Een boom vo or Israël -
ZIEZO
n begrip in Nederland
'e voor
Maasbommel
NI
E<
E
E.
H>
zaterdag 23 november 1968
Z ijn alibi is één grote leugen. De
s
De officier van iustifi
ze kille leugenaar, die bij de begrafenis van
r.ijn vrouw tranen met tuiten huilde, was
de avond tevoren nog betrapt in de armen
van zijn minnares. Aan een man met een
dergelijke laaghartige instelling kan slechts
de maximumstraf worden opgelegd".
Iedereen zal het beamen: Dergelijke zin
nen kunnen alleen komen uit de mond van
een vertegenwoordiger van het openbaar
ministerie, dus de officier van justitie bij
de rechtbank of de procureur-generaal bij
het gerechtshof. Ze passen precies bij het
beeld dat vooral de film van de aanklager
in het strafproces schetst: de man, die in
de rechtszaal bulderend afrekent met het
gedraai van een verdachte, hem scherpe
verwijten naar het hoofd slingert, liefst on
dersteund door een beschuldigende priemen
de vinger, en ten slotte na een ogenblik
stilte dat de indruk moet versterken de
eis uitspreekt tegen de door hem aan het
sidderen gebrachte verdachte.
Is dat nu werkelijk de Nederlandse offi
cier van justitie? Of is de Nederlandse of
ficier van justitie slechts een plichtsgetrouw
ambtenaar tot wiens vele, voornamelijk ad
ministratieve, taken behoort het opstellen
van eindeloze en vaak kreupele zinnen, dag
vaardingen geheten, het in de rechtszaal
onverstaanbaar opdreunen van die dag
vaardingen, het tenslotte constateren „dat
het telastgelegde wettig en overtuigend is
bewezen" en dat „een ernstige straf hier
op haar plaats is"?
De officier van justitie in Neder
land is geen van beiden. Wel behoort hij
iets van allebei te hebben, maar daarnaast
nog tal van andere eigenschappen, zoals
organisatie-talent, om een groots opgezet
politieonderzoek te kunnen leiden en een
warme belangstelling voor de mens, om de
drijfveren en de situaties die zo'n mens in
conflict met de justitie brengen, te kunnen
peilen.
Het werk in de rechtszaal, eigenlijk het
enige deel dat zich helemaal in de open
baarheid afspeelt, is maar een fractie van
de dagelijkse arbeid van een officier van
justitie. De buitenstaander denkt bij het ho
ren van de functie onmiddellijk aan dat fa
cet, maar officieren zelf zien heel andere
delen van hun werk als het belangrijkste.'
Mr. J. C. Louët-Feisser, officier van jus
titie in Breda, vindt „in zekere zin het ver-
antwoordelijkste deel van de functie" het
sepotbeleid, het uitmaken of iemand die
verdacht wordt van een strafbaar feit al of
niet moet worden vervolgd.
De Nederlandse officier van justitie heeft
op dit gebied grote macht in vergelijking
met de situatie in het buitenland. Hier geldt
het opportuniteitsbeginsel, wat betekent dat
de officier zelf mag uitmaken of het ver
standig is een strafbaar feit, waarvan hij
kennis heeft gekregen, te vervolgen. Of, zo
als mr. S. J. van der Hoeven, officier van
justitie en hoofd van het Rotterdamse par
ket, het uitdrukt: „Hij moet nagaan of hij
met wél vervolgen niet méér kwaad doet
dan met niet vervolgen".
van de officier, (overigens met voor de be
langhebbenden de mogelijkheid van beroep
bij het gerechtshof) maakt het vak zo aar
dig, meent mr. Van der Hoeven. „Ik kan
hiermee iemand maken of breken".
De beslissing over het vervolgen kan de
officier alleen nemen als hij alle gegevens
in handen heeft en dus de zaak kan over
zien. Het is ook zijn eigen taak, te zorgen
dat al die gegevens bij hem binnenkomen.
Hij heeft, zo zegt het Wetboek van Straf
vordering, de leiding van het opsporingson
derzoek.
Bi
Mj de grote stedelijke politie
korpsen, die beschikken over een zelfstan
dig werkend, sterk gespecialiseerd recher
che-apparaat betekent dat in de praktijk
niet zoveel. Het hoofd van het Rotterdamse
parket geeft eerlijk toe: „De politie kent
de techniek veel beter den wij. Wij bepa
len wel het beleid, bijvoorbeeld of er een
bepaalde actie zal worden gevoerd, zoals
de driemaandelijkse verkeersactie"
Voor de kleinere steden en het platteland
ligt dat anders. Daar bestaat ook voor bet
politiewerk een nauwe samenwerking met
de officier van justitie. Mr. Louët-Feisser:
..We krijgen de hele dag telefoontjes van
de politie met vragen of er sectie op het
slachtoffer van een bepaald ongeluk moet
worden verricht, of een rijbewijs moet wor
den ingenomen, of een verdachte in verze
kering moet worden gesteld".
Bij de carnavalsmoord in Zundert bij
voorbeeld zat mr. Louët-Feisser de ochtend
na de ontdekking van het misdrijf zelf om
in overleg met de plaatselijke politie, de
districtsrecherche, de gerechtelijk geneeskun
dige die sectie had verricht en de mensen
van het Gerechtelijk laboratorium, die spo
ren hadden gezocht, het onderzoek te stu
ren. „In hoge mate boeiend", herinnert hij
zich nog.
Worden er op zo'n moment fouten ge
maakt dan moet de officier dat later zelf
bezuren als hij in de rechtszaal staat. Daar
kan de advocaat van een ontkennende ver
dachte dan bijvoorbeeld garen spinnen bij
het vergeten van het zoeken naar vinger
afdrukken op een moordwapen. Dat heeft
zich bijvoorbeeld voorgedaan in de zaak van
de vergiftigde sinaasappel die in Den Bosch
is behandeld.
i r. Louët-Feisser heeft een voor
beeld: ..Ik had een onderwijzer in voorar
rest zitten, omdat hij, hoewel hij getrouwd
was. niet van de jongetjes in zijn klas kon
afblijven. Op een gegeven ogenblik kwam
zijn advocaat bij me met een reclasse-
ringsplan: -Eerï bank wilde de onderwijzer
wel als kassier aannemen en hem daatdoor
een kans op een nieuw leven geven, maar
alleen als hij niet zou worden veroordeeld.
Ik heb toen geen nieuwe termijn van ge
vangenhouding gevorderd en hem ook niet
verder vervolgd".
Seponeren kan ook voorwaardelijk gebeu
ren, waardoor dus iemand alsnog voor een
eerste vergrijp wordt vervolgd wanneer hij
voor een tweede wordt gegrepen. Mr. Van
der Hoeven kan dat illustreren: „Je kan
een zielige dief van vijftig gulden beter hier«
flink op zijn ziel geven en zeggen: „We let
ten twee jaar op je", dan dat je hem op
de zitting brengt en hij misschien vijftig
gulden boete krijgt". Deze bevoegdheid
officier een middel om bekendheid aan jrfjn
opvattingen te geven, om aan te dringen
op bepaalde wetswijzigingen (zo wordt vaak
betreurd dat een rijbewijs niet voor het le
ven maar maximaal voor vijf jaar kan wor
den ingetrokken) of om een scherper op
treden tegen bepaalde vergrijpen aan te
kondigen.
Vaak is dat een riskante bezigheid voor
een officier. Zo kreeg da Amsterdamse of
ficier, die over provo's sprak als over „rat
ten uit de riolen", een terechtwijzing van
da minister van Justitie en werd de Rotter
damse officier, die het milieu van de paar
denrennen kritiseerde^ door een draf- en
rensportbond met een proces bedreigd. Een
officier heeft een veiliger bestaan als hij
zich op de zitting beperkt tot het constate
ren: „Het gaat hier om een ernstig feit'%
en daar simpelweg een els aan verbindt.
Toch doet zo'n officier dan tekort aan
zijn functie, die immers inhoudt: het ver*
tegenwoordigen van de overheid. Het is zijn
taak namens die overheid oordelen uit te
spreken, aan te geven wat volgens hem Juist
en onjuist is en waarom.
r zijn officieren, die dtt v<
ren met schelden. Als een Haagse officier
in een requisitoir tegen een grote Wasse-
naarse autohandelaar die terechtstaat voor
belastingfraude, om de drie woorden zegt,
dat de verdachte een oplichter en knoeier
is, gaat hij te ver. Dat is dan de redene
ring van: „Dia donderpreek heeft hij
vast binnen".
Iets anders is het wanneer een
harde en scherpe kwalificaties gi
onderdeel van een betoog dat de
de overtuiging moet geven, dat de vi
te het telastgelegde heeft begaan en
een bijzonder laakbare wijze,
zegd als de kwalificaties functi
Bij de toepassing daarvan b
eigen stijl. Er zijn officiere:
lijk betoog, gericht op
de rechtbank, uitspreken
heen en weer benen ac
vormen het type dat on
den „zwemmer" zou het
hiervan is mr. A. J. Pfeill, advocaat-gene
raal in Den Bosch en vroeger officier van
justitie in Arnhem.
,en officier van justitie moet
daar kan mr. Louët-Feisser van meepraten
ook soms zijn nachtrust opofferen aan
een onderzoek, dat alleen maar leidt tot de
conclusie, dat er helemaal geen misdrijf is
gepleegd. Dat kan gebeuren bij zelfmoor
den of bij ongelukken, die er in eerste in
stantie als een misdrijf uitzien. „Een snel
onderzoek kan dan paniek voorkomen".
Is er wel een misdrijf gepleegd en is er
ook een verdachte gearresteerd, dan moet
de officier zorgen als het althans om een
ernstig misdrijf gaat dat de arrestant in
arrest blijft. Daartoe moet hij eerst bij de
rechter-commissaris die een verdachte
maximaal twaalf dagen van zijn vrijheid
kan beroven en vervolgens brj de raad
kamer van de rechtbank diefce gevan
genhouding onbeperkt kan verlengen met
telkens dertig dagen voldoende gronden
aanvoeren voor een ernstig vermoeden van
schuld en voor één van de redenen die de
wet accepteert als motief voor een voort
gezet voorarrest.
Voor de raadkamer van de rechtbank
moet de officier ook zijn mening geven over
de teruggave van in beslag genomen voor
werpen (bijvoorbeeld het rijbewijs van een
dronken rijder) en het betalen van schade
vergoeding aan verdachten, die buiten ver
volging zijn gesteld of zijn vrijgesproken;
allemaal kwesties die buiten de aandacht
van het grote publiek blijven.
Als hij die aandacht wél krijgt, dus als
hij verschijnt op de terechtzitting waar ten
slotte een zaak wordt berecht, beseft de of
ficier van justitie dat veelal ook goed
Hi
lij wil dan wel eens in het open
baar dingen zeggen, die minder tot de recht
bank maar meer tot de perstafel en de pu
blieke tribune zijn gericht. Het is voor de
en ander kruidt zijn betoog
met vlijmscherpe humor en ondersteunt het
door wilde gebaren met een bril (mr. J. J.
Abspoel, substituut-officier in Amsterdam).
Een derde zoekt zijn kracht in het kleur
rijk schilderen van het leed, dat door het
misdrijf is ontstaan en het bezigen van bij
zondere en soms bizarre beeldspraak (mr.
J. Booster, substituut-officier in Den Bosch).
Onvermijdelijk moet zo'n requisitoir ein
digen met een eis en het bepalen daarvan
is een probleem apart. Mr. Van der Hoeven
en mr. Louët-Feisser zijn het erover eens,
dat voor de officier bij de bepaling van
zijn eis het belang van de maatschappij
voorop moet staan.
Mr. Louët-Feisser? „Een gevaarlijke
krankzinnige, die vrouwen verkracht, moet
uit de maatschappij worden verwijderd, ook
al kan dat slecht voor hem zijn en zo zie
ik ook het optreden tegen dronken rijders".
Mr. Van der Hoeven gelooft, dat er ook
wel degelijk een afschrikkende werking van
de straf kan uitgaan. „Als iedere dronken
chauffeur maar honderd gulden boete zou
krijgen, hadden we er zes keer zoyeelDat
betekent niet dat hij het eens is met de of
ficier die uitriep: „Met dat doden van echt
genoten moet het maar eens uit zijn.
Ik vraag hier de maximumstraf".
Daarnaast moet de officier ook wel de
gelijk persoonlijke facetten van een ver
dachte belichten en daarbij rekening hou
den bij het bepalen van de eis, ook al maait
hij daarbij wel eens het gras voor de voe
ten van de advocaat weg.
Soms kan de persoonlijke kant ook voor
de officier alle andere kanten overheersen.
Mr. Van der Hoeven: „Als ik een straf
moet vragen tegen een zoon. die zijn altijd
dronken vader heeft doodgeslagen toen de
ze weer eens zijn moeder mishandelde, ja,
dan walg ik daarvan..."
Hc
loe wordt iemand officier van
justitie? De tijd dat men een dubbele naam
of adellijke titel moest hebben of ten min
ste van goede familie moest zijn om officier
van justitie te kunnen worden, is voorbij.
Iedereen die de studie in de rechten aan een
Nederlandse universiteit heeft afgeslotep
met een examen in het Nederlands burger
lijk en handelsrecht, staatsrecht en straf
recht, kan bij de minister van justitie sol
liciteren.
Hij begint als arbeidscontractant voor
vier maanden. In die proeftijd moet hij een
voudig werk doen op de griffie van een
rechtbank, op de griffie van een kantonge
recht en op het parket bij een rechtbank.
Krijgt hij hier èen goede beoordeling, dan
komt de kandidaat in de basisopleiding van
de rechterlijke macht, die zes jaar duurt.
Twee jaar hiervan worden doorgebracht op
de griffie van een rechtbank, waar men als
waarnemend griffier optreedt, en nog eens
twee jaar op een parket, waar men als
waamemend-substituut-officier van justitie
op kantongerechtszittingen het openbaar mi
nisterie mag vertegenwoordigen. Na deze
vier jaar volgt een tweejarige stage op een
advocatenkantoor, in een bedrijf of bij een
overheidsdienst.
De kandidaat ie deze praktijkopleiding,
nog ondersteund door cursussen in onder -
mèer misdaadkunde, gerechtelijke genees
kunde en verhoortechniek, met. succes door
komt kan solliciteren naar de functie van
substituut-officier van justitie. Die functie
biedt een maandsalaris van maximaal (na
•elf jaar) 2706 gulden en in de drie grote ste
den van maximaal (na dertien jaar) 2960
gulden.
Als de substituut vervolgens wordt be
noemd tot officier van justitie, kan hij nog
opklimmen tot hoofd van een parket, met
in een middelgroot arrondissement een sa
laris van 4217 gulden, of zelfs tot procureur-
generaal bij een van de vijf gerechtshoven,
wat 4909 gulden per maand betaalt. De en
keling tenslotte die het brengt tot procureur-
generaal bij de Hoge Raad, de top van de
staande magistratuur, mag maandelijks
6377 gulden uit rijks kas in ontvangst i
men.
I et werk van de officier van jus
titie en zijn assistenten, de substituut-offi
cieren1, omvat ook allerlei bezigheden dia
buiten de opsporing en vervolging van straf
bare feiten vallen. De officier heeft het toe
zicht op de krankzinnigeninrichtingen én op
de burgerlijke stand, Hij moet adviezen uit
brengen over buitenlanders die genaturali
seerd willen worden, hij adviseert bij de be
noeming van notarissent bij het verlenen
van onderscheidingen en bij het onder cu
ratele stellen en nog meer.
De minister van justitie, de hoogste chef
van de officier van justitie, kan hem al
of niet via de procureur-generaal bij het
gerechtshof die de directe chef van de offi
cier is ook aanwijzingen geven en omge
keerd kan de officier de minister adviseren
bepaalde leemten in de wet te vullen. „Hij is
in zijn arrondissement oog en oor van de
minister".
De Nederlandse commissaris van het Joods
Nationaal Fonds plant een stekje in het Jules
Buvs-park in Israël.
Ruw en ongenaakbaar is het zuiden
van Israël de Negev-woestijn
met haar droge grond en prachtige rots-
formaties. Liefelijk en groen is het
noorden van het land Galilea, waar
de bergen zijn beplant met wouden.
Het is een van de aantrekkelijkheden
van Israël de grote tegenstelling in
alle opzichten. Maar de tegenstelling
van het bruin-rode zuiden met 't groe
ne noorden is er nog niet zo lang. In
feite is de bebossing eerst na 1948 goed
op gang gekomen. Negentig miljoen
bomen zijn er in Israël geplant. Maar
niet alleen vanwege 'iet natuurschoon.
Ook voor de industrie, omdat de bomen
hout opleveren. De bontexport is thans
een van Israels deviezen bronnen. Maar
de belangrijkste export-industrie vormt
de citrus, het fruit van de vruchtbo
men.
Het is het Joods Nationaal Fonds
dat de beplanting van Israël verzorgt.
Het dient daarbij vele doelen, want
door het boomplanten worden vele
nieuwe immigranten, vluchtelingen uit
de Arabische landen en veelal onge
schoolden aan werk geholpen zodat zij
zelf in het onderhoud van hun gezinnen
kunnen voorzien. Bijna tweeduizend
jaar lang is men bezig geweest aan 't
ontbossen van Palestina. Het ergst
maakten de Turken het wel. die gehe
le bossen sloopten om er de locomotie
ven van brandstof mee te voorzien.
Daardoor spoelde de humuslaag van de
bergen met het regenwater mee de zee
in. Nog treft men in Galilea onafzien
bare, met enorme keien bedekte vlak
ten aan. Maar steeds groter wordt hel
oppervlak dat van keien is gezuiverd
en geschikt gemaakt kan worden voor
bebossing, bebouwing en bewoning.
'Jclfs de woestijn Negev wordt be-
plant met een weinig water eisen
de plant, de agave, opdat ook daar
groene akkers verschijnen.
Het planten van bomen is een van de
hoofdzaken geworden van het Joods
Nationaal Fonds, dat ook in Nederland
is vertegenwoordigd en in 58 gemeen
ten een agent heeft. Niet alleen in
Joodse kring burgert bet steeds meer
in om elkaar bij heuglijke gebeurtenis
sen „een boom in Israël" cadeau te
geven of juister gezegd op iemands
naam symbolisch een boom te laten
planten waarvoor hij een certificaat
krijgt. Het is zelfs mogelijk in werke
lijk Nederlandse bossen of parken in
Israël bomen te planten.
Reeds kort na het einde van de oor
log besloten een aantal Joodse Neder
landers de mogelijkheid te scheppen
ter nagedachtenis aan de Rotterdamse
verzetsstrijder Joop Westerweel, die
vooral Joodse ^kinderen naar Spanje
bracht en daarbij in 1944 werd gegre
pen en vervolgens door de Duitsers ge
fusilleerd, een bos bij Haifa te laten
aanleggen. Met bet inmiddels ruim
waalfduizend bomen bevattende bits
werden .vele onderduik-ouders geëerd
Ook in het, in de nabijheid van Jeru
zalem aangelegde Woud der Martelu
ren ter nagedachtenis aan de zes mil
joen vermoorde Joden, is een Neder-
'andse afdeling. Daar ook bevindt zich
t Anne Frank-woud. Ruim 42.000 bo
men zijn er in het Nederlandse Woud
bij Adoelldm geplant. Het zijn uiter
aard niet de enige wouden in Israël
Zo zijn v wouden, genoemd naar Eleo-
nore Roosevelt, naar Churchillnaar
Kennedy en andere grote persoonlijk
heden.
Is voor een woud het minimaal aan
tal bomen van tienduizend vereist, de
mogelijkheid bestaat ook om iemand
met een park te eren waarvoor maar
2000 boomplantingen nodig zijn. Het is
voor Israël nog altijd een project van
vijftienduizend gulden.
i root is hei aantal Nederlanders
nJ waarvoor een park is ingericht.
F.r is er een genoemd naar ds. Ader.
de verzetsman uit de provincie Gro
ningen, maar ook een ter nagedachte
nis van de jong overleden medicus Ju
les Buys uit Maasbommel. De Gro
ningse confectionair Theo Levie
kreeg een park aangeboden en de En-
schedese industrieel dr. AMenko. De
bekende Arnhemse arts dr. E. A. Co-
hen kreeg van zijn patiënten een park
in Israël toen hij zijn praktijk neerleg
de.
Niet alleen met boomplantingen houdt
het Joods Nationaal Fonds zich bezig-
Het is ook bij 't droogleggen van moe
rassen betrokken geweest en het kopen
van de grond van Arabische groot
grondbezitters. Het grootste deel van
de kibboetsiem is op grond van het
Joods Nationaal Fonds gesticht. Het is
grond die eigendom van 't Joodse volk
is en blijft. Hij wordt verpacht voor niet
langer dan 49 jaar, omdat er in het
boek Leviticus 25 10 en 23 staat: „En
gij zult dat vijftigste jaar heiligen en
vrijheid uitroepen in den lande voor al
zijn inwoners. Het zal u zijn een jubel
jaar en gij zult weerkeren, een ieder
tot zijn bezittingen en ten ieder tot
zijn geslacht"... Het land tal ook niet
voor altijd worden verkocht, want het
land is van Mij, dewijl gij vreemdelin
gen en hijwoners van Mij bent".
Het Joods Nationaal Fonds, dat voor
vele Joden een laatste schakel met
liet Jodendom vormt door zijn atten
ties bij drie Joodse feestdagen: 'n pot
je honing met Joods Nieuwjaar „opdat
het komende jaar een zoet jaar mag
worden": wat amandeltjes bij het
Nieuwjaarsfeest der bomen (symbo
lisch voor vruchten uit Israël) en wat
gedroogde bloemen met 't Wekenfeest
(als teken van vreugde om het verkrij
gen van de wet op de Sinai), is ge
slicht in 1901Zijn geestelijke vader
heeft de geboorte niet meer mogen be
leven. Hij stierf op 58-jarige leeftijd in
1898. Het was de Russische rabbijn en
hoogleraar aan het Heidel berger Ma
thematisch Genootschap), prof. Herman
Schapira, die het eerste de gedachte
lanceerde dat het noodzakelijk voor het
zionisme was om de grond van Pales
tina te verwerven en te ontginnen
Maar, zoals dat meer gaat, men ver
wierp zijn plannen en kwam later tof
de ontdekking, dat hij gelijk had.
Het Joods Nationaal Fonds, met zijn
blauw-witte busjes in vele huisge
zinnen, is thans niet meer uit 't Jood
se bestaan weg te denken. Maar ook
niet uit Nederland, waar dit jaar de
jaarlijkse loterij van start is gegaan
met 't ongekende aantal van 250.00'j
loten. Het is een zó groot aantal, om
dat steeds meer Nederlanders een he
le of een deel van een boom in hraël
wilUn bêüitm.
v>.<
atv* /.-V
Vi .ij»'«eitib»
