„V akbe weging
door kritische
instelling
dichter bij de leden brengen
PONTIAC
RISSEN ZOUDEN GEEN
POEARIS HERREN
Prins kreeg „Spel en Knikkers"
Een beetje ruimte om nog te stoeien
k r/j
t
NKV-voorzitter P. J. J. Mertens
acht nieuwe koers wenselijk
Jane: All the worlds aircraft
NADER
BESCHOUWD
STRIJD VOOR
EEN NIEUWE
MAATSCHAPPIJ
95
Hip geklede ex-iniiseumemployé
in verzet tegen ontslag
Zaak-Delon nog
verward
Pravda nog niet
tevreden
Vrouw die buiten
medeweten arts
werd vervoerd
nu overleden
In ho«jer beroep
3 jaar geëist
voor doden
echtgenoot
Veel „zwart werk"
in sector van
elektrotechniek
SER: extra premie
voor de w.a.o.
gelijk verdelen
RUIMERE INSPRAAK
ONBEHAGEN
GEEN OVERLEG
KRALENSNOEREN
1 x
het meest verkochte merkhorloge
in nederland
GEEN BUS
EEUWEN
CONCURRENT
ANTI-AMERIKA
DOEL
DONDERDAG 31 OKTOBER 1968
ADVERTENTIE
„Onzin", noemde prof. mr'. N. E. H.
van Esveld vorige week de opmer-
king dat in ons land tweehonderd
mensen de (economische) touwtjes J
in handen hebben. Het was een be- j
wering van de heer P. J. J. Mer-
tens, voorzitter van het N.K.V., die
hieronder zijn strijd voor een nieu-
we maatschappij toelicht.
UTRECHT „Wij staan voor de
vraag: Zitten wij wel goed? Is het
niet beter dat de vakbeweging zich
uit bepaalde instituten waarin met
anderen wordt samengewerkt, terug
trekt? Ik vind dat er in meer dan
een opzicht reden is voor een vrijere
opstelling van de vakbeweging".
Dit zegt de voorzitter van het Ne
derlands Katholiek Vakverbond
(N.K.V.), de heer P. J. J. Mertens.
Kortgeleden sprak hij er in Sneek
zijn ongenoegen over uit dat de
Nakbewcging niet veel opschiet met
het praten over maatschappijver
nieuwingen met de ondernemers.
Als dat zo blijft, moeten wij de
samenwerking met de werkgevers
maar opzeggen, zei hij daar.
Zijn woorden wekten veek reac
ties en riepen de vraag op: Trekken
de werknemers zich terug uit de
Stichting van de Arbeid.
In zijn kantoor in het gebouw van
het NKV aan het Oudenoord in
Utrecht stapt de heer Mertens on
middellijk in eer. uitvoerig betoog
na de vraag: Wat bedoelt u precies
met die maatschappijvernieuwin
gen?
„Dat zijn verschillende zaken.
Maar één van de belangrijkste vind
ik, dat er een verbreding moét ko
men van het instituut van de raad
van commissarissen. In die raden
dient ruimere inspraak te komen en
de deskundigen moeten er beter in
vertegenwoordigd zijn", antwoordt
de heer Mertens.
Hij preciseert: „Er moeten niet
alleen technische en economische
deskundigen inzitten, maar ook so
ciale experts".
Hij denkt na. staart ernstig voor
zich uit en zegt dan: „Dat is een
stuk maatschappijvernieuwing. Zo
als het nu is kan niet worden gezegd
dat de raden van commissarissen
zijn samengesteld uit deskundigen.
Gaat u het zelf maar na, dan zult u
zien hoeveel commissarissen ook
nog eens dezelfde functie hebben
bij tal van andere bedrijven".
„En hoeveel overheidsdienaren
zijn er niet, ja zelfs commissarissen
van de koningin, die ook in raden
van commissarissen zitten. Je zou
zeggen dat die mensen toch aan hun
werk een dagtaak hebben. En hoe
kan iemand die bij twintig of dertig
bedrijven commissaris is, zijn werk
helemaal goed doen?"
De heer Mertens vindt ook dat
niet meer te zien is hoe de lijnen
lopen van al die mensen, die naast
een bepaalde baan ook nog neven
functies hebben. „Er wordt dan
vaak gezegd dat die voortvloeien
uit hun hoofdberoep", zegt de ver-
bondsvoorzitter. „Maar het gaat
mij te ver als de commissaris der
koningin in Utrecht ook nog eens
commissaris van de Amstelbrouwe-
rij en Elseviers weekblad kan zijn
en nog een aantal bedrijven".
„Door die onzichtbare lijnen weet
je niet meer waar je aan toe bent.
Je praat met iemand die een be
paalde baan heeft, je weet verder
helemaal niet dat hij ook nog^iets te
vertellen heeft in een andere func
tie. Dat geeft zo'n geheimzinnige
toestand die geen goed doet".
De vakbeweging wil daar veran
dering in hebben. Zij wil dat de
stem van de werknemers ook door
dringt in de raden van commissa
rissen. Het NKV is niet voor een
werknemerscommissaris, wel voor
sociale deskundigen in die raden.
„Als je daar tijden over praat
met de werkgevers en je schiet er
niets mee op, dan ga je je afvra
gen: Zitten wij nog wel goed? Is er
genoeg van onze kritische functie
overgebleven of zijn wij te veel op
gegaan in die instituten van over
leg?"
„Kijk. dat ik gezegd heb even
tueel die samenwerking met de
werkgevers maar te verbreken
moet u ook zien als een stuk zelf
kritiek. Misschien is het wat laten
varen van die kritische functie er
ook schuld aan dat het contact met
de leden is teruggelopen en dat er
een ledenverlies ontstond", zegt de
heer Mertens.
Ook op andere manieren wil hij
de vakbeweging weer dichter bij de
leden brengen, zoals op het gebied
van de sociale verzekeringen. Er
zijn vakbondsbestuurders die dagen
in de weer zijn voor die verzekerin
gen en daarmee het algemene be
lang van de werknemers dienen.
De heer Mertens voelt er meer voor
de bestuurders dit werk alleen voor
de leden te laten doen.
Dan is er de kwestie georgani-
seerden ongeorganiseerden, die
volgens de verbondsvoorzitter nooit
is opgelost. De vakbondsleden blij
ven daardoor volgens hem de kos
ten betalen van belangrijke zaken,
zoals het afsluiten van c.a.o.'s
waar alle werknemers van profite
ren. „Al die dingen scheppen bij de
leden gevoelens van onbehagen",
zegt de heer Mertens. „Maar denkt
erom: Ik ben op zich helemaal niet
tegen samenwerking in instituten".
Wij komen op het getal tweehon
derd, door de heer Mertens ge
noemd in Sneek. „Er zijn tweehon
derd mensen in Nederland die de
economie in Nederland bepalen".
De voorzitter van het NKV zegt
een zware sigaret opstekend dat
hij die tweehonderd mensen niet
precies zou kunnen noemen, dat
het daar ook niet om gaat.
„Wel om het feit dat er een klei
ne groep mensen in ons land is die
een zeer grote macht in handen
heeft en niet alleen in het bedrijfsle
ven. Zij hebben ook vaak belangrij
ke functies in de besturen van hoge
scholen. De vakbeweging staat daar
helemaal buiten".
Van de machtsconcentraties ko
men wij op het voorstel dat het
Tweede-Kamerlid Aarden heeft ge
daan, namelijk het houden van een
parlementaire enquête aangaande
de machtsconcentraties.
„Dat vind ik een goede zaak", is
het oordeel van de heer Mertens.
„Zo'n onderzoek hoeft ook helemaal
niet in te gaan tegen wat er in de
Sociaal-economische raad gebeurt
op het terrein van veranderingen in
het ondernemingsbeheer. Laten de
politici ook maar eens geconfron
teerd worden met de achtergronden
van wat er gaande is in de maat
schappij".
Wat de heer Mertens gezegd heeft
wordt dat ook gedeeld door de voor
zitters van NW en CNV, de beide
andere vakcentrales?
„Wij hebben over deze zaken geen
verschil van inzicht. Maar ik heb
geen overleg gepleegd voor ik in
Sneek sprak", zegt de voorzitter
van NKV lachend.
Wat gaat er nu gebeuren? Komt
er een breuk in de Stichting van de
Arbeid?
„Dat is niet te zeggen. U kunt
mij niet vragen wat de tactiek van
de vakbeweging is".
UTRECHT „Achteraf heb ik de
Indruk van een verregaande rechteloos
heid. Het Van Abbe-museum in Eind
hoven heeft een fractie van de bezet
ting. zoals die bij andere musea is. Ik
werkte per week dertien a vijftien uur
langer dan officieel nodig was en ik
had het er graag voor over, maar als
je er dan uitgezet wordt en het je vrijwel
onmogelijk wordt gemaakt 01 elders
aan de slag te komen, dan vind ik dat
een lage zaak".
Dit zei gisteren de 33-jarige beeld
houwer P. B. M. Panhuizen uit Eind
hoven, die bij de centrale raad van be
roep in Utrecht protesteerde tegen zijn
ontslag als hoofd van de educatieve
dienst van het Stedelijk Van Abbe-mu
seum in Eindhoven.
In hippe kleding verdedigde de gewe
zen hoofdcommies eerste klas zich te
gen het ontslag, dat de gemeente Eind
hoven hem per 2 november 1967 „eer
vol" had gegeven. Zijn ontslag werd
mede gebaseerd op het feit, dat hij
bij zijn privé-activiteiten te weinig re
ken iijg zou hebben gehouden met zijn
ambtelijke status en „onvoldoende be
grip had van de hiërarchische onder
schikking".
De heer Panhuizen werd 1 mei 1966
aangesteld met een proeftijd van een
Jaar. welke proeftijd later tot 1 mei
1968 werd verlengd. Hij kreeg als taak
om voorlichting over het museum (van
voornamelijk moderne kunst) te geven.
„Toen ik voor mijn sollicitatie werd
uitgenodigd, bleek er tussen de direc
tie en mij grote mate van eensgezind
heid te bestaan over de opvattingen
van de taakvervulling. Ik heb altijd de
mij opgedragen taken loyaal uitge
voerd, maar ik veranderde kennelijk te
weinig van mening", aldus de eiser,
die zich met kralensnoeren had omhang-
gen.
Volgens hem was bij de aanvaarding
van de functie uitdrukkelijk gesteld, dat
hij zijn privé-activiteiten. die een
sterk-experimenteel karakter dragen,
mocht voortzetten. De heer Panhuizen
beklemtoonde tijdens de behandeling
nva zijn zaak, dat hij zeker in de sfeer
van een museumbeleid het recht, zelfs
de plicht, had om over sommige aan
gelegenheden, zoals het vaststellen van
tentoonstellingen, zijn visie te geven.
ROME Zorina Milosevic, de Joego
slavische schilderes, die ondervraagd
werd in verband met de moord op de
lijfwacht van de toneelspeler Alain De-
Ion, is uit Italië naar Joego-Slavië ver
trokken, krachtens uitwijzing door d e
Italiaanse politie.
Zorina werd dinsdag met twee ande
re Joegeslaven ondervraagd door de
inspecteur van de Franse veiligheids
dienst Maurice Amer in de zaal van
Stevan Markovic, die in Parijs ver
moord werd aangetroffen.
Zorina vertrok naar Joego-Slavië aan
boord van een vlieguig naar Dubrovnik
en Belgrado. Zij gaf bij haar vertrek
geen commentaar.
Zij heeft enige jaren in Rome ge
woond en verklaard dat de dood van
haar broer Milos, een voormalig lijf
wacht van Delon, twee jaar geleden in
Hollywood, geen geval was van zelf
moord, maar van moord.
Volgens hem. had het niet aan hem
gelegen, dat op sommige manifestaties
zo weinig publiek was verschenen.
Mr. J. M. M. Berkvens, die namens
de gemeente Eindhoven optrad, ver
klaarde, dat hij de kunstenaar niet het
recht op vrije meningsuiting wilde of
kon ontzeggen, maar dat de gemeente
Eindhoven wel gerechtigd was de heer
Panhuizen te ontslaan, naar aanleiding
van de mate en de manier, waarop de
ze van zijn recht gebruik maakte. „Ten
slotte heeft de gemeente Eindhoven al
le regels, die het ontslag begeleiden,
correct in acht genomen", aldus mr.
Berkvens.
De centrale raad doet over drie we
ken uitspraak.
MOSKOU Het Sovjet-partijblad
Pravda schreef vandaag, dat de vijan
den van het socialisme in Tsjecho-Slo-
wakije voortgaan hun „listige tactie
ken" te gebruiken en nog steeds hopen
op een geleidelijke omverwerping van
de communistische partij in Praag.
In een stugge analyse van de toestand
van een halve bladzij, schreef het blad.
dat de ware vijanden in Praag valselijk
beweren dat zij alleen maar een „ver
beterde" stijl van het communisme wil
len.
Maar waar zij op doelen, aldus het
blad, „is 'n vernietiging stap voor stap
van de socialistische grondslagen en
de leidende rol van de communistische
partij". j
Dergelijke listige tactieken zijn niet
makkelijk aan te tonen. De gebeurte
nissen van de afgelopen weken „bewij
zen dat deze tactieken gedoemd zijn te
mislukken daar de communisten steeds
actiever strijden om hun positie te ver
sterken".
Het blad waarschuwde er voor, dat
„waar ook het kapitalisme het waargt
het socialisme uit te dagen", de mach
tige krachten die 't socialisme bescher
men het zal vernietigen, aldus de Prav
da in een poging de invasie in Tsjeeho-
Slowakije goed te praten.
AMSTERDAM De zeventigjarige
mevrouw M. van Griensveen-Verel is
in een ziekenhuis in Den Bosch overle
den. De vrouw was op 21 oktober bul
ten medeweten van de huisarts, die
haar in Amsterdam in het Wilhelmina
Gasthuis had laten opnemen, en van
de familie naar haar woonplaats ver
voerd.
Mevrouw Van Griensveen was tij
dens een verblijf bij haar zoon, Ad
van der Gein. ziek geworden. De huis
arts van de familie Van der Gein. dr.
N. J. H. van Hasselt, constateerde een
hersenaandoening en liet de vrouw op
nemen.
Na twee uuur in hét Wilhelmina
Gasthuis te hebben gelegen werd zij
per ambulance naar Den Bosch ge
bracht.
DEN HAAG Dc advocaat-gene
raal bij het gerechtshof in Den Haag
heeft gistermiddag drie jaar gevange
nisstraf met aftrek van voorarrest ge-
eist tegen de 27-jarige Amsterdamse
prostituee Sonja Z. wegens zware mis
handeling van haar echtgenoot, tenge
volge waarvan deze overleed. De recht
bank in Rotterdam had de vrouw con
form de eis van de officier van justitie
veroordeeld tot twee jaar gevangenis
straf met aftrek van het voorarrest.
Op 27 januari van dit jaar zou Son
ja Z. in een hotelkamer in Rotterdam
haar echtgenoot, de 36-jarige Noorse
zeeman Ragnar O. tijdens een vecht
partij met een tafeltje op het hoofd
hebben geslagen. Eén van de stalen po
ten drong de hersenen van O. binnen
en veroorzaakte diens dood.
De advocaat-generaal mr. G. J. de
Lint nam de bewijsvoering van de
rechtbank en het verweer tegen het
noodweerexces (dat de raadsman van
Sonja had aangevoerd) over. maar
achtte de opgelegde straf niet in de
juiste verhouding tot de ernst van de
zaak.
De raadsman van Sonja Z„ mr. F.
L. J. van Wersch, achtte niet bewezen
dat zijn cliënte de opzet zou hebben ge
had om haar man te mishandelen of
te doden en bleef bij zijn beroep op
noodweer. Hij verzocht zijn cliënte ter
zitting op vrije voeten te stellen. De
president van het hof, mr. L. Vliegent-
hart, deelde mee, dat het nog geen ter
men aanwezig achtte om aan het ver
zoek van de raadsman te voldoen.
Het hof zal over veertien dagen ar
rest wijzen.
De patholoog-anatoom dr. J. Zelden-
rust, die als getuige-deskundige werd
gehoord, bleef bij zijn eerder afgelegde
verklaring, dat de schedel van Ragnar
O. met het tafeltje moet zijn ingesla
gen. Sonja zelf zei dat zij niet meer
weet wat zich in de hotelkamer had af
gespeeld, toen het eenmaal tot een
vechtpartij was gekomen. Wel wist zij,
dat ze om hulp geroepen had, wat niet
door de hoteleigenaar was gehoord. Zij
zei, dat Ragnar haar had toegeroepen
haar te zullen vermoorden, en dat zij
hem hiertoe in staat achtte.
Sonja's raadsman voerde aan. dat
uit de rapporten over zijn cliënte blijkt,
dat zij in mindere mate toerekenbaar
is geweest, toen zij haar man neer
sloeg. Hij was van mening, dat de
rechtbank bij de bewijsvoering verkla
ringen van Sonja had gebruikt, die be
paald niet overeenkwamen met ande
re verklaringen, die zij had afgelegd.
Hij achtte opzet niet bewezen en, ge
zien de feiten en de rapporten over
Sonja. zelfs onwaarschijnlijk. Volgens
hem had zij uit noodweer gehandeld.
In haar laatste woord zei Sonja snik
kend dat het haar niet zozeer om de
straf ging. als wel om het feit „dat de
mensen mijn hele leven zullen zeggen,
dat ik opzettelijk mijn man heb gedood
en dat is niet waar".
DEN BOSCH Bij 'n vorig jaar in
de aannemerswereld gehouden onder
zoek naar de omvang van de zwarte
arbeid is men tot ontstellende conclu
sies gekomen. De Nederlandse Katholie
ke Bond van elektrotechnische werk
gevers „St. Antonius" heeft daarover
ook een enquête gehouden en daarbij
is gebleken, dat zwarte arbeid in de
elektrotechnische bedrijfstak in be
langrijke mate voorkomt.
Dit heeft de voorzitter van deze bij
het Nederlands Katholiek Ondernemers-
verbond aangesloten organisatie, drs. J.
F.F. ten Hacken, vandaag meedeeld tij
dens de algemene ledenvergadering van
„St. Antonius" in Den Bosch.
Gebleken is dat niet alleen uitbrei
dingen van installaties in zwarte arbeid
worden gemaakt, maar dat ook nieuwe
installaties buiten het bedrijfsleven om
gaan.
Bij het ministerie van Economische
Zaken vindt men dat dit soort werk on
rustbarende vormen heeft aangenomen
het is bereid in samenwerking met het
bedrijfsleven alles te doen om daar
een eind aan te maken.
Y s
f
1 2
SWISS MADE
twee sjieke herenhorloges in duurzaam double
1 2
carré cambré model een licht gebogen
met datum "gekleed" model
een pracht Pontiac zit mooi op de pols
ƒ125.— ƒ120.—
DEN HAAG De Sociaal-Economi
sche Raad heeft de minister van so
ciale zaken en volksgezondheid gead
viseerd met ingang van 1 januari 1969
de verdeling ven de premie van 5,1
procent ingevolge de Wet op de Ar
beidsongeschiktheidsverzekering zoda
nig vast te stellen dat 3,9 pet. verschul
digd zal zijn door de werkgever en 1.2
pet. door de werknemer (thans, nu de
premie 4,2 procent is, komt 3,45 pet.
ten laste van de werkgever en 0,75 pet.
ten laste van de werknemer).
De raad heeft zich bij zijn oordeels
vorming laten leiden door de in het be
drijfsleven verkregen overeenstem
ming over de verdeling van de stijging
met 0,9 procent van de premie voor de
WAO. Op grond daarvan adviseert de
raad de minister de stijging van de to
tale premie voor 1969 met 0,9 pet. (van
4,2 pet. naar 5,1 pet.) gelijkelijk over
werkgever en werknemer te verdelen.
JJ&S
ADVERTENTIE
POT STILL
1 ID. 17» j
die speciaal met
sodawater
behouden blijft!
IMPORT: SCHAEFERS WORDEMANN N.V., AMSTERDAM
LONDEN In de nieuwe uitgave van
het gezaghebbende jaarboek „Jane's
alle 4he world's aircraft", wordt een
vraagteken gezet achter de bewerin
gen van de Sovjet-Unie, dat zij onder
zeeërs in gebruik heeft, welke kern-
projectielen kunnen afvuren.
In het voorwoord schrijft hoofdredac
teur John W. R. Taylor dat de raketten
die bij parades in Moskou zijn ge
toond als de tegenhangers van de Po
laris, in feite niet meer zjjn dan onder-
zoekings- en ontwikkelingsmodellen. De
Amerikaanse kernonderzeeërs zijn be
wapend met 16 Polaris kernprojectie
len.
Taylor voorspelt dat Israël binnen
twee jaar over kernwapens zal beschik
ken.
Over het algemeen werken buiten
landse regeringen mee om voor de edi
ties van Jane gegevens beschikbaar te
stellen. „Van alle vliegtuigproduceren-
de landen, bieden alleen Bulgarije, Chi
na en Roemenië geen medewerking",
aldus het voorwoord.
Het wijst op de vertraging bij het ge
reedkomen van het Brits-Franse super
sonisch vliegtuig Concorde en laakt de
twee bouwers vaste data voor de eerste
vluchten vastgesteld te hebben, welke
prematuur zijn gebleken.
Het wijst ook op de moeilijkheden bij
de bouw van vliegtuigen met geheel
verstelbare vleugels. Van de voorge
stelde Brits-Westduits - Nederlands-Ita
liaanse versie schreef Taylor: „de kans
dat het toestel tien jaar wijzigingen in
het Britse defensiebeleid en internatio
naal geharrewas over fundamentele
andere eisen overleeft, schijnt klein".
Dit is niet bedoeld als veroordeling van
internationale samenwerking welke de
basis moet vormen van de toekomstig»
vliegtuigontwikkeling en produktie in
Europa, maar deze zal slechts werken
als de toestellen die daarvan het resul
taat zijn volledig voldoen aan de be
hoeften van alle partners".
Taylor meent dat de Europese lucht-
bus niet in deze categorie past. „Het
ziet er steeds meer naar uit, dat het
een toestel moet worden dat door de po
litici, in plaats van de luchtvaartmaat
schappijen wordt gewild". Taylor
meent dat de bus een stuk achter ligt
op de Amerikaanse McDonell-Dou-
glas DC-10 en de Lockheed-I-1011".
De schrijver prijst van de Sovjet-
vliegtuigproduktie de nieuwe MIG en
het voortdurende succes van de Franse
straaljager Mirage. Hij wijst er op, dat
Frankrijk dit najaar zal beginnen met
proeven met het afvuren van strategi
sche projectielen vanaf de experimen
tele onderzeeboot Gymnote. Eerder
heeft een projectiel van de soort reeds
vanaf een kustbasis een loze oorlogsla
ding laten vallen op een doelwit 2.000
km in zee.
„De Europese fabrikanten van licht»
vliegtuigen, veroveren een steeds gro
ter deel van een nlarkt, welke een paar
jaar geleden er als exclusief Ameri
kaans begon uit te zien".
„In Nederland heeft Fokker twee be
langrijke mijlpalen gepasseerd. Door
het aantal verkochte Viscounts te over
treffen is de F-27 Friendship het meest
succesvolle twin-turboprop verkeers
vliegtuig <er wereld geworden en boven-*
dien is de aflevering van de F-28 be
gonnen...."
SOESTD1JK Gistermiddag is aan prins Bernhard het boek ,,Het spel en de knikkers" vpn oud-minister
J. W. Beyen aangeboden. Op verzoek van de Prins en onder diens toeziende blik schreef de auteur een
soonlijk woord in het aangeboden eerste exemplaar.
"Voorlopig komt er geen Europese
Vennootschap, als een interna
tionale tegenhanger van een naam
loze vennootschap zoals wij die in
Nederland kennen. Nederland is niet
van plan mee te werken, zolang het
allesoverheersende vraagstuk van de
Britse toetreding tot de Europese
Gemeenschap niet is geregeld.
Amper was de inkt van deze Ne
derlandse regeringsverklaring opge
droogd, of de Franse minister van
buitenlandse zaken Debré komt met
een aantal voorstellen, die de Euro
pese Gemeenschap verder moeten
versterken. En bovenaan die lijst
prijkt de vorming van een Europese
vennootschapsrecht. Op de lijst ont
brak de toelating van Engeland en de
Scandinavische landen tot diezelfde
Gemeenschap.
De Franse regering is dus niet on
der de indruk van het ferme Neder
landse standpunt. Verwonderlijk is
dat niet. De grote buitenlandse poli
tieke lijn wordt niet zo maar omge
bogen. welke regime ook aan het be
wind is.
TAe Russische politiek is door de
eeuwen en door alle tsaristische
en communistische overheersingen
heen steeds gericht geweest op uit
breiding van macht, zowel naar het
westen als naar het zuid-oosten. Chi
na weet dat Tsjecho-Slowakije er
vaart het.
De politiek van ons land is voor
al ingegeven door de economische
belangen. Minister Luns heeft vorig
jaar in een rede in Den Haag drie
motieven voor onze buitenlandse po
litiek genoemd:
behoud van een machtseven
wicht tussen grote staten;
behoud van vrijheid van handel
en verkeer;
de vorming van een internatio
nale rechtsorde, die de politieke
en economische vrijheden garan
deert.
Tegen deze achtergrond moet de
Nederlandse politiek in Europa wor
den gezien, het verzet tegen Franse
overheersing, het streven naar toe
lating van Engeland tot de EEG, de
pogingen om de afspraken in de
EEG met garanties van parlemen
taire democratie en een bovennatio
nale rechtspraak te omringen. Een
cynicus zou kunnen opmerken, dat de
Nederlandse buitenlandse politiek
eigenlijk een soort handelspolitiek
is.
Frankrijk daarentegen is duidelijk
uit op verkrijgen en behoud van
een machtspositie in de wereldpoli
tiek. Wel degelijk beseft Parijs dat
het geen concurrent voor de Sov
jet-Unie of voor de Verenigde Staten
kan zijn. De Gaulle is realist genoeg
om te weten dat de Franse kern
macht niet in de schaduw van de
Russische en Amerikaanse kan
staan. Maar voor alles wil Parijs
voorkomen dat het een te verwaar
lozen factor in de wereld wordt.
Toen in Yalta en Potsdam het lot
van Europa na de oorlog werd be
paald, was er geen Frankrijk. En
dat schrikbeeld zal de Gaulle tot
zijn laatste dag achtervolgen.
Daarom een kernmacht groot ge
noeg om rekening mee te houden.
Daarom de vorming van een soort
Franse invloedssfeer door middel
van vrijages met Arabische landen,
Afrikaanse landen en desnoods met
een Canadese Franssprekende pro-'
vincie als Quebec.
De Franse politiek moet daarom
economisch worden geschraagd door
de Europese Gemeenschap, zonder
dat een van de deelnemende landen
een stem in het Franse kapittel mag
hebben. Nog steeds geldt: bij u, over
u, zqnder u en sinds tien jaar ook
op kosten van u.
I Tit die hoek bezien is er sprake
J van een uitgesproken anti-Ame
rikaanse politiek van Frankrijk.
Frankrijk wil best samenwerken.
Nog deze maand bleek dat uit een
overeenkomst tussen de twee landen
op het gebied van wetenschappelijk
speurwerk. Maar Frankrijk wil ge
lijkgerechtigd zijn, niet afhankelijk
Daarom houdt de Franse regering
vast aan het vetorecht in de EEG
en verwerpt zij de gedachte dat een
Europees Parlement of een Europe
se Commissie omwille van het ge
meenschappelijk welzijn anders zou
beslissen dan zij.
Behoud van de Franse „gloire"
eist een dergelijke politiek. En con
sequent als de Fransen zijn, voeren
zij die politiek dan ook tot in het
absurde. Want al mag de president
er in slagen de vooruitgang van d»
Europese gemeenschappen af t»
remmen, in ruimer verband gezien
gaat alles zijn noodzakelijke gang,
met of zonder Frankrijk. Meer dan
toejuichingen heeft De Gaulle op zijn
vele reizen nooit gekregen. De Sov
jet-Unie heeft zich niets aangetrok
ken van Franse protesten tegen d»
overval in Tsjecho-Slowakije, tegén
al of niet geheime afspraken met
Amerika. Het conflict in Viëtnam
en dat in het Midden-Oosten ont
wikkelden zich ondanks Parijs.
Fan Israël geen vliegtuigen ko
pen bij zijn vroegere vriend
Frankrijk, dan koopt het elder»
vliegtuigen. Verbiedt de Gaulle een
fusie tussen Fiat en Citroën, dan
komt er een andere vorm van sa
menwerking, die vroeg of laat toch
het uiteindelijke doel zal bereiken.
De Navo zet haar werk voort, hoe
wel Parijs met zijn uittreden op zijn
minst op een fiks meningsverschil
tussen Europa en Amerika had ge
rekend.
In de speelruimte die wereldmach
ten als Amerika en de Sovjet-Uni»
laten, mogen landen als Frankrijk
en Roemenië hun gang gaan, hinder
lijk soms, met weinig effect zolang
geen grotere eenheid ontstaat en voor
het eigen voortbestaan zonder al te
groot gevaar.
Bij werkelijk grote conflicten
immers biedt de verguisde vriend
altijd wel weer bescherming. In die
wetenschap kan Frankrijk verder
dromen van macht, invloed en glo
rie.
I
