Veenendaals
dagblad
Toestand in Tsjecho-Slowakije
wordt steeds ernstiger
Buiten
Minister bindt
strijd aan tegen
prijsstijgingen
Gelders-Utrechtse streekcourant voor Rijn- en Gelderse Vallei
Weer zelfverbranding in Pilsen; (ook in Boedapest)
Johnson
naar Texas
Zuidelijke
wind
ONRUST OVER AANKOMST
SOVJET-DELEGATIE
Tsjechen maken
protestmars
FONDSEN VREZEN UITTOCHT
VAN AMBTENAREN
Zes doden
bij Ixrtsing
J. P. J. v. Heijst
overleden
GRIEP NEEMT
NOG TOE
Wilson dreigt
met interventie
Ook vader van
moordenaar
uit Wilp
overleden
Arabische
vrouwen
beschoten
Kobaltsmokkel
ontrafeld
UtrechtDen Haaf!
Vroege start
BETOGING
BOEDAPEST
Inbraak in Italiaans
zomerverblijf
koninklijke familie
Gevangene op weg
naar rechtbahk
ontsnapt
In Noord-Frankrijk
BONDEN WILLEN DUURTETOESLAG
KOPEN OP AFBETALING MOEILIJKER
GEEN ADVIES
Grieks verzetsman
veroordeeld
NOORD-IERLAN D
Bur. voor redactie en administratie
Prins Bernhardlaan 28, Veenendaal.
Telef. 08385-10550 (adm.), 10757 en
10955 (red.), Giro 1321600.
Losse nummers 0,25; Abonnement
0,97 p. w., 4,15 p. m., 12.35 p. k.
VALLEI
Voortzetting van het nieuwsblad „De Vallei'1
opgericht in 1926.
Uitg.: Wegener's Couranten Concern n.v.
Advertentietarieven op aanvraag.
DINSDAG 21 JANUARI I969 - 43e JAARGANG no. 17
PRAAG Het officiële Tsjechoslowaakse persbureau CTK heeft maandag
avond bekendgemaakt, dat een 25-jarige arbeider van een brouwerij in PIzen,
maandag zichzelf in brand heeft gestoken.
President Ludvik Svoboda had eerder in een televisierede reeds gezegd, dat een
jongeman in Pilzen zichzelf in brand had gestoken „onder soortgelijke omstan-
dighedenv als Jan Palach, de Praagse student die donderdag zichzelf in brand
stak en zondag aan de verwondingen overleed. De naam van de arbeider uit
PIzen is Josef Hlavaty, hij is gescheiden en vader van twee kinderen. CTK
meldde, dat hij niet in levensgevaar verkeert.
Svoboda riep de jongeren op niet ver
der te gaan met het zichzelf toebren
gen van letsel. „Ik vraag u deze af
schuwelijke daden te beëindigen. Vaak
heb ik de dood in de ogen gezien. De
hoogste plicht van de burger is het va
derland elke dag en elk uur van zijn
leven te geven
UTRECHT Uit solidariteit met de
studenten in Tsjecho-Slowakije maken
twintig Tsjechische studenten die na de
invasie van de Warschaupactlanden in
Nederland zijn gebleven of naar Neder
land zijn gevlucht, een protestmars
van Utrecht naar Den Haag. Ze volgen
op het ogenblik met dertig andere
Tsjechen een adaptatiecursus op „Ber-
kenhove" in Zeist, een instituut van de
„Stichting Bijstand Buitenlandse Stu
derenden".
De twintig studenten vertrokken gis
teravond om zeven uur uit Utrecht. Ze
dachten voor hun wandeling naar Den
Haag achttien uur nodig te hebben. On
derweg in Leiden en ook in Den
Haag sluiten hun dertig eveneens op
Berkenhove verblijvenden landgenoten
(onder wie meisjes, voor wie de af
stand te groot is) zich bij hen aan.
De Tsjechische studenten voeren
spandoeken met zich mee. Ze zullen
vanmiddag beginnen met een twee uur
durende zitdemonstratie voor de Russi
sche ambassade in Den Haag. Ze heb
ben een resolutie bij zich waarin ze
protesteren tegen de toestand in hun
vaderland en opheffing van de censuur,
amnestie voor alle gevangenen van de
Russen en het vertrek van de Russische
legers uit Tsjechoslowakije eisen.
Naar aanleiding van de zelfverbran
ding van Jan Palach is voorts een ver
klaring uitgegeven door een aantal stu
dentenorganisaties en de Nederlandse
Jeugd Gemeenschap, waarin ontstelte
nis wordt uitgesproken dat de dictatuur
van de Russen in Tsjecho-Slowakije aan
leiding heeft kunnen geven tot een
uiting van zo volledige machteloosheid
als zelfverbranding.
„Wij stellen dat de Russen zo snel
mogelijk met stille trom Tsjecho-Slo
wakije moeten verlaten", aldus de ver
klaring.
Dij het invallen van de dooi na
Driekoningen koerde er 's mor-
I gens al schuchter een b o s d u i
in de tuin; die voelde zich behaag-
lijk met het zachte weer, dat voor
1 mens en dier aangenamer was, dan
1 de sneeuw en vorst tevoren. Toen
zagen wij de duiven, in gezelschap |j
1 van ettelijke Turkse tortels honge- fj
rig scharrelen naar de eïkelrestan- t
ten, die nog altoos onder de bomen
I te vinden vallen, want onze eiken
hebben het vorige jaar ruim ge-
dragen en veel vruchten werden al-
lengs in het gras getrapt. Op het
brood dichter bij huis komen
deze schuwe bosvogels zelden.
Het schenkt veel genoegen al iets
van de prille lente in een vogel-
stem te mogen voelen, ja eigenlijk
beroert ons dit meer, dan het vol- 1
I ledige koor van bos, park, tuin en
I boerenhof in april. Van het gekoer
der houtduiven zegt dr. J. P.
Thijsse in het postume Verkade's
album Vogelzang" (1965 uitgege- 1
ven, naar zijn manuscript van 1938)
dat het klinkt als ,,toer tetoer -
tetoeretoer toertoer - tetoeretoer
- toer-toer-toer"Het duurt 7 secon-
den, meestal in vier delen, n.l. Vit,
2,lt, 2tlt, 1It sec. Hoort ge zo'n
vroege muzikant, dan kunt ge dit
schema testen, doch er komen nog-
al individuele variaties voor, want
een vogel is geen grammofoon. Bij
aanhoudend zacht weer vallen er
nu en dan ook andere klanten te
beluisteren, al zoudt ge misschien
voetstoots niet Thijsse in hetzelfde
album kunnen volgen, als hij zegt:
,,In de loop der tijden heb ik voor
elke dag van het jaar zang kunnen f
l noteren van huismus, spreeuw,
bosduif, roodborst, winterkoning en f:
nog enige andere", maar ge kunt
er gerust van opaan, dat hierin
geen beminnelijke overdrijving
schuilt.
21 jan. 1969
A. B. WIGMAN 1
i
„Laat ons vermijden dat nobele men
selijke gevoelens en de tragedie van
twee jonge mannen ons tot daden bren
gen, die zouden kunnen leiden tot de
tragedie van een hele natie". Svoboda
zei dat zijn woorden ook de oudere ge
neratie golden. „U weet heel goed dat
een kleine vonk voldoende is om een
groot vuur te ontsteken, dat duizenden
onschuldige mensenlevens zou kunnen
kosten".
De onverwachte aankomst van een
Sovjetrussische delegatie heeft in Praag
ongerustheid gewekt. In een maandag
uitgegeven verklaring wordt slechis ge
zegd, dat de Russen over zaken komen
praten die verband houden met het sta-
tioneringsverdrag van Sovjet-troepen in
Tsjecho-Slowakije. Over de samenstel
ling van de delegatie is niets bekend
gemaakt.
Tienduizenden Tsjechoslowaken zijn
gisteren in een kalme, plechtige pro
cessie door de mistige straten van
Praag getrokken als eerbewijs aan de
nagedachtenis van Jan Palach.
Op een korte herdenkingsbijeenkomst
voor de 21-jarige student, die zichzelf
verbrandde uit protest tegen het ver
lies van de vrijheid in het door de Rus
sen bezette Tsjecho-Slowakije zei een
spreker, dat Palach zich had opgeof
ferd „om het socialisme met een men
selijk gezicht, te doen verwezenlijken".
Een enorme menigte van naar schat
ting 150.000 mensen, verzamelde zich
op het St. Wenceslausplein en trok van
daar naar de filosofische faculteit, waar
Palach studeerde. De langzame mars
duurde ongeveer anderhalf uur en het
was bijna donker tegen de tijd dat de
stoet bij de faculteit aankwam.
De herdenkingsplechtigheid die twin
tig minuten duurde begon met twee mi
nuten stilte voor de jongeman, die zon
dag overleed, en eindigde met het zin
gen van het Tsjechoslowaakse volkslied.
De mars was onderdeel van een ac
tie van de studenten, die beloofd heb
ben de strijd tegen de Russische ver
drukking opnieuw te beginnen. Veel ar
beiders, jonge mensen, kinderen en
voorbijgangers sloten zich bij de stoet
aan.
Michael Dymacek, een studentenlei
der zei dat de daad van Palach „allen
heeft getroffen voor wie hij bedoeld
was. Zodra wij hier vandaag gegaan
zijn, zullen wij besprekingen beginnen
met Svoboda, Dubcek en Smrkofsky
over de eisen van Palach.
Radio-Praag meldde dat ook in de
steden Brno. Olömouc. Cesky Budejo-
vice en Pardubice herdenkingen voor
Palach werden gehouden.
Een Hongaarse jongeman heeft giste
ren getracht zichzelf op de trappen van
het nationale museum in het centrum
van Boedapest in brand te steken, zo
meldde het Joegoslavische persbureau
Tanjoe uit de Hongaarse hoofdstad.
In het bericht zei Tanjoeg dat men
dit van „betrouwbare zijde" had ver
nomen. De naam van de jongeman was
niet bekend, zo werd daar aan toege
voegd.
Volgens Tanjoeg was de jongeman
middelbaar scholier of student aan de
universiteit van Boedapest. In het be
richt werd gezegd, dat het motief voor
zijn daad onbekend was, maar dat men
zich dat wel kon voorstellen. Hier werd
verder niet over uitgewijd»
Het Joegoslavische persbureau meld
de, dat de jongeman werd gered voor
dat hij fatale brandwonden had opge
lopen en dat hij naar een ziekenhuis
was gebracht.
De correspondent van Tanjoeg heeft
de politie verzocht om inlichtingen,
maar kreeg te horen dat het officiële
Hongaarse persbureau MTI alle infor
matie over dit geval zal geven.
PORTO ERCOLE In het zomer
verblijf van de Koninklijke familie in
Porto Ercole in Italië is zondagnacht
ingebroken. Er zijn verscheidene voor
werpen van geringe waarde meegeno
men.
Volgens een verklaring van de politic
hebben de dieven het niet moeilijk gc
had, omdat de bewaker van De Geluk
kige Olifant sliep.
Op het ogenblik wordt de inventaris
opgemaakt om te zien wat er precies
gestolen is.
Duizenden studenten hebben gedemonstreerd om hun hulde te betuigen
aan de student Jan Palach, die zich levend heeft verbrand als protest
tegen de Russische maatregelen. Studenten tijdens de demonstratie, lopend
over het St. Stanislausplein.
UTRECHT Het „Gemeenschappe
lijk Overleg van Ziekenfondsorganisa
ties" (GOZ) vreest dat de activiteiten
van de onlangs opgerichte „Waarborg
maatschappij Ziektekostenverzekering
Ambtenaren" ernstige consequenties
zullen hebben voor de vrijwillige zie
kenfondsverzekering.
De fondsen hebben hun verontrusting
kenbaar gemaakt in een adres aan de
ministers van Sociale Zaken en Volks
gezondheid en van Binnenlandse Zaken.
Daarin zeggen ze, dat ze met name
bang zijn dat de door de nieuwe maat
schappij te voeren premiepolitiek erop
is gericht, het deelnemerschap aantrek
kelijk te maken voor een deel van de
momenteel in de vrijwillige zieken
fondsverzekering opgenomen ambte
naren.
De maatschappij heeft weliswaar la
ten weten dat ze zich primair richt tot
niet-ziekenfondsverzekerden, maar, al
dus het GOZ, anderzijds is met nadruk
verklaard, dat de regeling ook open
staat voor ambtenaren die nu als vrij
willig verzekerden bij de ziekenfondsen
staan ingeschreven.
De Waarborgmaatschappij werkt bo
vendien met een kinderpremie (bij de
fondsen zijn de tot een gezin behorende
kinderen zonder afzonderlijke premie
heffing mee verzekerd) en een hoge
premie voor bejaarden. Het gevolg
daarvan is, dat voor alleenstaanden
die jonger zijn dan 65 jaar en voor ge
huwden zonder kinderen met een ver
houdingsgewijs lage premie kan wor
den volstaan. Dit zou er volgens het
GOZ toe kunnen leiden, dat een niet on
aanzienlijk aantal ambtenaren de vrij
willige ziekenfondsverzekering gaat
verlaten. Als dat inderdaad gebeurt,
ontstaat er een soortgelijke situatie als
die waartegen de ziekenfondsorganisa
ties al waarschuwden bij de behande
ling van het wetsontwerp Ziektekosten
voorziening Ambtenaren (dat, zoals be
kend, door de Kamer is afgewezen).
Volgens het GOZ dreigt nu zelfs een
nog ongunstiger situatie, omdat het
vrijwel uitsluitend de zogenaamde gun
stige risico's zouden zijn die. gezien de
premiepolitiek van de onderlinge waar
borgmaatschappij, uit de vrijwillige
ziekenfondsverzekering zouden stap
pen.
Voor de in deze verzekering overblij
vende personen zouden daaruit onge-'
twijfeld hoogst onaangename financiële
consequenties voortvloeien, stelt het
GOZ in zijn brief aan de ministers.
ARNHEM Vlak voordat hij van
morgen omstreeks 10 uur voor de Arn
hemse rechtbank moest verschijnen is
de 32-jarige stucadoor J. Küper uit
Arnhem ontsnapt uit de overvalwagen
die hem van de koepel naar het paleis
van justitie bracht.
Bij het uitstappen voor het paleis
van justitie is de man, die terecht
moest staan wegens bedreiging en
diefstal van een personenauto, tussen
de hem begeleidende parketwachten
uit geglipt en er op sprintsnelheid van
door gegaan. Het vermoeden bestaat
dat hij naar de Spijkerbuurt is gegaan,
waar hij oorspronkelijk vandaan komt.
De stucadoor, die geruime tijd in
voorarrest zat, heeft al meer veroor
delingen achter de rug. Hij pleegde de
feiten waarvoor hij vanmorgen terecht
moest stan terwijl hij was geplaatst
in de strafkolonie Veenhuizen.
De rechtbank heeft de behandeling
van zijn zake node moeten aanhouden
tot de verdachte weer in handen van
de justitie was. De getuige die uit Maas
tricht was overgekomen kon onverrich-
terzake weer naar huis terugkeren.
De vluchteling is tot nu toe nog niet
gevonden.
WASHINGTON Oudrpresident
Lyndon Johnson is maandag uit Wash
ington naar zqn boerderij in Texas ver
trokken, met de „Air Force 1", het vier
motorige presidentiële straalvliegtuig,
aan boord waarvan hij na de moord
op John Kennedy de ambtseed aflegde
op november 1963.
Voor de laatste maal speelde voor
hem de luchtmachtband het „hall to
the chief" en het Amerikaanse volks
lied. Enkele duizenden vrienden en
medewerkers waren naar de lucht
machtbasis gekomen om afscheid van
hun chef te nemen.
Met zijn kleinzoon op de arm stapte
de oud-president in het vliegtuig, om
na 38 jaar in dienst van het land te
hebben gestaan zich terug te trekken
in Texas waar hij zal gaan doceren en
schrijven.
Voor een uitvoerig verslag van de
gisteren reeds kort vermelde inhuldi
ging van president Nixon, zie elders in
dit blad.
RIJSSEL In Jolimetz (Noord-
Frankrijk) heeft een 46-jarige Frans
man zonder rijbewijs een ongeluk ver
oorzaakt. dat aan zes mensen het leven
heeft gekost. Hij maakte een ritje met
zijn vrouw en twee kinderen en een
oom, de eigenaar van de wagen. Bij
een frontale botsing verloren zij alle
vijf het leven. In de tegenligger be
kwam een 22-jarige Belg om. Zijn ver
loofde en de grootmoeder van het meis
je, werden ernstig gewond.
ROTTERDAM De spelle prijsontwikkeling heeft gisteren tot enkele belang
rijke stappen geleid:
1. Minister De Block (Economische Zaken) heeft een aantal bedrijven op het
matje geroepen omdat hjj de indruk heeft dat zjj de prjjzen te veel hebben op
getrokken
2. De drie bonden van werknemers in de industrie wensen een „duurtetoeslag"
van 25 gulden per maand voor personeel dat nog een tjjdje moet wachten op
een nieuwe c.a.o. De bonden praten daarover vandaag met de Algemene Werk
geversvereniging.
3. De regering heeft in een nota de
maatregelen bekend gemaakt voor het
afremmen van de bestedingen. Daarin
is een beperking van het afbetalings
krediet opgenomen: De aanbetaling
wordt verhoogd van twintig tot 25 pro
cent, de looptijd beperkt tot achttien a
24 maanden.
In de loop van de week zullen hoge
ambtenaren van het ministerie van
economische zaken gaan praten met
bedrijven die met forse prijsverhogin
gen zijn gekomen. Als hun prijzen niet
door de beugel kunnen, moeten zij be
terschap beloven. Brengen zij him prij
zen niet terug dan komt de minister
met een prijsmaatregel.
De drie industriebonden hebben eind
vorig jaar al aangedrongen op een
duurtetoeslag voor werknemers die op
I januari nog geen nieuwe cao kregen.
De AWV wenste haar leden echter niet
te adviseren deze toeslag te geven. In
middels is de ENCK in Vlaardingen als
eerste grote werkgever daartoe al over
gegaan.
Zie elders in dit blad: „Sterke groei
investeringen".
GROBBENDONK De heer J. P.
J. van Heijst is vrijdagavond in Grob-
bendonk in België overleden. Tot sep
tember 1967 was hij directeur van de
Haagse radiatorenfabriek J. B. van
Heijst en Zonen.
Het bedrijf ging ongeveer anderhalf
jaar geleden failliet nadat het met
ernstige financiële moeilijkheden te
kampen kreeg. De heer Van Heijst
ging naar Grobbendonk, waar een ne-
venbedrijf van de Haagse onderneming
gevestigd was. In dit plaatsje was hij
tot aan zijn dood hotelier in een ge
huurd hotel.
De heer Van Heijst werd 53 jaar.
DEN HAAG Op grond van de tot
en met de tweede week van januari
1969 ontvangen inlichtingen van de
peilstations van het staatstoezicht op
de volksgezondheid over meldingen van
influenza, blijkt het aantal ziektegeval
len sinds het begin van dit jaar nog
toe te nemen, aldus een mededeling
van het ministerie van sociale zaken
en volksgezondheid.
In de drie noordelijke provincies
Groningen, Friesland en Drente, in
Overijssel en in Limburg worden thans
ook meer gevallen van influenza ziek
tebeelden waargenomen.
Het moet niet uitgesloten worden ge
acht dat de influenza althans in het
westen van het land, haar hoogtepunt
heeft bereikt.
De top van de epidemie in het oos
ten en noorden van het land zal waar
schijnlijk wat later dan in het Westen
worden bereikt.
ATHENE Een bijzondere krijgs
raad in Athene heeft de 50-jarige Geor
ge Majamos tot acht jaar gevangenis
straf veroordeeld, omdat hij geijverd
zou hebben voor een gewelddadige om
verwerping van het maatschappelijk en
staatsbestel in Griekenland.
LONDEN Premier Wilson heeft in
een vraaggesprek voor de Britse tele
visie gezegd, dat hij met interventie in
Noord-Ierland heeft gedreigd, teneinde
fascistisch extremisme te verhinderen.
Hij voegde hieraan echter toe, dat
een dergelijke interventie op het ogen
blik minder waarschijnlijk lijkt, r
premier sprak zijn voldoening uit ovt
de door de regerinng van Noord-Ierlr
•oorgestelde hervormingen, die hij c
<~r niet ver genoeg vond gaan.
"k in sombere bewoordingen c
e visten en het handgemeen dat v'
;n c'.a afgelopen drie maanden tussen
katholieken en protestanten hebben
voorgedaan.
WILP In de afgelopen nacht is in
een ziekenhuis te Zwolle ook de 74-jari-
ge heer P. Jansen overleden aan het
hersenletsel dat hij opliep bij de door
zijn zoon gistermorgen in Wilp aange
richte slachtpartij.
De toestand van mevrouw Klunder
is zorgwekkend. De toestand van
de andere in het ziekenhuis op
genomen slachtoffers is naar om
standigheden redeiyk te noemen.
Voor een uitvoerig bericht over de
achtergronden van de moorden in Wilp
zie men elders' in dit blad.
TEL AVIV Een Arabische vrouw
is gedood en negen gewond, toen Isra
ëlische militairen in de strook van Gaza
het vuur openden op een groep demon
strerende vrouwen, die weigerden zich
te verspreiden, terwijl er een uitgaans
verbod van kracht was. Dit is officieel
in Tel Aviv meegedeeld.
Het uitgaansverbod was ingesteld om
het onderzoek te vergemakkelijken naar
een mijnexplosie, waarbij elf dagen ge
leden een Israëlische officier werd ge
dood. Tot nu toe zijn in verband hier
mee elf arrestaties verricht.
Toen de vrouwen het bevel om uit
een te gaan negeerden, werden waar
schuwingsschoten gelost. De vrouwen
probeerden door een schutting heen te
breken, waarachter zich verdachten
bevonden, waarna opnieuw werd ge
schoten.
ZüRICH De dood van een Zwitser
se zakenman in Frankrijk en hei feit
dat zijn zoon zich overgegeven heeft
aan de politie, zal naar men verwacht
meer licht werpen op de manier waar
op communistisch China het kobalt
verkreeg voor de explosie van zijn eer
ste atoombom in 1965.
Walter Ortl, (63), stierf op 13 janua
ri in een ziekenhuis in Marseille. Hij
stond ingeschreven als Oostenrijker on
der de naam Karl Kovaks. Zijn zoon
Richard wordt door de politie van Zü-
rich ondervraagd. Hij heeft ook in
Frankrijk gewoond onder de Oosten
rijkse naam Kurt Dworzak.
Beiden vluchtten in 1965 naar Zwit
serland, na ervan beschuldigd te zijn
valse certificaten gebruikt te hebben
voor de levering van kobalt aan de
Chinezen. Zij werden ook gezocht ln
verband met een fraude van 10 miljoen
Zwitserse francs.
De Zwitserse regering heeft de uit
voer van strategische materialen naar
communistisch China verboden. Walter
Ortli zou er in geslaagd zijn, dit te om
zeilen door documenten te vervalsen en
de goederen te leveren via Tsjechoslo
waakse agenten.
VA A AN STAD De weduwe van Dr. Martin Luther King, is door paus Paulus in privé-audiëntie ontvangen.
Op de foto: mrs. Benita Bennett, paus Paulus, mrs. King en dominee Andrew Young. j
'Tyen westen van Schotland bevindt
zich een diepe depressie, die
maar weinig van plaats verandert,
terwijl boven Rusland een krachtig
hogedrukgebied is gelegen.
Tussen beide systemen wordt een
zuidelijke stroming in stand ge
houden. In deze stroming bereikte
een warmtefront, behorend bij eer
der genoemde depressie, maandag
avond met regen het westen van
ons land. Plaatselijk werd ruim
5 millimeter afgetapt. Een ander g
front, eveneens bij deze depressie i
behorend, bevindt zich boven En-
geland en trekt heel langzaam
oostwaarts.
Verwacht wordt, dat dit front
woensdag dicht bij ons land zal
zijn. In verband met deze ontwikke
ling zal, vooral in het westen de
bewolking weer toenemen, de neer
slagkansen blijven echter klein.
In het temperatuurverloop komt
maar weinig verandering.
Morgen: zon op: 08.34 onder: 17.10
maan op: 10.33 onder: 22.58 f
