notities i
r
I De wegenbelasting voor
..rnnderbcesl" en ezel
RONDLEIDINGEN langs de
ineilers bij Liddel
Zuiveringschappen voor beter
water in Gelderland
Gelderse graantelers in
eigen zaaizaadbedrijï
De „vreetzame" stralen
van de lieer Ulmann
n b
■rBrarar
0
iTsTem
a
0
3
3
DEKK ER EENS OVER NA
TARIEF VAN TOLREOTEN,
m\
K
m.
m
8
m+m
mi
m
s
m
a
mi
m
a
a
m
mm
Naar ontwerp van Ged. Staten:
SCHAKEN door H. KRAMER
op 'a Rijks groote
rtrt vW(Bjfc tó»
j
Als we er maar niet opklimmen...
Herfstwandelingen
van de A.N.W.B
Grondwater niet
onuitputtelijk
Onvoldoende aanduiding van een
gevaarlijke verkeerssituatie
19
m
mmm
mm
m
A
m
m
-mm
ft
O
DAMMEN
door J. M. BOM
T
mm mm
m
m b m m
door H. W. FILARSKI
CRYPTOGRAM
Tfttigestetd bij Koninklijk ta£tt «tTv# Oi-Mot- In"»vr\
A«.k, t. 8§ «oto>wrt o«> Wp-!
«ijk. jpt»tu\c*en, "1 ww
U>1 «wwtwt t
"w J\S* -
- «K»r tSfc teg mfo tfa&wi. *U»
»tk aiftd'rtwrt «t v«i t>l <i
IgfiSfigptë k»« <»hwp «f »«kt® 0'"
V«M ««t> *&*p-W Of »*rk««s*,
v (ierktr <kk ?)}a3g't*«*x, im *«w -
*»wk fc.-A f 8*« "f'tow*'
«mawn «•*'f «a rft *>r rwrtui# ow«
tU - -
\c»f j-iktn Wt< *t b<vA, X*-
AT - -
■«oor-*»}:of to«Su>»*» o»* t*w'
«W<*>. r<Wf rfk
i.." {***1, "f
pss*i<sii»t*X - - >1U*
>x» >0' «r fvttfiwigtfi «K* »«T
r»***» c w
te«4rt'*ori»
J«« VfcfciB -
JS> >W
a««£y»^ uto «i»
MWT»W%*.?««4 ."rtUO
«WWilWgJw
uw» ti» umrWi i«BK0Xtfsr#s^
M«wi «tour xiivr ilia ji^ii.
'•WW d*i> Wwöf p<n*»iw. "+i«£
Htm vour mw* ri«»W«lf <l*is
«rif iM«Mt Aro, pw***.-»., - A^TT'
- 31
O. \«B» fc< wrfwfe*
«ül» dun- '.«ia» Oxi irtkwiJI
k^PT*:
t'
Au*. A, «Xf
4iA»wr f» (paJfilio
«Irik* kiMifiim *w
.fcu» voor >w. -
A*r. Üiktóxo,) ori 'tetfev
««1Wlt».-.«, W«*^T aj,"
A*r. ld 1% (ojjjtónkrt £aaft
f«W«. «««O t»)
<«M«W '«I law '^"®T
irtrtM^
i"w^7"anneer twee oudgedienden waarvan één aeer oudge- j
diend op een feesteiyke gelegenheid btfeen «tjn, wil
nog wel eens een antiek stuk ter tafel komen. Dat was ook
het geval toen dezer dagen kantonnier d. LuUkman van Rfyks-
waterstaat, dienstkring Apeldoorn, met pensioen ging. z^n
vader, nu 91 jaar en vroeger eveneens kantonnier van Rtyks-
waterstaat, was er ook by. En dit is het stuk: een tarief van
tolrechten, dat beide heren nog goed hebben gekend, want by
die inning van de tolrechten op ,,'s Kijk* groote wegen" cyn j
j ze lang geleden zelf betrokken geweest. De heer Luükman jr.
heeft dat stuk goed bewaard. Gaarne haalt hy het nog eens j
tevoorschyn voor liefhebbers, die dan kunnen lezen dat een
los „runderbeest" met anderhalve cent tolgeld lager stond
genoteerd dan een paard, waarvan de begeleider een stuiver
moest betalen en een ezel lager dan een muilezel. Nam een
muilezel zoveel meer plaats in dan een ezel en een paard zo-
veel meer dan een koe? Och, nee, het zal wel een kwestie van
rang en stand zyn geweest.
t7r staat ook dat niemand de betaling „van den tol aan den
tolboom" mocht weigeren. Wel scheen het mogelyk te
zyn de tolboom stiekem te passeren, maar daar stond dan ook
'n fikse boete op: 't vyftigvoudige van het tolgeld. Zo gaat het
tien artikelen lang door.
En dat was dan nog maar een „extract".
••••••••••••••••O
geschreven en gelezen is er
al heel wat over de
laatst overgebleven houtskool
branderij in Nederland: Beek
man bij Uddel. En geroken
hebben velen het ook. als de
meiiers waren aangestoken.
Maar zien, dat is nog iets
anders. Veel mensen rijden
•r voorbij met de gedachte:
,,'t Zal best leuk zijn, maar
je mag er tóch niet in". Tot
hen mogen we van de Beek
man-directie zeggen: „Het
mag wèl. u bent zelfs van
harte welkom". Iedere zater
dag- en zondagmiddag van
twee tot vier uur is er zelfs
een gids beschikbaar, die er
van alles bij vertelt. Buiten
die uren en die dagen mogen
bezoekers ook komen aanlo
pen, maar dan moeten ze
zichzelf redden. En voorzich
tig zijn alstublieft: bijvoor
beeld vooral niet op de mei-
Iers klimmen. Als er „hollig
heid" in zit, een onzichtbaar
gat, kan de klimmer tot zijn
middel in de gloeiende houts
kool zakken. Temperatuur:
vijfhonderd tot zeshonderd
graden.
Ur staan zo'n twaalf mei-
Iers op het geel-zwart
gespikkelde veldje in het bos.
In elk exemplaar zitten dui
zenden paaltjes verwerkt.
Een dikke laag hei en zand
zorgt er voor dat het verko-
lingsproces (de hele zaak
wordt in brand gestoken en
suddert vervolgens op een
laag pitje door) zeer lang
zaam gaat. Grootste zorg: er
mag haast geen lucht bij ko
men, want anders krijgt het
vuur de overhand en ontstaat
as in plaats van houtskool.
olenbrander Jacob van de
Brink, wil het wel even
laten zien. Hij moreelt met
een schop in één van de mei-
lers en wijst dan zegevierend
naar de rook en het vuur dat
er al gauw uitschiet. Mari-
nus zijn broer laat op zijn
beurt het koolteer zien: een
vette zwarte plas aan de voet
van de meiier. „Er kwam
hier vroeger wel eens een
man", zegt hij, „die dat spul
meenam naar huis. Zijn
vrouw smeerde er haar benen
mee in. Die werden dan
prachtig bruin. Ja en toch is
het zo".
Deekman's houtskoolbran-
derij ligt vlak bij de E8
tussen Apeldoorn en Amers
foort. Wie deze weg afrijdt
stuit zo'n zes kilometer voor
Nieuw-Milligen, ongeveer zes
kilometer na Apeldoorn op
het ANWB-bord dat in de
richting wijst van Uddel, El-
speet en Nunspeet. Hier be
gint links de Aardhuisweg,
die na een halve kilometer
het (onder meer) met een
geel bord gemarkeerd wild-
raster passeert. Zo'n honderd
meter ervoor ligt links de
zandweg, die uitkomt op de
houtskoolbranderij. Wat de
omgeving van dit stukje
merkwaardige romantiek aan
gaat: allemaal bo6 en hei
de, horizonten ver. WV Apel
doorn heeft er honderd en
één gegevens over klaar lig
gen.
De ANWB zal deze maand
herfstwandelingen door na
tuurmonumenten organiseren,
waarbij enkele na'tuurgidsen
ter beschikking zijn om op
bijzonderheden in de natuur
te wijzen. De wandelingen zijn
gedurende het weekend van 19
en 20 oktober bij Oisterwijk en
Rheden uitgezet in samenwer-
kingmet de Vereniging tot Be
houd van Natuurmonumenten
en het Instituut voor Natuur
beschermingseducatie.
De tochten gaan voor een
gedeelte door sporadisch be
treden gebieden, waar men
zonder goede begeleiding zou
kunnen verdwalen. De vertrek-
posten bij de Venneweg te
Oiaterwijk en het restaurant
„Aan de Wildwal" te Rheden
zijn gedurende de wandelda-
gen van 9 - 14.30 uur geopend.
Van het Brabantse Orster-
wijk uit zijn twee wandelingen
uitgezet van ca. 12 en 18 ki
lometer. De tochten gaan over
de uitgestrekte Campmase hei
de en door het vennengebied
via streken die anders dan tij
dens deze wandelingen uitslui
tend openstaan voor leden var.
Natuurmonumenten.
Op de Veluwe kunnen de
wandelaars in Rheden kiezen
uit eveneens twee trajecten
van 12 en 18 kilometer, die lei
den door geaccidenteerd bos
en heideterrein rond de Pos-
bank, door de Onzalige bossen
het Asselt, Beekhuizen, He-
rikhuizen en langs de Zijpen
berg. Voor beide wandeldoe
len geldt dat honden, mits aan
de lijn gehouden, mee mogen.
f' edeputeerde Staten van
Gelderland zijn bezig met
het ontwerpen van een rege
ling voor de zuivering van het
oppervlaktewater. Ze gaan
daarover overleg plegen met
de besturen van gemeenten en
waterschappen en met verte
genwoordigers van de indus
trie. Daarna zullen zij een
ontwerp-verordening ter vast
stelling aanbieden aan Provin
ciale Staten.
De voorkeur van Gedepu
teerde Staten gaat in dit sta
dium uit naar de stichting van
drie regionale Gelderse zuive
ringschappen, waarin de drie
betrokken groepen zijn verte
genwoordigd en waaraan de
zuiveringstaak kan worden op
gedragen. Deze taak houdt
niet alleen in de controle op
het voorkomen van ongewen
ste lozingen, maar ook de
stichting van zuiveringsinstal
laties. Een groot zuivering
schap, zo menen Gedeputeer
de Staten, biedt de beste
waarborg dat in grote gebie
den de waterzuivering snel en
efficient ter hand wordt geno
men.
Gedeputeerde Staten knopen
hierbij aan aan 'n advies dat 'n
veelzijdig samengestelde com
missie aan hen heeft uitge
bracht.
l~\e basis van de door de pro-
vincle te treffen regelin
gen vindt men in de wet ver
ontreiniging oppervlaktewa
teren. De bedoeling van de
wetgever is het oppervlakte
water zuiver te houden, resp.
te maken, zowel met het oog
op volksgezondheid, de recrea
tie en de natuurbescherming
als in verband met de drink
watervoorziening. De voorra
den grondwater zijn n.L be
slist niet onuitputtelijk.
De wet verbiedt de lozing
van verontreinigd afvalwater
in een oppervlaktewater. Dat
geldt voor de industrie, maar
even goed voor de gemeen
ten (rioleringen!). Bij onge
zuiverde lozing van afvalwa
ter zal een heffing kunnen
worden opgelegd. De op
brengst der heffingen zal wor
den gebruikt voor subsidiëring
van de bouw van zuiverings
installaties.
Voor de rijkswateren (in het
algemeen de grote rivieren) is
de minister van Verkeer en
Waterstaat belast met de uit
de wet voortvloeiende zuive
ringstaak. Voor niet-rijkswate-
ren is de taak opgedragen aan
Gedeputeerde Staten in elke
provincie.
Gedeputeerde Staten van
Gelderland achten het voors
hands de beste oplossing, de
verlenging van lozingsvergun
ningen en de bouw van zuive
ringsinstallaties te delegeren
aan zuiveringschappen.
¥n Gelderland bestaat reeds
lang de situatie, dat de
aarv- en verkoop coöperaties in
het geheel van haar activitei
ten hebben ingebouwd 't scho
nen van zaaigranen ten behoe
ve van de zaaigraantelers in
hun gebied. De omvang van
deze bezigheid loopt bij de ver
schillende verenigingen nogal
uiteen, maar komt nergens bo
ven de paar honderd ton per
jaar. Naarmate echter de me
chanisering van de oogst voort
gaat, nemen de moeilijkheden
met de ontvangst (losgestort),
het drogen en het bewaren toe.
Niet alleen de zaaigranen ko
men nu in de korte periode
van de oogst binnen, maar ook
de veel grotere hoeveelheden
consumptie- en voedergranen,
die opgeslagen en vaak ge
droogd moeten worden.
Afzonderlijke investeringen
sullen moeilijk rendabel ge
maakt kunnen worden en
daarom heeft 'n aantal by CE-
BECO aangesloten coöp. in
Gelderland besloten om geza
menlijk met CEBECO en de
Zaaizaad- en Pootgoedtelers-
vereniging ZPB te Eist een
nieuw zaaizaadbedrijf te stich
ten; in dit bedrijf zal de gehe
le produktle van zaaigraan van
de verenigingen kunnen wor
den bewerkt en opgeslagen.
Het bedrijf zal gevestigd wor
den te Valburg (Betuwe), dat
een goede ligging heeft ten op
zichte van de aanvoergebieden
van het produkt, zoals Be
tuwe, Achterhoek en Veluwe
Voor de stichting en exploi
tatie van het bedrijf is een
nieuwe coöperatie opgelicht
met de naam: Coöperatieve
Vereniging Zaaizaad Centrum
Gelderland g.a. afgekort ZCG.
Tot de oprichters behoren VLC
De Achterhoek te Borculo, VLC
Berkeiland te Laren, VLTC Be-
tuco te Geldermalsen, VLC
ComDé te Almen, Coöp. „Over
Betuwe" te Eist (G), ZPB te
Eist (G), VLC Slingeland te
Aalten, Coöp. De Eendracht te
Vorden, Coöp. Harskamp te
Wekerom, Coöp. Landbouwers-
bond te Winterswijk, Coöp.
„Zelhem" en CEBECO te Rot
terdam.
|_Jet in het bedrijf gereed ge
maakte produkt wordt voor
een groot deel door de leden
teruggenomen voor verkoop in
hun eigen werkgebied. Er zal
echter ook zaaigraan beschik
baar komen voor verkoop aan
afnemers, die geen lid zijn van
de ZCG.
Het ligt ln de bedoeling de
zaaigranen van oogst 1969 te
bewerken in het nieuwe be
drijf, dat een capaciteit krijgt
van ca. 3.000 ton. Aan het pro
ject ls een subsidie toegekend
uit het E.E.G.-fonds voor ver
betering van de landbouw
structuur.
Wie is aansprakelijk?
/~\p een avond in januari
reed de bestuurder van
een trekker met oplegger, be
laden met ruim 11 ton goede
ren, over Rijksweg 26. De
chauffeur was ter plaatse niet
bekend, het was donker, het
wegdek was nat en er was ter
plaatse geen openbare ver
lichting.
De Rijksweg bestond oor
spronkelijk uit twee om
streeks acht meter brede rij
banen, die door een midden
berm waren gescheiden en
ieder door een stippellijn in
twee helften waren verdeeld.
De weg ging echter plotseling
over in een weg, bestaande
uit één rijbaan, verdeeld in
twee rijstroken. Even verder
maakte de weg een bocht
naar links.
Rijdende over de weg met
gescheiden rijbanen ging de
chauffeur op de inhaalbaan
van zijn rijbaan rijden om
een vrachtauto met aanhang
wagen te passeren.
Terwijl hij naast deze
vrachtauto reed, zag de
chauffeur, dat op korte af
stand voor hem de dubbele
rijbaan overging in een enke
le rijbaan. Uit de tegenover
gestelde richting naderde 'een
tegenligger. De chauffeur
remde zijn combinatie af ten
einde op de rechter weghelft
te komen achter de vracht
auto. Zijn combinatie begon
echter te glijden en kwam ln
aanrijding met de tegenligger,
een personenauto. Daarin be
vonden zich zes personen,
waarvan één werd gedood en
de vijf anderen zwaar wer
den gewond.
De werkgever van de
chauffeur had zijn combinatie
all risks verzekerd. De verze
keraar keerde schadevergoe
dingen uit aan de slachtof
fers van de aanrijding en aan
de eigenaar van de combina
tie wegens casco-schade.
Door deze betalingen trad de
verzekeraar in de rechten van
de eigenaar.
De verzekeraar meende
echter, dat de schuld aan de
aanrijding niet alleen bij de
chauffeur van de combinatie
lag, maar ook bij de Staat
der Nederlanden, omdat de
Staat als wegbeheerder on
voldoende waarschuwings
borden had laten aanbrengen.
Deze nalatigheid be
schouwde de verzekeraar als
een onrechtmatige daad
waardoor de schade mede
was veroorzaakt. Ook de
Staat zou dus voor de schade
aansprakelijk zijn naar even
redigheid van diens schuld er,
de schuld van de chauffeur
De verzekeraar waardeerde
de schuld van de Staat en
die van de chauffeur als even
groot en vorderde daarom de
helft van het in totaal door
hem uitgekeerde schadebe
drag terug van de Staat.
Voor de rechtbank te 's-Gra-
venhage voerde de verzeke
raar aan, dat als enig waar
schuwingsbord een bord met
het opschrift „Tegenliggers"
was aangebracht en wees er
op, dat in de middenberm
geen waarschuwingsborden
waren geplaatst. Evenmin
waren er strepen op het weg
dek aangebracht. Een op de
inhaalbaan rijdende wegge-
j Gevaarlijke verkeers-
situaties moeten tijdig
en zo duidelijk mogelijk
worden aangeduid. au
er onvoldoende waar-
schuwingen zijn a&nge-
5 bracht en er gebeurt
een ongeluk, kan men.
in vele gevallen de
overheid, aansprakelijk
stellen voor de schade?
Dit u een vraag die
j ons gesteld werd door
een lezer. Over dit
vraagstuk heeft de Ho-
s ge Raad een belangry-
ke uitspraak gedaan.
s Onze juridische mede-
werker, mr. C. A. Ba-
ron Bentinck. geeft bij
deze uitspraak een na-
dere verklaring.
bruiker, die zoals de chauf
feur ter hoogte van het
bord bezig is een ander in te
halen, wordt niet, althans on
voldoende, op de nadering van
de gevaarssituatie opmerk
zaam gemaakt. Bovendien be
stond er ter plaatse geen ln-
haalverbod, aldus de verzeke
raar.
Zes dagen na het ongeval
werden door personeel van de
Rijkswaterstaat borden ge
plaatst, welke een inhaalver-
bod aanduidden.
De rechtbank was evenwel
van oordeel, dat de wijze van
rijden van de chauffeur zó
grof onvoorzichtig en roeke
loos was, dat de Staat bij de
bebakening van zijn wegen
met een dergelijke uitzonde
ring op hetgeen van een nor
maal omzichtige autobestuur
der mag worden verwacht,
in geen geval rekening be
hoefde te houden.
In hoger beroep besliste het
gerechtshof, dat de aanrij
ding uitsluitend te wijten was
aan de wijze van rijden van
de chauffeur.
In cassatie betoogde de ver
zekeraar voor de Hoge Raad,
dat het feit, dat iemand scha
de heeft berokkend, geens
zins uitsluit, dat het nalaten
van een ander mede als oor
zaak van die schade moet
worden aangemerkt, indien te
verwachten was, dat de nage
laten handeling de schade
zou hebben kunnen voorko
men of haar omvang zou heb
ben verminderd.
De Hoge Raad was het met
de verzekeraar eens en ver
nietigde het arrest van het
gerechtshof. Teneinde te on
derzoeken, of onvoldoende be-
bakèning van de weg de on
zorgvuldige wijze van rijden
van de chauffeur ln de hand
kon hebben gewerkt en daar
door mede de botsing kon heb
ben veroorzaakt, werd de
zaak teruggewezen naar het
gerechtshof.
^Te splitsen tegenwoordig
wat in je maag", ver
zuchtte onlangs een smulpaap
terwijl hij een stukje kunst
vlees aan zijn vork prikte en
wantrouwig een portie „be
straalde" aardappeltjes be
keek.
Het was 'n wat dubbelzinni
ge gedachte, want atoomsplit
sing en bestraald voedsel krij
ger, steeds meer met elkaar te
maken
Het wantrouwen van de
smullende meneer is echter on
gegrond. want drs. R. M. Ul
mann. directeur van het Proef
bedrijf Voedselbestraling te
Wageningen, heeft al kilo's
bestraalde bintjes of eigenhei
mers achter z'n kiezen. „En
nog steeds kerngezond"
straalt hij, ons trots in de nog
nieuwe bunker van de elek
tronengenerator leidend.
Waar de bestaande conserve
ringsmethoden het laten afwe
ten, brengt bestraling volgens
de heer Ulmann uitkomst.
Daarom werd in 1965 dooi
het ministerie van landbouw in
samenwerking met de zes pro-
duktschappen voor voedsel
voorziening dit bedrijf ge
sticht.
„Bestralen is niet Ieders
werk", argumenteerde men
voorzichtig in de stichting van
dit proefbedrijf dat ten dienste
van de Nederlandse industrie
het kostbare researchwerk
voor z'n rekening neemt. „Het
zijn nog allemaal maar proef-
partijtjes", stelde de heer Ul
mann ons gerust, niet verbloe
mend dat deze methode om
aan bederf onderhevig voedsel
langer houdbaar te maken of
bijvoorbeeld operatiehand
schoenen te steriliseren, zeer
speciale voorzieningen vereist.
Het hart van het proefbedrijf
wordt gevormd door de twee
„bronnen" die in het centrum
van doolhofachtige bunkers,
steriliserend werk verrichten.
Lopende banden brengen de
dozen en blikken naar binnen,
naar de bestralingsruimten die
door 1.60 meter dikke, beton
nen wanden van de buitenwe
reld zijn gescheiden De mede
werkers kunnen niet zomaar in
en uit lopen. De veiligheids
maatregelen. ontworpen in het
Engelse atoomcentrum, zijn
indrukwekkend en bestaan uit
allerlei gecompliceerd werken
de sluizen, hekken, tredplaten
er. kettingen
Aan de gordels van de per
soneelsleden hangt een zoge
naamde „dosismeter" die de
stralingsdosis vaststelt Het
lichtelijk op een riante bunga
low lijkende bedrijf ligt niet
bepaald in de bewoonde we
reld.
„Snap je dat nou?", vraagt
de heer Ulmann. „Doodge-
vaarlijke raffinaderijen en
stinkende, chemische indus
trieën staan boven op bevol
kingscentra en ons bedrijf dat
veiliger en hygiënischer is,
stoppen ze in de bossen..."
DE vader van het moderne positiespel.
Wilhelm Steinitz, heeft ao ongeveer
een eeuw geleden er voor ge
waarschuwd de rochadestelllng niet vrij
willig te verzwakken, indien een derge
lijke verzwakking niet te vermijden ls,
dan toch beslist niet eerder dan tot op
het moment dat men er toe gedwongen
wordt. Hoe vanzelfsprekend deze regel
ons schakers van de 20e eeuw ook ln de
oren klinkt, elk toernooi opnieuw leert,
dat er steeds weer tegen gezondigd
wordt. Hoe dat komt? Omdat het toepas
sen van deze regel zo buitengewoon
moeilijk i«. Uit de twee hieronder
besproken partijen blijkt, dat h2—hs een
beslissende verzwakking ls. Maar hoe
vaak gebeurt het niet dat h2—hs een
aanvaardbare verzwakking is? Vergelijk
b.v. de overbekende variant 1. es, eS 2.
PO, Pc« i. LbS, afi 4. La4. Pf6 5. 0-0. Le7
Tel, bS 7. LbS. dB 8. cS. 0—0 9. hll
Wit: BENGT ANDERSSON. Xwart:
MARTIN JOHANSSON (Norrköplng 1968.1
Koningslndlsche verdediging.
I. Pgl—ft, g7gB 2. b2—b3, LMgT 3.
d2d4, PgBf| 4. Lel—ba, o-o 9. #2—e3,
d7<W Lfl—«2. Pb»—<17 T. c3c4.
TM—e8 0—0. e7el 0. d4xes. PW—gt io
Pbld2, Pg4xe5
(Een ongebruikelijke maar bekende va
riant. die zwart een gemakkelijk «pel
verschaft. De witte opstelling is te pas
sief.)
II. DdlC2, Pd7—CS 12. PO—d4T
(Sterker ls 12. Pxes, dxel 13. b4.)
12a7—a9 13. a2—al, LcB—<27 1*.
Pd2—O, DdBe7 15. Tal—dl. f7—fs
rfi—el, Pel—gi 17. M—hl?
(Met het oog op de mogelijkheid 17
Pe4 wil wit het paard onmiddellijk ver
jagen. De zet leidt evenwel tot een
beslissende verzwakking van de verdedl-
gongegordel rondom de witte voret.)
17. Pg«xf2! IB. Kglxf2. De7xeft M
Kf2gS
(Of: 19. Kfl, Pe4 en er dreigt zowel Dfl
als Pgl mat.)
19Lg7e5t en wit gaf het op
Wit: SVEIN JOHANSSON. Zwart:
RAGNAR HOEN. (Kampioenschap van
Noorwegen 1968.) Hollandse verdediging.
1. d2—d4, f7—f5 2. c2—C4, Pg8—f6 3.
Pblc3. e7—eO 4. «2—e3, b7—b« 6. Lfl—dl.
LcB—b7 6. Pgl—O, LM—eT 7. 0-0. 0—0 9
Ddl—c2. c7c51 9. d4xc5?
I Het sterkst la 9. d5! Na de tekstzet
krijgen de zwarte stukken te veel activi
teit.)
Le7xc9 10. el—M. PbO—«BI 11.
a2—«3
(Na 11. exf5, Pb4 12. De2, Pxdl U.
OxdS. exfj ls 14. DxfS niet goed wegens
1«Pe4 15. Dh5, Pxcl 1B. bxd. Lxf3.
maar 14. Pd5 ls nog wel speelbaar.)
I IDdB—b«12. e4x«. Pf«— g«l IR
Pc3e2
(Er dreigde 13Pd4 met direct*
winst.)
12Pe«—d4 14. Pe2xd4, Le5xd4 lfl.
h3—hl?
(Nodig was 19. Le41, waarna 19.
Tx!5! tot Interessante verwikkelingen
leidt.)
De opgave van de week: hoe won
zwart vanuit de diagramstelling? De op
lossing komt in de volgende rubriek.
RAGNAR HOEN
7
6
5
4
a
8
a
2
aa
1
abcdofgh
PVZXN JOHANSSON
OPLOSSING
De stand was:
Wit (Garola): Kgl, Dd3, Tal en at. Lol.
PeB en ffl, pionnen a2, b2, d4, 13. g2, hl.
Zwart (Wasserström): Kg8, Dc7, Tea an
al, Lb7 en M, PaB. pionnen a6. b5. d5. ft,
f7. gS.
Er volgde: 32. P25-«7tl. Kg*-fa 31.
Pe5—d7t!t, Dc7xd7 24. DdS—h7, Lf6x(j4t
Kgl—hl en mat, tenzij zwart met 29.
Defl zijn dame geeft.
HOEWEL het resultaat van Ceea Var-
kevisser ln Koutassl (een achtste
plaats) teleurstellend moet worden ge
noemd. mag het feit, dat hij nog Juist
boven Gantwarg eindigde, niet over het
hoofd worden gezien. Naast zwakke par
tijen leverde hij toch ook bizonder
mooie prestaties b.v. een remise met
wereldkampioen Andrelko. die hij ln een
felle aanvalspartlj de gehele strijd ln de
verdediging hield. Hieronder ln de
laatste ronde de Katwllker In „the win
ning mood":
Wit: A. Moglljandki (USSR)
Zwart: C. VaTkevlsser (Nedl
29 aug. 1968, Koutassl.
1. 32—2B 1»—22; 2. 37—13 13—11; 3. 41—91
7—12; 4. 46—41 1—7; 8. 31—28 19—33;
28x19 14X23; 7. 32—21 23x32; 8. 37x28 18—21;
9. 41—37 11—16; 10. 28—23 Deze tegenstoot
ln het centrum werd vooral aanbevolen
door ex-wereldkampioen Ben Springer,
die hem zelf toepaste tegen een analoge
opzet van Jack de Haas, die al stamt uit
de periode rond Wereldoorlog 1. Het Is
vooral Plet Roozenburg geweest, die
aantoonde, dat slechts ln zeldzame geval
len deze tegenaanval tot succei kan lel
den. Ook hier blijkt de omsingeling van
de voorpost gevaarlijk. 10. 18x29; 11.
34X23 10—14; 12. 40—34 13—18; 13. 48—40
18x29: 14. 34x23 20—24; Begint direct de
voorpost te bedreigen door (14—20) 15.
3»_34 14—20; 18. 33-29 Op 34-29 kan
volgen (9—13!) 40—34 (13—18!) zoals
gespeeld door Roozenburg tegen Springer
ln de beroemde tweekamp ln 1946. Er
Inderdaad ln de „tang" tussen belde
zwart# vleugels. 16. 24x33; 17. 38x29
8—13! (22—18 enz.) kan toch niet! 18.
44—39 3—8; 19. 42—38 5—10; 20. 39—33
13-18; 21. 35—30 9—13; 22. 43—39 10-14:
23. 30—24 Durft de consequenties van
30—25 blijkbaar niet aan wegens de door
braak actie (20—24) 29x9 (18x29) 9x27
(21x41) 34x23. die zwart wel kansen
schijnt te bieden 23.13—19; 24. 24x13
8x28; 25. 29—24 20x29; 28. 34x32 21—271 27.
32X21 16X27; 28. 37—31 Op 37-32 volgt
6—11—16! 28. 18—23 29. 48—43 8-11;
30. 50—45 23—28; 31. 48—34 12—18 32 45—40
7—12) (zie diagram)
aanval 34—30 (3—9) 30x19 (9—13)
wit
Wit overschat nu zijn positie volko
men. Juist ware geweest de zwarte flank-
aanvaJ ln de klem te smoren door 38—38
(27x29) 34x32 en het ls niet duidelijk, hoe
zwart zijn aanval moet voortzetten. HU
meent echter zwarts aanvalsformatle ge.
heel ln bedwang te hebben: 33. 34—20
2—8: 34. 40—34 8—13; 35. 34—30 14—19; 36.
29—23 wel gedwongen 18x29; 37. 33x24
13—18; 38. 24x13 18x9; 39. 38—33 12—18; 40.
33—29 9—14; 41. 30—25 Het ls al heel
moeilijk nog een bevredigende spelgang
voor wit te ontdekken, maar dit leidt
snel tot een verloren positie. Beter was
o.l. 30—24! 41. 14—19! 42. 29—24 (of?)
19x30; 43 25x34 18—23 44. 47—42 15—20; 45.
34—30 Ook na elke andere zet krijgt wit
het moeilijk. Op dit moment plukt Var-
kevlsser de vruchten van zijn krachtig#
flankaanval. Aan onze lezers de opgave:
Hoe realiseert zwart de winst?
OPLOSSING
De stond was: wit (J. de Ruiter) 23, 14.
27 28. 29. 32, 33. 35. 36. 36. 42. 44. 46,
49 (15 sch.).
Zwart (Baramidze) 2. 4, 6. 10. 11. U
13. 14. 18. 16. 18 .20. 21. 25. 28 (15 sch
Na 2419 (13x24 2822 speelde zwart
ai—17) 22x13 (18—31) en was na 32—28!
(21X43) 36x27 (17—21 of?) 48x39! (21x32)
28x37 gelijk kansloos door de dreiging
49—43. waarna 13—8 en 34—30 niet meer
te pareren ls. Ook na (11—17) 22x13
(26—31) ls zwart reddeloos door 44—40
(31X22) 23—19! (14x23) 29x7 (2x11) en 13—81
terwijl na (2—7) 22X13 (26—31) weer volgt
32—281 enz. zoals ln de partij. Een ver
rassend en sterk gambiet van de Amster
dammer I
E'NKELE elementaire ^eebüguren uit
j de speeltechniek voor gevorderden,
liggen ten grondslag aan het slemoontract
dat onlangs ln een oefenpartlj van ster
ke Nederlandse spelers te Geldermalsen
voorkwam.
v 4
9 a v 8 5 1
a 7 3
a v 2
4 b 10 6 5
cp h 9 7 6 3
v 5
b7
h 8 7 3 2
9b10
o 10 9 8 4
63
a 9
v 4
o h b 6 2
h 10 9 8 5 4
Z. gev., allen kwb. Nadat zuid met één
klaver had geopend en noord met twee
harten antwoordde, bereikten NZ een
elndcontract van zes klaver, te spelen
door zuid.
Vraag A: Hoe moet zuid spelen tegen
een uitkomst met klaver zeven en gege
ven dat troef 2:2 valt??
Antwoord A: Zuid wint slag i met
klaver tien, speelt ln slag 2 een kleine
harten naar noords hartenaas en ln stog 3
wordt een kleine harten van noord ge
troefd door zuid. In de 4e slag komt
noord met klaveraas aan slag en in
slag 5 speelt noord wederom harten die
zuid aftroeft. Indien belde tegenspelers
harten zouden bekennen, lz het spel met
zekerheid gewonnen. Want noord komt
aan slag met ruitenaas, de vierde harten
wordt getroefd zodat noords vijfde harten
vrij wordt en zuid kan eenvoudig ruiten-
heer en ruiten naspelen relfs als hij
ruitenvrouw verliest, la d« rest voor NZ
want op noords vijfde harten gooit zuid
een schoppen weg en aulds vierde ruiten
kan zo nodig in noord worden getroefd.
Maar zoals de kaarten liggen komt zuid
ln stag 5 eraenter dat noords hartens niet
vrij kunnen worden. Hierna moet zuid
rultenheer spelen, dan ruitenaas en ver
volgens een kleine ruiten naar zulds
boer. Deze speelwijze wint bij elke 3:3
verdeling der ruitens als oost de vrouw
maar heeft. Want OW kunnen misschien
één ruitenslag maken maar zulds boer
wordt hoog en daarop kan bij noord een
•choppentje weg. De speelwijze ls ook
waterdicht ln het geval dat west ruiten-
vrouw tweede heeft, wsiy NZ verliezen
dan geen ruiter»!ag.
Vraag B: Hoe moet zuid spelen als slag
1 verloopt, west schoppenboer, noord de
vrouw, oost de heer en zuid schoppen
aas? V
Antwoord B: Daar er thans een directe
schoppenverliesslag ls, mag zuid niet
ontijdig een slag ln ruiten afgeven. Goed
ls. harten naar het aas te spelen en een
harten af te troeven. In slag 3 klaver
naar de vrouw en ln slag 4 weer een
harten aftroeven, waarbij de slechte har
tenverdeling blijkt. Een tweede troefron
de brengt ln slag 6 de tafel (noord) met
klaveraas aan slag. Het lijkt of de spel
leider nu aangewezen ls op een suc
cesrijke ruitensnit, die dus zou falen.
Bekend is echter al dat west schoppen
tien moet hebben en wanneer thans
schoppen wordt gespeeld komt west aan
slag en staat voor een probleem. Harten
spelen geeft NZ een extra hartenslag,
schoppen spelen valt in de dubbel renon
ce. Speelt west ruiten, dan ls het con
tract gewonnen, speelt hij schoppen dan
kan noord een ruiten wegdoen en zuid
troeft, daarna ruitenaas, ruitenheer en
nogmaals ruiten, hetgeen wint bij ruiten-
/rouw tweede of 3:3 in ruiten. Wests beste
verdediging ls het natuurlijk om harten te
spelen, want zuid zal hierna toch nog ln
ruiten moeten snijden en down gaarn. U
zult opmerken dat gewoon snijden ln
harten aan NZ het contract gegeven zou
hebben, maar toch is (met dichte kaar
ten) het eventueel vrijspelen der hartens,
gecombineerd met een rultensnlt de be
tere kans. En wie dat zo speelde mag lk
verblijden met de mededeling dat oost ln
werkelijkheid hartenheer tweede had!
NIEUWE OPGAVE
Een bijzonder aardig tegenspelpro
bleem ontwikkelde zich ln een
drle-SansJe, waarin de spelleider van
huls uit voor een bijna kansloze opgavo
leek te staan. Wanneer u het bied- en
spelverloop goed volgt vindt u wellicht
de oplossing van het vraagstuk, dat door
een geroutineerd wedstrijdspeler ln dé
praktijk niet werd gevonden. U zit op d«
west-stoel en u ziet voorlopig alleen da
volgende kgarten:
a b 4
9 ahv
o 9 8 7 6
10 7 2
v 10 9 6 3
9 b 9
o h
a h 8 6 3
tt
Met noord als gever en OW kwetsbaar
verliep het bieden: noord één ruiten
oost past zuid twee S«A west part
noord drie SA einde.
Tegen drie SA speelde west klaver zee
voor. noord de twee. oost de negen en
zuid klavervrouw. In slag 2 van zuid
schoppen vijf, noord snijdt met de boer
en oost schoppen twee. In slagen 3 en 4
speelt de tafel (noord) hartenaas en har
tenheer, oost doet harten zes en zeven
bil. zuid harten twee en harten drie. Na
lang overleg incasseert zuid hierna schop
penheer waarop oost nog met schoppen
zeven bekent, waarna zuid in slag 6 de
klaverboer naspeelt. Weet wint klaver
boer met de heer, ooet bekent met kla
ver vijf. West neemt nu zijn drie vrjje
klaverslagen mee. Noord gooit af één
klaver en twee ruitens, oost gooit ruiten
twee. ruiten drie en ruiten vier af. zuid
klaver vier. schoppen acht en ten slott»
rui te nb oer.
Als west hebt u thans vier slagen en
wat speelt u ln de 9e slag thans na??
Horizon tan!:
1. De kinderen kwamen achter de
ouders aan (7)
3. Zulke vruchten riet men alleen
des morgens vroeg (7)
6. Al rit er tweemaal een vettige
substantie in, deze schijven
kunnen soms erg droog zijn
(11)
10. Langs deze lijnen worden da za
ken in orde gebracht (7)
11. Tegenoffensief (7)
12. Muzikale negensprong (4)
14. Zo'n knobbel is niet groot (8)
17. Dat is wederkerig (8)
19. Uitstekend (4)
23. Hierin ziet men niet veel (7)
25. Late bloei (7)
26. In dit vaarwater ligt een rivier
(11)
27. Dit gebak wordt op het hoofd
gedragen (7)
128 Deze wegen zijn nat (7)
Verticaal:
1. Niet willen zien (7)
2. Sommen (7)
4. Wel telkens, maar niet altijd
(5)
5. De kater wil wat drinken (7)
6. Hij weet er nog niet veel van
(11)
7. De lijn van de zeeman (4)
8. Dit visje is reeds op grote
afstand (5)
9 Deze mensen zijn deftig, maar
onbeduidend (11)
13. Deze vrouw groet als ze omkijkt
(3)
15 Dit lichaamsdeel komt te kort
(3)
16. Met ontzaglijk ontzag (7)
18. Zolang wij daar maar boven
blijven gaat het wel goed (5)
20. Dat doet men meestal aan de
late kant of helemaal niet (7)
21. Het bemachtigen van genegen
heid (7)
22. Ook als hij ergens voor is, is hij
tegen (4)
24. In dit teken zult gij delen (5)
Oplossing vorige
kruiswoordraadsel
Horizontaal: 1. toppunt, 6. portier,
12. aria, 14. peer, 15. Arno, 17. aarde.
20. land, 22. lid, 23. Urk, 24. eng, 26.
nee, 27. L.S., 28. a.t., 29. Epe, 31. Aa,
33. el, 34. eter, 36. brons, 38. gerij,
40. smal, 42. taal, 44. as, 45. toveren,
46. ad, 48. even, 50. Epen, 53. Oene,
55. dweil, 58. Edam, 60. t.t, 61. nu,
63. end, 64. sr., 65. ka, 66. Ana, 68.
weg, 70. Est, 72. ter, 73. rats. 75
Laren, 77. tint, 78. aula, 80. Arie, 81.
Salland, 83. spellen.
Verticaal: 1. taalles, 2. pand, S.
pro, 4. ui, 5. naar, 7. open, 8. re, 9.
tel, 10. Iran, 11. redelijk, 13. er, 16.
rist, 18. aker, 19. Deen, 21. neer, 23.
ut, 25. ga, 28. arm, 30. pokeren, 32.
aga, 35. Essen, 36. blond, 37. steel, 39.
eland, 41. Ate 43. A.N.P., 47. notaris,
49. ven, 51. eer, 52. smarten, 54. Et-
na, 56. Wega, 57. idee, 59. Aken, 61
uw, 64. st., 67. stal, 69. elan, 71. snaft
72. Tiel, 74. sul, 76. re, 77. til, 79. la,
81. re.
