Venhcdk koek Twee leraressen houden 't ambacht van handweefster hoog in ere eó op een kaart aezet VOEDZAAM CASSA VE-SOJABROOD halm HANDCREME san IN VIJFTIENDE-EEUWS HUISJE TE AMERSFOORT Getouw op zolder Yoghurt-verbruik neemt toe fllSH WfflStf* PACO RABANNE IN HARNAS Nieuwe in Wapeningen ontwikkelde broodsoort kan uitkomst betekenen voor arme volkeren Knolgewassen MODE-IDEEËN VIT PARIJS Onderduikers Opklopmachine koop vandaag een heerlijk kruidig zacht en mals uw handen vragen erom VEREENVOUDIGING SOCIALE VERZEKERING - dvicnanooc van lain IFll Nu'ns proberen. Vier porties I *T VldpalICCd van IglVf ||Ain| zee-verse kabeljauw met f a nu iftn 0 OEuaak 1 Q(t y? krokant paneerlaagje. Zó klaar, f HIJ vOOl 1?99 ÉS géén bakluchten héél lekker. DONDERDAG 13 FEBRUARI 1969 vsf/m ADVERTENTIE elkaar, de baan van lerares aan de Middeloo-academie aangeboden. Inmid dels ontdekten de dames van het „Ka pelhuis" ook, dat er in Amersfoort een dringende behoefte was aan een kleine ruimte waar kunstenaars hun werk ten toon konden stellen en zo werd de be nedenruimte van het huis ingericht als kunstgalerie. „Nu zijn er meer galerietjes hier en de bhoefte is dus niet meer zo groot", aldus Hyke Koopmans, „maar het leu ke is, dat het Kapelhuis door het hele land wel een beetje bekendheid heeft gekregen". Terug naar het handweven, dat in deze tijd ineens weer populair begint te worden als arbeidstheraphie of vrije tijdsbesteding, hoe men het noemen wil. Wie op zolder nog een oud weefge touw vindt, prijst zich meer dan geluk kig. „Ja", zei Hyke Koopmans, „maar vergeet niet dat er in de twintiger ja ren ook ineens zo'n opleving was in het thuis weven. Vergeet ook niet, dat zo'n weefcursus die een vrouwenclub geeft iets heel anders is dan het échte be oefenen van dit ambacht. Het is gewoon een technisch vak, voor een deel". TJet yoghurtgebruik is vrtfwel over- al in de wereld in opgaande lijn. Nederland staat aan de top. De tweede en derde plaats worden door Zweden en Noorwegen bezet. In ons land werd in 1950 2,8 kilogram per hoofd ge bruikt. In 1968 steeg de yoghurtcon- sumptie tot 13,3 kilogram per hoofd. In Frankrijk is de belangstelling voor dit produkt eveneens toegenomen, zij het ten koste van de kaas. De gemiddelde Fransman eet tegenwoordig gemiddeld vijf kilogram yoghurt. In België en Luxemburg is dit cijfer 1,9 kilogram. Hyke Koopmans (links) en Margje Blitterswijk in de ven stertjes van het Kapelhuis" in Amersfoort. Beiden handweefster, beiden lerares in hun vak, beiden goed voor een kunstgalerietje en 'n huisje waar volgens zeggen, vroe ger kloosterlingen brood uitdeelden aan de armen. ADVERTENTIE pure au .p rorsmi A8.W8 BOW S?; wstfltesv ÖUBtrn door velen ontdekt in hun Irish Coffee! IMPORT: SCHAEFERS WORDEMANN N.V., AMSTERDAM DEN HAAG Bij de Tweede Ka mer is ingediend een wetsontwerp dat regelen geeft inzake een door of van wege de Sociaal-Economische Raad in te stellen onderzoek in verband met adviesaanvragen betreffende vereen voudiging der sociale verzekering op langere termijn. Het wetsontwerp, waarmee de Socia le Verzekeringsraad en de Ziekenfonds raad zich hebben kunnen verenigen, dient om uitvoering te geven aan een desbetreffend verzoek van de SER. ADVERTENTIE A vispanees tijdelijk 1,99 4 vispanees tijdelijk1,99 4 vispanees tijdelijk 1,99 4 vispanees tijdelijk 1,99 4 vispanees tijdelijk 1,99 itijdelijkl99i 1 Mfm 66T>ifl|9Pltt seeuedsiA 66't>i(!|0Pfll saeuedsjA jr 66't>i{!i0Pl!l saeuedsjA j? 66'l>il!löP(H sesuedsjA fr 66'seauedsjA r PARIJS Paco Rabanne - de smid onder de Franse couturiers - liet zijn mannequins opkomen in harnas sen die echter niet minder soepel waren dan chiffon en prachtig om het lijf sloten. De show speelde zich af aan de rand van een zwembad en Rabanne zei met een glimalch „zij hoeven zich niet eerst af te drogen voor zij gaan dansen". Hij bleef beweren dat - ondanks het smeedwerk - hij een romantische collectie heeft gemaakt. „Ik geef mijn hamer en nijptangen niet op", zei de meester. „Ik blijf werken met mijn soldeerbouten. Maar ik gebruik ook stoffen en daarom moet ik zo nu en dan mijn toevlucht nemen tot naald en draad." Niettemin blijft het merendeel van zijn modellen er uit zien of zij zo uit smidse of blik- fabriek komen. Witte pyjamas heb ben als lijfje vederlichte metalen wambuizen. Het medium is hier wel bedrieglijk. Wat metaal lijkt is in vele gevallen plastic en daarvan maakt hij dan korte, veelkleurige maar ook effen, jurkjes en lange avondjurken die de indruk wekken alsof de draagster on der een confettidouche heeft gestaan. Vaak vallen de modellen ruim langs het lichaam en de middeleeuwse hel men en mutsen die bij geen model ontbreken vallen lang over de schou der met een chevron-effect. Paco houdt van geometrische patro nen - ruiten, vierkanten, visgraten en horizontale of verticale strepen. Zwart, wit, bruin, soms een beetje geel, roze, in ronde of gedraaide plakken wekken de indruk dat hij zijn inspiratie in bepaalde gevallen gevonden heeft in de fiches van een roulette. Zijn jassen zijn opgebouwd uit stukjes die aan elkaar zijn geklonken of met haakjes vastgemaakt; dan zijn er gebreide fluwelen mantels in drie dooreenlopende kleuren of in grote ruiten. Een jas van bronzen lovertjes kreeg een enthousiast ap plaus. In het volgende bedrijf van de show bevinden wij ons (ook bij Rabanne) in de Sahara. De kleding der noma den heeft hem hier voor de geest ge zweefd. Arabische kafya's en hoofd deksels „trés l'Arabe" die mond, kin en neus bedekken. Hierbij ontbrak in de show de buik dans niet en de jet-set. O AMSTERDAM Zesduizend brillen, enige duizenden losse glazen en brille kokers zijn het resultaat van een in Amsterdam gehouden inzamelingsac tie voor brillen voor melaatsen. Aan deze actie, die eind januari werd be ëindigd, verleenden vele scholen, ver enigingen en particulieren hun mede werking. Eén ding moet me ineens van het hart: als ik in de veertig ben en ik heb hetzelfde jonge-meisjesgezicht als Hyke Koopmans in Amersfoort (nu van die leeftijd), dan knijp ik mijn handen dicht. In Groot-Brittannië at men vorig jaar gemiddeld niet meer dan vijfhonderd gram yoghurt. Het land staat daardoor onder aan de ranglijst, alhoewel het verbruik in vroeger jaren nog lager was. Toch is men in de Verenigde Staten en Canada nog minder „yoghurt-min- ded" dan in het Verenigd Koninkrijk. Dat neemt echter niet weg, dat de con sumptie van yoghurt in Amerika met vijfhonderd procent in tien en die in Canada met vierhonderdvijftig procent in drie jaar is gestegen. De Russische bacterioloog Metchni- koff, die in 1908 samen met Paul Ehr- lich de Nobelprijs voor de geneeskunde ontving in verband met zijn onderzoe kingen op het gebied van de witte bloedlichaampjes, deed aan het begin van deze eeuw een merkwaardige ont dekking. Hij las in een rapport, dat in Bulgarije op elke duizend sterfgeval len vier personen ouder dan honderd jaar waren. Bovendien bleken dezen al len gedurende hun leven regelmatig yoghurt te hebben gegeten. Aangezien Metchnikoff op zoek was naar een middel om vroegtijdig verouderen te gen te gaan, kreeg de yoghurt zijn be langstelling. Aan de geschiedenis, die dit zuivel- produkt heeft doorgemaakt, is in het februari nummer van „Het Beste" een boeiend artikel gewijd, waaraan wij bovenstaande gegevens ontleenden. Uit het betrokken overzicht blijkt bijvoor beeld, dat gedurende vele decennia yoghurt geenszins als een lekkernij werd beschouwd, doch al een genees middel. Wij kwamen vroeger geregeld bij elkaar over de vloer, hadden vooral tijdens de bezetting in dezelfde zorgen gezeten en die vaak zusterlijk gedeeld. Nu zij al sinds jaren in een andere stad woonde, niet al te dicht in mijn buurt, was het contact steeds losser geworden, een groet over en weer bij monde van derden. Ik wist dat zij haar man, na een verraderlijke slepende kwaal had verloren. Een slag die blijkbaar zo hard was aangekomen dat zij sindsdien nooit meer de oude was geweest. Waarom heeft een mens die weliswaar dure telefoon aan de muur hangen? Toch niet louter om er bestellingen of klachten mee door te geven. Haar telefoonnummer was gemakkelijk gevonden, en opbellen tijdens de avonduren zou haar wel het meest gelegen komen: Maar haar stem in de hoorn klonk niet alleen veraf door de afstand. Lusteloos, mat, bijna onverschillig, een moeilijk begin. Ja, zij was ziek ge weest, als je dat ten minste zo wilde noemen. Veel te hoge bloeddruk en duizelingen: zij waagde zich de laatste tijd maar niet meer op straat. Het bleek een bloedvatenkwestie, en dat kwam voornamelijk door de spanningen waaronder zij leefde. Laat haar maar praten, geen beter middel dan dat om althans voor een ogenblik die voortdurende druk te vergeten. Och ja, sinds de dood van haar man had zij geen rust meer gehad. In de zomermaanden ging het nog dan kon zijn eruit, een eind weg reizen, bij een van haar zusters gaan logeren. Het gaf afleiding, een gevoel van bevrijding uit dat opgesloten zitten binnen de vier muren van haar flat. Maar naarmate de dagen gingen korten trok het licht ook meer en meer uit haar leven weg. En in de laatste maand van het jaar, met al die feesten waarin haar man altijd zo opgewekt meeleefde hij was zo'n gezelligheidsmens was het haar alles weer teveel geworden. O ja, zeker, zij had de kinderen en hun aanhang van man en verloofden en kroost al die dagen om zich heen gehad, een flat voL Het hielp voor een ogenblik haar gedachten afleiden, maar haar hart was er niet meer b#. Zij had zich monter voorgedaan om hun plezier niet te bederven. Met elkaar om een feestelijk gedekte tafel zitten, spelletjes doen en verhalen vertellen. Maar toen zij weer vertrokken waren, naar hun eigen huis of hun baan, was de stilte weer dubbelbenauwend geworden. Zij was duizelig in elkaar gezakt en had wekenlang moeten liggen. Nu ging het wel weer, ja aij mocht opstaan en kalmaan weer wat in het huishouden ombeuzelen. De weekdagen die kwam zij nog wel door, met de twee thuis voor wie zij nog zorgen moest. Maar den zondagmiddagen, als zij in de schemer op de bank lag terwijl de verloofden aan de wandel waren die uren waren van een wurgende verlatenheid. Dan dacht ze: Laat mij hier maar liggen en nooit weer opstaan. Mijn leven heeft niet de minste zin meer. Was dat nou de montere bedrijvige huismoeder van weleer? Bij wie alles kon en alles mocht, die bij haar eigen drietal nog minstens het dubbele aan buurkinderen over de vloer had op regenachtige woensdagmiddagen. Die even vlot een kinderpyjama in elkaar stikte als een pan soep op tafel zette voor onverwachte eters? Laar mij hier maar liggen en dat zei een vrouw van nog geen zestig met een stel levenslustige aanhankelijke kinderen. Ik probeerde haar voorzichtig op dat spoor te praten: zolang zij er was bleef er een middelpunt, een gezinsband, een onderdak. Ach kom, zij wist wel beter. Die kinderen redden zich wel, straks hadden zij hun eigen gezin, wie weet hoe ver weg. Dan was zij alleen nog maar een postadres, een parkeermogelijkheid voor de kleinkinderen. Het klonk volstrekt niet verbitterd, alleen maar lusteloos en koppig ontoeganke lijk. Ik had verder mooi praten, het haalde niets uit. Dat zij nog jong genoeg was om van haar leven iets te maken. Dat zij geen geldzqrgen had, een eigen dak boven het hoofd en alle vrijheid om te gaan en te staan waar zij wilde. Dat er nog zoveel mooie en interessante dingen waren om van te genieten. Boeken, muziek, toneel en in haar woonplaats was er op dat gebied wel het een en ander te beleven, en zij had er nu alle tijd voor. Geen interesse, wat moest zij daar alleen tussen al die echtparen. Als haar man nog leefde, zouden zij nu al aardig op weg zijn naar dat huisje buiten met een autootje voor de deur. Het kwam altijd weer op het beginpunt terug. De man die zoveel jaren lang al haar aandacht had gehad, om wie zij 's nachts niet durfde slapen, en overdag nauwelijks rust had als hij uit haar gezichtsveld was. Ik legde zuchtend de haak neer. Het was nobel, het was aan één kant hartverwarmend van trouw en toewijding. Maar ach, die vrouwen die alles op één kaart zetten terwijl zij weten dat die kaart haar vandaag of morgen uit de hand geslagen wordt. Die eigenlijk nooit een eigen leven hebben geleid, en zich nooit hebben voorbereid op een mogelijk alleen achterblijven. Op haar leeftijd is dat ook niet meer te leren. Daar moeten wij eigenlijk in de verloving al mee begin nen. Of liever de moeders behoren dat haar dochters in te prenten. ADVERTENTIE WAGENINGEN Brood van cassave- zetmeel en sojabonenmeel heeft een hogere voedingswaarde dan tarwe brood. Cassave-soja-brood zou dus in werelddelen waar het volksvoedsel te arm aan eiwitten is en waar weinig ol geen brood wordt gegeten een uitkomst kunnen zijn. Een uitkomst vooral voor arme lan den, die hun voedselpositie niet kunnei verbeteren door invoer van tarwe om dat ze er het geld niet voor hebber en die zelf geen tarwe kunnen ver bouwen. Dit is het verrassende resultaat var een onderzoek, dat is verricht in he Instituut voor graan, meel en broo< van TNO in Wageningen op verzoel van de Voedsel- en Landbouworganisa tie (FAO) van de Uno. Ir. .J C. Kim en ir. D. de Ruiter verbonden aan dat Wageningse insti tuut, hebben de resultaten van het on derzoek medegedeeld in het eerste num mer van dit jaar van het tijdschrift TNO-Nieuws. De opdracht was het onderzoeken van de mogelijkheid van het maken van brood van uitsluitend meel van knolgewassen en ontvette oliezaden, die in vele arme landen worden ver bouwd. De toevoeging van meel van ontvette oliezaden werd gewenst ge acht omdat juist dat meel eiwitrijk is en dus de voedingswaarde verhoogt. Meel van knolgewassen, een hoofdbe standdeel van het volksvoedsel in vele ontwikkelingslanden, is wel rijk aan zetmeel, maar bevat heel weinig eiwit ten. De moderne broodbakkerstechnieken hebben veel bijgedragen tot het slagen van de proeven in Wageningen, die overigens aansluiten op soortgelijke Een model uit de voorjaarscollectie van het Parijse modehuis St. Lau rent; een kaki safaripak, waar een grote strooien hoed bij gedragen wordt (foto links). Rechts een zomerjurkje van de Franse ontwerper Louis Feraud, gemaakt van witte banion met een geplisseerde minirok. Een hoed van de Parijse ontwerper Olivier; het is een rood met zwarte cloche. Zo vermindert de kwaliteit door toevoeging van cassave- aan tarwemeel. Links een brood uit tarwemeel gebakken; het derde brood van links heeft de beste verhouding tarwe- en cassavemeel. Hyke Koopmans heeft trouwens meer opvallends. Ten eerste woont zij in een beeldschoon huisje uit de vijf tiende eeuw, het „Kapelhuis" geheren ea naar men zegt hoorde dat vroeger Mj een klooster en werd er brood uitge deeld aan de armen. En verder is ze iemand, die vreselijk kan lachen om al le dingen die ze heeft uitgehaald en nog steeds doet. Ze beoefent het vak van handweefster en geeft daar les in. En negen jaar geleden had ze al een boetiekje, waar haar zelfgewezen stof fen tot jurken werden gemaakt. Maar de coupeuse vertrok na een maand naar Perzië en sindsdien is de bene denruimte van het „Kapelhuis" inge richt als kunstgalerietje. Hyke Koopmans zat tijdens ons ge sprek in een paarsachtige broek en trui onder de hanebalken op de eerste ver dieping, herstellende van een griep. En zo ook haar vriendin en collega Margje Blitterswijk. Beiden handweefster, bei den lerares in weven aan de Middelo- academie, een instituut waar onder an dere voor jeugdleider en leraar MO hadenarbeid wordt geleerd. En waarom nu beiden dat vak van handweefster, in een tijd, waarin men tien keer zo goedkoop een synthetisch stofje kan aanschaffen als een handge- weven lap? Uiteraard omdat ze dat we ven een prachtig (zeer technisch) am bacht vinden en omdat er zelfs in deze tijd mensen zijn die graag „iets moois cn exclusiefs" willen hebben. Maar er is meer. Margje Blitterwijk is gaan weven omdat ze toevallig ken nis maakte met Hyke en het vak van Hyke mooi vond. Maar Hyke Koopmans zelf, dochter van een Friese boer, is in feite gaan weven uit noodzaak, in de oorlogsja ren. „Wij hadden onderduikers die wol sponnen, zoals toen zoveel onderduikers deden", vertelde zij. „Goed, van wol vallig iemand met een weefgetouw, kun je iets breien, maar ik kende toe- Wel, dat weven pakte me meteen. Een toen de oorlog voorbij was, stapte ik naar de kunstnijverheidsschool in Am sterdam, om het echt goed te leren." Daar heeft ze leren weven met pa- piertouw, want wol was bijna niet te krijgen. En door die wolschaarste moest ze, na haar studie, ook zien een gevestigde weverij te kopen. „Anders zou ik nooit de vergunning hebben ge kregen wol in te kopen", vertelde ze. Die weverij vond ze in Amersfoort, waar ze een paar jaar later een goed draaiend weverijtje annex spinnerij met zeven weefsters en een vertegenwoordi ger had opgebouwd. Inmiddels was Margje Blitterswijk haar komen assisteren, alles ging uit stekend en toen. stopten zij ermee. Het was „te fabriekerig" geworden, vonden zij beiden. „Wij wilde graag weer rustig dingen maken", aldus Hyke Koopmans, „geen serie-produkten, maar lapjes stof waar uit bijvoorbeeld maar net één jruk kon worden gemaakt, dingen die maar één keer worden gemaakt". Maar toen kregen zij, enige tijd na onderzoekingen in vele andere landen. Bij de bereiding van het deeg voor cassave-sojabrood, aldus ir. Kim en ir. De Ruiter, moet de bakker heel anders te werk gaan dan bij het maken van wittebrood-deeg. Deeg voor cassave-sojabrood wordt bereid in een opklopmachine, ongeveer op de manier waarop cakedeeg wordt gemaakt. En in plaats van een deeg- verdeelmachine, voor het verdelen van deeg in gelijke partjes, gebruikt de cassave-sojabroodbakker een be- slagspuitmachine. Evenals bij de be reiding van cake deponeert de machine de juiste hoeveelheid deeg direct in de bakblikken. Het opmaken van het deeg komt geheel te vervallen. Om het cassave-sojabrood de ge wenste kruimigheid, luchtigheid en stevigheid te geven werd aan het wa ter, dat voor de deegbereiding nodig was een kleine hoeveelheid gyceryl- monostearaat, of GCM, toegevoegd. Dat GCM is een stof die een goede rijzing bevordert in deeg dat van na ture slecht rijst. Het gebruikelijke deegrecept was bij de proeven in Wageningen: 80 de len cassavezetmeel, 20 delen ontvet sojameel, 2 delen persgist, 2 delen zout, 4 delen suiker, 70 delen water waaraan GCM was toegevoegd. Voor vaststelling van de voedings waarde namen onderzoekers proeven met witte ratten. De ratten kregen Brood dat gezien mag worden van cassave- en sojameel. O enige tijd drie soorten brood te eten, namelijk brood van cassavemeel en sojameel, brood van cassavemeel en aardnotenmeel en gewoon wittebrood. Men vond geen verschil in verteer baarheid, maar wel een verrassend verschil in voedingswaarde. Die was bij brood van cassavemeel en soja meel het grootst. Tot die verrassende ontdekking kwam men niet in Wage ningen, maar in het Centraal instituut voor voedingsonderzoek van TNO in Zeist, waar de verschillende soorten brood op hun voedingswaarde werden onderzocht.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1969 | | pagina 11