Rivieren worden vuiler; verzilting neemt snel toe
D,
Kostbaar stelsel
van kanalen en
waterbekkens
De mens heeft
eigenlijk drie
leeftijden
ENGELS .BOODSCHAPPEN-BOOTJE
Engelsen brengen meer
in de „pubs"
Gezonde nonnen
Kamperen
I in Israël
Tuschinsky-orkest
wordt ontbonden
Brouwerijen voeren modernisering door
EN HAAG Als we nu geen maatregelen nemen
zitten we over vijf jaar in de chaos. Men kan de kraan
nog wel opendraaienmaar of er wat uitkomt is de vraag.
En als er wat uitkomt9 stinkt het een uur in de wind.
PRIJS OMHOOG
HARD NODIG
K
Auto huren
Zeeziekte
VERZILTING
Revolte"
Voedsel
Drugstore
BEZORGDHEID OVER DRINKWATER
Zo staat het er op het ogenblik met onze drinkwatervoorziening voor. Steeds
meer mensen en industrieën, steeds viezere rivieren en een steeds verder op
rukkende verzilting stellen de waterleidingbedrijven voor steeds grotere pro
blemen. Alleen een enorm ingewikkeld en kostbaar stelsel van kanalen, water
bekkens, dammen en sluizen kan Nederland voor een chronisch gebrek aan
drinkwater behoeden.
Er moeten de eerstkomende 30 jaar
miljarden op tafel komen. Zo niet, dan
is het binnen vijf jaar met ons, toch
overwegend frisse, drinkwater bekeken.
En Rotterdam, om nu maar iets te
noemen, haalt die vijf jaar niet eens.
Daar is het binnen een jaar al helemaal
mis.
Rijskwaterstaat en het Rijksinsti
tuut voor Drinkwatervoorziening heb
ben enkele weken geleden een nota
laten verschijnen waarin haarfijn en
meedogenloos de gevaren voor het Ne
derlandse drinkwater worden opge
somd: de vervuiling van het opper
vlaktewater wordt met de dag groter,
de verzilting van de bodem en het
daarin opgeslagen grondwater grijpt
om zich heen, het aantal inwoners en
het watergebruik stijgen ieder jaar.
Eén ding is dan nog plezierig: over
de hoeveelheid hoeven we ons ook
in het jaar 2000 en ver daarna
geen zorgen te maken. De kwaliteit
daarentegen is zorgenkind nummer één
Er zal tot de eeuwwisseling zeker
tien miljard gulden nodig zijn om die
kwaliteit op het huidige niveau te hou
den. Dat wil zeggen dat vanaf 1970
ieder jaar opnieuw gemiddeld 350 mil
joen gulden op tafel zal moeten wor
den gelegd alleen om de smaak, de
reuk en de samenstelling van ons
drinkwater te garanderen. Waar dat
geld vandaan moet komen is voor de
deskundigen geen vraag meer: de
consumenten zullen 'het moeten beta
len. De waterprijs zal gewéldig om
hoog gaan.
Directeur C. van Rooyén van het
Rijksinstituut voor Drinkwatervoorzie
ning: „Water is op dit ogenblik in Ne
derland krankzinnig goedkoop. Eén ku
bieke meter water wordt opgepompt,
gereinigd en via een ingewikkeld stel
sel van buizen en leidingen bij u thuis
bezorgd voor nog geen zeventig cent.
Er zal een tijd komen dat deze prijs
zonder meer verdubbeld wordt".
Waarvoor moet al dat geld betaald
worden? Allereerst voor de aanleg
van grote spaarbekkens, binnenmeren
waarin miljoenen liters water worden
opgeslagen om in tijden van waterge
brek te kunnen worden gebruikt. Hoe
vreemd het misschien ook mag klin
ken, in dit kletsnatte land beneden ue
zeespiegel dreigt haast ieder zomer wa-
Als uw bloeddruk veel hoger is dan
normaal, bent u lichamelijk wel
licht twintig jaar ouder dan uw tijdge
noten. Wanneer u vier grootouders
hebt gehad, die de tachtig haalden,
zult u waarschijnlijk zo'n jaar of vier
ouder worden dan de meeste van uw
klasgenoten. Mocht u toevallig buiten
en in plaats van in de grote stad,dan
wonen in plaats van in de grote stad,
dan heeft u het vooruitzicht op vier ex
tra jaren.
De mens heeft eigenlijk drie leeftij
den. De eerste is de chronologische leef
tijd, die door de kalender wordt aan
gegeven; een biologische, gebaseerd op
onze lichamelijke toestand en de psycho
logische, met andere woorden: hoe jong
gedragen en voelen wij ons?
Dit zijn allemaal deels deprimerende
deels opwekkende berichten, die „Het
Beste" van januari opsomt in een in
teressant artikel over een onderwerp,
dat haast iedereen bezighoudt.
Er is ook een aantal lichtpunten.
Aderverkalking werd lange tijd als een
normaal ouderdomsverschijnsel be
schouwd. Thans weten de geleerden,
dat het een stofwisselingsziekte is.
Een belangrijke factor speelt de
„stress"-. Nonnen lijden bijvoorbeeld
veel minder aan hartkwalen, kanker en
ingewandstoornissen dan andere vrou
wen. Hun levensduur overtreft het ge
middelde. Men verwacht echter, dat
hun gezondheidsbeeld een ongunstige
wending zal nemen, naarmate zij zich
meer buiten het kloosterleven beginnen
te begeven, zoals in vele landen ge
bruikelijk begint te worden.
Het is, na de feestdagen en met een
jaar vol goede voornemens in het voor
uitzicht, goed te weten dat overvloedig
eten funest kan zijn. Ratten, die in een
laboratorium op een hongerdieet wer
den gezet, bleven veel langer gezond
dan hun goed doorvoede soortgenoten.
Sport kan een geweldige rem op het
ouderwordingsproces betekenen. Het is
jammer, dat de interesse voor de sport
beoefening juist bij mensen boven de
dertig jaar begint af te nemen.
tergebrek of liever gezegd dreigt
gebrek aan voldoende schoon water.
Van het snelstromende water van
de Rijn en de Maas (de voornaamste
waterleveranciers) kan, hoe smerig
het vaak ook is, nog wel schoon drink
water gemaakt worden. Maar in de
zomer loopt de doorstroomsnelheid
meestal aanzienlijk terug. Er zijn
zelfs extra droge, zomers geweest
waarin de Rijn nauwelijks een kwart
van haar normale hoeveelheid watei
bevatte. De hoeveelheid vuil In hex
water blijft door de steeds doorwer
kende Duitse, Franse en waarschijn
lijk ook Nederlandse industrieën ge
lijk en het gevolg laat zich raden: het
water wordt zo vies dat het ook met
de modernste zuiveringsinstallaties
niet meer schoon gemaakt kan wor
den. Een groot waterbekken vol fris
water is dan natuurlijk een prachtige
oplossing.
Begin 1963 is duidelijk gebleken hoe
nuttig zo'n spaarbekken zou kunnen
zijn. Het vroor toen dat het kraakte en
door de hevige ijsgang op de Rijn
stroomde het water nauwelijks meer
door. Vanuit zee kwamen er echter
ieder etmaal grote hoeveelheden zout
water naar binnen. Binnen korte tijd
drong een enorme zouttong ver het
achterland binnen en maakte al, al
het aanwezige zoete water brak. Rotter
dam kan daar van meepraten, het wa
ter was in die dagen niet te drinken.
Het grote zoetwaterbekken in de
Biesbos zal Rotterdam in de toekomst
voor dergelijke rampen moeten behoe-
Maar de rest van Nederland
heeft dergelijke meren ook hard nodig.
Zeker in de naaste toekomst. Rijkswa
terstaat denkt bijvoorbeeld aan enor
me bekkens in het IJsselmeer en het
Delta gebied en misschien nog wat
kleinere langs de IJssel en de Limbur-
se Maas.
Het Rijskinstituut voor de Drinkwa
tervoorziening is op dit ogenblik bezig
met de uitwerking van deze plannen.
Het instituut berekent hoe groot de
meren moeten worden en hoeveel h et
er zullen moeten zijn. Dat alles dan
gebaseerd op de behoeftecijfers. Want
essentieel bij elke maatregel voor de
toekomst is natuurlijk de wetenschap
om hoeveel mensen en om hoeveel
water 't nu eigenlijk gaat. Niet alleen
variëren de prognoses over ons toekom
stig aantal inwoners sterk, maar ook de
schattingen van 't waterverbruik per
hoofd van de bevolking per dag lopen
uiteen.
Rijkswaterstaat houdt zich nog aan
een prognose uit het begin van de ja
ren zestig. Daarin wordt het water
verbruik per hoofd van de bevolking in
het jaar 2000 geschat op 150 liter per
dag. Het Rijksinstituut voor Drinkwa
tervoorziening heeft nu al geconsta
teerd dat dat aan de lage kant is.
Met de gekste dingen moet rekening
worden gehouden. Van invloed op de
behoefte aan drinkwater is bijvoor
beeld de stijging van het aantal auto's.
Iedere auto moet eens in de zoveel
tijd worden gewassen en niemand
heeft er een idee van hoeveel water
daarbij wordt gebruikt.
t- - -***«
amperen in Israël is nieuw. Begin
vorig jaar werden er acht terrei
nen geopend, nu zijn er al veertien. De
meeste van deze campings worden be
heerd door de Israël Camping Organi
zation en hebben, behalve veel staan
plaatsen voor uw tent, ook zogenaam
de „cabins" aan te bieden. Dat zijn rie
ten hutjes met een betonnen vloer en
twee veldbedden. Het sanitair op de
kampeerterreinen voldoet aan de inter
nationale eisen. Er zijn verder zelfbe
dieningsrestaurant en vaak is er de mo
gelijkheid om een koelkast te huren,
geen overbodige luxe in Israël.
Een ideaal land om in te kamperen?
Het is al net zo als met Spanje: je
moet er van houden en het warme on
gerief, (dat in moderne hotels zo pret
tig wordt weggewerkt met dure air
conditioning-installaties), op de koop
toe nemen.
De kampeerterreinen liggen ver
spreid over het land. Wie zich op eigen
gelegenheid laat varen of vliegen naar
Israël kan hier het beste een auto hu
ren. De kosten daarvan zijn vanaf vijf
dollar per dag, (plm. 19 gulden) plus
nog eens zes dollarcent per kilometer.
U kunt uw auto ook mee nemen van
huis, maar dat is voor weinig mensen
weggelegd. Een duur grapje.
Buitenlandse kampeerders krijgen
25 procent korting op de Israëlische
campings. Wat de georganiseerde rei
zen naar dit land betreft: het Israë
lisch Verkeersbureau, Herengracht
422 in Amsterdam geeft inlichtingen
over een „bungalow- en campingtour'
van vijftien dagen, waarbij per lijn-
vliegtuig' naar Tel Aviv wordt gevlo
gen en daarna wordt geslapen in de
cabins op campings in o.a. Sodom en
Eilat.
De prijs, maaltijden niet inbegrepen,
is f 798.
Het Israëlisch Verkeersbureau geeft
ook inlichtingen over andere reizen, zo
als een caravanvakantie in Israël,
waarbij er van uit wordt gegaan dat
groepjes van zes mensen één caravan
in Israël ter beschikking krijgen. In
zo'n geval kost vliegen plus kamperen
ongeveer f 735 gulden per persoon.
Wat doe je tegen zeeziekte: een ac
tueel probleem met het snel stijgen
de aantal cruises. De Duitse inter
nist uit Hamburg, Gotfried Langsch,
heeft onder meer vastgesteld (al
maakte hij er geen wet van Meden
en Perzen van) dat afleiding al kan
helpen. En in Japan gelooft men
rotsvast aan de werking van Natron,
waarmee je ook maagzuur te lijf
gaat.
Maar helemaal eruit zijn we nog niet.
Wie last heeft van ziekte of er bang
voor is doet er dan ook goed aan om
een paar dagen vóór de inscheping
even naar de huisdokter te gaan.
Die heeft wel iets klaar liggen.
AMSTERDAM Het Gewestelijk
Arbeidsbureau heeft de directie van
het Tuschinsky»-concern toestemming
verleend het dienstverband met de le
den van het Tuschinsky Theater-orkest
te verbreken.
Het Orkest zal nu, zoals de bedoe
ling was, op 1 mei a.s. worden ont
bonden. De muziek in het Amster
damse Tuschinsky Theater zal vanaf
die datum worden verzorgd door twee
organisten.
Behalve vans de spaarbekkens ver
wachten de water deskundigen ook veel
van de Wet op de vervuiling van het
oppervlaktewater die nog in behande
ling is bij het parlement. Bestrijding
van de watervervuiling is in deze tijd
een dwingende noodzaak.
Over enkele jaren zal nog verder
moeten worden gegaan en daarom word^
een wet op de grondwatervervuiling.
De verzilting kan volgens Rijkswater
staat het best worden bestreden door
een goed stelsel van kanalen en spe
ciale beschermbuizen, al of niet voor
zien van bellebanen en andere zout-
buffers.
Speciaal voor de drinkwatervoorzie
ning is dan ten slotte ook nog van
groot belang dat de distributie wordt
verbeterd en vooral vereenvou
digd. Begin 1969 waren er nog 142
waterleidingbedrijven in Nederland en
dat bevordert natuurlijk niet een ef
fectieve distributie. De meeste van de
ze bedrijven zijn in gemeentehanden,
maar toch zijn er nog acht particulie-
ze bedrijven. Directeur van Rooyen
verwacht op betrekkelijk korte ter
mijn een aanzienlijke inkrimping door
fusies of opheffingen.
Een doelmatige en geconcentreerde
distributie zal de prijs van het water,
die door de enorme investeringen in
de toekomst toch al zo zal stijgen, ten
minste nog enigszins kunnen drukken.
Elizabeth Shaw doet hier in
Chichester Zuid-Engeland)
boodschappen met haar Wheelaway'-
bootje, een ontwerp van de jongedame
zelf. Aan de voor- en achterkant be
vinden zich kleine wieltjes op een ny
lon asje. Het bootje is ruim 2,5 m
lang. Er is een bevestigingsmogelijk
heid voor een buitenboordmotor.
Ook als zeilbootje is de „IV heel way"
gemaakt van een soort fiber glas, ge
schikt.
(Van onze correspondent)
LONDEN In de pubs in Engeland is sinds de laatste tien jaar een ware
revolutie aan de gang. Vroeger waren veel van deze drinkgelegenheden
weinig meer dan grimmig uitziende lokalen waar men bij een onbehaaglijke
temperatuur (in het zuiden van het land staande) zijn drankje tot zich nam.
In Midden-Engeland was het altijd de gewoonte om erbij te zitten.
Tegenwoordig kan men ook in heel wat pubs terecht voor wat gezelligheid en
een hapje eten bij het glas bier of de borrel.
Er zijn veel pubs verbouwd, gemoder
niseerd of juist teruggebracht in de
oude stijl met veel prullaria, tiere
lantijnen, lichtjes, ditjes en datjes.
Maar het is er nu warm en gezellig,
knus en geschikt voor een plezierig
gesprek.
Steeds meer Engelse mannen nemen
hun vrouw mee naar het café, steeds
meer jongelui komen er een glaasje
halen en een plaatje draaien want
de juke box heeft ook toegang ge
kregen tot heel wat van deze drink
gelegenheden.
Het woord pub komt van public house;
dit zijn de Engelse gelegenheden
met een drankvergunnirig die zijn on
derworpen aan de strenge bepalin
gen die buitenlanders hier altijd zo
lastig vinden wat de sluitingstijden
betreft. Ook moet men niet proberen
er zijn kinderen mee naar binnen te
riemen, want dat mag niet. Die blij
ven maar buiten op de stoep met
een glas limonade...
Maar de pub-revolutie zorgt ook zelfs
op dit punt voor 'n doorbraak. Er zijn
al public houses die 's middags tij
dens de sluitingstijd van drie tot
half zes of vijf ijs verkopen
en 's ochtends zelfs een kopje koffie!
Wie het traditionele Engeland kent
beseft dat dit een Albion-schokkende
modernisering is.
Veel pubs zijn nu herschapen dank zij
moderne prettig zittende meubels,
dikke tapijten, veel spiegels. In veel
ervan klinkt op de achtergrond een
zacht muziekje op de band. In één,
in het zeer in trek zijnde Londense
Chelsea, worden zelfs reclameteksten
tussen de muzikale klanken afge
draaid. Een nieuwigheid, bedacht
door Watney Mann, de brouwerij die
eigenaar is van deze zaak.
Vooral ook in de vele duizenden pubs
van Engelands grootste groep brou
werijen, die van de Alliedgroep waar
Unilever een welwillend financieel
oog op heeft laten vallen, is de om
wenteling op pubgebied merkbaar.
De laatste vier jaar is men met name
in de pubs van Ind Coope een der
brouwerijen van deze groep hoe
langer hoe meer gaan doen op het
gebied van voedsel. Van hapjes tot
uitgebreide menu's, in bij de pubs
behorende restaurants. Men heeft
zich gerealiseerd dat er met eten
veel meer valt te verdienen dan met
bier alleen. Bovendien heeft deze
groep ingehaakt op de ware wijn-ra
ge die Engeland in de greep heeft.
Het verbruik ervan neemt elk jaar
enorm toe.
Per jaar geeft Allied een miljoen pond
uit (8,6 miljoen gulden) voor verbe
tering van zijn pubs. De nadruk valt
ook steeds meer op verstrooiing in
die gelegenheden. De oude Engelse
music hall met zijn rondborstige en
onstuimige humor en olijke liedjes,
herleeft vooral in de pubs. Zaterdags
avonds is het daar stampvol.
Andere pubs brengen ander vermaak:
zo is er een groep dichters die gere
geld werk leest in cafés.
Alleen al Ind Coope heeft dit jaar acht
tien nieuwe pubs gebouwd en inge
richt. In totaal zijn er in Groot-Brit-
tannië 70.000 6000 ervan zijn sinds
de oorlog gebouwd.
De meest spectaculaire nieuwigheid
van 1968 op pub-gebied was Enige-
lands eerste drugstore in wat eens
een gewone pub was. Natuurlijk
koos men voor dit experiment van
180.000 pond sterling het bohémien-
achtige Chelsea. De Bass-groep heeft
daar, naar het voorbeeld van de
Drugstores van Parijs, een gebouw
van twee verdiepingen omgetoverd
in een gezellig, modern uitgaanscen
trum met boutiques, een grammo-
foonplatenbar, twee bars. een res
taurant waar men 's ochtends ook
kan ontbijten, een drogisterij, kran
tenkiosk, delicatessenwinkel en nog
veel meer.
Andere brouwerijen experimenteren
met discotheek en vlotte meisjes met
minirokjes als disc jockeys.
Er zijn nog heel wat meer kunstjes
waarmee de brouwerijen hun klan
ten trekken: bij Stoke on Trent is
een pub met een oude Pullmans-
spoorwagon ernaast als restaurant.
Andere geeft men een bepaald the
ma bijv. dat van oude auto's. Met
afbeeldingen ervan siert men deze
zaken dan op. De bar is behangen
met oude autowielen, er staan
prachtige oude koperen autotoetere
en meer van dit soort aardigheidjes,
waar de Engelsen dol op zijn.
In de Cotswolds, het mooie toeristen
gebied in het westen, is een heerlij
ke oude pub met veel bejaarde hou
ten balken en binten, die vol hangt
met jachtgeweren en -hoorns, oude
Drenten met jachttaferelen en derge-
.ijke. Daar is het klapstuk dat men
er in de lunchtijd kip serveert in het
mandje die met het handje moet
worden gegeten. Onderin liggen er
de heerlijkst denkbare chips (de En
gelse variatie op het thema patates
frites). Men krijgt er een keurig
kommetje met water bij en een
schijfje citroen voor vette vingers.
Ook daar weet de waard dat hij met
dit soort grapjes klanten trekt en...
hun geld.
