmiddag in de as gelegd. Ook 'n nabijgelegen woning waar 8 patiën ten verblijven van de r.-k. psychiatri sche inrichting voor jongens „De Har- tekamp" ging in vlammen op. De scha de is aanzienlijk. ADVERTENTIE I S (Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen). v 9 T>RAAG. De Tsjeehoslowaak- 5 se internationale schaak- grootmeester Ludeb Pachman, ve- le malen kampioen van zijn land en bekend van ontelbare toer- nooien, zal zijn strijd tegen de Sovjetbezetter nooit opgeven. Hij gaf ons gisteren zijn telefoon- nummer in Praag 520947 met het verzoek dit in Nederland bekend te maken. „Laat iedereen die onze zaak moreel steunt mij proberen te bellen", zei hjj, „ik heb dan in ieder geval niet het gevoel alleen te staan". Pach- 5 man, vierenveertig jaar, en sinds 5 1945 overtuigd communist, wenst niet onder te duiken, te vluchten of illegaal te werk te gaan. Hij wil met open vizier strjjden en desnoods zijn arrestatie riskeren. „Ik provoceer om gevangen ge- 5 nomen te worden", verklaarde liij „alleen zo kan ik mjj waarmaken tegenover mijzelf en mijn volk". De schaakgrootmeester, die nooit J meer tegen Russen zal spelen, voorzag een verdeeld Tsjechoslo- waaks volk. „Ik zal trachten dit onheil met papier 1 vernietigen, zonder mij nog langer wan de ver- 5 twijfeling over te geven. Dichters en componisten moeten op bun manier hetzelfde doen. De cultuur moet het laatste woord hebben". Dubcek schetste hij als een tragi- sche gestalte in de Tsjechoslo- 5 waakse geschiedenis. Hij stond 5 voor een afgrijselijk dilemma en hij wilde zjjn volk een bloedbad besparen. Toch had Dubcek vol- gens hem de uiterste consequentie 5 van zijn hervormingsbeleid moe- 5 ten aanvaarden. Alleen door strijd 5 en door arrestatie zou het Tsje- 5 choslowaakse volk voor zjjn ge- 5 weten gezuiverd kunnen worden. „Alles wordt straks rustig in 5 Tsj.-Slowakjje", aldus Pachman. 5 „EergLsternacht heb ik naar We- 5 nen kunnen vluchten, maar ik heb 5 geweigerd. Eén woord in Praag 5 is meer dan duizend woorden over Praag in het westen". I Angst en machteloosheid zjjn thans kenmerkend voor de hou- 5 ding van het Tsjeehoslowaakse 5 volk. Met uitzondering van en- kele moedige mensen, die van plan zjjn de Russische bezetter op 3 elk front tegenwicht te geven, is er sprake van een zich neerleg- 5 gen bij de situatie. Het verzet kan 5 als gebroken worden beschouwd. 5 5 De door tanks en machinepistolen 5 afgedwongen eisen worden door 5 de partij, de regering eh het par- 5 lement stipt uitgevoerd. '00000*0000000000000000000000000000000000*00; PRAAG Tsjecho-Slowakije wacht met spanning op de reactie van Mos kou op het nieuwgekozen partijpresidiuni, dat in meerderheid uit voor- uitstrevenden bestaat die Alexander Dubcek steunen. Het nieuwe presidium telt 21 in plaats van 11 leden, tiet enige lid van wie bekend is dat hij pro-Moskou is, is Vasjl Uilak, die yorige week is ontslagen uit de leiding van de Slowaakse partij. Het Kremlin zou minstens drie con servatieven in liet presidium hebben ge- eist. In Praag bestaat de vrees dat de Russen nu hun geduld verliezen en het bestuur zelf in handen nemen. Dubcek is eerste partijsecretaris geble ven. Hij verklaarde dat 't voldoen aan de wensen van Moskou de enige vei lige manier is om de 600.000 man van het Pact van Warschau snel het land uit te krijgen. De Tsjeehoslowaakse leiders, zei hij, hadden het „strategisch belang" van andere landen van het Pact van Warschau bij de teóstand in Tsjecho-Slowakije onderschat. President Svoboda is tot erelid van het partijpresidium benoemd, met vol ledige bevoegdheden Twee van Dub- ceks trouwste medewerkers, premier Cernik en voorzitter van de nationale vergadering Smrkovsky, zijn herkozen. Vier leden van het oude presidium komen niet in het nieuwe voor. Het zijn Oldrich Svestka, Emil Rigo, Frantisek Kriegel en Jahomir Kol der. Frantisek Barbirik is van ge woon lid roulerend lid geworden. In Gerekend naar de gemiddelde etmaal- temperatuur in De Bilt is de afgelopen meteorologische zomer (juni, juli en augustus) met een „uitslag" van 16.3 gr. Celsius, 0.1 graad onder normaal geble ven. (De zomer van '67 was juist nor maal). De gemiddelde dagelijkse maximum temperatuur en die spreekt meer tot onze verbeelding gaf met 20.8 gr. C een wat grotere negatieve uitwijking te zien, n.l. 0.9 gr. C (vorige zomer maar —0.2 gr. C). Het aantal zomerse dagen met maxi mum temperatuur boven 25 gr. C was in De Bilt 12 tegen 19 normaal (vorige zomer ook 12). Apeldoorn noteerde echter 13 tegen 20 normaal (vorige zomer 14). De uiter ste temperatuur hier is 31 gr. C geweest op 2 juli. Uit deze cijfers blijkt, dat er thermisch niet zo'n groot verschil met de zomer van 1967 is geewest. Met de zonneschijn staat het anders. De zon scheen in De Bilt van 1 juni tot en met 31 augustus maar ca 515 uren tegen 607 normaal en in de zomer van '67 625 uur. Vergeleken met laatstge noemde zomer was er dus een „vermin dering" van 110 uur overeenkomend met gemiddeld 1 uur en 12 minuten schijnen per dag. Juli was met 205 uren de zonnigste maand (vorig jaar juni met 223). De neerslag is belangrijk groter ge weest dan vorig jaar: in Apeldoorn- Asselsestraat meer dan 351 mm tegen over 236 normaal en 134 mm in de zomer van '67. Een kenmerk van de „regenstijl" van de afgelopen zomer was, dat de neer slag in veel gevallen uit zware buien is gekomen, waardoor er voldoende droge dagen overbleven. In enkele gevallen brachten wolkbreuken 65 tot 70 mm in één etmaal: 20 juni: 68 mm in Oss; be gin juli: 73 mm nabij Delfzijl; 31 augus tus: (53 mm in Nijmegen en 65 mm nabij Venlo. De tophoeveelheid in Apeldoorn was 53 mm op donderdag 29 augustus, de grootste sinds augustus '63 (toen 59). Conclusie: de zomer van 1968 is niet geworden wat we er van hoopten, maar misschien zal de zomerzon volgend jaar beter in vorm zijn. We bevinden ons tenslotte dicht bij een zonnevlekken- maximum en de ervaring heeft geleerd, dat de kans op een mooie warme zomer dan belangrijk groter is dan verder voor en na genoemd maximum. ROTTERDAM De ontevreden par ticuliere slepers gaan vandaag weer aan het werk op de Maasvlakte en in Eurpoort. Vorige week vrijdag hielden ongeveer 35 eigenaren hun schepen aan de wal, omdat zij niet tevreden waren met de verhoging die het aannemings bedrijf Adriaan Volker op de huurta- rieven wilde geven. De besprekingen zullen worden voortgezet. de plaats van Svestka als hoofdredac teur van het partijorgaan Rude Pra- vo is Jiri Sekera benoemd. Het veertiende partijcongres, dat op 9 september zou beginnen, is voor on bepaalde tijd uitgesteld. De Tsjecho-Slowaakse bond van jour nalisten heeft de censuur op pers, radio en televisie voor slechts drie maanden aanvaard. De bond be schouwt voorlopige alle kranten in Praag als illegaal. Twee hooggeplaat ste personeelsleden van het persbu reau CTK zijn wegens collaboratie met de bezetters uit de journalisten- bond gezet. Paus Paulus heeft de Sovjet-bezetting van Tsjecho-Slowakije gisteren tijdens zijn traditionele zegening van pelgrims in zijn zomerresidentie Castelgandolfo scherp veroordeeld. Hij sprak van een „politienachtmerrie" in dat land en een „gevoel van onmacht en fatalis me" bij het aanschouwen van de ge beurtenissen daar, zonder in staat te zijn hulp te bieden. „Wat wij niet meer voor mogelijk hadden gehouden is gebeurd. De inter nationale orde is in haar grondvesten geschokt. Opnieuw zijn wapenen en in timidatie gebruikt om de betrekkingen tussen naties te regelen", aldus de paus. De Tsjecho-Slowaakse onderminister van Binnenlandse Zaken, dr. Jan Zaru- ba, heeft zelfmoord gepleegd nadat hij had geweigerd de documenten van zijn ministerie over te dragen aan de Rus sische geheieme politie. Dit is in wel ingelichte kringen in Praag meege- deel.d Zaruba was een trouwe aanhan ger van de minister van Binnenlandse Zaken, Josef Pavel, die op eigen ver zoek aftrad. De Verenigde Staten hebben de Sov jet-Unie gewaarschuwd dat de bezet ting van Tsjecho-Slowakije door troe pen van het Pact van Warschau ver sterking tot gevolg zou kunnen hebben van de strijdkrachten van de NAVO in Europa. Kort daarvoor had president Johnson Rusland gewaarschuwd om geen verde re militaire acties in Oost-Europa te ondernemen. Hij deed dat naar aanlei ding van aanhoudende geruchten dat Russische en Bulgaarse troepen zich gereed zouden maken om Roemenië binnen te vallen. Gisteren echter heeft de Sovjet-Unie de Verenigde Staten la ten weten, dat de Russen niet van plan zijn Roemenië binnen te vallen. Er schijnt in de NAVO enige ver deeldheid te heersen over de vraag hoe ver men moet gaan bij het beant woorden van de Russische actie in Tsjecho-Slowakije. De Amerikanen hebben zaterdag de Russische regering laten weten dat zij vinden dat het machtsevenwicht in Midden-Europa zodanig is verstoord, dat de toestand er wezenlijk is veran derd. Daarvoor worden maatregelen van de NAVO nodig om het evenwicht te herstellen. De Westduitsers zouden de Ameri kaanse opvatting van harte delen. Andere Atlantische bondgenoten zou den de toestand enkele maanden wil len aanzien, zoals ook minister Luns in Londen heeft voorgesteld. Russische soldaten zijn in Praag in gezet bij de bezorging van het Sovjet blad Pravda. Het Kremlin wenst dat de inwoners van de Tsjechische hoofd stad zich op de hoogte kunnen stel len van de meningen, die hierin wor den verkondigd. Of daar veel belang stelling voor bestaat valt te betwij felen PRAAG De Joodse leiders in Tsje cho-Slowakije hebben de Joden in het land, die het program van Dubcek ac tief hebben gesteund, geadviseerd het land zo spoedig mogelijk te verlaten. Vooral de Joodse intellectuelen en de Joden in hoge bestuursfuncties zouden in gevaar verkeren. Een lid van de Joodse gemeenschap zei: „Ze zullen wel weer zeggen dat de zionisten ach ter de contrarevolutie zitten. Wij heb ben dit allemaal al eerder gehoord." In Tsjecho-Slowakije wonen nog 13.600 Joden. Een Poolse televisieverslaggever heeft gisteravond de „zionisten" ervan beschuldigd een belangrijke rol te heb ben gespeeld in de „anti-communisti sche beweging die de crisis in Tsjecho- Slowakije heeft uitgelokt." Aan de grens tussen Tsjecho-Slowa kije en Oostenrijk is gisteren een spe ciale trein aangehouden die op weg was naar Wenen. In de trein zaten rond 600 Tsjecho-Slowaakse toeristen. Maar 85 mochten hun reis vervolgen. Een en ander is meegedeeld door een woordvoerder van het Oostenrijkse Rode Kruis. NEDERHEMERT In Nederhemert heeft de politie gisteren drie fabrieks arbeiders aangehouden, die 's nachts in een dronken bui voor enkele duizen den guldens schade aanrichtten in de christelijke school en de consistorieka mer van de Nederlandse Hervormde kerk. Het zijn de negentienjarige B. E. G., de twintigjarige A. V. O. en zijn zestienjarige broer C. V. O. De jongens waren gisternacht na een kroegentocht in het naburige Heusden via een raam de school in Nederhe mert binnengeklommen, wa^r zij nog ettelijke flessen bier leegden. Ernstig beneveld gooiden zij de bloempotten te gen de muren kapot, vernielden zij landkaarten, braken aanwijsstokken door, gooiden oliekachels om, ver scheurden bijbels en boeken, wierpen kasten omver en spoten schuimblussers leeg. De borden kalkten zij vol met leu zen als: God is dood, hij heeft trouwens nooit geleefd, en We want the Stones. In de kamer van het hoofd van de school rukten zij de telefoon van de muur, vernield.en een stencilmachine en een schrijfmachine en smeten het ar chief door elkaar. In de consistoriekamer van de kerk moest onder meer het orgel eraan ge-> loven. De kerkdiensten konden gisteren echter doorgaan. J ÏTel afgelopen weekeinde trok een 5 5 depressie van IJsland naar het zeegebied ten westen van Ierland. Een 5 bij de depressie behorend front pas- 5 5 seerde zondag ons land, waarbij alleen 5 in Zuid-Limburg enkele buien van 5 betekenis vielen. Achter het front 5 kwamen flinke zonnige perioden voor. De middagtemperaturen bereikten 5 waarden van 19 tot 21 graden. 5 Het komend etmaal zal de depressie 5 het weer in onze omgeving blijven be- z 5 heersen. De kern wordt dinsdag voor de ingang van het Kanaal verwacht. bij zullen plaatselijk 5 len. De temperatuur ondergaat niet 5 veel verandering. J

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1968 | | pagina 1