Partij van de Arbeid staat
voor keuze voorzitter
TANS: VLOT MAAR
GEEN
LEIDER
VONDELING: MAN
MET
BREDE
VISIE
VAN DER LOUW: DE
MAN VAN
HET
WOORD
Gezonde werkplaats in Eindhoven
Geen kaartje
of bankje
Petula Clark
nam het niet
ZORGVULDIG
JA EIS AMETS
SPECÏALÏST
OP DE VLAKTE
PUBLICITEIT
TACTVOL
Frits
Tachtig
Anders
SUEZ-KANAAL
j DOZIJ1S
10 MAANDEN
NOVEMBER 1968
DE ROUTINE IN STRIJD MET HET ELAN
No dr. Torn het voorzitterschap
van de Partij van de Arbeid in
maart aan een onder wil overdra
gen, ral de P.v.d.A. schielijk moe
ten zoeken naar een opvolger. On
langs berichtten wij dat de meerder
heid van het partijbestuur oud-mi-
nieter dr. Vondeling graag op de
stoel ran dr. Tans son zien. Een
minderheid, Nieuw-Links, voelt
meer voor het naar voren schuiven
van de vice-voorzitter van de Partij
van de Arbeid, Van der Louw. Het
ziet er naar ott dat dr. Vondeling
de meeste kans maakt
Qnderwtfsspecialist dr. J. G. H. (Sjeng)
Tans geeft er de brui aan. Misschien
heeft „Rotterdam" (de partijraad van 21
september) voor hem de deur dicht gedaan.
Hjj gaf toen duldeljjk bljjk, de vergadering
niet op de meest tactische manier te leiden.
Toen kwam aan het licht dat dr. Tans uit
Maastricht niet de aangewezen man was
om de veelvormige partjj die de Partij van
de Arbeid wil zjjn te leiden.
Dr. Tans is een vlotte prater., een goed do
cent Dat laatste is hij in de politiek, dat
laatste was hij ook bij het voorbereidend
hoger en middelbaar onderwijs.
Dr. Tans is de neerlandicus die zijn woor
den zorgvuldig kiest, maar als hij geprik
keld raakt neemt hij zoals ook dr. Von
deling wel deed een betweterige houding
aan, een schoolmeesterachtige trant van
spreken, ondanks een regelmatig terugke
rende glimlach.
De eerste katholieke voorzitter van de Par
tij van de Arbeid zei vorig jaar in een
brochure, dat de meningen die in een partij
leven de kans moeten krijgen om door te
komen.
Maar zoiets wil niet zeggen zei dr. Tans
erbij dat de leiding maar ja en amen
moet knikken op wat de partij voorschrijft
Dr. J. G. H. TANS
de visie
De leiding van een veelvormige partij kan
niet uit slapjanussen bestaan.
Het kan best zijn dat dr. Tans te streng
is opgetreden, te weinig soepel, misschien
ook vond hij dat zijn weg de enige juiste
was om de roerige partij te leiden. Hoe het
ook zij, dr. Tans trekt zich terug, mede on
der invloed van het structuurrapport.
Hierin staat dat het partijvoorzitterschap
verenigbaar is met het Kamerlidmaatschap,
mits het Kamerwerk geen veeleisend spe
cialisme is. Onderwijs en dr. Tans is ook
nog voorzitter van de vaste commissie uit
de Tweede Kamer is dat nu juist wel.
T~)r. Anne Vondeling, de socialistische in
tellectueel mét de brede visie, een
academicus ook die als het moet geen
enkel blad voor de mond neemt, heeft al
een rijke politieke loopbaan achter de
rug. Hij is ook de man-die-terugkwam,
niet alleen fysiek na een ernstig auto-on
geluk, maar ook politiek.
Nauwelijks verscheen hij in september
weer in de Tweede Kamer of de geruch
ten staken de kop op: hij zou weer frac
tieleider worden in plaats van drs. Den
Uyl op wie Nieuw-Links kritiek had; hij
zou de nieuwe voorzitter worden als op
volger van dr. Tans op wis Nieuw-Links
nog veel meer kritiek had.
Maar dr. Vondeling hield zich, terwijl
hij zich moeizaam door het Kamerge
bouw bewoog, diplomatiek op de vlakte.
Hij zei evenwel voldoende om door een
aantal socialisten te worden aangeduid
als de man die de verfomfaaide partij
weer uit het slop zou kunnen helpen. Nu
is hij kandidaat nummer één voor het
voorzitterschap.
Landbouwkundig ingenieur dr. Vonde
ling is een vriendelijk man, die als dat zo
uitkomt ook heel fel kan zijn. Begin 1965
schrok hij er niet voor terug om vier le
den van het kabinet-Marijnen kortweg
1 voor „slechte ministers" uit te maken.
Enkele maandenlater stapt hij als mi
nister van Financiën in het kabinet-Cals.
Het duurde niet lang of de storm brak
los over dr. Vondeling zelf. Later gaf de
PvdA toe dat de grote voorman er ver-
Dr. A. VOND EU NO
da daad
standlger aan had gedaan om „Finan
ciën" te laten lopen. Hij had als fractie
leider in de Tweede Kamer veel indruk
gemaakt.
Vondeling groeide op als boerenzoon in
Appelscha. Hij werd ijveraar voor de
Vrijzinnig-Democratische Bond (van wij
len prof. Oud), batterij-officier bij de
luchtdoelartillerie, verzetsleider in Fries
land, Tweede-Kamerlid voor de Partij
van de Arbeid, minister van Landbouw in
het kabinet-Dreess (1958), fractieleider,
minister van Financiën en opnieuw Twee
de-Kamerlid.
De altijd in de weer zijnde Leeuwarder
legt nu de laatste hand aan een boek. Het
is de bedoeling dat het nog deze maand
zal verschijnen. Het heet „Namaak en
voorproef". Misschien dat het boek al een
beetje aangeeft hoe de 52-jarige politicus
straks een progressieve concentratie
denkt te leiden...
|^e rykbesnorde vice-voorzitter van Ae
Partij van de Arbeid, André van der
Louw, heeft de gave zftn toehoorders op
hun gemak te stellen. Hij deed dat ook in
het Groothandelsgebouw in Rotterdam
waar de Partijraad zich in allerlei boch
ten wrong om uit de impasse te komen,
▼an der Louw heeft een redenaarstalent.
Hij kan ook goed luisteren. Dat combi
neert hij dan met bet reken ven een niet
onaamdenHjke pijp.
De politieke carrière van André van
der Louw is nog maar zeer jong. Hij
kwam in het nieuws door zijn leidingge
vend optreden in de groep Nieuw Links.
Hij was een van de mannen die een voor
keur had voor een spelletje Tien over
Rood. Hij wae ook redacteur van Hit
week.
Van der Louw is gewend zich in de par
tij te bewegen. Hij is perschef van de
VARA en als zodanig bekend mot presen
tatie en publiciteit. Hij weet zijn nummer
te brengen.
Het ie niot onmogelijk dat Van d«r
Louw het straks krijgt op te nemen tegen
YAM DER LOUW
hot woord
routinier dr. Vondeling. Vele socialisten
zullen vermoedelijk de balans laten door
slaan naar de doorknede politicus die de
partij door zijn fractieleiderschap een be
tere image gaf.
Van der Louw mag dan de Jeune pre
mier" zijn, of hij de hardheid zal bezitten
om een so pluriforme partij als de PvdA
te leiden staat nog te bezien. Het is ook
moeilijk vergelijken. Van der Louw moot
zijn kansen nog krijgen.
Tot nu toe heeft hij zich op het voorste
plan bijzonder tactvol gedragen. Dat kan
een winstpunt zijn, maar of het voldoende
is om dr. Vondeling voorbij te streven
lijkt niet aannemelijk.
GEPENSIONEERD, MAAR NIET
BUITENGESLOTEN
Als ik bij hem binnenstap in Eind
hoven, is de mist net helemaal weg
en de zon schijnt in de grijze krul
len, die zijn hoofd omzomen. „Zo,
blij dat u er bent", begint prof. Ir.
F. M. Roeterink. „Gaat u zitten,
hier staan sigaren, oh, die rookt u
niet, nou ja, dan niet".
Hij steekt de vlam in zijn siga-
repeuk en valt meteen met de deur
In huis: „Kijk, de tijd is voorbij dat
we tegen bejaarden zeiden: „Nou,
oudjes, zoet maar" en ze dan ergens
opborgen. Een van de belangrijkste
dingen is, dat je het gevoel van een
zaamheid voorkomt. Maar wat we
ten mensen van de werkende gene
ratie van de tjjd dat je oud bent".
8Zo, de eerste les zit in m'n zak.
Professor Roeterink is een man die
best tegenspraak duit, maar hij wil
de dit allemaal toch even duidelijk
zeggen. Dan hebben we een uitgangs
punt in ons gesprek en dan weet ik
meteen hoe hij de grote lijn ziet.
Eerst even dit: wie is prof. ir.
Roeterink?
Hij geeft zelf het antwoord: „In
1917 ben ik ingenieur geworden en
in het leger bracht ik het tot ser
geant honoris causa. In mijn jonge
jaren heb ik de Betuwe geëlektrifi
ceerd en in 1926 kwam ik bij Phi
lips. Toen had Philips nog zesdui
zend man over de gehele wereld, nu
250.000. Overigens: ik ben binnen
kort vijftig jaar getrouwd, dus niet
zo gek jong meer".
Professor Roeterink is een man
die „Anton" zei tegen de oude heer
Philips en „Frits" zegt tegen zijn
Boon.
„In 1956 was ik 62 jaar en Frits
zei tegen me: Nu gaat voor jou ook
de poort dicht", zegt prof. Roete
rink. „Toen ging ik pas de geestelij
ke gevaren van de gepensioneerde
situatie begrijpen".
Er zijn drie dingen, die lr. Roe
terink zo gevaarlijk vindt voor de
gepensioneerde.Nummer één is de
steeds groter wordende eenzaam
heid. „Dan heb je verder het verlies
van zelfrespect", gaat hij verder.
„Niemand vraagt je meer wat, je
bent een oudje. En ten derde heb je
melancholie. Je hebt geen toekomst
meer, je kunt alleen nog maar je
testament maken en je begraaf
plaats uitzoeken. Deze drie dingen
brachten mij er toe een vorm van
nuttige vrijetijdsbesteding te zoeken
in plaats van het kaartje leggen en
in het park op een bankje zitten".
Het is nu bijna tien jaar geleden
dat de werkgemeenschap „Sterk door
Werk" werd opgericht. „Dit is dus
een Vereniging van gepensioneerden
In Eindhoven en geen afdeling van
Philips, zoals velen denken", zegt
prof. Roeterink met nadruk. „Een
vereniging met 250 man, een omzet
van een half miljoen gulden per jaar
en een batig saldo van een kwart
miljoen per jaar. Bij ons is geen
sprake van loon of salaris; de leden
verdelen het batig saldo onder el
kaar. En iedereen krijgt hetzelfde
of hij nu Ingenieur, portier of poet
ser is."
Er wordt In twee ploegen ge
werkt, bij „Sterk door Werk", drie
uur 's ochtends en door de tweede
ploeg drie uur 's middags. En wie
beslist het „uurloon" wil gaan uitre
kenen die ontdekt, dat dit tien jaar
geleden één gulden was en nu bij de
1,85 gulden is aangekomen. „Het be
stuur krijgt geen cent", zegt prof.
Roeterink, die voorzitter van dat be
stuur is. „En de absentie bij ons is
geringer dan bij een aantal bedrij
ven in Eindhoven, hetgeen dus be
wijst hoe graag ze hier zijn, die ou
de mensen".
Prof. Roeterink gaat me voor de
werkplaats in, ik mag wel zeggen:
de fabriekshal. Niet één gezicht van
achttien, veertig of vijftig. Allemaal
mannen van 65 jaar en ouder. Pro
fessor Roeterink vraagt naar ie
mand. „Die is naar huis", wordt er
gezegd, „hij ging wat vroeger, maar
hij is ook al tachtig dus hij mag
wel".
Series machines staan bij elkaar,
werkbanken, tafels, dozen 'en als ik
kijk wat er allemaal gemaakt wordt,
dan komt dat neer op brief ordners,
het monteren van stortbakken voor
toiletten, het repareren bij tiental
len van de koopwagentjes uit super
markten, het maken van technische
onderwijsmodellen voor universitei
ten en scholen, het afwerken van
plastic artikelen, het uitdokteren van
het stofvrijmaken van fabrieksruim-
ten en nog meer.
Nergens wordt geschreeuwd, ner
gens brult de jengelende schreeuwer
Veronica. Met zeer tevreden gezich
ten is men overal in bruine stofjas
sen aan het werk.
A Daar zitten ze, 65 geweest, gepensioneerd, maar niet buiten
gesloten. Integendeel: volop aan het werk, elke dag in Eindhoven,
voorbeeld tot in Japan toe. En hun voorzitter zegt: ,,Het belangrijkste
is, dat de mensen hier weten: je hebt wel je pensioen gekregen, maar
je bent nog waardevol en daardoor heeft iedereen zijn zelfrespect weer.
Dat is onbetaalbaar."
Ook de bedrijfsleiders (HTS-ers)
zijn gepensioneerden. Ook de admi
nistrateur. Ook de portier, de heer
C. Nab, die 38 jaar bij de Neder
landse Spoorwegen werkte, er ma
chinist was en altijd de Koningin
reed. Hij is 71 jaar, werkt acht jaar
in de werkplaats en wandelt erbij
als een gouden haantje.
„Het bestuur bestaat ook allemaal
uit gepensioneerde jongens", vertelt
prof. Roeterink. „Ingenieurs, koop
lui, mensen met verstand van de
commerciële dingen, een vertrou
wensman van de arbeiders, alle
maal boven de #5 jaar".
Prof. Roeterjjk wandelt voor me
uit de kantin* fn. „Even naar de
grootmoeders", zegt hij. En wat la
ter: „Zeg, koffiemeisjes, laat je eens
zien". Twee mevrouwen (uiteraard
gepensioneerd) lachen breeduit: ae
kennen hun prof.
Prof. Roeterink en het hele be
stuur van „Sterk door Werk" zijn er
niet weinig trots op, dat niet alleen
in Nederland, maar ook in Duitsland
en Engeland de Eindhovense werk
gemeenschap is nageaapt. Zelfs van
uit Japan is er belangstelling ge
weest. „We hebben pas een televi
sieploeg hier gehad en de zaak wordt
dezer dagen in Japan uitgezonden",
zegt de voorzitter.
Hij vertelt nog even hoe de twee
Mammoettanker is
nog niet volgroeid
Nadat enkele jaren na de Tweede
Wereldoorlog een tanker van 18.000
ton voor alle doeleinden geschikt
leek, werd een olieschip met een
tienduizend ton groter draagvermo-
f gen een twintig Jaar geleden voor
het eerst een supertanker genoemd.
Toen daarna weer grotere tanksche-
S pen werden gebouwd, gebeurde dit
nooit nit overwegingen van prestige.
De scheepsgrootte hield steeds
verband met economische achter-
j gronden. De schepen werden groter
naarmate de scheepsbouwindustrie
de moeilijkheden voor het bereiken
van de nodige veiligheid in de sterk
te van de constructie onder de knie
kreeg. De olievervoerders die in dit
opzicht een vruchtbare samenwer
king hadden met de werven, kregen
daardoor de begeerde kans om de
transportkosten verder omlaag te
brengen op reizen die soms neerko
men op de halve omtrek vain de aar
de.
Een versnelling in het opvoeren
van de capaciteit van tankers werd
in 1956 teweeggebracht door de vijf
maanden durende sluiting van het
Suez-Kanaal. Het was een zakelijke
durfal, de Amerikaanse scheepvaart
man Daniel K. Ludwig (van wie
men zegt dat hij op vijf na de rijk
ste man ter wereld is) die aan de
vloot van zijn National Bulk Car
riers Corporation zeven schepen van
85.000 ton toevoegde.
Het begon met de Universe Leader
van die maat, maar in 1959 verraste
hij de wereld al weer met een nieu
we doorbraak. De Universe Apollo
van 117.000 ton verscheen op de we
reldzeeën. Daarna hebben de Japan
ners enige jaren het heft in handen
genomen. De Nissho Maru van
130.000 ton werd in 1963 gebouwd,
de Tokyo Maru volgde in 1966 met
150.000 ton en nog in hetzelfde jaar
kwam de Idemitsu Maru met 212.000
ton.
De volgende schaalvergroting
kwam het jaar erop tot stand na de
zesdaagse oorlog tussen Israël en de
Arabische landen. Een vloedgolf van
een paar honderd bestellingen van
schepen van tweehonderdduizend ton
en groter ging in een jaar tijd over
de wereld.
Daarbij viel het op, dat de wester
se werven het konden opnemen tegen
de Japanse bedrijven waarom al ve
le jaren het odium van onaantast
bare concurrentiekracht hing. Ne
derland f er wierf zijn deel met een
dozijn van zulke mammoeten dat
door de combinatie Verolme/NDSM
wordt gebouwd.
In verscheidene gevallen bleek de
toepassing van de nieuwe voorschrif
ten met betrekking tot de laadlljn
het mogelijk te maken de eerste be
rekeningen voor de nieuwe generatie
giganten met enkele tienduizenden
tonnen te herzien. Zo zullen de Esso-
tankers door Verolme worden afge
leverd met een draagvermogen van
ruim 250.000 ton.
Die maat scheelt altijd nog een
dikke zestigduizend ton met de gloed
nieuwe Universe Ireland die deze
week voor het eerst aankwam bij
een Europese steiger. Toch werd dit
schip aanvankelijk ontworpen voor
„slechts" 276.000 ton waarbij reke
ning werd gehouden met een diep
gang van 72,8 voet wat overeenkomt
met bijna 22 meter. Na uitvoerige
proeven in sleeptanks onder ande
re in Wageningen bleek het moge
lijk ook veilig tussen het Midden-
Oosten en Ierland te navigeren met
een diepgang van 24 meter. Als ge
volg hiervan kon het draagvermo
gen worden iogevoerd tot 312.000 ton.
Voor de twee Japanse werven' die
elk drie van deze schepen in op
dracht kregen, bleek het geen hek
sentoer om aan de verlangde ople
veringstermijnen van de rederij fe
voldoen. Met elk schip is een bouw
tijd van slechts tien maanden ge
moeid. De Universe Ireland werd op
7 oktober 1967 op stapel gezet, zij
werd op 9 januari van dit jaar te
water gelaten en de voltooiing werd
op 23 augustus bereikt. Het schip
vertrok op 4 september uit Yokoha
ma en arriveerde negentien dagen
dagen later in Koeweit. Het tweede
deel van de eerste reis nam 32 da
gen in beslag.
Niemand durft nu nog te beweren
dat het einde langzamerhand wel in
zicht is van de omvang van tankers.
Ernstig studeert men in Japan en
Europa op oliereuzen van een half
miljoen ton.
De nu (ook in ons land) begonnen
activiteiten voor het tot stand bren
gen van dokken met een capaciteit
van een miljoen ton, wijzen er ten
slotte op dat een zichzelf respecte
rend scheepsbouwbedrijf gedekt wil
zijn bij de volgende explosie hoe
groot die ook mag uitvallen.
De enige zekerheid die deze situa
tie schept is dat niemand zich meer
kan vergissen als hij op dit terrein
iets over de toekomst wil zeggen.
Hij kan alle kanten op.
ploegen geformeerd zijn: De och
tendploeg bestaat uit jongens die
met een knipoog zeggen, dat ze thuis
hun vrouw niet in de weg willen lo
pen, want ze zijn oh zo bang dat ze
anders moeten stofzuigen of bood
schappen doen. De middagploeg kent
de langslapers, die nu eens eindelijk
heerlijk lang in bed kunnen blijven
liggen. Ook wel mannen, die hun
vrouw 's morgens inderdaad gehol
pen hebben en dan nog wat mannen
die „haar" zijn ontvlucht, want se
hebben een vrouw die denkt: Mijn
kerel is er nog, mi zal die do was
doen ook".
LECCE (Italië) De Britse poï>-
zangeres Petula Clark is in beroep ge
gaan tegen haar veroordeling om IA
miljoen lire schadevergoeding te beta
len, omdat zij in een nachtclub van hot
toneel was weggelopen om te protesto
ren dat mensen tijdens haar liedjes
dansten.
Het incident had plaats op 18 Mf.
1964 ln hot naburige GallipolL
