Mr. Geertsema wil „heel ver
gaan met medezeggenschap
Scholieren goedkoop op reis
De Tapijtspecialist
Woninginrichting Jac. de Gooijer
enige aktieve arbeiders
Grote interesse
voor bemande
ruimtestations
Propria Cures wordt bedreigd
Jongelui
voor f 20.-
naar Parijs
ZET DE OPRUIMING VOORT
met nóg lagere prijzen!
Wij ruimen de gehele voorraad
bedden dekens en spreien
tegen ongelooflijke prijzen!
WERKNEMERSCOMMISSARISSEN EN DE ONDERNEMERS
N.Y. MARO FABRIEKEN
Lager dividend
Etna
Negatief
Vertrouwen
Voorstander
Taak
Ook wintersport
Tegenstand
Bij families
Kans grijpen
Onze laatste RESTANTEN in COCOSTAPIJT
en BALATRED moeten weg
Onze restanten TEGELS moeten weg 1,59, 3,75,
BOUCLè TAPIJT 380 breed van
NYLON TAPIJT 370 breed van
NYLON TAPIJT 380 breed van
NYLON TAPIJT 390 bred van
NYLON TAPIJT 400 breed, slechts
NYLON TAPIJT 400 breed
WOL TAPIJT 380 breed
WOL TAPIJT 380 breed
WOL TAPIJT 380 breed
WOL TAPIJT 4S7 breed
89,50
89,50
99,50
129,50
165,80
135,—
148,75
179,50
van 238,10
van
van
van
van
5,75
p. stuk
nu
45.—
nu
59,50
nu
75,—
nu
104,50
39,—
nu
125,80
nu
99,75
nu
109.75
nu
149,50
nu
200,—
BUURTLAAN WEST 141 - VEENENDAAL - TEL. 10528
Reclame
Bescheiden
Nuttig
Pagina 10
TT T ASSETS AAR Schuilt
W er een linkse inborst
achter het welverzorgde ui-
terlijk van mr. WJ. Geert
semaTweede-Kamerlid
voor de F.F.D., burgemees
ter van Wassenaareen ge
meente die zo sterk een
stempel van de F.F.D.
draagt dat de penningmees
ter van deze partij er wet
houder van financiën is?
Toehoorders op het congres van de li
beralen over de herziening van de on
derneming, zouden hem in een linkse
hoek kunnen plaatsen na zijn pleidooi
voor werknemerscommissarissen in be
drijven.
Mr. Geertsema, gemakkelijk gezeten
in een botergele fauteuil in de bur
gemeesterskamer van het raadhuis
„De Pauw": „Óp het terrein van
het ondernemingsrecht sta ik nogal
wat veranderingen voor. Over de
werknemerscommissaris neem ik in
de VVD een vrij extreem standpunt
in. Als u dat links wilt noemen..."
Mr. W. J. Geertsema, geheid
VVD'er, is in maart tien jaar
lid van de Tweede Kamer. Poli
tieke bekendheid kreeg hij voor
al toen hij in de jaren 1963-1965
fractieleider van de liberalen
in de Tweede Kamer was.
Hij is vijftig jaar. Na zijn stu
die in de rechten in Leiden was
hij van 1947 tot 1953 repetitor
voor burgerlijk recht in deze uni
versiteitsstad. Vervolgens was hij
vier jaar burgemeester van de
Groningse gemeente Warffum.
In 1957 vroeg dr. W. H. N.
Schmelzer, toen staatssecretaris
van Binnenlandse Zaken, bezits
vorming en publiekrechtelijke be
drijfsorganisatie, of mr. Geertse
ma een ambtelijke topfunctie wil
de bezetten. Twee jaar later deed
de liberaal zijn intrede in het
parlement.
r VVD-commissie voor herziening
van het ondernemingsrecht, stond ne
gatief tegenover de werknemerscom
missarissen. Men zag in zo'n func
tionaris een begin van erkenning dat
de onderneming een publieke zaak
zou zijn. Zelfs noemde men het een
aanpassing van de liberale beginse
len.
De heer Geertsema: „Ik ben bijzon
der blij dat men na mijn opmerkin
gen het erover eens is geworden,
dat de commissarissen uit een bre
der vlak dan tot dusver kunnen wor
den gekozen. Men is bereid geweest
de eerste opvatting die veel te kras
was, om te buigen".
Waarom wenst hij werknemerscom
missarissen?
„Wij leven niet in de ideale situatie
dat de werknemers er vertrouwen in
hebben, dat de commissarissen hun
belangen behartigen. Bij bijzonder
ingrijpende beslissingen, waarmee
de commissarissen hun instemming
moeten betuigen, vrees ik het ge
vaar van een overwegend gewicht
van de factor kapitaal, terwijl naar
mijn mening toch ook de belangen
van de werknemers 'heel sterk in
het oog gehouden moeten worden. In
recente tijden zijn er zulke gevallen
geweest. Ik denk bijvoorbeeld aan de
radiatorenfabriek Van Heijst.
Is dit standpunt een teken van wan
trouwen jegens commissarissen?
„Nee, maar ik ga uit van de feitelijke
situatie. Wij moeten niet de illusie
hebben dat alle commissarissen het
vertrouwen van de werknemers heb
ben, al is dat in een aantal gevallen
zeker wél zo".
Valt de vakbeweging volgens hem ook
binnen „het bredere vlak" waaruit
volgens de VVD commissarissen kun
nen voortkomen?
„Zij zouden uit de sfeer met nadruk
op sfeer van de vakbeweging kun
nen komen. Ik denk aan een Ruppert
die commissaris van de KLM is.
Zo iemand zou de werknemers het
vertrouwen kunnen geven dat hij
voortgekomen uit de vakbeweging
het geluid van de werknemers zal
laten horen als er een conflict is
tussen de factor kapitaal en de fac
tor arbeid.
Ik denk ook aan Roemers, de oud
voorzitter van het NVV. Ik wil de
werknemerscommissaris nadrukke
lijk niet zien als een vertegenwoordi
ger van de werknemer. Een tegen
stelling tussen vertegenwoordigers
van het kapitaal en van de arbeid
wil ik niet. De onderneming moet
een gemeenschap zijn waarin allen,
van de president-commissaris tot de
ongeschoolde werknemer samen de
taak hebben het bedrijf groot te ma
ken".
Veel VVD-ers zijn het hiermee vol
strekt oneens.
„Dat is waar. Toen ik in 1957 ging
werken ten behoeve van de publiek
rechtelijke bedrijfsorganisaties,als
één van de rechterhanden van staats
secretaris Schmelzer, is mij dat ook
niet in dank afgenomen. Toch kwam
ik in 1959 in de Kamer. In de WD
is volop gelegenheid van discussie
en uiteenlopende meningen".
„Ik heb heel duidelijk kunnen merken
dat deze gedachte over de onderne
ming bij 'n hoop mensen in de partij
leven, al is er bij veel mensen
nog koud-water-vrees. Als liberalen
zijn wij warme voorstanders van de
ontplooiing van de menselijke per
soonlijkheid. Voor mij betekent dit
vanzelfsprekend een zo groot moge
lijke mate van medezeggenschap, zo
dat men zich in zijn werk kan ont
plooien".
Hoever wil hij gaan met die mede
zeggenschap?
„Daar wil ik heel ver mee gaan. In
ieder geval moeten de werknemers
kunnen mee-weten en mee-praten,
zowel op sociaal als op economisch
terrein. In heel wat dingen op soci
aal terrein kunnen zij zelf mee-be-
slissen. Je moet echter niet zover
gaan, dat het een rotzooitje wordt.
Er moet één kapitein op het schip
zijn. Op economisch terrein kunnen
de werknemers bepaald niet meebe
slissen.
Je zou al een heel eind verder zijn
als de ondernemers dit wilden aan
vaarden en ze laten mee-weten en
mee-praten. Veel ondernemenrs zeg
gen echter: Ze snappen het toch niet
en daarom praten we alleen maar
met ze over de handdoeken in de
w.c."
Snappen de werknemers de econo
mische problemen dan wel?
„Het is een wisselwerking. Hier ligt
een enorme taak voor de vakbewe
ging: de werknemers scholen, zodat
zij leren snappen. Maar het is wel
begrijpelijk dat er niet veel van
komt. Als de werknemers toch niet
mogen meepraten, heeft het geen
zin hen te scholen. Het kan allemaal
niet in een paar jaar voor elkaar ko
men, maar bij veel ondernemingen
zou er toch al meer begrip voor de
wenselijkheid van deze dingen moe
ten zijn",
ten zijn".
Is hij zelf geen commissaris?
Mr. Geertsema, lachend: „Nee, nooit
heeft iemand het mij gevraagd. Wan
neer een interessante onderneming
het zou vragen, zou ik geen nee
zeggen. Ik heb geen ervaring in een
functie in het bedrijfsleven. Je zou
kunnen zeggen, dat ik er daarom
zo gemakkelijk over praat Maar ik
heb natuurlijk wel flinke ervaring
met inspraak op bestuurlijk terrein".
Drie mensen in Den Haag twee
mannen en een gepensioneerde
conrectrix van een lyceum hebben
dezer dagen verschrikkelijk gelachen
toen wij op het woord „schoolreis"
prompt antwoordden met „De vennen
bij Oisterwijk". Het bleek een antv
woord, dat praktisch in de tijd der Ba
tavieren thuishoorde. „Wij hebben voor
volgend jaar schoolreizen naar Ame
rika op het programma staan en mis
schien gaat er ook een reis naar de we
reldtentoonstelling in Japan", sprak de
heer N. J. Nanninga, adjunct-directeur
van de pas opgerichte stichting R. Q.
De afkorting staat voor Stichting voor
Educatieve Reizen, Correspondentie en
uitwisseling. Gevestigd in Den Haag en
gesubsidieerd door de ministeries van
Onderwijs en Wetenschappen en Cul
tuur, Recreatie en Maatschappelijk
Werk.
Adjunct-directeur Nanninga (22
jaar) had er, om iets over die jonge
stichting te vertellen, nog twee mensen
bijgehaald. Dat waren mejuffrouw dr.
Alberta Portengen en drs. N. A. van
Duyvendijk, administrateur op het mi
nisterie van Onderwijs en Wetenschap
pen. Drie mensen die allemaal zeiden:
Er waren tot voor kort twee instellingen
die zich bezighielden met het organi
seren van schoolreizen. Overbodig uiter
aard, temeer omdat er eentje subsidie
kreeg en de ander niet We hebben nu
beide instellingen samengevoegd en zo
is op 1 januari de nieuwe stichting in
het leven geroepen. Met subsidie en
met vertegenwoordigers van de minis
teries in het bestuur".
En zo kan het gebeuren dat er (zoals
wordt verwacht) dit jaar meer dan
drieduizend leerlingen van het middel
baar en technisch onderwijs en leraren
op reis gaan naar het Europees Parle
ment in Straatsburg, maar ook naar va
kantiecentra in Tunesië, Joegoslavië,
Hongarije, Spanje, Schotland of Rus
land (bij voldoende belangstelling).
En dat heet allemaal „schoolreis",
hoewel er ook speciale wintersport- en
vakantiereizen zijn waaraan scholieren
individueel kunnen deelnemen.
„Maar men reist wel in groepsver
band en er gaat altijd een leraar of een
student mee als reisleider, die verant
woordelijk blijft totdat men weer in Ne
derland is, aldus gisteren mejuffr. dr.
Portengen, een vrouw die al 35 jaar
zeer actief is op het gebied van school
reizen.
Nu heb ik wel eens een hoofd van
een middelbare school horen vertel
len, dat hij tegen schoolreizen naar het
buitenland is. Omdat bijvoorbeeld zo'n
reis toch nog een behoorlijke klap geld
kost en omdat er soms ouders zich ge
dwongen voelen hun kinderen mee te la
ten gaan terwijl ze daarvoor eigenlijk
het geld niet kunnen missen.
Dat schoolhoofd zal in dr. Portengen
geen medestandster vinden. „Want",
zo zei ze gisteren, „wij kunnen kinde
ren al voor twintig gulden naar Parijs
op en neer laten gaan. Weliswaar met
een bus, maar ze zien Parijs en wér
ken daar een heel programma af".
Dank zij de subsidies hoeft een va
kantie van veertien dagen in Cornwall
bijvoorbeeld maar 250 gulden te kosten,
alles inbegrepen (ook de reis).
„De financiën hoeven dus in veel
gevallen geen probleem meer te
zijn", aldus de heer N. A. van Duyven
dijk, die ook vertelde dat de kinderen
bijvoorbeeld in Amerika dan wel zullen
logeren bij families.
„Deze schoolreizen zijn vreselijk be
langrijk". aldus mejuffrouw Portengen,
die voor haar vele activiteiten drie on
derscheidingen kreeg. Ze werd officier
in de orde van Oranje Nassau, België
maakte haar officier in de Orde van Leo
pold II en Frankrijk onderscheidde haar
ook.
„De leerlingen werken een program
ma af waar ze normaal tijdens een va
kantie misschien niet toe komen, ze
doen mensenkennis op, ze krijgen de
vreselijk nodige ervaringen. Zoals een
jongen uit Friesland me eens schreef:
Ik heb ontdekt dat andere mensen ook
wel goede dingen hebben".
Mejuffrouw dr. Portengen zei nog
iets: Namelijk, dat men in deze tijd
echt niet meer kan aankomen met een
schoolreis naar de Veluwe. „Het is an
tiek om vergelijkingen met vroeger te
maken", vond ze. „Er zijn binnenkort
kansen naar Amerika te gaan. De reis
kosten zijn laag vanwege de subsidie en
omdat wij werken zonder winst. Zo'n
kans moet je grijpen".
Een geringe jaloezie zal de Oisterwijk-
gangers wellicht (onbewust) nu niet
vreemd zijn. Maar inderdaad: verge
lijken gaat niet meer.
Schoolreizen gaan volgend jaar
al naar Amerika (en misschien
Japan). In Den Haag zitten mensen
die er alles vanaf weten. V.l.n.r.:
mejuffrouw dr. A. J. Portengen (al
35 jaar in het schoolreiswezen),
drs. N. A. van Duyvendijk van het
ministerie van onderwijs en weten
schappen en de heer, N. J. Nannin
ga, adjunct-directeur van de pas
opgerichte stichting R.Q., voor
educatieve reizen, correspondentie
en uitwisseling.
Deer de uitbreiding von de febricoge kunnen
wij in onxe zeer moderne fabriek van bakkerij
grondstoffen weer
gebruiken, die wij een goed loon en een pret
tige werkkring kunnen aanbieden.
U gelieve zich te melden bij de bedrijfsleider
tijdens de werkuren van 0.7.30-12.00 uur en
van 13.00-17.15 uur.
LAAN DER TECHNIEK 12 - VEENENDAAL
Aan grote bemande ruimtestations dacht de mens al ver voor het begin van
het tijdperk van de ruimtevaart. Een van de bekendste projecten was het
gigantische wiel in de wereldruimte, waarmee Wernher von Braun destijds de
fantasie van zeer velen prikkelde. Dat bemande reuzenwiel is onlangs weer op
gedoken, in Stanley Kubricks film 2001, In nauwelijks gewijzigde vorm.
Ze zullen er zeker komen, die grote
ruimtestations, want de mannen die wat
te zeggen hebben in de ruimtevaart
hebben hun zinnen gezet op steunpunten
in de wereldruimte die zeer lange tijd
achtereen gebruikt kunnen worden.
Aan hun zijde hebben zij vele groepen
mensen die wel wat in die ruimtesta
tions zien. sterrenkundigen, bijvoor
beeld, die graag met een goede verre
kijker buiten de verdoezelde dampkring
zouden gaan. En weerkundigen, die bij
het bestuderen van het weer zoals dat
van buiten de dampkring waarneem
baar is, niet altijd afhankelijk willen
blijven van het camerawerk van kunst
manen. De militairen willen ook ruimte
stations. Zij zien er goede waarne
mingsposten in van waaruit aalerlei za
ken beter in het oog kunnen worden ge
houden dan met spionagekunstmaan-
tjes.
Er zijn nog andere groepen. Geolo
gen, bjj voorbeeld, die geloven dat zjj
uit een zo hooggelegen waarnemings
post als een ruimtestation beter naar
nieuwe vindplaatsen van bodemschat
ten kunnen speuren dan met de be
staande middelen. Geneeskundigen
tonen belangstelling voor een groot
ruimtestation omdat daarin onder
zoek mogelijk is dat op aarde is uit
gesloten door de invloed van de
zwaartekracht. Zelfs in de wereld
van de reclame ziet men wel iets in
de mogelijkheid van het gebruiken
van een groot ruimtestation dat
een groot deel van de wereld pe
riodiek kan voorzien van reclame
boodschappen.
Zo zijn er nog meer. Wij zullen ze
liet onvoorstelbare dreigt te gebeu-
ren in een tijd dat de marktwaar
de van het jeugdsentiment onaan
tastbaar lijkt: het studentenblad Pro
pria Cures (sinds 1890) dreigt te wor
den geofferd op het rode altaar van
de Algemene Studenten Vereniging
Amsterdam, die wordt beheerst door
de linkse Studenten Vakbeweging.
De Asva neemt vrijwel de hele oplage
van PC voor haar rekening, die
wordt verspreid onder de dertiendui
zend leden. Dat kost jaarlijks zo'n
vijftigduizend gulden en sommigen
vinden dat zonde van het geld, ge
zien de schaarse informatie die PC
biedt.
Volgens een plan van de oud-penning
meester van de Asva, Chien Broek
mans, wil men dit geld besteden om
de leden enkele malen per jaar een
uitgebreide documentatie-map te
zenden. Een enquête moet uitwijzen
wat de leden daarvan vinden. Ook de
voorzitter van de Asva, Paul Verheij
steunt het plan.
Hoewel het zeer de vraag is of de le
den iets voor het „mappenplan" voe
len, zou uitvoering daarvan vrijwel ze
ker de liquidatie van PC betekenen.
Voor de zoveelste maal wordt het
blad, dat niet met een beter cliché
dan „roemrucht" is te omschrijven,
bedreigd.
XJet gave van PC is altijd geweest
het absoluut onafhankelijke en
non-conformistische karakter. De in
houd van PC spot met iedere regel
of norm, wat de geest levend houdt!
Hoewel daar vele aanleidingen toe
kunnen zijn, worden er zelden proces
sen tegen redacteuren van PC ge
voerd. PC staat een beetje boven (of
onder) de wet, vandaar het stormpje
dat nu is opgestoken.
Het verwijt uit de Asva-hoek is, dat
PC slechte Informatie verstrekt over
de studentenproblemen. PC stelt
daar tegenover, dat de ruimte die be
schikbaar is voor mededelingen van
de Asva slecht wordt benut en dat
men niet voor bijdragen zorgt, on
danks de verzoeken daartoe.
Paul Verheij heeft gezegd, dat PC voor
tachtig percent wordt gevuld met
boekbesprekingen, maar een nijvere
redacteur van het blad heeft het al
lemaal opgemeten en komt tot een
percentage van 19.76.
Toch is er voor de kritiek op de inhoud
wel wat te zeggen, want verder dan
„dunne lachertjes" komt het meestal
niet.
Toegeven dient te worden, dat ook PC-
redacteuren het moeilijk hebben.
Tn deze tijd van absolute communi-
catie, openheid en het kwistig
doorbreken van taboes, valt het niet
mee in dit vlak iets nieuws te preste
ren en hier lagen altijd de sterke
kanten van PC. Nu het schuttings
woord in drukvorm geen pen meer in
beweging brengt, zochten de redac
teuren van PC het wat al te veel in
onbenullige flauwiteiten. Hun voor
gangers als Ter Braak en Slauerhoff
zouden dat niet op papier hebben ge
kregen.
De zittende redacteuren Wim Noord-
hoek, Rogier Proper en Theun de
Winter creëerden slechts de (amu
sante) roddelrubriek van Elsa Boten-
bauwer, bij elkaar geschreven door
De Winter. Het pseudoniem moet
suggereren dat de journalist Nico
Scheepmaker opnieuw verantwoor
delijk is.
"tienmaal ernstig bedreigd hebben de
redacteuren nu een „extra saai,
vervelend en onleesbaar informatie
nummer" samengesteld, dat noch
tans vrij interessant is en zeker be
ter zal worden gelezen dan vele vori
ge nummers. De redactie beantwoordt
de aanval onder de treffende kop
„De Asva kan oprotten!", kortom
taal die PC past.
Het voorstel PC te liquideren lijkt in
derdaad onzalig. Men hoeft het blad
niet op te heffen om desgewenst in
formatie-mappen rond te sturen. Bo
vendien is het een soort censuur, een
inbreuk op de persvrijheid, bladen
op te heffen als men kritiek heeft op
de inhoud.
De oplossing is uiteraard eenvoudig.
Men neme maatregelen om die in
houd te verbeteren. De Asva is
machtig genoeg om daarbij een
woordje mee te spreken.
Een geheel andere zaak is dat een con
structie waarbij een klein groepje
beslist over het voortbestaan van
een blad (los van lezers, redactie en
uitgever) levensgevaarlijk is, zoals
hopelijk niet wordt bewezen.
niet allemaal noemen. Het lijstje zal
toch geleidelijk langer worden, nemen
sommige ruimtedeskundigen aan. En
hoe langer het wordt hoe meer be
hoefte er zal komen aan grote ruimte
stations die hun geld dubbel en dwars
zullen opbrengen.
Maar het wordt toch eerst vrij be
scheiden beginnen, ten minste met de
naet-militaire ruimtestations die men in
de Verenigde Staten op stapel wil zet
ten. Er is geld voor uitgetrokken op de
nieuwe begroting die president John
son deze week bij het Amerikaanse Con
gres heeft ingediend. Gaat het Congres
met die post akkoord, dan zullen in
1971 en 1972 Amerikaanse ruimtevaar
ders groepsgewijze vijf tochten in klei
ne ruimtestations om de aarde gaan
maken. Zo'n ruimtestation zal bestaan
uit een leeggebrande trap van een van
de grootste Amerikaanse raketten, de
Saturn-1 B, een cylindrisch tussenstuk
en een volledige Apollo, bestaande uit
een kegelvormige cabine en een voort
stuwingseenheid
Een model op ware grotte van zo'n
ruimtestation, compleet met de volledi
ge inrichting ervan voor een beman
ning van tien koppen of meer, staat op
gesteld in het George C. Marshall
Spaceflight Center, het grote ruimte
vaartcentrum van Wernher von Braun
nabij Huntsville in de Amerikaanse
staat Alabama. En in een van de fa
briekshallen van de ruimtevaartafde
ling van McDonell Douglas in Califor-
nië oefent men al enige tijd druk met
het snel voor „bewoning" geschikt ma
ken van het bewuste raketdeel, een S-
IVB. Met dat bewoonbaar maken mo
gen astronauten geen moeite meer heb
ben wanneer zij dat in de wereldruim
te moeten gaan doen. Het verkrijgen
van die ervaring vooraf op aarde is dus
bijzonder nuttig.
Aan allerlei menselijke behoeften is
ook gedacht. Zo is onder nummer ML
67 in het officiële plan voor inrichting
van het eerste bemande ruimtestation
van NASA, de Amerikaanse rijksdienst
voor luchtvaart en ruimtevaart, een
kleine douchecel opgenomen.
BREDA Daags na de bekendma
king van de fusie met Daalderop heeft
de directie van De Etna voor een on
prettige verrassing gezorgd. De directie
verwacht namelijk dat het dividend
over 1968 bij dat van 1967 zal achter
blijven. Het zal echter zeker niet lager
zijn dan 25 procent. Over 1967 werd
30 procent betaald.
De omzet van de Etna heeft de ge
volgen ondervonden van het einde van
de ombouwperiode. Ook de resultaten
zijn daardoor, zij het niet in dezelfde
mate, beïnvloed. De afdeling gashaar
den heeft zich van een teruggang be
gin 1968 geheel hersteld. De directie
noemt de vooruitzichten voor 1969 voor
alle afdelingen gunstig.