Duits kunsthistoricus werd Zwitsers wapenk oopman ZITTENBLIJVEN ONBEKEND IN ENGELAND Kerstmis ook in Oost-Berlijn TEDDY SCHOL TEN DENKT MET WEEMOED AAN GRAPILLOM Vliegtuigmodellenshow Men doopt nog in Sovjet-Unie MAANTOCHT OP TELEVISIE EEN GOED GASTHEER SCHENKT OOK NA DE OORLOG Uitverkocht Homogeen DINSDAG 10 DcCtMocK i,v>w OERLIKO^^OPSPRAAK Het Zwitserse stadje Oerlikon zou waarschijnlijk een bijna onvindbare stip op de kaart zijn gebleven als het zijn naam niet had geleend aan een in ternationale wapen- en machine-indus trie, Bührle en Co. Nu is het plaatsje, even ten noorden van Zürich, bekend als het zenuwcen trum van een reusachtige industrie met vertakkingen in Italië. West-Duitsland, Engeland, Argentinië en Chili. Dit be drijf, Oerlikon-Bührle N.V., is in het nieuws gekomen doordat drie van zijn directeuren wapens hebben verkocht aan oorlogvoerende landen, wat in strijd is met de Zwitserse wet. Door de verkoop van wapens en mu nitie aan o.a. Nigeria ohtstond de merk waardige toestand dat federale Nigeri- aanse troepen met Zwitserse wapens schoten op eveneens uit Zwitserland af komstige vliegtuigen van het Internati onale Rode Kruis. En dit is wel het laatste dat de Zwitserse regering wil, vandaar ook haar verbod om wapens te exporteren naar oorlogvoerende lan den en naar gebieden waar politieke spanning heerst. Het verbod geldt nu voor alle Arabische landen en Israël (sinds 1955), Zuid-Afrika (1963), Turkije, Griekenland en Cyprus (1964) en Rhode- sië (1965). Het is niet voor 't eerst dat Oerlikon- Bührle in opspraak is gekomen. Dat was ook al het geval nadat de fabriek tijdens de Tweede Wereldoorlog beide partijen van wapens had voorzien. Maar de Zwitserse overheid, die pure neutraliteit in haar vaandel voert, heeft het bedrijf in Oerlikon nooit veel in de weg gelegd omdat beperkende maatre gelen een ongunstige invloed zouden hebben op de Zwitserse economie. Bo vendien, aldus Dieter Bührle, hoofd van het bedrijf, deze week naar aanleiding van de jongste gebeurtenissen, „heeft een goed voorbereid, modern leger in een neutraal land als Zwitserland een eigen wapenindustrie nodig". Dat Oerlikon Bührle in de Zwitserse economie een belangrijke plaats in neemt is wel duidelijk uit een omzetcij fer als dat van 1967: 841 miljoen Zwit serse francs. Ruim zevenhonderd mil joen van dit bedrag was afkomstig uit de verkoop aan derden. Het hele con cern verschaft thans werk aan naar schatting 14.400 mensen. Van juni van dit jaar af is het bedrijf een naamloze vennootschap waarbij het aandelenkapitaal volledig in bezit is van de familie Bührle. Die heeft haar onmetelijke rijkdom allereerst te dan ken aan het pionierswerk van E. G. Bührle (1890-1956), de man die aan de universiteit van Freiburg kunstgeschie denis studeerde maar die in plaats van een wetenschappelijke loopbaan te kie zen industrieel werd. Nadat hij in de Eerste Wereldoorlog had gevochten in Duitsland ging hij in Maagdenburg werken in de machinefa briek van zijn schoonvader. Zijn oplei ding als kunsthistoricus bleek geen be letsel voor een snelle carrière als koopman en fabrikant. In het begin van de jaren dertig stuurde zijn schoonvader hem naar Zwitserland waar hij in Oerlikon een failliete concurrent, de machinefabriek Seebach, moest reorganiseren. De on dernemende Bührle maakte zich er meester van de patenten en de produk- tierechten van een 20-mm kanon, het zogenaamde Beckerkanon, dat Seebach tot dan toe had gemaakt. De zaken liepen gesmeerd en na en kele jaren maakte het bedrijf in Oer likon zich los van het moederbedrijf in Duitsland waarmee de basis was gelegd voor het huidige concern. Het duurde tot 1937 voor Bührle de Zwitserse natio naliteit vroeg en kreeg, maar op dat tijdstip was hij al lang geen onbekende meer in de internationale wapenhan del. Tijdens de Tweede Wereldoorlog be schoten de partijen elkaar met wapens uit een en dezelfde Zwitserse fabriek. Het legde Bührle geen windeieren en to-en de vrede was getekend kon hij zich de rijkste man van Zwitserland noemen. Door tijdig over te schakelen op vre- desproduktie bleef Oerlikon-Bührle met succes draaien. De honderdveertig ar beiders die er aanvankelijk werkten kregen in de loop van de jaren duizen den nieuwe collega's. Toen E. G. Bühr le op 28 november 1956 op 60-jarige leef tijd in Zürich aan een hartverlamming overleed liet hij dan ook een bloeiend bedrijf en een vermogen na. DEN HAAG Zittenblijven is in Engeland onbekend. De examens zijn zeer ge differentieerd naar niveau en naar het pakket vakken. Het is waarschijnlijk, dat het Engelse onderwijs meer zal bijdragen tot een bevredigende vrije-ttfdsbeste- ding in de toekomst dan het Nederlandse. Dit zijn twee van een hele reeks opvallende verschillen, die mej. Geke Linker, pedagogisch-didactisch medewerkster van het onderwijskundig studiecentrum in Amsterdam, heeft geconstateerd tussen het Engelse en het Nederlandse onder wijsstelsel. Zij heeft een speciale belangstelling voor de vergelijking van het on derwijs in verschillende landen. Ofschoon men niet zomaar een stuk kan snijden uit een bepaalde cultuur, bijvoorbeeld het Engelse onderwijs, om dit met het Nederlandse onderwijssys teem te vergelijken, lijken beide sa menlevingen voldoende verwant om een dergelijke vergelijking zinvol te maken. Dra. Linker doet in het week blad Uitleg van het ministerie van On derwijs en Wetenschappen verslag van haar bevindingen tijdens haar bezoek aan Engeland en van haar studie om onderwijsstelsels te vergelijken. Haar poging tot vergelijking van bei de onderwijsstelsels levert als belang rijk verschil op, dat het onderwijs in Engeland veel meer gericht is op het hele kind. In Nederland ligt de nadruk meer op de intellectuele vorming van het kind. De expressie- en handvaardig heidsvakken, evenals de sport, nemen in het Engelse onderwijs een veel gro tere plaats in dan bij ons. Hei is waar schijnlijk, dat er een grotere bijdrage van te verwachten is voor de vrijetijds besteding in de toekomst. De Engelse „comprehensive" school is toegankelijk voor vrijwel de hele scala van begaafdheden. In Nederland kan dit in de scholengemeenschap voor ongeveer de helft het geval zijn. In verband hiermee treft men in Engeland veel meer ook handvaardigheids- en agrarische vakken aan. De Grammar School heeft nog steeds een groot sociaal prestige in Engeland. Als in een gebied de ouders kunnen kie zen tussen dit schooltype en een com prehensive school, dan komen op de laatste minder hoogbegaafde leerlingen terecht. Door deze afroming wordt hei aantal leerlingen kleiner, dan van de comprehensive school naar de univer siteit gaat. Bovendien blokkeert dit de groei van het aanzien, dat de compre hensive school wil verwerven. leerlingen uit verschillende klassen. De ze leerlingen hebben voor dat vak on geveer hetzelfde tempo of niveau. In Engeland is geen enkel diploma een Daspoort voor de universiteit. Men kan daar alleen worden toegelaten, na een zogenaamd interview. Is de gega digde eenmaal aanvaard, dan be schouwt de universiteit hem als aange nomen werk, aldus dra. Linker. Het be perkte aantal plaatsen aan de universi teit, gecombineerd met het toenemend aantal gegadigden heeft tot gevolg, dat de universiteiten meer op eindexamen resultaten dan op persoonlijkheid selec teren. Het aantal plaatsen op de Engelse middelbare school ligt vast. Daardoor wordt ieder toelatingsexamen gemakke lijk een vergelijkend examen. Over de Engelse lerarenopleiding, ook de universitaire, merkt dra. Linker op, dat zij als vakstudie veel minder, maar als beroepsopleiding veel meer omvattend is dan de Nederlandse. De leraren zijn de gehele dag op school. Zij verrichten ongeveer veertig procent van die tijd extra werkzaamheden voor de school. Oerlikon: zenuwcentrum van een reusachtige industrie. BERLIJN Er is meer licht en het is drukker in communistisch Oost-Berlyn dan vroeger in het Kerstseizoen. Er zijn letterlijk meer lichtjes, meer versieringen en pogingen om te laten zien dat het Kerstmis wordt. Er is meer verkeer en meer drukte op straat dan vroeger, ondanks veel opgebroken straten wegens een bouwprogram in het centrum van de stad. De winkels zijn welvoorzien en de koopkracht schijnt groter te zijn. In het cen trum van de stad aan de boulevard Unter den Linden bieden exclusieve winkels artikelen, die kennelijk meer kosten, dan de normale verbruiker kan betalen, maar er verdringen zich massa's mensen die proberen van alles te kopen van Schotse whisky en echte Havanna-sigaren tot de traditionele en dure Meissener porselein. Er is ook meer speelgoed, zowel uit de Sovjet-Unie als uit West-Duitsland. Een tank van het rode leger die op een batterij loopt, kost ongeveer 50 matk (45 gulden) maar een normaal overhefnd kan 80 mark (f 72,kosten en een meter kreukvrije stof doet 72 mark (65 gulden). De kerstversieringen dringen van de thans traditionele kerstmarkt in de Karl Marx Allee door naar de gevels van flatgebouwen daarbuiten. Zelfs bij de communistische muur staan verlichte kerstbomen en een staat precies onder de Brandenburger poort. Ondanks dit over het algemeen vro lijker aanzien van Oost-Berlijn besta-"*1 er groot verschil met het kerstseizoen in West-Berlijn, waar opnieuw van al les meer is, ondanks de pogingen van de communisten om het in te halen. Gezien uit het oogpunt van een Oost- berlijner evenwel is de vooruitgang aanzienlijk. Een Oostberlijnse jonge vrouw stelde het aldus: „Wij moeten hier leven en niet in West-Berlijn en we moeten ons dus aanpassen aan hetgeen we heb ben". De vreugde bestaat kennelijk niet al leen in geven en ontvangen maar ook in de mogelijkheid uit te gaan en te kopen. Het communistische regime, bagatel liseert het christelijke aspect van kerst mis, maar dit speelt niettemin een gro te rol in het gemeenschapsleven van de inwoners van Oost-Berlijn. Er zijn winkeltjes, die met de hand gesneden kribbetjes verkopen en die zijn altijd te gen kerstavond uitverkocht. Kerstavond is voor de Duitser tradi tioneel de tijd waarop het Kerstmis wordt gevierd. De diensten in de pro testantse Marienkirche, de oudste kerk van Berlijn, zijn stampvol. Ook de middernachtmis, die wordt opgedra gen door Alfred kardinaal Bengsch in de Sint-Hedwigs-kathedraal, gaat voor een „.uitverkocht huis", ondanks het feit dat de meeste Duitsers in dit ge deelte van wat vroeger Pruisen was, protestants zijn. De muur evenwel draagt er veel toe bij in deze tijd van traditionele fami liesamenkomsten een domper op de vreugde te zetten. Wat de scheiding van de beide stadsgedeelten voor de ADVERTENTIE Tot niet lang geleden, ook binnen de lagere school, was het een zeer ver breide praktijk in Engeland, waar de scholen doorgaans groter zijn dan in ons land, klassen zo hogomeen moge lijk samen te stellen naar intelligentie van ('e leerlingen. Het verzet hiertegen groeit. Hot huiswerk van de Engelse scholieren is in de lagere klassen veel minder dan in Nederland. In de hogere klassen heeft het huiswerk een volwas- sener karakter, aldus dra. Linker. Het klasseverband is in Engeland wel minder star dan bij ons. Didactisch goe de mogelijkheden zijn er voor 't werken voor 'n bepaald vak in 'n groepje van Carel Albers van het Cocktail Trio Carel heeft een nieuwe cocktail ontdekt. Trigito's! Diverse snacks van Smiths. Apart, pittig ja ónders! SMITHS ter kennismaking van 1^5"voor 1.25 Berlijners betekent, blijkt duidelijk uit de dringende vragen die inwoners van het Westelijke stadsgedeelte stellen aan buitenlanders, die toegang hebben tot Oost-Berlijn. „Vertel me", vroeg een vrouw, „hoe ziet het er daar uit? Zijn de mensen er beter aan toe. Mijn laatste kerstmis aan de andere kant van de muur was in 1956". Het lijkt er thans op, dat de commu nisten de Westberlijners voor <Je derde maal in opeenvolging pasjes voor fa miliebezoek hebben geweigerd. Dat zou een record zijn. LX ILYERSUM „Uit mfjn dagboek van de oorlogsjaren put ik stof voor het televisie-programma Studio Anno. In dat dagboek schreef ik van alles op, zoals de prijs van een mud aardappelen of van een zak rijst". „Ik zat toen nog midden in mijn bak- vissentijd. Je schreef op naar welke bioscoop je was geweest en ik heb ook mijn hele verzameling van Dean- ne Durbin-kaarten trouw bewaard. Ik kan het nu allemaal goed gebrui ken voor de aflevering van Studio Anno over de jaren 1940-'45". 'TVddy Scholten heeft veel plezier in dit kleurentelevisieprogramma van de NCRV. „Er gaat alleen ont zettend veel tijd zitten in het zoeken naar materiaal. Wat dat betreft doet Kitty Knappert het meeste werk. Zij speurt het hele land af naar onder werpen en die zijn er zo overvloe dig, dat het gewoon jammer is dat er geschift moet worden". Studio Anno is niet het eerste kleuren televisieprogramma waarin Teddy Scholten optreedt. Zij is waarschijn lijk de eerste vrouw die op het vaste land van Europa „in kleur" op de beeldbuis verscheen. Dat was in 1950, toen de Britse firma PYE in Hilversum via een gesloten televisiecircuit een kleurenuitzending verzorgde. Teddy Scholten trad in dit experimentele programma op als gastvrouwe. fn Studio Anno presenteert zij de ge schiedenis van muziek, film en mode van 1930 af. Ik vind het muzikale gedeelte het be langrijkst. Misschien komt dat wel omdat muziek in mijn leven zo be ta el angrijk is geweest. „Ik ben bij louter toeval zangeres ge worden. Ik zat eerst bij het toneel. jyfijn deelneming aan het songfestival met het liedje „Een Beetje" was ook louter toeval. Ik had nooit enige ambitie gehad om aan een songfesti val mee te doen. Maar men vroeg het mij en ik werd toen nog eerste bovendien". „Ik ben nu met zingen helemaal opge houden. Platen maken is er ook niet meer bij. Een aantal kinderplaten die ik samen met mijn man heb ge maakt, loopt nog steeds. Ze worden veel verkocht aan emigranten in Australië en Nieuw-Zeeland". T~Le leukste plaat die ik ooit gemaakt heb vind ik „Kom lieve kleine meid, kom dans met mij". Daarin komt de kinderpartij voor rekening van de dochter van Rita Reys. De mensen denken wel eens dat het een familieplaatje was, maar dat is niet zo". X^en van de leukste programma's? „Kiekeboe, het televisieprogram ma met de verborgen camera. „Daar hebben we ontzettend veel plezier mee gehad. Het is jammer dat de KRO ermee moest ophouden vanwe ge de ongunstige reacties die erop binnenkwamen. Er waren nogal wat mensen boos als ze zich later in een onbarmhartige situatie op het scherm terugzagen". „De KRO wil er overigens het volgend jaar weer mee beginnen. Dat zal wel veel mensen goed doen denk ik zo. Wij hebben de gekste dingen meege maakt met dit programma. Met het draaien van die scènes in de banket bakkerswinkel bijvoorbeeld. Daar kwamen mensen gebakjes bestellen die wij dan allemaal in een veel te kleine doos propten, zodat de slag room er van alle kanten uit droop. Wij likten er onze vingers bij af ook nog." Teddy Scholten: „De reacties van de klanten in de winkel waren om te gil len. We hadden de grootste moeite om ernstig te blijven. Ook die scène met dat tourniquet op de Dam. Wij de mensen maar vertellen dat ze door het draaideürtje heen moesten vanwe ge een telling." „Blijf er maar eens rustig bij als je midden op een groot plein in alle ernst mensen door zo'n val ziet gaan Tk ben er overigens zelf ook nog eens tussengenomen. Ik werd met een smoesje naar Amsterdam gelokt voor een bijeenkomst van winnaars van het Songfestival. Ik had contact opge nomen met Corry Brokken en die ging ook. Zij had immers ook eens het festival gewonnen met „Net als toen". Ik dacht dus: dat zit wel goed. Ik naar het Amstelhotel in vol ornaat, maar daar zat alleen Corry maar." „De anderen hadden zogenaamd ru zie en zaten in een andere zaal. De ruzie ging erom of Engeland ook in een programma van het Eurosong festival mee mocht doen in verband met de Euromarkt. Ik wond me er over op omdat zo alles bedorven werd door de politiek. Tot het uiteindelijk een grap bleek te zijn van de Kieke- boe-ploeg. Ik vond het werkelijk een ontzettend goed programma. Nee, ik ben niet door de KRO benaderd voor het nieuwe Kiekeboe-programma". populair is Teddy Scholten dank zij Radio Nederland Wereldomroep nog steeds bij de Nederlanders over zee. Zij doet nu al zes jaar het groeten- GEBR. STEUR SCHIEDAM ADVERTENTIE ROOO EN WIT ALCOHOLVRIJ DRUIVESAP Mej. S. de Vries bewondert een Pipercub, een van de vele inzendingen op de tentoonstelling, verbonden aan de vliegtuigschaalmodellenwedstrijd om de Coupes Renault 1968. De tentoonstelling is te bezichtigen in de show room van Renault Nederland aan de Wibautstraat. MOSKOU Uit een enquête die heeft plaatsgehad in de grote Rus sische industriestad Gorki, is geble ken, dat ondanks een halve eeuw van officieel atheïsme, nog altijd 60 procent van de babies wordt ge doopt. De meeste ouders verklaarden niet te geloven, maar hun antwoorden wezen erop, dat godsdienstige ge voelens en godsdienstige tradities nog altijd sterk leven in dit land. 61 procent verklaarde tot de doop te hebben besloten, op aandringen van hun familie en 23 procent ver klaarde de plechtigheid te beschou- en als een oud Russisch gebruik. Van de ondervraagde ouders be hoorde 20 procent tot de liga van jonge communisten, waarvan de le den geacht worden militante aanhan gers v an de officiële leer te zijn. Het tijdschrift van de liga „Molo- doi Kommunist" („de jonge commu nist") vermeldde de uitslag van de enquête en uitte zijn bezorgdheid over het voortbestaan van gods dienstige tradities. Het merkte op dat 56 procent van de ouders van ge doopte kinderen, ook kerstmis viert. „Molodoi Kommunist" betoogde dat verheviging van de strijd tot ver breiding van het atheïsme noodza kelijk was en wees er ontstemd op dat slechts 12.6 procent van de ouders die hun kinderen hadden laten dopen hadden verklaard, zelf overtuigde atheïsten te zijn. Het aantal uitgesproken gelovigen was gering nl. slechts 3.5 procent maar de grote meerderheid gaf een voudig op niet te geloven. Sommigen van hen weifelden tussen het aan vaarden en het verwerpen van een godsdienst. „Wij moeten ons er niet mee troos- programma met de titel „Het schip van de week": speciaal voor zeeva renden. Voor de transcriptiedienst van de Wereldomroep heeft zij een se rie programma's gemaakt over Ne derlandse lichte muziek. ]yiet haar man, Henk Scholten, is Ted dy na 1962 niet meer samen opge treden. „Dat hadden wij ook zo ge pland. Wij hadden twaalf jaar lang samengewerkt op alle mogelijke ter reinen: in de serie televisieshows die elke maand op het scherm kwamen, bij de Snip en Snap Revue en tal van andere programma's. Wij konden dat genre niet blijven doen." Dehalve het televisieprogramma Stu dio Anno doe ik voor de Vara het verzoekplatenprogramma „Terwijl de was droogt". Ik probeer dat program ma zo levendig mogelijk te houden door binnengekomen brieven in mijn teksten te verwerken. Het heeft wel succes, uit de reacties op te maken". Teddy Scholten krijgt nog steeds veel post. Daar zijn ook brieven bij over haar oude televisieshows en haar op treden als zangeres. ADVERTENTIE WASHINGTON Het volledig pro gramma van de televisiereportages die de leden van de bemanning van de ApoIlo-8 zullen verzorgen op weg naar de maan, in een baan om de maan en onderweg terug naar de aarde is nu bekend. Een van de hoogtepunten in dat pro gramma van zes uitzendingen van elk ongeveer twintig minuten zal zeker het verschijnen op onze televisieschermen van onze eigen aarde zijn zoals die door de cabinevensters van de Apollo- 8 te zien zal zijn. Op dat programma staan ook televi sieopnamen van delen van het maan landschap die in aanmerking kunnen komen als latere landingsplaatsen. De kwaliteit van die opnamen zal mis schien te wensen overlaten, omdat ze Apollo-8 er op betrekkelijk geringe hoogte met grote snelheid over heen zal razen. Op het programma staan de volgen de uitzendingen (geschatte aanvangs tijd in Nederlandse tijd): 22 december 21.00 uur, 23 december 21.00 uur. 24 december 14.00 uur, 25 december 16.00 uur, 26 december 22.00 uur. De eerste twee uitzendingen vallen in de tijd die de Apollo-8 van Bor- mann, Lovell en Anders nodig heeft om de afstand van de aarde tot de maan te overbruggen. De volgende twee uitzendingen vallen in de periode waarin de Apollo-8 zijn kringlopen om de maan beschrijft. De laatste twee uitzendingen volgen op de terugweg naar de aarde. ADVERTENTIE De matras waarop U wérkelijk j uitrust! Van DRAKA. 1 ten, dat het grootste aantal ver klaard heeft onverschillig tegenover de godsdienst te staan", aldus het orgaan. „Daardoor draagt men bij tot het voortbestaan van godsdienstige bij gelovigheden en vooroordelen. On verschilligheid is een goede voe dingsbodem voor het onkruid van de godsdienst en belet onze kinderen een algeheel atheïstische houding tegenover de wereld aan te kwe ken." „Molodoi Kommunist" merkte waarschuwend op, dat de onder vraagde ouders naar Sovjet-maat staven, een goede opvoeding had den genoten. De autoriteiten hier maken zich van de godsdienst in de regel af als van iets, waar uitslui tend onwetende oude boerenvrou wen nog aan doen. „Dit is een schande voor onze scholen en de atheïstische propa ganda" aldus het orgaan, dat zich erover beklaagt dat slechts 1 pro cent van de ouders had gezegd, dat „activisten" van de liga van jonge communisten, die geacht worden communistische leringen te propa geren, hun het doopsel hadden ont raden. Het merkte eveneens op dat de werkgroepen die het systeem heeft geprobeerd in de plaats te stellen van de godsdienstige gemeenschap, evenzeer, hadden gefaald in het ver richten van hun taak. In een dis trict verklaarde slechts 36 procent en in een ander 45 procent van de vaders, dat mede-arbeiders hun met de geboorte van him kinderen geluk hadden gewenst. „Molodoi Kommunist" heeft het aantal ondervraagde personen niet bekendgemaakt, noch de volledige antwoorden op alle vragen. De en quête was bepprkt tot Gorki, de stad, die met haar bevolking van 1,2 miljoen inwoners, op zes na de grootste van de Sovjet-Unie is. Uit andere rapporten is gebleken, dat godsdienstige praktijken in kleine plaatsen en op het platteland nog veel meer voorkomen dan In grote steden.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1968 | | pagina 9