Weens architect toont bekroond ontwerp Misschien over vijftien maanden eerste paal KOLENDAMP OORZAAK VLIEGRAMP BRAAT! u I Kerstlied wordt 150 jaar KEUKENS? Onderhandelingstactiek of verontwaardiging? Jubileum Stille Nacht BOOT WORDT NIET AFGEHOUDEN VAKBEWEGING WORDT ONGEDULDIG SOBER SITUATIE BESLISSEN FONDS RICHTSNOER MONDIG KOPLOPER YOORRF.ELD OVERHEID STADHUIS SOCIAAL CENTRUM AMSTERDAM „Het is denkbaar, dat over vijftien maanden de eerste paal in de grond geslagen kan worden voor het Amsterdamse stadhuis. De bouw kan dan in verschillende fasen worden voltooid". Die uitspraak kwam gistermiddag uit de mond van gemeen telijk voorlichter J. Mastenbroek. De Weense architect Wilhelm Holz- bauer, wiens ontwerp voor het hoofd stedelijk stadhuis aan het Waterloo- plein met de eerste prijs werd be kroond, voegde daaraan toe: „Natuur lijk ben ik enorm blij met de bekro ning. Het is een kans die een architect maar eens in zijn leven krijgt". Wilhelm Holzbauer, die zijn ontwerp gisteren nader heeft toegelicht, is er duidelijk op uit geweest zijn stadhuis een sociale functie te geven. Het vijf verdiepingen tellende gebouw. dat twintig meter hoog wordt, krijgt een aantal in elkaar overlopende terrassen die zich vrijwel over de hele lengte van het gebouw uitstrekken. Het hoog ste terras ligt op zestien meter boven straatniveau. De Amsterdammers zul len er vrijelijk kunnen flaneren en van een schitterend uitzicht over de stad genieten. De maquette van het gebouw maakt een strakke en sobere indruk. Holz- bauers ontwerp voor het stadhuis zal uit baksteen worden opgetrokken en aan de zijde van het Waterlooplein een glazen gevel krijgen. Boven de lage partijen van het bouwwerk verheft zich de raadzaal, die een markant ac cent aan het gebouw geeft. Wilhelm Holzbauer: „Wat me in de prijsvraag zo bijzonder heeft aange trokken. is dat de jury geheel uit ar chitecten bestond. Zoiets zou in Oosten rijk onmogelijk geweest zijn. Daar fungeren in zulk soort gevallen burge meester en raadsleden als juryleden. Wat ik in de eerste plaats in mijn ont werp heb willen vastleggen, is een duidelijk herkenbaar gebouw. Als je het eenmaal hebt gezien, vergeet je het niet zo gemakkelijk meer. Ik heb ernaar gestreefd een zeer overzichte lijke indeling te realiseren, zodat het publiek er gemaakkelijk zijn weg kan vinden. Ik streef er bovendien naar zo A Architect Wilhelm de maquette. Holzbauer, bij weinig mogelijk verschillende mate rialen te gebruiken om een zo sterk mogelijke eenheid van conceptie te bereiken". Heeft Wilhelm Holzbauer er in de eerste instantie naar gestreefd een zo sterk mogelijk gebouw op het Water looplein neer te zetten, of heeft de om- A De Weense architect Wilhelm Holzbauer bij de maquette van zijn stad- huisontwerp voor de hoofdstad. De Oostenrijkse winnaar van de stadhuis prijsvraag heeft een nadere toelichting gegeven op zijn ontwerp. LONDEN Een zeer ongewone oor zaak heeft vorig jaar juni geleid tot een ramp met een Engels passagiers vliegtuig, waarbij 88 mensen om het leven kwamen: de bemanning van drie koppen was bedwelmd door kolendamp vergiftiging. Het officiële rapport spreekt van bedwelming door koolmo- noxyde. Het vliegtuig, een 25 jaar oude Sky- master (Douglas DC-4), vloog bij Per- pignan in Zuid-Frankrijk te pletter te gen een berg. De giftige dampen kwa men vrij door een fout in de verwar mingsapparatuur van de cockpit, iets wat meer is voorgekomen bij de DC-4. Volgens het rapport van het Franse ministerie van Verkeer is dat de ver klaring van de vreemde en verwarde antwoorden die de gezagvoerder via de radio gaf aan de verkeerstoren van het vliegveld waarop hij moest landen. Men begreep daar indertijd niets van. Het toestel zat vol vakantiegangers en behoorde toe aan een intussen opgehe ven chartermaatschappij. Bij het onderzoek van de wrakstuk ken kwam men tot de ontdekking dat er een barst zat in het verwarmings toestel. Bij sectie op de lijken van de gezagvoerder en andere leden der be manning constateerde men duidelijk vergiftigingsverschijnselen door kool- momoxyde. geving een sterke invloed op zijn ont werp uitgeoefend? „De geringe hoogte van het gebouw bewijst duidelijk dat ik rekening heb gehouden met de stedebouwkundage si tuatie", reageert hij. Bovendien wil ik met de warmgetinte baksteen een soort Rembrandtieke Amsterdamse kleur bereiken. De ramen in de glazen gevel zullen eveneens een warme tint krijgen en gevat zijn in een bronskleu rig materiaal". Als de bouw van Amsterdams nieu we stadhuis eenmaal begonnen is, zal Wilhelm Holzbauer nog maar weinig in Wenen kunnen zijn. Hij denkt met een staf van ten hoogste vijftien mede werkers aan de slag te gaan, die voor namelijk uit Nederlanders zal bestaan. De perfect Engels sprekende Wener is overigens weg van Amsterdam. „We nen is een museum", oordeelt hij. In vergelijking met Amsterdam is het een dode stad. Voor mij heeft Amster dam een ongelofelijke charme naast een indrukwekkende vitaliteit. Voor zo'n stad een stadhuis te bouwen te niet minder dan een eer". Verwacht wordt dat eind januari of begin februari het juryrapport over do eerste acht ontwerpen zal worden uit gebracht. Ten slotte zal de Amster damse raad dan beslissen welk ont werp zal worden uitgevoerd. Verwacht mag worden dat de raad zich door het juryrapport zal laten leiden en het be kroonde ontwerp van architect Holz bauer zal laten uitvoeren. ADVERTENTIE TE KUST EN TE KEUR IN ONZE SHOWROOM. K A YERSDIJK 97 APELDOORN - TEL. 05760-31970 OOK "S-ZATERDAGS GEOPEND VAN 9 TOT 12 UUR ONRUST IN GROOT-METAAL DEN HAAG De vakcentrales zijn met de komst van de vrijere loonpoli tiek buiten het overleg komen te staan. Daarom stelt de vakbeweging zich waarschijnlijk wat scherper op, veron derstelt mr. C. Cohen Tervaert van de werkgeversorganisatie in de metaalin dustrie (FME) voorzichtig. Maar hij wijst alle verwijten die de voorzitters van de vakcentrales en de vakbondsleiders zaterdag hebben geuit fel van de hand. „De werkgevers houden de boot he lemaal niet, zoals de vakbonden be weren. Zij hebben zich terdege met de plannen van de vakbonden beziggehou den", zegt hij. Volgens hem hebben de werknemers begin dit jaar wel voor stellen ingediend maar die waren tame lijk vaag geformuleerd. Pas in juni is een deel van het pakket eisen op tafel gekomen, de zogenaamde niet-materië- le voorstellen. In het witte kantorencomplex aan de Nassaulaan legt de secretaris van de FME uit, dat de wensA van de vak bonden veel geld kosten en dat dit op de een of andere manier moet worden verdiend. In elk geval voelen de werkgevers er niets voor een fonds te vormen voor georganiseerde werknemers. Dat fonds zou de leden van de vakbonden, als zij met pensioen, gaan 'n extraatje moeten uitkeren (vijftig gulden per ge organiseerde werknemer voor elk jaar dat hij lid van de vakbond is). Over spaarloon wHlen de werkgevers wel praten, maar de „ruimte" is beperkt. Een deel van de loonstijging zal daar om voor dit spaarloon moeten worden afgezonderd. De regering en de werkgevers zijn twee handen op één buik, zo hebben de vakbondsleiders de werkgevers ver weten. „De voorstellen van de metaalonder nemers zijn gebaseerd op de algemene situatie in de Nederlandse industrie. Zouden wij de ontwikkeling in de me taalindustrie als richtsnoer aanhouden, dan hadden wij met lagere voorstellen moeten komen. Maar wij willen toch zoveel mogelijk de gemiddelde stijging van de lonen volgen", zegt de heer Co- hen Tervaert. Weinig goede woorden heeft hij over voor het verwijt dat metaalondernemers geen oog hebben voor een juist perso neelsbeleid en dat zij onjuist investe ren. „Op die manier kun je geen dis cussie meer voeren", vindt hij. „Achter af is het natuurlijk altijd gemakkelijk te zeggen dat er iets fout gegaan is". Worden de werknemers klein gehou den?? JDe werkgevers vinden dat de werk- De loonstrijd in de metaal spitst zich toe. De onder handelaars zitten weer om de tafel. Er is nu weer enige hoop op een akkoord. Zaterdag hebben de leiders van de vakbonden nog klare taal gesproken Wy willen vóór 31 december een nieu we c.a.o., anders gaan wü staken Maar ook de voorzitters van de drie vakcentrales hebben zich duchtig geweerd. De heren Kloos (NVV), Mertens (NKV) en Van Eibergen (CNV) hebben hun mening niet onder stoelen of banken gestoken. Zy willen „maatschap pelijke vernieuwingen", „mondigheid van de werkne mer" „democratische leef- en werkruimte voor ieder een" en „de machtspositie van de werkgevers breken". s het loonconflict in de metaal hiermee een stryd ge bonden in de metaal heen geaan te krijgen wat zy in andere overlegorganen (Stichting van de Arbeid, Sociaal- Economische Raad) niet kunnen bereiken? De vrijere loonpolitiek geeft de onderhandelaars meer armslag. Zij hoeven zich nu niet meer zoveel aan te trek ken van wat de regering wil. Maar het eerste, grote loongesprek in dit vrye spel van loven en bieden is nog niet eens goed op gang gekomen, of de onderhan delaars staan al heel scherp tegenover elkaar. Waar om Mr. C. Cohen Tervaert, secretaris van de Federatie Me taal en Elektrotechnische Industrie (FME) en lid van de onderhandelingsdelegatie van de werkgevers, en drs. P. J. Vos, hoofd van de sociaal-economische afdeling -van de Metaalbedrijfsbond NVV, lichten de standpunten van werkgevers en werknemers toe. Proberen de vakcentrales over de hoofden van de vak- 000000000000000000000000000000000000000000000000001 T00000000000000000000» het blok willen zetten. Uiteindelijk is niemand daarbij gebaat, vindt hij. De werknemers willen niet afzien van de looneis „omdat het zo slecht gaat in de metaalindustrie", zegt de heer Vos. Hij vindt dat goedgeleide be drijven best hoge lonen kunnen betalen. Bovendien: Lage lonen hebben in de metaalindustrie geleid tot ondoelmati ge investeringen en tot een overproduk- tie. Laat de ondernemers maar open kaart spelen en zeggen hoe hun onder nemingen reilen en zeilen. Als een be drijf er moeilijk voor staat, willen wij best praten, zegt de heer Vos. Voeren de loononderhandelaars in de metaal in feite niet het gesprek voor alle bedrijfstakken? De metaalbonden hebben dat gevoel wel en zij vinden het helemaal niet prettig op kop te lopen. „Vaak voelen wij dat als een last", zegt de heer Vos. „Je moet oppassen dat je de loonontwikkeling niet in een verkeerde richting stuwt. Zowel te ho ge als te lage eisen kunnen nare gevol gen hebben". De metaalbonden denken aan sta king als het overleg vastloopt. Is dat niet riskant, en lokt een staking geen reacties uit? „Staken is een laatste middel. De bonden weten natuurlijk heel goed wat ze willen. Ze moeten als het zo ver komt oppassen dat de zaak niet uit de hand loopt." Is de prijs van de vakbondswensen dan niet erg hoog? „Ja, maar in het uiterste geval niet te hoog", vindt de heer Vos. „Het is de bonden heel wat waard als er eindelijk resultaten wor den bereikt." A Ter gelegenheid van het feit dat Stille Nacht Heilige Nacht 150 jaar ge leden werd gecomponeerd geven de Oosteuropese Posterijen met Kerst mis een speciale zegel uit. Mr. C. COHEN TERVAERT eigen beleid nemer zoveel mogelijk betrokken moet worden bij zaken die hem aangaan. Het is de taak van de ondernemer de mon digheid van de werknemer zoveel mo gelijk te bevorderen. In de metaalin- dustie bijvoorbeeld zijn, verhoudings gewijs, véél ondernemingsraden. Op het punt van werkoverleg, dele gatie van bevoegdheden, en de sociale inspraak wordt al het een en ander ge daan", aldus de heer Cohen Tervaert. Dat de werkgevers ook wat de niet- materiële zaken betreft de kastanjes uit 't vuur moeten halen, ivndt hij niet zo leuk. „Het legt op de onderhande laars een zware verantwoordelijkheid". „Maar zowel werkgevers als werkne mers in de metaal hebben steeds om deze vrijere loonpolitiek gevraagd", zo voegt hij eraan toe. „Dat het spel nu wat harder gespeeld wordt, is wel te begrijpen. Het is immers het eerste vrije overleg", aldus de heer Cohen Tervaert. ROME. Bijna 2 miljoen arbeiders zijn gisteren in Italië in staking gegaan. Rond 650.000 legden het werk neer in Bologna en omgeving en in Apulië be gonnen ruim 1 miljoen arbeiders een staking van 24 uur. Scholen, fabrieken en postkantoren bleven daar gisteren gesloten. DEN HAAG „De moeilijkheden bij het loonoverleg over een nieuwe c.a.o. voor de metaalindustrie worden niet veroorzaakt door de vrijere loon politiek". zegt drs. P. J. Vos van de Metaalbedrijfsbond N.V.V. Al jaren lang hebben de werknemers voorstel len gedaan over tal van vernieuwin gen. maar de werkgevers hebben nooit thuis gegeven. Hij vindt het dan ook geen wonder dat de Voorzitters van de vakcentrales zaterdag zo fel van leer zijn getrokken. De vakbeweging wordt ongeduldiger, zegt hij in het hoofdkwartier van de metaalbond. Hij geeft e?n voorbeeld. De werkge vers klagen dat de winstgevendheid (rentabiliteit in de metaalindustrie Drs. P. J. VOS ongeduld aan de lage kant Is. Daarom moeten de werknemers kalmpjes aan doen en mogen ze geen hoge eisen stellen. Maar de werkgevers' hebben nooit één cent belangstelling getoond voor de plannen die de rentabiliteit kunnen ver beteren. De heer Vos staat helemaal aohter de verwijten van vakbondsleider M. Zondervan: In reeksen van onderne mingen wordt helemaal niets gedaan aan personeelsbeleid en wordt er on doelmatig geïnvesteerd. De heer Vos geeft toe: Er zijn uitzonderingen. Maar de ondernemers van die bedrij ven hoor je niet klageh over de slech te gang van zé-ken, zegt hij beslist. Hebben de werknemers hoge eisen gesteld? „Nee, wij willen alleen een werkke- lijke verbetering van het inkomen. Dat de prijzen volgend jaar zo hoog zullen oplopen is niet onze schuld. Daarvoor moeten de werkgevers bij de overheid zijn", meent hij. „Voor ons-zijn die ho gere prijzen gewoon een gegeven waar we rekening mee moeten houden". Hij voegt er aan toe: Wij hebben de werk gevers met onze eisen echt niet voor OBERNDORF. (Oostenrijk) Be zoekers uit de gehele wereld zullen op Kerstavond in een kleine kapel bijeen komen om eer te bewijzen aan twee mannen, die de wereld 150 jaar gele den haar meest geliefde kerstlied heb ben geschonken. Hier hebben Franz Xaver Gruber en Joseph Mohr hun „Stille Nacht", Hei lige Nacht" ten doop gehouden temid den van een gemeente van vrome boe ren en mannen en van de riviervaart, opeengedrongen voor een houten al taar, terwijl buiten een sneeuwstorm woedde. Maar het lied heeft ver moeten rei zen door vreemde landen voor het in zijn geboorteplaats werd aanvaard en zonder de nieuwsgierigheid van een Protestantse koning van Pruisen zou den de beide auteurs wellicht reeds lang vergeten zijn. Waarom is dit lied gemaakt? Sommigen zeggen, dat Mohr, een jonge priester, verbonden aan de pa rochiekerk van de heilige Nicolaas te Oberndorf op die kerstavond in 1818 had ontdekt dat muizen gaten hadden geknaagd in' de blaasbalg van het or gel en het instrument hadden bescha digd. Hij ijlde naar zijn vriend Gruber, de onderwijzer van het naburige Anns- dorg, die het orgel in de kerk van Oberndorf bespeelde en vroeg hem een lied te componeren, dat ondanks de be schadiging van het orgel kon worden gezongen, opdat de gemeente in de mis niet van muziek verstoken zou zijn. Volgens een ander verhaal, had hij een hardhandige vader gehad, en als jongen vaak een pak slaag gekregen. Dit bracht hem ertoe, in zijn lied zijn verlangen te uiten, naar al die vader liefde. die hij zozeer had gemist als mede de hoop, dat andere kinderen haar zouden ontvangen. Uit de door eeuwen vergeelde docu menten blijkt, dat het orgel inderdaad ontstemd was. Mohr vreesde waar schijnlijk dat het de dienst op kerst avond zou bederven en liet daarom Gruber de muziek schrijven voor bas en tenor met guitaarbegeleiding. Een jaar na de eerste uitvoering van zijn kerstlied werd Mohr in een ander parochie benoemd en tenslotte kwam hij terecht in Wagrain, waar hij in 1848-overleed en werd begraven in een armengraf. Behalve het lied liet hij een onbetaalde schuld na van „vijf gulden en 48 kreuzer", terwijl „Stille Nacht" in het buitenland be roemd begon te worden. Gruber bleef tot 1829 onderwijzer te Arnsdorf een gehucht nabij Oberndorf en ging toen naar de stad Hallein om ADVERTENTIE mrnm m het kerkkoor te leiden en het orgel te bespelen. Tot zijn dood in 1863 com poneerde hij tal van missen en hym nen, maar geen daarvan zou beroemd worden als „Stille Nacht". „Men moet niet vergeten, dat Gru ber de muziek schreef voor eenvoudi ge mensen", zei de conserator van het gemeentelijke museum, Ernst Pen ning er, „zij hielden van wat hij schreef, wisten niet dat hij vrijelijk gebruik maakte van Mozart en Haydn". In het museum van Hallein heeft men een tentoonstelling van persoon lijke eigendommen en aantekening van Gruber opgericht. In juni van dit jaar, op de 105de gedenkdag van zijn dood, ontlokte een van zijn hymnen applaus aan muziekminnaars.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1968 | | pagina 9