De waarheid over het drama Rockefeller
MICHAEL IS VERDRONKEN
Merauke
in 't wereldnieuws
door ANTHONY VAN KAMPEN
ff fig
■A
Z E E
I
Vol water
Niet bang
Zinloos
Zie verder volgende pagina
Zeven jaar geleden, de 19e november 1961, vernam de wereld de vermissing van Mi
chael Rockefeller, zoon van Nelson A. Rockefeller, behorend tot de oudste Ame
rikaanse geslachten, gouverneur van de staat New York, multi-miljonair en prominent
republikeins politicus. Het bericht verwekte enorme sensatie, hetgeen gezien de dra
matische omstandigheden niet te verwonderen viel. Sinds de moord op de baby van
Lindbergh was aan de verdwijning van een Amerikaan niet zóveel publiciteit gegeven.
Er waren direct geruchten dat Michael door leden van de stam der Asmatters ver
moord en opgegeten was. Ondanks het feil, dat daar geen enkel concreet bewijs voor
was, hielden ze aan.
Tot vandaag de dag. Sinds tien dagen circuleren er opnieuw berichten In de wereld
pers, dat de jonge Rockefeller slachtoffer van kannibalisme zou zijn geworden, ge
grond op een mededeling uit Indonesië, die melding maakt van het vinden van een shirt
van de verloren gegane ontdekkingsreiziger.
Wat is waar, wat is fantasie
In begaand artikel geeft Anthony van Kampen een aantal feiten weer, die hjf ter
plaatse, enkele weken na het drama, in Merauke aan de zuidkust van Nieuw-Gulnea
verzamelde. Ze zijn zonder uitzondering afkomstig van direct betrokkenen, van hen
die persoonlijk bij het treurspel betrokken waren. Zoals de man die de jonge Rocke
feller begeleidde op zijn tocht, de Nederlandse etnoloog René Wassing en de toenma
lige resident van Zuid-Nieuw-Guinea, Rob Eibrink Jansen, de man die de hulpactie
organiseerde.
MICHAEL ROCKEFELLER
RENÊ WASSING
Terstond nadat de familie Rockefeller in
New York van de vermissing van haar zoon
vernam, charterde de vader, Nelson
A. Rockefeller, een Boeing 707, waarmee hij'
naar Zuid-Nieuw-Guinea vloog.
Hij was niet alleen. Met hem vloog Michaels
tweeling-zuster, mevrouw Mary Strawbridge-
Rockefeller mee. Voorts bevond zich zijn
privé-perschef in zijn gezelschap. Tenslotte
nog een leger van 40 Amerikaanse
journalisten.
Gedurende enkele weken stond Merauke in
het brandpunt der wereldbelangstelling
De kosten van de hulpactie moeten enorm
geweest zijn. Desondanks leverde de zo
grootscheeps ingezette oiiderneming geen
resultaat op.
Op de foto De aankomst van Rockefeller
(midden) met zijn dochter (links) en de
toenmalige gouverneur Platteel op het
vliegveld van Merauke.
S830
-
h 1 I
1 -"H;
V'H V l
i' I.
V- r ?c£.
Xïvf» -A
<5*—r-ï
„e
x> v
.ffSZSÓ
s-'
6 sf
P
*E V'
s>
-
-r.
je..
e
A S E A)
IaWN
A^yJtsU r
C<ru-A-v»^
ir Kaart van het gebied in Zuid-Nieuw-Guinea, waar zich het Rockefeller-treurspel af
speelde. Resident Eibrink Jansen schonk haar indertijd aan Anthony van Kampen
als navrant curiosum. Het is namelijk de originele kaart, gebruikt tijdens het zoeken
naar de verdwenen Amerikaan.
René Wassing de man die de dans ontsprong gefotografeerd met een bijl uit het
Stenen Tijdperk.
Hier volgt een summiere weergave van
het verslag van de tocht, zoals mij dat door
René Wassing, die gered werd, indertijd op
Nieuw-Guinea, verteld werd.
Om ongeveer 9 uur verlieten we Agats,
om via open zee naar Amanamgai te varen.
We hadden twee Asmatse jongens meegeno
men: Simon en Die.
Het water was hoog maar rustig. We
kwajnen aan in Per en bekeken daar een
aankoop van Michael.
Een deel van de prijs betaalde hij vooruit
met twee ijzeren bijlen en vier stukken ta
bak.
Toen we wilden vertrekken zei Simon dat
we ons moesten haasten. Hij wees op de
toenemende golfslag op de rivier.
We haastten ons en om 12 uur voeren we
weer. We bereikten de njonding van de Zui
delijke Eilanden Rivier, terwijl de eb liep.
Het water stroomde krachtig zee in. Ik
stuurde de catamaran in de richting van
de zee tot omstreeks kwart over twee in de
middag.
Toen gebeurde er iets ellendigs. Tenge
volge van golven die ons van achteren en
opzij beliepen geraakte de catamaran vol
water. We zetten de motor af en begonnen
te hozen. Het hielp niet veel. Het vaartuig
zonk zienderogen.
De twee Asmatters werden bang en zei
den dat ze weg wilden. Natuurlijk "gaven
we ze daarvoor toestemming. Elk van hen
nam een jerrycan en liet de benzine eruit
lopen. Vervolgens wierpen ze de cans over
boord en sprongen daarna ook zelf in zee.
Ze gebruikten de cans als een soort red
dingboei Voor ze weg waren heb ik ze ge
vraagd aan de wal hulp te halen. Dat be
loofden ze en dat hebben ze ook zoals later
bleek, gedaan.
Een Asmatter met een schedel als hoofdkussen.
We begrepen dat we ons in een precaire
situatie bevonden, maar waren niet bang.
Onze hoop was gevestigd op de hulp die
Simon en Die zouden halen. We waren door
weekt en we kregen het erg koud.
Intussen dreven we steeds verder naar
open zee. De golven namen toe en op een
gegeven moment deed een roller de cata
maran volledig kapseizen. Dat was niet
minder dan een ramp, ook al bleef het vaar
tuig maar nu als „vlot" drijven.
We probeerden wat te peddelen met stuk
ken hout, maar dat stelde niets voor. We
dreven steeds verder zee in. Zo wend het
avond en vervolgens nacht.
Zondagmorgen half 6 doemde het land in
de verte op. We gingen, om toch maar iets
te doen, weer peddelen maar het had geen
enkele zin. De situatie was op z'n minst be
klemmend.
Michael stelde voor te gaan zwemmen in
de richting van het land, maar ik zei hem
dat dit zinloos was. Zijn commentaar was:
„Dit is onze laatste kans: als we die niet
gebruiken komen we er nooit: we zullen
steeds verder afdrijven naar zee".
We hebben er lang over gediscussieerd
en ik deed m'n best hem dit plan uit zijn
hoofd te praten. Ik wees hem op het gevaar
van de getijden en de sterke stroom. We
zouden zwemmend geen enkele kans
hebben. Ook wees ik hem op het gevaar van
haaien en, krokodillen.
Hij luisterde naar me. maar ik wist van
te voren dat hij toch zijn zin zou doordrij
ven. Het was altijd moeilijk hem van ge
dachten te doen veranderen.
Ik schatte de afstand tot de wal op zes
tot tien kilometer, en zei hem dat hij wer
kelijk kansloos zou zijn als hij ging zwem
men. Letterlijk zei ik: „Michael, you are
mad". Ik zei hem ook, dat ik beslist niet
zou gaan, omdat ik mezelf geen schijn van
kans gaf.
-Hij zei dat hij uitstekend kon zwemmen
en dacht het wel te zullen halen. Zeker, als
hij gebruik maakte van twee lege benzine-
blikken, die hij wilde meenemen. Ik pro
beerde nog eens hem van z'n voornemén af
te brengen, maar zonder succes. Hij was 'n
moedige kerel, maar ook heel onverstandig.
We dreven verder, en toen ik zag dat hij
aanstalten maakte om er vandoor te gaan,
zei ik: „Michael, ik neem geen enkele ver
antwoordelijkheid voor wat je van plan
bent". Hij gaf geen commentaar.
Ineens stond hij op. Hij maakte de rode
benzinetank van de buitenboordmotor (die
hij al die tijd met een riem om z'n middel
had gedragen) los en bevestigde hem met
een andere riem aan een groene jerrycan.
Hij trok z'n broek uit en schopte z'n schoe
nen weg. De riem bond hij om z'n middel.
Daarna wierp hij beide „boeien" te water.
Even later ging hij overboord.
Ik weet niet meer wat we tegen elkaar
gezegd hebben. Dat vergeet je in zulke ogen
blikken.
Steunend op de verbindingsriem zwom hij
weg. Ik kon hem langer dan een half uur
volgen. Tenslotte zag ik alleen nog maar 3
stipjes: Michael's hoofd en die twee blikken.
En dat is het laatste wat ik van Michael
Rockefeller heb gezien.
Hij vertrok om ongeveer zeven uur in de
ochtend. Wat er met hem gebeurd is weet
De 3e oktober 1961 vertrokken Michael Rockefeller en René Was
sing naar Zuid-Nieuw-Guinea. Doeleen expeditie in het Asmat-
gebied, om aldaar een collectie etnografica voor het Museum of
Primitive Art in New York te verzamelen.
Wassing had enige ervaring op 't gebied van expedities in Nieuw-
Guinea. Rockefeller had één expeditie in de Baliem Vallei
achter de rug. Dit zou zijn tweede worden. Het werd tevens zijn
laatste.
De reis over de rivieren werd gemaakt met' een catamaran, een
vaartuig bestaande uit twee naast elkaar gebonden uitgeholde
boomstammen, verbonden door een platform.
Beiden hadden geen ervaring met het omgaan met catamarans,
maar ze verwierven die gedurende de eerste periode van de expe
ditie. Het laatste deel van de reis begon in Agats, in de monding
van de Eilanden Rivier, waar ze een week gebleven waren. Van-*
daar volgde de reis van Agats over zee naar Atsj aai^ de Zuide
lijke Eilanden Rivier.
Zowel Nederlandse bestuursambtenaren als inheemsen adviseer
den hen niet te gaan. Volgens hen liepen ze te veel risico. Des
ondanks gingen ze.
■MM
-k Een Asmatkrijger met de tekens van zijn waardigheid.
Zodra de vermissing bekend geworden was, is men met groot mate
rieel begonnen te zoeken. Een Neptune-vliegtuig van de MLD was
reeds tot 15.20 uur op de 19e november in Merauke. Te 16.10 uur
signaleerde het de catamaran. Dat was negen uifr nadat Rocke
feller die verlaten had.
Hoe snel de actie op gang kwam moge blijken uit het feit, dat om
23.00 uur van de 18e november de twee Asmatters, die zich even
eens aan boord van het vaartuig bevonden hadden en dat verlaten
hadden omdat ze de situatie te gevaarlijk achtten, in Agats waren
aangekomen en mededeling hadden gedaan van de moeilijkheden
waarmee de catamaran te kampen" had. Anderhalf uur later (19 no
vember 00.30 uur) lichtte Agats telefonisch Merauke in! Merauke
maakte terstond groot alarm. Schepen voeren uit en de marine
werd ingelicht. Toen alle diensten waren ingeschakeld betekende
dit dat niet minder dan tien vliegtuigen (waaronder vliegboten) in
de lucht waren. Voorts Werd gezocht door tien vaartuigen en en
kele helikopters. Tenslotte'door verscheidene duizenden Papoea's.
Desondanks slaagde men er niet in Rockefeller te vinden. Wel
werd zijn vriend en begeleider, René Wassing, gered.
De 30e november werd het zoeken gestaakt.
Dit is de enige foto, ooit gemaakt, van
ir De schrijver van dit artikel, Anthony van Kampen, notities, makend in Merauke op de
(ingepakte) prauw, die Michael Rockefeller door Asmatters liet maken en die reeds
de dinghy waarin René Wassing werd gedeeltelijk door hem was betaald. Het vaartuig is later per schip nahr Amerika ge-
gevonden.
transporteerd.
