ONDERSCHEIDEN
ULTRA CENTRIFUGE-PROJECT NIETS
VOOR HEFBOOM IN EURATOOM
BRITSE KLANT WORDT
WEER KONING
Computer-kunde
opschoot
Ruimtevaart
is kinderspel
Minister De Block meent
Rommel
Ingrijpen
Schip gezonken
bij Wesel
Kunstmaan van
ELDO niet in
baan om aarde
Geen „numerus
fixus" meer
in Leiden
Ommetjelangs
Afrika's kust
EEN JAAR
LEEMTE
MAANDAG 2 DECEMBER 1968
PAUW, PAUW
Dit wapen, een
bedrieglijk echt
lijkende revolver
kunt u door de
postbode thuis la
ten brengen.
Béng, béng roepen cowboytje spelende kinderen in Amerika.
Pauw, pauw schreeuwen Nederlandse knaapjes.
De net echte Brownings, Walthers, Lugers en Colts in hun knuistjes geklemd,
dartelen zij schietend rond. Hun vriendjes, de fyn meespelende slachtoffers, weten
dank zjj de televisie deksels goed hoe zjj dood moeten vallen. Goddank staan ze,
als het spel uit is, weer op.
Men kan van mening verschillen over
de vraag of een houten blokkentrein in
opvoedkundig opzicht verantwoorder is
dan bijvoorbeeld een bouwdoos met
plastic onderdelen. Maar men behoeft
bepaald geen pacifist te zijn om een
hartgrondige afkeer te hebben van het
speelgoed-wapentuig dat dezer dagen in
talloze gezinnen tot de gewaardeerde
Sintnicolaasgeschenken behoort.
Ondanks het feit dat de openbare me
ning zich in toenemende mate verzet
tegen iedere vorm van bruut geweld,
wordt het rustig geslikt dat de etalages
uitpuilen van namaak revolvers, pisto
len, mitrailleurs en geweren. Ook aan
de toekomst is gedacht, want desge
wenst kan men een kinderhart verblij
den met een gierend of koud vuur bra
kend ruimtevaartwapen.
„Privé zou ik die rommel nooit aan
m'n kinderen geven. Als politieman
moet ik nu eenmaal andere normen
hanteren", zegt een rechercheur, mede
werker op de afdeling Bijzondere Wet
ten en belast met het toezicht op een
juiste naleving van het Vuurwapenre
glement.
Artikel 1 hiervan zegt: „Onder vuur
wapenen worden mede verstaan alarm
pistolen en andere, soortgelijke voor
bedreiging of afdreiging geschikte voor
werpen, met uitzondering van die wel
ke geen loop of een kennelijk verkorten,
geheel gevulden loop hebben en welke
zoodanig zijn ingericht dat zij enkel los
se patronen van een kaliber niet grooter
dan 6 mm kunnen bevatten, terwijl de
ligplaats van die patronen en de gas-
uitlaat loodrecht staan op den loop of
op de lengterichting van het voorwerp".
„Wist u dat veel overvallen worden
uitgevoerd met deze imitatie Walther?"
AMSTERDAM Drie witte DAF 55
combi's zijn zaterdagmiddag van de
Dam in Amsterdam vertrokken naar
Afrika. De bemanning, zes jonge Ne
derlanders, zal proberen in twaalf
maanden dit hele werelddeel rond te
rijden, een afstand van bijna zeventig
duizend kilometer.
Het „ritje" zal 350.000 gulden kosten.
De Nederlandse filmer Bert Huizinga
zal zes films vervaardigen in opdracht
van de Nederlandse Organisatie voor
internationale bijstand (Novib).
De reohercheur toont eerst het echte
vuurwapen, een stukje degelijk vak
manschap uit de Duitse fabriek Walther
in Thür, kaliber 7.65.
Onder het merk Sekinden brengt een
vast en zeker met vredige kinderziel
tjes begane speelgoedmaker voor enke
le guldentjes een zeer geslaagde naboot
sing (van plastic) op de markt, ge
slaagd genoeg om de veelal ondeskundi
ge burgers de stuipen op het lijf te ja
gen.
„In dit geval was het duidelyk dat
we moesten ingrijpen. Het was een
koud kunstje om de rechter aan de
hand van afbeeldingen uit een soort
wapencatalogus zoals The Shooter's
Bible te overtuigen dat de gelijke
nis te evident en dus te gevaarlijk
was. Natuurlijk distantiëren we ons
van nergens op ljjkend, ordinair speel
goed. Willen we geen heksenjacht ont
ketenen, dan zullen we een grote hoe
veelheid van dit onverantwoorde speel
goed moeten accepteren".
Door het ministerie van Justitie wordt
op fabrikanten en importeurs sterke
drang uitgeoefend om het speelgoed-
wapentuig zoveel mogelijk in duidelijk
afwijkende kleuren als rose en groen
in de handel te brengen.
Een postorderbedrijf uit NoordTSchar-
woude adverteert regelmatig met „het
mooiste verzamelaarsmodel sinds ja
ren: een 6-shots, zwaar stalen Smith en
Wesson 38". Dit stukje speelgoed voor
onvolwassen volwassenen ad f 24,95
lijkt als twee druppels water op de Ter
rier .38, waarvoor men in Amerika (het
land waarin iedere vrije burger het
onlangs betwiste recht heeft een
vuurwapen te dragen) omstreeks 80
dollar neerlegt. „Met wat fantasie zou
je de gaten van de cilinder zo kunnen
uitboren dat er echte patronen in pas
sen. Bij het afschieten loop je dan wel
het risico dat de hele zaak uit elkaar
springt; mijmert d'e rechercheur."
In dit opzicht minder riskant is de
fraaie Italiaanse replica van een Re
mington revolver, waarschijnlijk in
verband met de komende feestdagen
goed zichtbaar geëtaleerd in een grote
speelgoedwinkel.
In luxe kist (f 60) ligt het schietkla-
re wapen (f 285), naast een soort olie
spuit en een kogeltank (f 22,50). „Ja, je
kunt er echt mee schieten", geeft de
verkoper toe. „Een wapenvergunning
heb je niet nodig. Het enige probleem
is om aan kruitnageltjes te komen...
Sint-Nicolaas staat voor de deur.
Gewapend.
Natuurlijk, mamma of oma bedoelt het niet zo kwaad. Als zo'n kind
daar nou toch lol in. heeft De afdeling Bijzondere Wetten van de
gemeentepolitie heeft het deze dagen extra druk om na te gaan of Jantje
of Pietje daar wel lol in mag hebben.
Jgr is geen sprake van, dat het ul-
tracentrifugeproject aan de Eu
ropese Gemeenschap voor Atoom
energie (Euratom) zal worden aan
geboden. De minister van 'Econo
mische Zaken, mr. L. de Block, wil
daarover geen twijfel laten bestaan.
„Het is een zuiver industrieel pro
ject", zegt hij, wanneer ik hem
vraag of het ultracentrifugeproject
dat ons land samen met West-Duits-
land en Engeland wil gaön uitvoe
ren, gebruikt zou kunnen worden
om de moeilijkheden met Euratom
uit de wereld te helpen.
Minister De Block schudt het
hoofd. Hij heeft juist een volle, ver
moeiende dag van vruchteloos vech
ten voor een voortbestaan van Eura
tom overeenkomstig de wensen van
de meerderheid achter de rug.
„Nee", zegt hij, „ik zie niet in hoe
wij daarmee thans iets in Euratom
zouden kunnen forceren".
Inderdaad zal het zeker nog vele
jaren duren eer de Eutopese fabriek
voor verrijking van uranium die
Nederland, West-Duitsland en Enge
land samen hopen te bouwen, ge
wicht in de schaal kan gaan leggen.
Minister De Block wijst er met
nadruk op dat de overwogen ultra-
centrifugeerfabriek pas over vele ja
ren ten dele in de groeiende Euro
pese behoefte aan verrijkt uranium
kan voorzien.
TAe uitvoering van de Nederlands-
Westduits- Engelse plannen, die
zelfs nog geen vaste vorm hebben
gekregen, ligt zo ver in het verschiet
dat er in de ministreriële beraad
slagingen over de toekomst van Eu
ratom helemaal niet over is gespro
ken. „Zelfs niet aan de lunchtafel",
zegt minister De Block.
„Industrieel heeft het project gro
te mogelijkheden", zegt hij, „maar
ik zie niet in hoe wij het thans als
politieke hefboom zouden kunnen
gebruiken". Hij ziet het dus beslist
niet als middel tot verzwakking van
het Franse verzet in Euratom tegen
de wil van de meerderheid die
machteloos staat tegenover de ver
lammende unanimiteitsregel.
Ool^ Frankrjjk heeft een ultra.-
centrifugeproject en laat dat af en
toe in het Qpenbaar duidelijk blij
ken. Is het niet opvallend dat Ne
derland, West-Duitsland en Enge
land niettemin Frankrijk buitenge
sloten hebben? Het is toch juist dat
Frankrijk niet is uitgenodigd voor
besprekingen t>ver een Europese fa
briek voor verryking van uranium
volgens de ultracentrifuge methode?
„Dat is juist", antwoordt minister
De Block. „Frankrijk is niet uitge
nodigd". Hij voegt er aan toe dat de
voorgenomen Europese fabriek
Frankrijk even goed als andere
landen als afnemer zal willen heb
ben. Hij haalt nog eens de passage
uit het Nederlands- Westduits- En
gelse communiqué van maandag aan
die hierop slaat.
IVee, de kans dat Frankrijk moei
lijkheden kan veroorzaken bij
het produceren van verrijkt urani
um in Europa voor de energie
voorziening van de naaste toekomst
een levensbelang lijkt bij voor
baat uitgesloten. Deze conclusie kan
men uit de woorden van minister
De Block wel trekken.
De kans op gezamenlijke produk-
tie van verrijkt uranium door de
landen van Euratom is volgens som
mige waarnemers in Brussel na het
plotseling in Den Haag openbaar ge
maakte Nederlands- Westduits-, En
gels initiatief erg klein geworden.
Minister De Block, vermoeid na een
lange dag van nogal vruchteloos
vergaderen en ook een beetje in be
grijpelijke tijdnood omdat hij weer
snel uit Brussel weg moet, wil hier
liever niet dieper op ingaan.
Is er al gedacht over de struc
tuur van een internationaal indus
trieel consortium voor uitvoering
van de plannen waarover wij maan
dag in Den Haag iets hebben ver
nomen na het overleg met West-
Duitsland en Engeland over het ul
tracentrifugeproject?
„Nee", zegt de minister, „niet in
bijzonderheden. Het was pas het
eerste algemeen oriënterende over
leg. In algemene termen hebben wij
natuurlijk wel van gedachten ge
wisseld over de industriële opzet".
Zal er een bovennationaal orgaan
voor Europese produktie van verrijkt
uranium komen zodra de plannen
van Nederland, West-Duitsland en
Engeland vaste vorm hebben gekre
gen?
„Nee", aldus mr. De Block, „een
dergelijk orgaan wordt niet overwo
gen". Uit hetgeen hij zegt óver de
wijze waarop internationaal toezicht
kan worden gehouden op de wijze
waarop verrijkt uranium van Euro
pees fabrikaat zal worden gebruikt
blijkt dat hij zo'n politiek orgaan
overbodig acht.
„Tn ieder geval", zegt hij, „zal er
goed toezicht komen". Dat kan
worden uitgeoefend door Euratom
indien Euratom het op het punt van
uitoefening van deze vorm van toe
zicht eens kan worden met het Ir-
ternationale Orgaan voor Kernener
gie van de VN in Wenen. Krachtens
het nonprofileratieverdrag, dat -ver
dere spreiding van het bezit van
kernwapens moet verhinderen, moet
dat orgaan er op toezien dat er geen
verrijkt uranium wordt misbruikt
NIJMEGEN Met vijfhonderd ton
ijzer geladen is zaterdagmiddag het
Vlaardingse motorschip Maria na een
aanvaring gezonken bij Wesel in de
Rijn. De opvarenden werden gered.
De aanvaring had plaats met het
Nederlandse tankschip Amsterdam. Bij
dit ongeluk raakte ook betrokken de
Hamburgse kustvaarder Koningsberg.
Beide schepen liepen schade op, maar
konden hun reis voortzetten.
voor aanmaak van splijtstoffen voor
kernwapens door landen die geen
kernwapens bezitten.
„Dit is nog een moeilijke kwestie"
zegt minister De Block, „maar wij
hopen dat Euratom en het Weense
orgaan tot overeenstemming zullen
komen".
ADELAIDE De Europese organi
satie voor raketbouw (ELDO) is er het
afgelopen weekeinde niet in geslaagd
een kunstmaan van ongeveer 250 kilo
in een .baan om de aarde te brengen.
De drietrapsraket van Europees fa
brikaat, een Europa-1, die dat lan-
ceerwerk moest doen, kwam zaterdag
wel goed van de grond op de lanceer
basis Woomera in de Australische
'woestijn, maai; de Westduitse derde
trap, Astris, werkte niet goed.
ZEVEN SECONDEN
Die derde trap had de kunstmaan in
een baan om de aarde moeten stoten.
Voordat dit zou gebeuren begon de
kunstmaan, de inbreng van Italië, al
te seinen, maar zeven seconden nadat
de Westduitse derde trap in werking
was gekomen', vielen die signalen uit.
Op de basis Woomera moest men al
spoedig aannemen dat de derde trap-
van de Europa-1 en de kunstmaan ver
loren waren gegaan.
Indien de Astris goed had gewerkt,
zou hij de kunstmaan in een polaire
baan hebben gebracht. Dat is een baan
die over de Noordpool en de Zuidpool
voert.
CORALIE
De teleurstelling was wel groot, maar
een doekje voor het bloeden was het
goed werken van de Coralie, die eerder
twee keer een pfcoeflancering gedeelte
lijk had doen mislukken. Evenals alle
voorgaande keren voldeed de Britse
eerste trap, een Blue Streak, goed aan
de verwachtingen. Voor het einde van
de komende lente gaat men op Woome
ra weer proberen een kunstmaan in een
baan om de aarde te brengen.
LONDEN De klant is in Enge
land niet erg koning, maar van van
daag af kan daar verandering in ko
men, als de klant dat ten minste,
wil. Gisteren is er namelijk een
nieuwe wet van kracht geworden,
die de kopers veel meer rechten
geeft tegenover overdreven en on
ware reclame dan tot nu toe.
Nog nooit zijn de belangen van de
consumpnt in Engeland zo krachtig
beschermd als door de bepalingen
van deze wet. Ook op het gebied
van dienstverleningen.
Wanneer van nu af een mes niet
roetsvrij blijkt 'dat als zodanig is
verkocht, of wanneer men van zijn
Ivtel naar het strand meer dan de
beloofde drie minuten moet lopen,
wanneer men in de waan wordt ge
bracht, heerlijke Engelse tomaten
te kopen die in werkelijkheid van
de Kanarische eilanden komen, in
al dat soort gevallen kan men de
winkelier, de hotelhouder of wie er
ook maar in gebreke is, laten ver
volgen.
wat meer Engelsen zullen gaan kla
gen dan tot nu toe wanneer zij zich
door een winkelier benadeeld voe
len. Veel Engelsen vinden nog al
tijd dat men zoiets niet kan doen,
Dat hoort niet, zeggen zij.
Inspectie
In de eerste plaats zijn er de elf
honderd inspecteurs van de keu
ringsdienst voor waren, die hier in
specteurs voor gewichten en maten
hetpn. Die moet men in de arm ne
men om een onderzoek in te stellen.
Zij maken in geval van een overtre
ding proces-verbaal op en zorgen
voor de vervolging.
De wet bestrijkt een heel groot
gebied: ook advertenties in kranten,
tijdschriften en op de televisie val
len er onder. Voorts de brochures,
prijscouranten, prijskaartjes in eta
lages, bij reisbureaus en zo meer.
Geknoei
Er werd in Engeland tot nu toe
erg veel geknoeid met zogenaamde
prijsverlagingen en kortingen. Ook
daar kan men de winkeliers nu voor
aanpakken.
Om een voorbeeld te geven: wan
neer hij een artikel afprijst van 12
pond tot 8 pond, dan moet hij dit
gedurende het voorafgaande half
jaar tenminste op 28 achtereenvol
gende dagen voor 12 pond te koop
hebben gehad.
Woningen vallen alleen onder de
nieuwe wet als men ze huurt. Maar
wie zijn japon of kostuum niet bin
nen de 24 uur gestoomd kan krijgen
terwijl dit wel do.or de stomerij in
de advertenties wordt beweerd, kan
tot vervolging laten overgaan.
Het is alleen te hopen dat er heel
DSM HAAG SÉndu angwt— kitfewi
ruim hond«*d leerlingen van de
Haagse scholengemeenschap De Po
pulier les in computerkunde, com
pleet met proefwerken en rapportcij
fer». Het is een uniek experiment van
de wiskundeleraar G. 'A. Vonk
getrouwd, vader van een baby.
Terwijl een door het ministerie van On
derwijs ingestelde commissie van
deskundigen nog onderzoekt of com
puterkennis eigenlijk wel op middel
bare scholen moet worden onderwe
zen, is De Populier er al vast mee be»
gonen. En de resultaten zijn veelbelo-
nen. En de resultaten zijn veelbelo
vend.
t
Voorlopig is een lesrooster van een
jaar opgesteld en hoewel die (meest
vijftien jaar oude) leerlingen van de
heer Vonk dan nog niet in staat zijn
een computer volwaardig të pro
grammeren, begrijpen zij meer van
zo'n elektronisch superbrein dan d«
meeste Nederlanders.
Een uur computerkennis per week
blijkt nu al te weinig te zijn, consta
teert de heer Vonk. Het is een veel
omvattend onderwerp en het uitleg
gen en verklaren van wat zo'n ma
chine eigenlijk doet en kan kost veel
tijd. Maar er is in ieder geval een
begin en de reacties, vooral in vak
kringen, zijn zeer positief. De leerlin
gen zelf beschouwen het nu al als de
gewoonste zaak van de wereld.
De directe aanleiding tot het experi
ment-Vonk was het ontbreken van
exacte keuzevakken. De leerlingen
konden wel een taal kiezen, maar
iets anders was er niet. Vorig school
jaar heeft de heer Vonk zijn leerlin
gen gevraagd of zij wat voor compu
terles voelden en het enthousiasme
was groot.
Leraar Vonk ging vervolgens op stap
om een kleine demonstratiecomputer
te vinden. Hij slaagde na veel zoeken
in Delft. Het apparaat wordt overi
gens nu al niet meer gebruikt. „We
zijn er al uitgegroeid. Bij de proble
men die ik nu behandel, heb ik hem
niet meer nodig!"
De gemeente 's-Gravenhage heeft al
positief op het Haagse experiment ge
reageerd. Binnenkort komt iemand
van h$t Pedagogisch Centrum, een
soort researchinstituut voor het on
derwijs waar o.a. lerarén worden
voorgelicht, eens kijken wat de heer
Vonk nu precies in zo'n computerles
doet.
Het ministerie van Onderwijs heeft ech-
ter nog niets van zich laten horen.
Dat steekt de enthousiaste leraar wel
een beetje.
LEIDEN De medische faculteit in
Leiden heeft alle eerstejaarsstudenten
een stencil gestuurd, waarin staat dat
er in september een herkansingsexamen
is los van de vraag of er nog plaatsen
in het studiejaar over zijn. De faculteit
wilde tot voor kort slechts de mogelijk
heid tot herkansing geven als een on
voldoende groot aantal studenten in een
keer het propadeutisch examen haalde.
Drie studenten in de medicijnen, de
Nederlandse Studenten Raad en de Al
gemene Studenten Vereniging Leiden
spanden toen een kort geding aan dat
de faculteiet vorig week donderdag ver
loor. De brief aan de studenten moest
voor 3 december verstuurd zijn, oor
deelde 'de president van de Haagse
rechtbank. De faculteit heeft de brief
nu al verstuurd omdat zij de studenten
niet langer in het onzekere wil laten.
Een eventueel hoger beroep tegen het
vonnis wordt door de faculteit nog over
wogen.
Ruimtevaart is kinderspel. Althans
voor Sinterklaas, die dit jaar een rage
voor raketten en maanvoertuigen lijkt
te lanceren. De warenhuizen hebben de
pijlsnelle vlucht van deze blikkerige
reutelende, licht en vuur brakende
monsters nauwelijks kunnen bijbenen.
Met nog een paar dagen topverkoop
voor de boeg, bleek dit nieuwtje tussen
het vele speelgoed een opvallende uit
schieter.
De prijzen van deze ruimtegevaarten
zijn ook niet laag-bij-de-gronds: een
eenvoudig maanlandschap je met lan-
ceerinrichting voor een bestuurbare
ballon loopt tegen de veertig gulden.
Eèh. helblauw model van een maan-
voertuig met bemande schietstoel, dat
met ouderwetse handkracht moet wor
den voortgestuwd, is nog altijd zo'n
dertien gulden. Deze captain Scarlet-car
is een absolute topper, weten de ken
ners van Spelend Nederland.
Mechanisch
Maar de techniek van speelgoedland
ziet de ruimtevaart niet als hoogste
ideaal. Het meeste speelgoed van de
huilende, plassende en lachende pop>
tot de op accu's rijdende kleuter auto
mobiel is voorzien van een ingewik
keld mechaniek.
Met de vlucht van de techniek zijn
ook de prijzen omhoog geschoten. De
automobiel, waarin een levensgrote
kleuter zich door een druk op het „gas
pedaal" kan voortbewegen, kost vier
honderd gulden: de waarde van een
echte tweedehands auto.
Voor de dames onder de kleuters is
er een naaimachine, elektrisch of met
handbediening, die echt stikken kan.
Voor nog geen f 80 staat dit handige
apparaat in de kinderkamer.
Voor beiderlei kunne is er een elek
tronisch kinderorgel, dat voor f 165 mu
zikaal genot biedt.
Kinderspel
Toch zijn deze uitschieters vaak
het paradepaardje van de fabrikant
slechts kinderspel vergeleken met de
elektrische treinen en auto-racebanen,
die de laatste jaren veruit favoriet zijn.
Spelenderwijs worden daar honderden
guldens in gestoken.
Dit jaar vieren de gezelschapsspellen
en hobbyartikelen een onverwachte
come-back. In een modern jasje gesto
ken keren Mens erger je niet, scrabble,
en aanverwanten terug. Ook het knut
selwerk en andere pruts-spullen vinden
gretig onthaal in de kinderknuist.
De speelgoedhandel verbaast zich er
niet over: de kinderen willen zichzelf
bezig houden. Door de eeuwen heen val
len het poppenhuis en de blokkendoos
niet te verslaan. Alleen woont de pop
van nu in een droombungalow, com
pleet met dakterras en pergola. En heeft
de garage van zoonlief een ingebouw
de lift en een echt werkende benzine
pomp. Het zijn maar kleinigheden.
De Sinterklaas minnende volwasse
nen, gebukt onder belastingdruk en ne
venverschijnselen, trachten dit jaar zo
veel mogelijk het nuttige met het aan
gename te verenigen, aldus voorspellen
de kenners. Vooral in trek zijn bijvoor
beeld luxueuze doch uiterst bruikbare
nachtgewaden en ander zinvol textiel,
dat kennelijk wordt gekocht in de we
tenschap dat de belasting op de toege
voegde waarde deze artikelen na de
jaarwisseling duurder zal maken.
Toch houden de naar verrassingen
speurende klanten het oog gericht op
een grapje. Vaak loopt dat uit op een
nogal gul grapje. Goede zaken worden
gedaan met een rooster uit Noorwegen
waar de visser de aan de waterkant
verschalkte vangst 'direct op kan bak
ken.
