Maanlanding technisch nu
geen probleem meer
KALME KERSTMIS
IN BETHLEHEM
Rel in kerk
te Berlijn
Von Braun optimistisch
over toekomst
Plan-Mansholt
vraagt
18 miljard
JAMESON
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
MET APOLLO-IO IN APRIL OF APOLLO-U IN JUNI-JULI
KAN MENS OP DE MAAN STAAN
MENS IN 1985 OP MARS
Zeven doden
bij autobotsing
te Brussel
Ky heeft Mao-griep
ZWARE
SNEEUWVAL
IN EUROPA
BfiVi zj
tferit
stiet «zeeft fit/
PAUS DROEG NACHTMIS OP IN
STAALFABRIEK TE TARANTO
voor beleners
BRAND
IN INDIA;
43 DODEN
Koud feest
in New York
EN SCHEME OP ZO'H MOMENT IETS BIJZONDERS: IRISH COFFEE
Rillerig? Pas dan op voor
Neem bijtijds
te
VRIJDAG 27 DECEMBER 1968
HOUSTON Een veilige terugkeer van de Apollo-8-astronauten zal beteke
nen, dat alle doelen van de Amerikaanse maanvlucht werden verwezenlijkt en
de weg geopend is voor een landing op de maan over vijf of zes maanden.
Wanneer die landing zal kunnen volgen zal worden vastgesteld tijdens de voor
20 februari vastgestelde vlucht van de Apollo-9. Tijdens die vlucht rond de
maan onder leiding van gezagvoerder James A. McDivitt, die reeds eerder een
ruimtereis heeft gemaakt, zal de maantaxi beproefd worden, welke toekomstige
astronauten van een Apollo-mimteschip naar de oppervlakte van de maan en
terug moet brengen.
BU de ontwikkeling van de maantaxi is men op tal van technische moeilijkheden
bij de voortstuwing en het radarsysteem gestuit. Functionarissen van NASA heb
ben woensdag echter gezegd, dat alles gereed zal zijn voor de lancering van de
Apollo-9.
ADVERTENTIE
A Een deel van het maanoppervlak zoals dat was te zien vanuit de Apollo 8
en zoals dat via televisie op aarde werd ontvangen. Deze historische
opname werd gemaakt tijdens de tweede omloop om de maan met een in
de hand gehouden televisiecamera door een van de vensters van de ruimte-
•ab ine.
PARIJS De Amerikaanse raketdeskundige van Duitse afkomst prof. Wernher
Von Braun heeft dinsdag in een vraaggesprek met de Franse staatsradio „France-
Inter" een fantastisch toekomstbeeld geschetst. „Ik denk dat ik het nog zal mee
maken dat op de maan vaste stations worden ingericht, net zoals we die nu aan
de polen van de aarde hebben. Bovendien zullen er verscheidene vaste stations in
banen rond de aarde komen". De 56-jarige professor zei verder dat omstreeks
19851990 de mens voet op Mars gezet zal hebben. „Wij kunnen al zeggen hoe de
bewoonbare ruimteschepen er uit moeten zien, die de mens naar de andere pla
neten brengen en het hem mogelijk maken op zekere dag het zonnestelsel te ver
laten".
BRUSSEL Op Eerste Kerstdag
vroeg is in Brussel een taxi uit Ant
werpen met acht inzittenden in bot
sing geweest met een tankauto uit Lu
xemburg.
De chauffeur van de taxi was op slag
dood, evenals zijn passagiers: een echt
paar uit Gent en hun vier kinderen
van onderscheidelijk 21, 16, 8 en 7 jaar.
Een vijfde kind van elf is ernstig ge
wond.
SAIGON Vice-president Ngoejen
Kao Ky is ziek geworden, zo is donder
dag in Saigon bekendgemaakt. De pers
chef van Ky heeft meegedeeld dat de
vice-president Mao griep heeft.
Hij is maandag uit Parijs naar Sai
gon teruggekeerd waar hij twee weken
de leiding heeft gehad van de Zuid-
viëtnamese delegatie bij de vredesbe*
sprekingen. Ky zou in Saigon een ge
sprek hebben met president Ngoejen van
Thieu maar de perschef zei donderdag,
niet te kunnen bevestigen dat dit over
leg al heeft plaatsgehad.
ADVERTENTIE
De kosten voor het transport en ma
teriaal zullen volgens Von Braun in de
toekomst veel lager worden, omstreeks
het tiende deel van het bedrag dat er
aan wordt uitgegeven. Hij zei ervan
overtuigd te zijn, dat vaste stations om
de aarde rendabel zullen zijn.
„De nieuwsgierigheid van dmens
stelt hem in staat veel dingen te berei
ken. Hoe meer hij daarin slaagt, hoe
meer kennis hij vergaart, maar tege
lijkertijd wordt hij nederiger, want hij
is zo klein in verhouding tot het immen»
se heelal."
In een vraaggesprek met de voorzit
ter van het Hermann-Oberth-Genoot-
schap in Baden Württemberg, Frie-
drich Alber, heeft Von Braun gezegd
dat al in 1972 een bemand zonne-obser-
vatorium zal opstijgen, dat in de eerste
fase drie geleerden 28 dagen lang zal
herbergen. Met dit station, dat in een
baan om de zon komt, zullen de zon en
de kosmische ruimte kunnen worden
bestudeerd zonder dat mén last heeft
van de storende atmosfeer van de
aarde.
ZERMATT Zware sneeuwval tij
dens de Kerstdagen heef* in een aan
tal delen van Europa waarbij veel
wintersportcentra spoor- en wegver
keer ontwricht en plaatsen van de bui
tenwereld afgesloten. In de Franse Py
reneeën regende het daarentegen zo
hard dat de sneeuwmassa snel smolt.
In het kanton Wallis in het zuidwes
ten van Zwitserland, met als centrum
Zermatt, raakten duizenden winter
sportliefhebbers geïsoleerd.
Lawines blokkeerden veel wegen en
de enige spoorlijn naar Zermatt werd
uit voorzorg gesloten. De sneeuwval,
de eerste grote hoeveelheid van dit
seizoen heeft het gevaar voor lawines
ook in andere delen van de zuidelijke
Zwitserse Alpen aanzienlijk vergroot.
In Zermatt verwacht men dat de
spoorlijn vandaag weer zal worden be
reden. Voor het vervoer naar omliggen
de dorpen werd gebruik gemaakt van
hefschroefvliegtuigen.
De maanvlucht van de Apollo-8 heeft
bewezen:
De 110 m hoge Saturnus-5»-raket
kan veilig mensen naar de maan lan
ceren. De Apollo-8 was de eerste be
mande vlucht van de Saturnus-5.
Het Apollo ruimteschip dat aan
zienlijk werd gewijzigd nadat drie pi
loten bijna twee jaar geleden bij een
brand om het leven kwamen, is be
trouwbaar en biedt de astronauten
ruimschoots bescherming.
De besturing en navigatie van de
Apollo kan astronauten in een baan
rond de maan en terug naar de aarde
brengen met buitengewoon grote nauw
keurigheid. De berekening door navi
gator Lovell van de positie en baan
van de Apollo-8 weken slechts een
paar honderd meter af van de posities
welke de computers in het ruimte
vaartcentrum berekenden.
Tijdens de tien omwentelingen rond
de maan heeft Lovell bewezen dat
astronauten naar een bepaalde lan
dingsplaats kunnen navigeren door ge
bruik te maken van beelden in het
maanlandschap.
„Zij hebben getoond uit het ruimte
vaartuig waar te nemen met een
graad van nauwkeurigheid welke, naar
ik meen, de meesten van ons heeft
verbaasd", zei John Dietrich van de
afdeling geologie van het ruimtevaart
centrum. „In gebieden waar wij ver
wacht hadden dat als gevolg van de
grote hoek waaronder het zonnelicht in
valt de bijzonderheden wat verloren
zouden gaan, hebben zij getoond de
bijzonderheden te kunnen waarne
men."
De drie astronauten hebben tal van
zwart-wit- en kleurenfoto's genomen
terwijl zij rond de maan cirkelden en
geleerden wachten met spanning op de
terugkeer van de films.
Als de Apollo-8 met succes zijn te
rugkeer met grote snelheid in de aard
se dampkring volbrengt en de vlucht
van de Apollo-9 slaagt, dan zouden de
V.S. bij de volgende vlucht, de Apollo-
10, in april of mei mensen op de maan
kunnen brengen.
De huidige plannen voor de Apollo-10
voorzien in een reis rond de maan
waarbij de maantaxi tot op 16 km het
maanoppervlak nadert maar nog niet
landt.
De eerste landing wordt niet ver
wacht voor de Apollo-11 in juni of juli,
maar de mogelijkheid is opengelaten
om eventueel reeds tijdens de vlucht
van de Apollo-10 de maanlanding uit
te voeren.
BLIK
De bemanning van de Apollo-8 heeft
in de Kerstnacht een goede blik gesla
gen op twee van de plaatsen voor een
landing van twee astronauten op de
maan in 1969. Beide plaatsen liggen
aan de rand van Mare Tranquilitatis,
het betrekkelijk vlakke gebied dat Wil
liam Anders beschreef tegen het ein
de van de televisie-uitzending waarin
de camera aan boord van de Apollo-8
op de maan werd gericht
ANDERE
Geen van beide landingsplaatsen
werd genoemd in de twee televisie
uitzendingen waarin delen van de ver
lichte kant van de maan werden uitge
zonden. Beide keren beschreef Anders
vrij uitvoerig twee grote „vlakke'
plekken op de maan. De eerste keer,
de dag voor Kerstmis, noemde hij Ma
re Smythii, gelegen op de uiterste
rand van de maan en dus van de aar
de af altijd sterk verkort zichtbaar.
En de tweede keer in de Kerstnacht,
vroeg hij onze aandacht voor Mare
Crisium.
Anders had, toen hij zijn blikken
richtte op Mare Crisium terwijl die op
de beeldschermen op aarde verscheen
geen last van gebrek aan kennis van
de namen van allerlei delen van het
maanlandschap. De namen van heus
niet algemeen bekende kraters, zoals
Condorcet, Picard en Peirce, rolde er
vlot bij hem uit. Het was duidelijk dat
hij de kaarten van dat deel van de
maan al heel goed had bestudeerd.
Indien een van de hierboven ge
noemde plekken wordt gekozen voor
de landing van twee astronauten
wellicht leden van de bemanning van
de Apollo-11 dan zal de krater Con
dorcet ongeveer onder de baan liggen
van de LM, de maantaxi, die deze
twee mannen van de Apollo-11 naar de
maan moet brengen. De krater Condor
cet is dan, vrij dicht bij de landings
plaats een prachtig oriëntatiepunt.
Een tweede oriëntatiepunt is de krater
Alhazen en ook die noemde Anders
vlot.
KAARTEN
Tot de uitrustingsstukken van de be
manning van de Apollo-8 behoorden
waarschijnlijk veel van de prachtige
losbladige kaarten van delen van het
maanlandschap die de Amerikaanse
luchtmacht en de Amerikaanse rijks
dienst voor luchtvaart en ruimtevaart
(NASA) samen uitgeven. Een belang
rijk aandeel in het maken van deze
reeks maankaarten heeft een sterren
kundige van Nederlandse afkomst
prof. dr. Gerard P. Kuiper. De nauw
keurigheid van deze kaarten is de laat
ste jaren sterk toegenomen doordat de
selenografen (tekenaars van maan
kaarten) duizenden foto's ter beschik
king kregen die door Lunar Orbiter in
banen om de aarde waren gemaakt.
NIET GENOEMD
Jammer genoeg vertelden de leden
van de bemanning van de Apollo-8 in
de uitzendingen van dinsdag en woens
dag niets over opmerkelijke delen van
het maanlandschap aan de achterkant
van de maan, die zij als eerste men
sen met eigen ogen hadden gezien.
Wij zouden graag de bevestiging
hebben willen krijgen van door de Lu-
nar Orbiters verschafte wetenschap
dat er aan de achterzijde van de maan
geen „Kosmonautenbaai" is te vinden
en evenmin een „Zee der dromen" en
een „Sovjetgebergte". Die drie namen
plaatste de Akademie van Weten
schappen van de Sovjet-Unie op de
kaart van de achterkant van de maan
die werd vervaardigd aan de hand van
foto's die de ruimtesonde Lunik 3 op
7 oktober 1959 in de wereldruimte had
gemaakt. De namen van niet-bestaan-
de delen van het maanlandschap zijn
inmiddels geboekstaafd in encyclope
dieën en andere handboeken
In feite leverden de twee kerstuit
zendingen waarin de tv-camera op de
maan werd gericht niets nieuws op.
De meeste der getoonde delen van de
maan werden wie weet hoe lang gele
den al van de aarde af door grote te
lescopen gefotografeerd. De kans, ons
tijdens het ronden van de „rand* 'van
de maan beelden te laten zien van dat
randgebied zoals wij ze nooit zelf kun
nen zien, bleef ongebruikt. Iets van
dat gebied kwam aan het begin van de
reportages in beeld, maar het heel bij
zondere juist daarvan kwam, doordat
er weinig over werd gezegd, helemaal
niet tot zijn recht.
UITSTRALINGEN
De Nederlandse maankenner Tjom-
be de Vries, in de studio van de NTS
aanwezig tijdens deze hoogtepunten
van Henk Terlingens Apollo-8-show,
legde uit wat er zo bijzonder >was aan
krateruitstralingen waarover Anders
van de aarde af vragen waren gesteld.
Het waren de vrij raadselachtige wit
te uitstralingen van de kleine krater
Proclus, vlak ten westen van Mare
Crisium.
„Proclus heb ik heel duidelijk ge
zien", zei De Vries. ,De krater Pro
clus is een van de helderste punten op
de maan." Tjomme de Vries heeft in
zijn pas verschenen boek De wereld
van de maan (waarop hij in de tv-uit-
zending In grote bescheidenheid niet
HET MEEST ZUIVERE NATUURPRODUCT
Volgens een 2 eeuwen oud recept ge
stookt in de distilleerderij van N.V. Joh.s
Verhoeven, 's-Graveland.
de aandacht vestigde) de uitstralin
gen van Proclus beschreven. Sommige
van die uitstralingen hebben een leng^-
te van 525 km. Kraters en ringbergen
met dergelijke uitstralingen, aldus De
Vries, behoren tot de jongste op de
maan.
VOORSPELD
Er zijn ook van die uitstralingen die
hun centrale punt hebben aan de an
dere kant van de maan en zichtbaar
zij aan de rand van de maan aan
de voorkant. Uitgaande van die stra
lingen voorspelde dr. H. P. Wilkins,
een Engelse astronoom, al in 1955
waar zich aan de achterkant van de
maan grote kraters en ringgebergten
moesten bevinden. Wilkins voorspelde
dat er op de achterkant van de maan
acht van die centra van uitstralingen
te vinden zouden zijn.
Dr. J. van Diggelen schreef onge
veer twee jaar voor de publikatie van
de Russische kaart van de achterkant
van de maan een artikel „Hoe ziet de
onzichtbare kant van de maan er uit?"
Hij betoogde daarin dat het zo goed
als zeker was dat de voorspellingen
van Wilkins over de achterkant van
de maan goed zouden uitkomen. De
redactie van het tijdschrift Hemel en
Dampkring durfde dat artikel pas in
het begin van 1960 te publiceren.
BETHLEHEM Het is op Eerste Kerstdag rustig geweest in Bethlehem, de ge
boorteplaats van Christus. De Israëlische bezettingsautoriteiten vreesden moei
lijkheden van de zijde van de Arabische commando's en een groot aantal Israëli
sche soldaten, en politiemannen hield de wacht op de daken van de huizen en in
de nauwe straten. De Arabische commando's hadden gedreigd de duizenden chris
telijke pelgrims te zullen terroriseren, maar voerden hun bedreiging niet uit.
Het was de tweede maal dat Bethle
hem onder Israëlische bezetting het
kerstfeest vierde, maar in tegéhstelling
tot verleden jaar, mochten nu duizen
den Arabische christenen en moslems
het gebied betreden via de Allenby
brug over de Jordaan, om de pontifica-'
le mis in de kathedraal van St. Cathe-
rina bij te wonen, of om familieleden
te bezoeken.
De kerkdienst werd door de Israëli
sche televisie uitgezonden. Het be
zoek aan de dienst was kleiner dan
men had gedacht omdat het weer
slecht was, er was een ijskoude regen
op Bethlehem.
In de St. Catharina kerk die naast
de plaats staat waar Christus is gebo
ren, droeg mgr. Alberto Gori de nacht
mis op die door twaalfhonderd gelovi
gen werd bijgewoond. Nog ongeveer
duizend anderen stonden buiten op het
Manger Plein en volgden de mis via
een gesloten televisiecircuit. De mis is
ook door radio en televisiestations uit
gezonden.
Om middernacht werd een blauw
neonlicht boven het altaar van de kerk
ontstoken in de woorden „gloria in ex-
selsis deo". (Ere aan God in de hoge).
Onder de kerkgangers was de Isra
ëlische militaire gouverneur op de
westelijke Jordaanoever, Rafaël Vardi
en leden van het consulaire corps van
Jeruzalem.
Toen de klokken begonnen te luiden,
begon een groep hippies op het Manger
Plein te dansen onder het wakend oog
van Israëlische soldaten die op het dak
van de zestienhonderd jaar oude ge
boortekerk en op de omringende ge
bouwen zaten.
Na de pontificale hoogmis, plaatste
de witgebaarde mgr. Gori een naboot
sing van het kind Jezus in de geboor
tegrot onder de grote basiliek.
ADVERTENTIE
TARANTO Paus Paulus heeft in
de kerstnacht de nachtmis opgedragen
in een grote staalfabriek in Taranto
(Zuid-Italië) te midden van zestiendui
zend arbeiders. Hij had deze plaats ge
kozen om, zo zei hij, de kloof tussen de
kerk en de wereld van de arbeiders te
overbruggen.
Even voor middernacht kwam de
paus de geweldige fabriekshal binnen,
niet in de pontificale draagstoel, maar
op een elektrische lorrie. Kort daar
voor had hij een tocht gemaakt door
het fabriekscomplex.
Op een altaar van staal droeg hij de
mis op. In zijn predikatie erkende de
paus dat het hem moeilijk viel zich
3
ROME Paus Paulus heeft
dinsdag kleding en linnen-1
Xgoed gekocht die de armen
van Rome in de loop van het
jaar bij de bank van lening in
deze stad hadden verpand
Hij zal ze aan de eigenaars
5teruggevenHet Vaticaan%
voor de arbeiders van de staalfabriek,
als vertegenwoordigers van de hele ar
beidende bevolking, verstaanbaar te
maken. „Het lijkt bijna of er geen ge
meenschappelijke taal voor u en voor
oris. U vertoeft in een wereld die ons,
mensen van de kerk, volkomen vreemd
is", aldus de paus.
Het was de eerste maal in ruim ne
gen eeuwen dat een paus een bezoek
bracht aan Zuid-Italië. Tijdens de in
tocht van de paus in Taranto werd hij
er door spandoeken en borden aan her
innerd dat de welvaart in dat deel van
Italië niet even groot is als elders in
het land.
MADRAS Bij gevechten met com
munisten in een dorp in het Tanjore-
district in de Indische staat Madras,
zijn woensdagavond 43 vrouwen en
kinderen in hun huizen levend verbrand
De gevechten begonnen nadat een land
eigenaar enige arbeiders uit een na
bijgelegen dorp had gehaald om zijn
rijst te laten oogsten. De plaatselijke
communistische arbeiders, die opgewekt
hadden tot het eisen van hoger loon,
vielen de vreemde arbeiders aan en
doodden er een.
Ongeveer 200 niet-communistische
arbeiders, gingen daarna op wraak uit
en staken enige hutten van de commu
nisten in brand waarin de slachtoffers
waren gevlucht. In het district hebben
zich al meer incidenten voorgedaan
naar aanleiding van de oogstlonen.
Buiten de kerk werden protestantse
diensten gehouden. Dit gebeurde in de
open lucht. De gelovigen kwamen bij
een op de herdersvelden vlak bij het
stadje.
WEST-BERLIJN Gehelmde poli
tiemannen hebben in de kerstnacht in
de Keizer Wilhelmkerk in West-Berlijn
de orde tijdens een kerkdienst moeten
herstellen. Jongelui probeerden de
nachtdienst te veranderen in een dis
cussieforum.
Kerkgangers en anderen werkten de
jongelui hardhandig naar buiten. Na
afloop van de dienst riep de dominee
de gelovigen op met de jongelui in dis
cussie te treden. Na twistgesprekken die
een uur duurden, ging men uit elkaar.
Vervolgens gingen honderdtwintig
mensen met fakkels en rode vlaggen
van de kerk naar de gevangenis in Te
gel. Daar klommen enkelen over de bui
tenmuur en gooiden vuurwerk op het
terrein. Een politieman werd gewond;
vijf mensen werden gearresteerd.
In Milaan in Italië moest de politie
tweehonderd studenten er van weer
houden de kathedraal binnen te gaan
tijdens de nachtmis. De betogers deel
den vlugschriften uit waarin de „anar
chistische beweging" protesteerde te
gen het opdragen van de mis.
BRUSSEL Het plan-Mansholt, dat
de landbouw in de Europese Gemeen
schap tussen 1970 en 1980 gezond moet
maken, zou jaarlijks gemiddeld acht
tien miljard gulden gaan kosten.
Dit staat in een memorandum van de
Europese Commissie. Het bedrag wordt
als volgt verdeeld:
negen miljard ter verbetering van
de structuur van de landbouw (afvloei
van boeren, vorming grotere bedrijven)
ruim zeven miljard voor het schep
pen van nieuwe werkgelegenheid buiten
de landbouw;
twee miljard voor herscholing van
boeren en -knechts.
Volgens de Commissie gaven West-
Duitsland, Frankrijk, Italië en Bene
lux in 1969 al bijna acht miljard gulden
ter verbetering van hun landbouwstruc
tuur uit. Ter ondersteuning van de
markt besteedde de Europese Gemeen
schap daarnaast meer dan 8 1/4 mil
jard gulden.
Afgezien van de kosten van herscho
ling en industrialisatie verwacht de
Commissie dat de gezamenlijke land
bouwuitgaven (nu dus ruim zestien
miljard) van 1980 af minder dan 7,2
miljard gulden zullen zijn. Het hoogst
zullen de kosten in 1973 tot en met 1975
zijn.
NEW YORK Ruim 200.000 New
Yorkers hebben de kerstdagen moe
iten doorbrengen in onverwarmde ap
partementen, omdat de leveranciers
van huisbrandolie, na een staking, hun
personeel niet hebben laten overwer
ken.
Tot degenen, die in onverwarmde
woningen zaten behoorden 10.000 ern
stige zieken.
Het gemeentebestuur verwijt enkeJe
aardoliemaatschappijen van een ge
brek aan samenwerking, omdat zij ge
weigerd hebben hun chauffeurs over
werk geld te betalen, om de achterstand
in de aflevering in te halen.
De stedelijke dienst voor volksge
zondheid heeft noodmaatregelen getrof
fen door New York te verklaren tot een
stad die in gevaar verkeert.
Meer dan 700 flatgebouwen zijn
krachtens deze maatregel tot zieken
huizen bestempeld, omdat vele bewo
ners ziek zijn. Door deze maatregel
moeten zij met voorrang behandeld
worden bij de olielevering.
ADVERTENTIE
Betoverend, heet en zwart met blanke
slagroom en 'n fikse scheut geurige Ierse whiskey: I
Vraag recept bij uw slijter/ wijnhandelaar
of bij de importeur: SCHAEFERS WÜRDEMANN N.V. - AMSTERDAM
IRISH WHISKEY
-l ltf (ZE
DE APOLLO-8 GEVOLGD VAN UUR TOT UUR
De reis van de Apollo-8 is stadium
voor stadium te volgen geweest tij
dens de Kerstdagen. De hoogtepun
ten zijn zovele geweest dat slechts
een overzicht van de gebeurtenis
sen dit grote avontuur tot zijn recht
doet komen: Hieronder volgen we
de Apollo van dag tot dag.
03 .00 uur Er wordt een kleine
correctie aangebracht in de koers
van de Apollo-8. De stuurraketten
van het ruimteschip kwamen onge
veer 61 uur na het begin van de
tocht even in werking. De snelheid
van het ruimteschip veranderde
daardoor met ruim 2,1 km per uur.
09.51 uur De bemanning van
de Apollo-8 krijgt toestemming het
ruimteschip in een baan om de aar
de te brengen.
10.49 uur De Apollo-8 zwaait
achter de maan om; er is geen ra
dioverbinding met het ruimteschip
meer. Pas omstreeks 1120 uur, na
het herstel van de radioverbindin
gen, zal men weten of de afrem
ming achter de maan is gelukt.
11.25 uur ,.Wij hebben verbin
ding. De Apollo-8 is in een baan
om de maan gekomen", meldt de
reisleiding in Houston. De baanhoog-
ten lopen volgens de bemanning in
de eerste elliptische omloop uiteen
van 111,8 tot 312,2 km. James Lo
vell geeft een eerste algemene be
schrijving van het maanlandschap.
Hij zegt dat Mare Fecunditatis
(zee van de vruchtbaarheid) uit de
Apollo-8 minder goed te onderschei
den is dan van de aarde af. Hij
wijt dat aan de vrijwel loodrechte
inval van het zonlicht. De hoofdmo
tor van de Apollo-8, zo verneemt
Houston, heeft overeenkomstig het
reisplan ruim vier minuten gewerkt
achter de maan.
13.15 uur De Apollo-8 zendt te
levisieopnamen van het maanopper
vlak naar de aarde. Houston meldt
dat om 15.25 uur de baan van de
Apollo-8 om de maan cirkelvormig
moet worden gemaakt.
15.36 uur De hoofdmotor van
de Apollo-8 brandt elf seconden. Het
ruimteschip komt in een zo goed
als zuivere cirkelbaan waarvan de
hoogten uiteen lopen tussen 97,73
en 96,86 km. Dit gebeurde in de
derde omloop om de maan.
Borman zendt een eigen kerst
boodschap naar de aarde. Die kor
te boodschap was in de eerste plaats
bestemd voor de gemeenteleden van
zijn eigen kerk in Texas, maar ook
voor alle anderen. Borman sprak
deze boodschap uit:
„Geef ons, o God, de visie welke
Uw liefde de wereld kan geven on
danks het menselijk falen. Geef ons
het geloof te vertrouwen in de goed
heid, ondanks onze onwetendheid
en zwakte. Geef ons kennis opdat
wij met begrijpende harten blijven
bidden en toon ons wat elk van ons
kan doen om de dag van de uni
versele vrede nabij te brengen.
Amen".
15.30-24.00 uur In de omlopen
drie t/m 7 krijgt William Anders
het bijzonder druk. Hij filmt en fo
tografeert het verlichte deel van de
maan waarvan het grootste deel
de „achterkant" van de maan is
en verricht sterrenkundige waarne
mingen.
In de derde omloop en het begin
van de vierde neemt James Lovell
twee uren rust. Borman eet in de
overgang van de vierde naar de
vijfde omloop en neemt meteen
daarna drie uren rust, tot het einde
van de zesde omloop.
Pas aan het begin van de zevende
omloop kan Anders ongeveer drie
kwartier zijn werk onderbreken om
wat te eten. En aan het einde van
de zevende omloop en het begin
van de achtste krijgt hij dan twee
uren rust.
Na 00.01 uur In de negende en
tiende omlopen is er weer volop
werk voor Anders. Hij maakt dan
stereo-opnamen van delen van het
maanlandschap en fotografeert ook
op zeer lichtgevoelige film het donke
re deel van de maan. Lovell neemt
dan weer twee uren rust.
03.35 uur In de kerstnacht-uit
zending uit de Apollo-8 verschijnen
opnieuw televisieopnamen van het
maanoppervlak op miljoenen kijk-
buizen in huiskamers en op aarde.
Anders beschrijft Mare Crisium
(zee der crises) en verscheidene kra
ters in de buurt daarvan. Aan het
slot van deze uitzending lezen Wil
liam Anders, James Lovell en Frank
Borman na elkaar de eerste tien
verzen uit het begin van het Bijbel
hoofdstuk Genesis. Borman sluit de
rij met de verzen 9 en 10. Onmid
dellijk daarop zegt Borman:
En van de bemanning van de Apol-
lo-8: wij pauzeren nu met een goe
de nacht, het allerbeste, een vro
lijk Kerstmis en Gods zegen voor
u allen, u allen op de goede aarde.
05.30 uur De drie leden van
de bemanning van de Apollo-8 be
ginnen samen aan hun „kerstdiner".
06.42 uur De bemanning maakt
zich gereed voor de sprong terug
naar de aarde. In de tiende om
loop, achter de maan moet de hoofd
motor van de Apollo-8 206 seconden
branden en de snelheid verhogen
met ongeveer 3850 km. per uur.
07.26 uur Na een rondreis van
ongeveer twintig uur om de maan
heen stoot de hoofdmotor de Apol
lo-8 in een baan naar de aarde en
zet het ruimteschip weer koers naar
de aarde. De motor is 3 minuten
23 seconden in werking geweest.
Het eerste levensteken, na het her
stel van de radioverbinding tussen
de Apollo-8 en de'aarde is een grap:
Geloof maar gerust dat de Kerst
man bestaat. Tijd van ontsteking
van de hoofdmotor: plus minus 7.10
uur, achter de maan.
08.00 uur Na elkaar gaan de
drie astronauten rusten. Zij zijn
doodmoe. Wanneer Borman aan het
einde van een welverdiende rust is
gaan Lovell en Anders samen eten.
Daarna beginnen zij aan een stevi
ge slaap. De Apollo-8 ligt bijzonder
goed in de koers naar de aarde.
De twee eerste van drie baancorrec-
ties op de terugweg kunnen achter
wege blijven. De snelheid van de
Apollo-8 begint geleidelijk te ver
minderen.
22.15 uur De voorlaatste tele
visieuitzending voor de aardse kij
kers. Lovell doet voor de grap wat
lichaamsoefeningen maar vertelt
wat later heel serieus over de na
vigatie-apparatuur pan boord van
de Apollo-8. Borman verzorgt een
kleine „rondleiding" langs de compu
ters in de cabine. Anders bedient
de camera.
18.40 uur De aantrekkingskracht
van de aarde wordt steeds sterker
dan die van de maan. De Apollo-8
begint met steeds groter wordende
snelheid in de richting van de aar
de te vallen. De snelheid is onge
veer 4.680 km per uur.
22.00 uur In de laatste tv-uit-
zending voor hun terugkeer naar
de aarde laten de astronauten op
nieuw opnamen van de aarde zien.
Zij hebben dan al meer dan de helft
van de afstand tussen maan en
aarde overbrugd.
Begin van de landing m de
Oceaan.
