OUDJAAR 1968
OUD of NIEUW of GOED?
Vraagt naar de oude paden, waar toch de
goede weg is, opdat gij die gaat en rust vindt
voor uw ziel.
Jer. 6 16.
Een nieuw hart zal Ik u geven en een
nieuwe geest in uw binnenste.
Ezech. 36 26.
J^e dingen liggen in het leven meestal wat
gecompliceerder dan velen denken. Het is
natuurlijk wel prettig voor deze gemak
zucht wanneer wij allerlei problemen heel
simpel voorstellen. Maar dat wreekt zich in de
praktijk. Het ligt ook niet zo eenvoudig met de
vragen naar de waarde van het verleden en de
driftige gang naar de toekomst. Het ligt ook
niet eenvoudig met de waardering van het oude
en het nieuwe; met onze opstelling ten aanzien
van het conservatisme, dat zoveel mogelijk
bewaren en zo weinig mogelijk veranderen wil
en van de progressiviteit die niet gehinderd wil
worden in de vaart naar de toekomst door
allerlei ouderwetse opvattingen. Het is
begrijpelijk dat over 't algemeen de ouderen zich
veiliger en rustiger gevoelen in oude beproefde
levensbeschouwingen en levenspatronen. Je moet
weten waar je aan toe bent én in het oude zit.
een rijk stuk levenservaring.
Het is eveneens begrijpelijk dat over het
algemeen de jeugd ziende de ondeugdelijke
plekken in de samenleving die de ouderen
overdragen zich met elan richt op de
toekomst. Het leven is een uitdaging, een
avontuur, een experiment, een land van
onbegrensde mogelijkheden. Ik zeg met nadruk
over het algemeen, omdat de scheidslijn soms
dwars door ouden en jongen loopt
Bij de overgang van het oude naar het nieuwe
jaar is het goed ons wat te bezinnen op het
probleem oud en nieuw.
e gaan eerst een merkwaardig verschijnsel
constateren. Een goed zakenman zal zeker
zijn zakenstrategie laten beheersen door
een vérziende blik ir. de toekomst. Wie dit niet
doet zal straks achter de feiten aanlopen en de
bus missen. Wie vastzit aan het verleden omdat
het vroeger toch ook goed ging, ja zelfs wie zich
hecht aan het heden, zal in de toekomst schip
breuk lijden. Dat is een onrustige en soms
zenuwslopende zaak. Het leven ontwikkelt zich
zo snel dat de meest moderne plannen soms voor
de uitvoering alweer achterhaald zijn. We raken
buiten adem. En dat geldt op allerlei gebied.
Maar nu is het merkwaardige dat vooral zij die
zo opgestuwd en opgejaagd worden naar de
toekomst, naar het nieuwe, zulk een heimwee
krijgen naar het verleden en naar het oude.
Ik heb zo'n druk leven, ik kom niet tot rust.
ik moet nodig een boerderijtje ergens in de
Achterhoek op de kop zien te tikken. En dan
richten we het antiek in en dan gaan we lekker
primitief leven: geen stromend water maar aan
de pomp ons wassen, geen centrale verwarming
maar een oud potkacheltje of een open vüur. Die
oude mensen leefden tenminste. Ze hadden
overal nog tijd voor. Wij worden geleefd.
^ch ja, bij al de voordelen van het nieuwe
hebben we heimwee naar het oude. Is dat
alleen de onverwoestbare behoefte aan
romantiek? Is het alleen compensatie en honger
naar de stilte en terug naar de natuur? Dat is
het allemaal en nog veel meer. Maar het is ook
het besef dat wij bij elke winst in de breedte van
het leven verliezen in de diepte, en dat wij bij
alle snelle vooruitgang op technisch en materieel
gebied achteruithollen op zedelijk en geestelijk
gebied of op echt menselijk gebied. Zolang
je in de running bent merk je dat niet zo. Maar
de rekening wordt een keer gepresenteerd. „Ik
heb nergens last van", zegt de man die te hard
werkt en te veel eet en te veel sigaretten rookt.
„Dat zal wel, maar wacht maar..." zegt de dokter,
die verder kijkt dan vandaag.
„Ik heb nergens last van", zegt de mens, die
alleen maar zich steeds breder maakt in het
leven, terwijl hij de diepte en de hoogte van het
leven verwaarloost. Dat zal wel, maar wacht
maar..., zegt de profeet reeds in het Oude
Testament.
Nee. nu moet u niet denken dat profeten
bevroren conservatieven zijn die met het nieuwe
niet mee kunnen komen en vastgegroeid zijn
aan het oude. Kom, kom, wat hebben deze
mensen geprofeteerd van nieuwe tijden, nieuwe
mensen, nieuwe harten. Maar dan hebben ze het
over iets dat echt nieuw is, en dat beter is
dan het oude.
Profeten zijn niet verslaafd aan het oude noch
aan het nieuwe. Ze zijn om zo te zeggen verslaafd
aan het goede, aan het allerhoogste goed. Nu, dat
allerhoogste goed is noch het monopolie van het
oude noch alleen verkrijgbaar bij het nieuwe.
Dat allerhoogste goed is de dieptedimensie van
het leven, wanneer een mens maar niet een
oppervlakkig voorgrondsmens is, die leeft bij
een grijpstuiver geluk, maar wanneer hij een
achtergrondsmens geworden is, die lééft bij de
bron van Gods genade en trouw, de grond en
achtergrond van zijn leven.
Daarom kunnen profeten terug roepen naar
het oude, wanneer daarin het waarachtig goede
ligt. Ze kunnen .ook oproepen om het oude los te
laten wanneer in het nieuwe Gods
koninkrijk komt. Ze kennen de valse tegen
stelling: oud-nieuw en conservatief-progressief
niet. Ze vragen naar het-allerhoogste goed in het
oude en in het nieuwe, en ze verwerpen het
kwade zowel in het oude als in het nieuwe. Ze
zijn conservatief omdat ze waardevol antiek op
geestelijk gebied niet in de vuilnisbak gooien en
ze zijn progessief als het de goede richting
in de toekomst uitgaat.
'anneer wij van de goede en beproefde
weg afgedwaald zijn en progressief in een
verkeerde richting zijn geworden, dan
horen we de stem van de oude profeet: „Zo zegt
de Here: Gaat staan aan de wegen, en ziet en
vraagt naar de oude paden, waar toch de goede
weg is opdat gij die gaat en rust vindt voor uw'
ziel; maar ze zeggen: wij willen die niet gaan."
Ja, dat laatste is jammer, is eigenwijs, is dom.
Immers, die oude paden, die goede weg is de weg
naar het geheim van het leven. Nergens is beter
rust en vrede te ontvangen dan bij Hem, Die
later zou zeggen: Komt allen tot Mij en Ik zal u
rust geven, want Ik ben de goede Weg.
Natuurlijk zijn er ook heel wat mensen die dit
woord van de profeet misbruiken om hun dom
en ongeestelijk conservatisme te verdedigen. Dan
is Christus niet de goede weg, maar hun
beschouwingen, hun levenspatronen, hun over
geleverde zekerheden. We mogen ons wel
afvragen wat we bewaren willen en wat we
verstaan onder oude paden. Is dat heus de
goede Weg, heus Jezus Christus? Vergeet niet
dat onze hoogste profeet, Jezus Christus, ook
verworpen heeft de inzettingen der ouden met
Zijn vernieuwend: Maar Ik zeg u. En toch kan
Jezus terecht zeggen: Ik ben niet gekomen om
de wet en de profeten te ontbinden, maar te
vervullen. Hij grijpt toch weer terug naar het
oude voorzover dat het goede was. Hij vernieuwt
en tegelijk conserveert Hij.
Hij is progressief naar een nieuwe toekomst en
tegelijk ziet Hij om naar 't verleden om dat in
het heden en voor de toekomst te vervullen. De
oude psalm zegt: Wij gaan van kracht tot
kracht steeds voort. Welk een dynamische
progressie. Welk perspectief naar de toekomst.
Altijd doorgaande vernieuwing. Maar dan een
voortgaan in de goede richting, omdat een mens
ook naar de ondergang kan rennen. Dat moet ons
behoeden om niet achter elke nieuwigheid aan
te hollen. We moeten ons dus ook afvragen: in
welke richting gaan we en wat houdt dat nieuwe
in? En als u vraagt waar u en ik en waar de
wereld in deze tijd van verwarring en crisis
bovenal behoefte aan heeft? Nu, dan is mijn
antwoord tweevoudig.
Allereerst: bewaar het oude voorzover daarin
het goede ja het allerhoogste goed verborgen is.
Vervolgens: „een nieuw hart zal Ik u geven en
een nieuwe geest in uw binnenste; het hart van
steen zal Ik uit uw lichaam verwijderen en Ik
zal u een hart van vlees geven. Mijn Geest zal
Ik in uw binnenste geven en maken, dat gij naar
mijn inzettingen wandelt en naarstig mijn
verordeningen onderhoudt". Zo sprak de oude
profeet Ezechiël. Hij spreekt van een nieuw hart,
een nieuwe mens, die bereid is om naar Gods
oude Woord te luisteren en er naar te leven. En
Paulus zegt eigenlijk hetzelfde: Wordt vernieuwd
en doet de nieuwe mens aan, d.w.z. doet Jezus
Christus aan, Die alle dingen nieuw maakt.
^ls Christus in ons leeft met Zijn liefde, is
het oude en het nieuwe goed. Bewaar dat
en ga op mars naar de toekomst Zingt de
Here een nieuw lied, want Zijn goedertierenheid
is elke dag nieuw. Van geslacht tot geslacht. In
Christus ontmoeten wij verleden, heden en
toekomst. Het gaat om het goede op oude paden
en op nieuwe wegen. Maar wat noemt gij goed,
vraagt Christus. Eén is goed, namelijk God.
J. Overdute
