GEWIEKSTE VAN Z. OVERTROEFT NOL's ADVOCAAT
Boze ouwe Nol wilde
Hans van Z. te lijf
Slachtoffer bezocht kort
voor moord een bar
PROPEDEUTISCH EXAMEN
NOG NIET VERZWAREN"
Witte veen, Roolvink en
De Block in de hoek
waar de slagen vallen
GEDULD PRESIDENT WERD
ZWAAR OP PROEF GESTELD
Financieel-econom isclx problemen
Ook baggerbedrijf
krijgt spaarloon
„Onbekende jongen"
komt uit België
Kamer spreekt
volgende week
woensdag over
prijsstijgingen
PLANNEN
VOOR
2e SCHIPHOL"
BIJ RANDSTAD
MEISJE IN BRAND
GESTOKEN
ROG GEEN LICHT IN BREDASE MOORD
OPNIEUW
STEEGJE
OMSTANDIG
PROTEST
TE VER
OVER DE GRENS
Waar je ook kijkt
steeds meer mensen genieten
vanRoxy 25.
Probeer ze ook eens.
SCOOTER
NIET ALLEEN
HARDHOREND
CAROLINE
DWARS
WAARSCHUWING
COMMISSIE VERDAM ADVISEERT:
FIJN- GEEN PIJN
I
BTW
Navo
Schuldigen
Heilige koe
Heet hangijzer
Kop van Jut
Kleinzoon van Haile
Selassie in ons land
WOENSDAG 19 FEBRUARI 1969
ADVERTED" E
..Ouwe Nol" zoals Arnoldus R. wel wordt genoemd bij het betreden
van de rechtszaal.
BREDA De politie in Breda heeft gisteren ongeveer vijftig tips nagetrokken,
die in het politiebureau waren binnengekomen na de moord op de 29-jarige Etten-
se drukker Johan Mallens. Geen van deze tips wierp een nieuw licht op deze mys
terieuze zaak.
Zoals bekend, werd het lijk van de
heer Mallens maandagochtend met in
geslagen schedel in een steegje in
Pnincenhage door een buurtbewoner
gevonden. Volgens de sectie moet de
heer Mallens die nacht tussen half
drie en vier uur zijn vermoord, nadat
hij om half één het huls van zijn ou
ders had verlaten, waar hij met zijn
gezin op bezoek was geweest. Zijn
vrouw en de kinderen bleven die nacht
bij zijn ouders slapen.
Inmiddels is gebleken, dat de heer
Mallens na het vertrek bij zijn ouders
een bezoek heeft gebracht aan een bar,
waar doorgaans veel homofielen ko
men. De barkeeper heeft de politie ver
teld, dat de heer Mallens even over
half één was binnengekomen en na een
kwartier weer was vertrokken. Hij was
niet in gezelschap van iemand anders.
Enige tijd later kwam hij opnieuw
enkele consumpties drinken in dezelf
de bar. Het is niet bekend, hoe laat hij
daarna is weggegaan. Vast staat echter
dat de heer Mallens al vertrokken was,
toen de bar om drie uur sloot.
Volgens de politie staat het nog
lang niet vast, dat de moordenaar in
kringen van homofielen moet worden
gezocht. Evenmin staat vast, dat de
heer Mallens contacten met homofie
len heeft gehad.
De vraag, waarop het politie-onder-
zoek zich nu nicht is: Wat heeft de
heer Mallens gedaan tussen het tijd
stip, waarop hij de bar verliet en het
ogenblik, dat hij met de riek werd
doodgeslagen. Om daarop een antwoord
te vinden zal de politie ook vandaag
verder gaan met het ondervragen van
buurtbewoners en caféhouders in de
buurt, waar het lijk werd gevonden.
Voorts vraagt de politie zich af
waarom de heer Mallens zijn perso
nenauto had geparkeerd in het dood
lopende steegje, waar hij die nacht
werd vermoord. Tijdens het familie
bezoek eerder op de avond had hij
zijn auto in de buurt van het ouder
lijk huis geparkeerd. De plek waar
zijn lijk en zijn auto de volgende
ochtend werden gevonden is ongeveer
vijf minuten rijden van de bar. die de
heer Mallens heeft bezocht.
„Hij heeft zijn auto gemakkelijk
voor de bar kunnen parkeren", aldus
hoofdinspecteur Puntman van de Bre
dase politie, die het onderzoek leidt.
„Wij kunnen niet geloven, dat hij
zijn auto tijdens zijn cafébezoek zo ver
van deze bar in het steegje heeft ge
parkeerd. Wij sluiten de mogelijkheid
niet uit, dat hij na dat barbezoek met
zijn auto naar dat steegje is gereden.
De vraag is wat hij daar te zoeken
had", aldus de heer Puntman.
UTRECHT De werknemers in het
baggerbedrijf krijgen met ingang van 1
augustus spaarloon. Het baggerbedrijf
is na de grafische industrie de tweede
tak van bedrijf in ons land die spaar
loon krijgt.
Werkgevers en werknemers zijn het
gisteren eens geworden over een nieuw
arbeidscontract voor twee jaar dat in
gaat op 1 april. De lonen worden op
die datum globaal met zes procent ver
hoogd, op 1 april 1970 stijgen ze nog
eens met 5,5 procent. Voorts werd een
spaarloon van één procent overeenge
komen.
Op 1 augustus 1970 wordt de werk
tijd teruggebracht van 4314 uur tot
42'2 uur per week. Het aantal vakan
tiedagen wordt met één uitgebreid.
ARNHEM De jongen die de Arn
hemse politie dagenlang vertelde dat
hij niet meer wist waar hij woonde,
blijkt de negentienjarige Constant
Adriaense te zijn uit Essen in België.
Nadat zijn foto op de televisie was ge
weest kreeg de politie een tip uit Ede,
waar hij bij de P.T.T. had gewerkt.
Daarmee zijn nog niet alle mysteries
opgelost. Nu vraagt de politie zich af
waarom de Belgische jongen zich heeft
uitgegeven voor Nelis Hagemann, want
dat is een jongen, eveneens uit België,
die al sinds 1967 door de politie wordt
gezocht.
De jongen is gistermiddag door zijn
vader opgehaald.
DEN HAAG De Tweede Kamer
zal de volgende week woensdag de
brief over de prijsstijgingen bespre
ken, die minister De Block (economi
sche zaken) deze week naar de Ka
mer zal sturen. Minister Roolvink (so
ciale zaken en volksgezondheid) wordt
gevraagd om dan ook aanwezig te
zijn.
De Kamer wil weten wat deze mi
nister wil doen voor de trekkers van
sociale verzekeringen én voor de
laagst betaalden. De socialisten zullen
minister De Block om een algemene
prijsregel vragen.
Drs. J. den Uyl (socialist) zou graag
vandaag het debat over de prijzen
hebben willen houden. De brief van
minister De Block zou dan echter gis
teren klaar moeten zijn geweest. Zo
ver is zij nog niet. Drs. Den Uyl legde
zich „onder protest" neer bij een uit
stel van het debat tot 26 februari.
DEN HAAG Het is mogelijk dat
in de Hoeksche Waard een tweede
Schiphol zal worden aangelegd.
In de Tweede Kamer heeft minister
drs. Bakker (Verkeer en Waterstaat)
gisteravond gezegd dat zo'n tweede
luehthavert niet ver buiten de randstad
zal komen. Het spreekt dan vanzelf dat
ook de Hoeksche Waard als vestigings
plaats in aanmerking zal kunnen ko
men, aldus de minister.
Drs. Bakker wilde overigens niet
vooruit lopen op een beslissing, daar
de commissie die hiermee bezig is nog
geen rapport heeft uitgebracht.
In antwoord op de vraag van de A.R.
afgevaardigde mr. Aantjes of zo'n lucht
haven in dat gebied wel past, ant
woordde drs. Bakker dat dit wel het
geval is en dat de Hoeksche Waard
fs niet de enige plaats is die daarvoor
in aanmerking komt.
Behalve mr. Aantjes had ook de
S.G.P.-er ir. Van Rossum gevraugd^naar
de beslissing over een tweede Schiphol.
Maar hij had meer het oog op het Wad
dengebied, waarbij dan een dam naar
Ameland zou passen.
BOLSWARD Door het kordate op
treden van een tot nu toe onbekend
gebleven jongeman is de achttienjarige
Mia Zantman uit Bolsward op het nip
pertje ontsnapt aan verbranding.
Het meisje was naar een carnavals
viering gegaan en had een raffia-rokje
aangetrokken. Dat werd van achteren
in brand gestoken. De onbekende jon
gen die zag dat het meisje in brand
stond, drukte het tegen zich aan en wist
op die manier de vlammen te doven.
Mia Zantman kreeg verschillende
brandwonden. Zij moest zich onder dok
tersbehandeling stellen.
Er is aangifte gedaan bij de politie.
De dader is nog niet achterhaald.
UTRECHT Wat vorige week al de officier was gebeurd, is gisteren ook de
advocaat van Oude Nol overkomen: hij moest het voor de Utrechtse rechtbank
afleggen tegen de scherpe gevatheid van Hans van Z.
Daarbij had de advocaat, mr. B. F. J. Simon, die pas op het allerlaatste ogen
blik door Oude Nol was geaccepteerd, de allergrootste moeite zijn 76-jarige
cliënt zo in toom te houden dat deze in de rechtszaal mocht blijven en dat lukte
ook niet de hele dag. In de uren dat Nol, onder zwaar protest, op bevel van
de president buiten de zaal was gezet, begon mr. Simons nederlaag op punten
zich al af te tekenen.
Hij probeerde de verklaring van de
26-jarige Van Z., die gisteren als kroon
getuige tegen Nol werd gehoord, omdat
Nol volgens Hans twee roofmoorden en
een poging daartoe had uitgelokt, op de
kleine punten aan te vallen. Daarmee
irriteerde hij Hans direct.
„Als", zo begon mr. Simon 'n vraag,
,.u tevoren met Oude Nol had afgespro
ken dat de winkelier in feestartikelen
J. J. A. Donse de roof van zijn geld
niet mocht overleven, waarom nam u
dan behalve een loden pijp ook een
alarmpistooltje mee?"
Hans: „Dat was alleen zelfbedrog
en als u dat niet begrijpt, kan ik het
verder niet uitleggen.
„U kunt me veel meer niet uitleggen"
aldus de verdediger van Oude Nol, mr.
Simon. Omstandig en met veel pauzes
formuleerde de advocaat een volgende
vraag? „Als u had afgesproken met
Nol dat de heer Donse dood moest,
waarom hebt u dan dat pistooltje ge
bruikt?"
„Om dat te weten had ik me toen in
twee minuten moeten realiseren waar
voor de advocaat hier een half uur no
dig heeft", scoorde Hans. „Maar mis
schien kan ik u helpen. Drinkt u wel
eens een borreltje?"
Mr. Simon (onzeker): „Ik zal u daar
over voorlopig in het onzekere laten".
Hans: „Misschien denkt u dan ook
wel eens. ik neem er één of twee en
komt u dan toch zat thuis".
De geroutineerde advocaat wist daar
op niet anders te doen dan te consta
teren dat Hans „woorden gebruikte die
niet in de rechtszaal thuishoren".
Mr. Simon had nog een vraag: „Wat
was uw reactie, toen u in de krant las
dat voor de moord op de winkelier in
feestartikelen Donse de verkeerde was
gearresteerd?"
Hans: „Wat zou u in dat geval heb
ben gedaar^?"
Nadat de president met Hans ook
diens verklaring over de volgens hem
eveneens door Nol uitgelokte moord op
de Heeswijkse landbouwer Reijer de
Bruin had doorgenomen, probeerde de
raadsman het nogmaals. „U heeft ge
zegd dat u daar in het licht van een
kooktoestel Nol voor u zag en zo razend
werd dat u in die boer Nol de keel wil
de afsnijden. Maar toch ging u des
avonds met het daar gestolen geld naar
Oude Nol toe?"
Hans: „Kunt u mijn hele relatie met
Nol verklaren?"
Mr. Simon protesteerde ertegen dat
zijn vragen door Hans van Z. met we
dervragen werden beantwoord, maar
Hans zei: „Als u een spelletje wilt spe
len. kunt u ook verwachten dat ik mee-
knikker...".
„Heeft u die feestsigaar 's avonds
misschien aan Nol cadeau gegeven?"
De president,, mr. D. van Zeben,
proefde het venijn van die vraag en
maakte verstoord bezwaar: „Ik vind
die vraag niet op zijn plaats. Ik sta u
die niet toe", zei hij tegen mr. Simon.
Tegen het eind van de middag riep
de president echter ook Hans van Z. tot
de orde, omdat die in zijn slagvaardig
heid te ver ging. Mr. Simon was toen
teruggekomen op de walging die Hans
na de moord op de Heeswijkse boer
Reijer de Bruin jegen Nol had gevoeld:
„En maanden later deed u toch weer
wat Nol wilde?"
Hans: „Ik kan deze vraag niet beant
woorden. Ik kan niet meer dan prof.
Kloek (een van de twee psychiaters die
Hans hebben onderzocht).
U wilt dat is een soort modever
schijnsel voor amateur-psychiater
spelen".
Namens Hans en mr. Simon de op
merkingen van de president ter harte,
Oude Nol trok er zich absoluut niets
van aan. Toch was hij in een beste bui
de rechtszaal binnengestapt, op zijn
pantoffels, goedhartig zwaaiend met
zijn wandelstok.
Die wandelstok werd hem echter di
rect afgenomen en dat bleek een wijze
maatregel. Een paar uur later maakte
hij zich immers zo kwaad op de tegen
hem getuigende Hans („dat is geen
mens maar een hyena", herhaalde Ou
de Nol voortdurend) dat hij hem met
een microfoon-op-standaard te lijf wil
de.
„Dan ben je gelijk waar je hoort",
schreeuwde hij tot de jongeman die
eens een vader in hem zag.
Daarmee overschreed Oude Nol de
grenzen toch wel van het „engelen
geduld van de president van de Utrech-
se rechtbank. Twee parketwachten
(„laat me maar los, ik heb niets tegen
jullie, maar tegen die zwerver daar")
brachten hem de zaal uit, maar mr.
ADVERTENT] h
Van Zeben zei direct alweer: „Als u
weer kalm bent mag u weer binnenko
men".
Toen hij buiten de zaal was en mr.
J. C. van den Berg, die in deze zaak
de officier van Justitie mr. A. Somer-
wil assisteert, daar de tierende man
tot kalmte probeerde te brengen, kon
Hans van Z. in alle rust zijn getuigen
verklaring afleggen.
Hij vertelde: „Nol had over die feest
artikelenwinkelier Donse gezegd dat
hij moest worden uitgeschakeld; dat
hij niets mocht navertellen".
„Die man wordt al tachtig en loopt
dus toch al op zijn einde", had Oude
Nol gezegd. Bij de weduwe Woortmeij-
er had hij dat ook nadrukkelijk gezegd:
„Ik moest haar maar van de trap la
ten vallen, maar bij Reijer de Bruin
was dat niet met zoveel woorden be
sproken. Daar was het meer een af
spraak zonder woorden".
Hans bevestigde dat hij in alle drie
gevallen alleen door Oude Nol aan de
gegeven van het slachtoffer was geko
men. „Nol wist van een familielid dat
Donse wel geld had en dat het in een
kastje bij het raam van zijn huiskamer
zat. Wij zijn daar ook eens samen op
de scooter heen geweest om poolshoog
te te nemen en toen hebben we een
paar ansichtkaarten gekocht".
Bij Nol aangekomen met de buit van
deze moord had de bejaarde de tas met
geld leeggeschud, aldus de verklaring
van Hans. „Hij vroeg me of Donse
dood was en ging toen over de grond
kruipend in zijn slaapkamer het geld
tellen".
Bij Reijer de Bruin hadden ze tevo
ren ook een verkenningstocht op de
scooter gemaakt, wist Hans nog. „We
hebben toen samen in een greppel ge
legen om naar die boerderij te kijken
en Nol vertelde dat hij het geld in een
kabinet in de zijkamer had".
Volgens Hans waren ze naar de we
duwe Woortmeijer aanvankelijk samen
op pad gegaan. Nol zou toen de hem be
kende winkelier in tweedehandsgoede
ren, die in een parterre-etage onder de
weduwe woont, bezoeken en daar de ra
dio wat hard aanzetten, terwijl Hans
boven zijn werk deed. Dat plan was niet
doorgegaan, omdat de weduwe niet
thuis was. Een week later had Hans 't
alleen gedaan, maar omdat hij daar op
ook voor hem onverklaarbare wijze
zachtmoedig te werk was gegaan met
zijn pijp had zij de overval overleefd.
Over de vorige moorden had hij
terwijl zijn stem bijna onhoorbaar
werd gezegd: „Het doden was voor
mij het belangrijkste, daarna kwam
pas het geld".
Heel zijn, voor Nol zo belastende ver
klaring, vatte hij eigenlijk samen in de
simpele zin: „Nol maakte de plannen
en ik dééd het gewoon; het doden was
mijn deel".
Toch was niet alleen maar belastend
materiaal voor Nol aangedragen.
Het was wel waar dat Nol zou gaan
praten over een roofmoord op de heer
Donse, nadat Hans hem in een dronken
bui had verteld van de moord op de
Amsterdamse Coby van der Voort,
maar: „Ik moet rechtzetten dat Nol
mij niet heeft gechanteerd. Nol heeft
weieens gezegd dat hij me daarvoor
voor die moord bij de politie zou kun
nen aangeven, maar ik was van mezelf
uit direct bereid om die moorden te
plegen. Dreigementen hebben daarbij
niet de voornaamste rol gespeeld".
Voor het eerst kwam bij de getuigen
verklaring van Hans in 't openbaar dat
hij bij Nol advies had ingewonnen over
de beste manier om zijn Amsterdamse
vriendin Coby van der Voort te doden.
„Wij hebben toen gepraat over een
zandzakje in een loden pijp", aldus
Hans. Hij had echter tegen Nol niet ge
zegd dat het was begonnen om zijn ge
wezen vriendin uit de weg te ruimen,
maar dat het ging om „het uitschake
len van een bankloper".
Oude Nol toonde weinig dankbaarheid
voor de voorzichtigheid waarmee Hans
zijn getuigenverklaring over hem afleg
de. Hij protesteerde voortdurend dat de
rechtbank Hans als getuige hoorde:
„Dat u als hooggeleerde rechters zo'n
hyena als getuige wilt horen..."
Mr. Van Zeben: „U heeft helaas er
varing genoeg om te weten dat de offi
cier van Justitie het recht heeft hier
als getuigen voor te brengen wie hij
wil".
Toen het getuigenverhoor van Hans
vervolgens weer begon, protesteerde
Nol opnieuw dat hij, als hardhorende
76-jarige, niets kon horen. Na veel heen-
en-weer gepraat vond de president van
de rechtbank de oplossing dat Oude Nol
bij de getuigen moest gaan zitten, maar
wel aan de andere kant van het getui-
genhekje. „Nu moet u wel rustig blij
ven zitten, anders valt u met stoel en
al van het podium", waarschuwde de
president hem en de parketwachter
vermaanden hem ook telkens: „Ga nu
eerst zitten".
„Zitten", bleek voor Nol echter een
volkomen belast woord. „Ik zit al veer
tien maanden... en onschuldig", riep
hij met de stem van een begaafd hoor
spelacteur. Nerveus spuwde hij wat sap
van zijn pruimtabak voor het getuigen-
hekje op de grond.
Telkens weer herhaalde hij op hoge
toon de eis die hij bij het begin van de
zitting al had laten horen: ..Ik wil die
Engelse vrouw hier als getuige laten
horen".
Daarmee doelde hij op Caroline Gig-
li, met wie Hans van Z. tot zijn arres
tatie heeft samengewoond, maar die de
officier van Justitie uit menselijke
overwegingen niet als getuige heeft op
geroepen.
„Zij kan bewijzen dat ik hier onschul
dig sta'', lichtte Oude Nol zijn verzoek
toe.
President: „Als die niet hier is kan
ik haar ook niet op de getuigenlijst
plaatsen, maar. of u het gelooft of niet,
u krijgt hier alle rechten. Als na de be
handeling van de verklaring die zij bij
de rechter-commissaris heeft afgelegd
nog vragen overblijven kan de recht
bank deze vrouw alsnog als getuige la
ten komen".
„Ik kan me zo toch niet verdedigen,
want ik sta hier en die getuige staat
hier niet", hield Nol vol, met zijn hand
op het getuigenhekje roffelend.
Nog bleef mr. Van Zeben geduldig.
„De rechtbank wil véél voor u doen.
maar kan niet toestaan dat u voortdu
rend in de rede valt".
Het hielp hem allemaal niets. Nol
bleef dwars, ook toen hij 's middags 'n
uurtje verwjiderd was geweest, na het
incident met de microfoon waarmee hij
Hans van Z. te lijf wilde. „U krijgt nu
gelegenheid vragen aan de getuige te
stellen", zei de president toen Oude Nol
weer in de rechtszaal was.
„Wat moet ik die mafketel vragen",
was de prompte reactie. „Zoek het met
die gek maar uit", aldus Oude Nol.
„Als we zo doorgaan zitten we hier
volgend jaar nog", verzuchtte de presi
dent van de rechtbank. „Houdt u nu
toch even uw mond".
Dat kon de man. die drieëndertig
jaar van zijn leven in gevangenissen
heeft doorgebracht echter niet. „Dan
komt mijn rechtsgevoel in opstand",
verklaarde hij plechtig.
Hoewel Oude Nol op een gegeven
ogenblik over hem sprak: „Ik ben toch
niet waanzinnig, zoals de rechter daar",
bleek de president toch bereid in het
kort aan Nol te vertellen wat er tij
dens zijn afwezigheid door de gedag
vaarde getuige Hans van Z. was ver
klaard.
Vragen van de president van de recht
bank daarover wilde Nol echter niet be
antwoorden: „Ik ben onschuldig; ik
wens niets te antwoorden".
Zijn advocaat lukte dat wel: „Is het
waar of niet wat van Z. zegt?"
Een verontwaardigde Oude Nol:
,,'tuurlijk niet dat voel je toch zo",
en opnieuw begon hij zijn bezwaren te
gen de persoon van Hans van Z. op
bloemrijke wijze uiteen te zetten.
Dat ontlokte de president van de
rechtbank zijn allerlaatste waarschu
wing: „Ik meen oprecht dat we u hier
graag deze terechtzitting laten bijwo
nen, maar nu zijn toch alle grenzen
wel bereikt. Mijnheer de raadsman,
wilt u hem dat nog één keer duidelijk
proberen te maken. Dan schors ik de
zitting nu tien minuten".
Toen Oude Nol na die schorsing de
zaal weer binnenkwam deed hij eerst
nog twee keer een uitval naar de getui
genbank waar een rechercheur van po
litie zat die hij niet mag. „Die kale ba
viaan daar...", maar daarna werd hij
rustig.
Daardoor kon de president aan het
einde van de zittingsdag opgelucht ver
zuchten: „Ik hoop, Nol, dat wij morgen
op dezelfde manier kunnen praten als
vanmiddag".
DEN HAAG De Commissie-Ver
dam die minister Veringa (onderwijs)
moet adviseren over de knelpunten in
de medische faculteiten, vindt dat het
propaedeutisch examen dit jaar niet
zwaarder mag zijn dan andere jaren.
Zo spoedig mogelük moet er een exa>-
men komen dat voor alle medische fa
culteiten van ons land geheel of gedeel
telijk gelijk is.
Ook meent de commissie dat de mi
nister met een wetsvoorstel moet ko
men om voortaan per jaar maatregelen
te kunnen treffen. Hij zou dan een klei
ne commissie, die moet worden inge
steld, moeten raadplegen.
Dit staat te lezen in het rapport dat
de Commissie Verdam gisteren aan dr.
Veringa heeft overhandigd. De commis
sie werd eind oktober ingesteld omdat
in alle universiteitssteden meer studen
ten in de medicijnen kwamen dan de
faculteiten konden verwerken. De com
missie heeft vastgesteld dat er in het
hele land maximaal zeventienhonderd
studenten kunnen worden geplaatst. Dat
vergt veel van de wetenschappelijke
staf. Die inspanning acht men echter
verantwoord.
Wel vindt de commissie dat de eer
stejaarsstudenten in de medicijnen geen
extra-uitstel van militaire dienst meer
moet worden verleend. De intrekking
van die voorziening zou, nu het rapport
is gepubliceerd, meteen in moeten
gaan.
Tenslotte bepleit de Commissie-Ver
dam een extra-bedrag op de begrotin
gen van 1970 en later voor extra-perso
neel in de medische faculteiten. Ook
moet de afbouw van de nieuwe klinie
ken van de Vrije Universiteit in Am
sterdam en de katholieke universiteit
in Nijmegen worden versneld. Ten slot
te wordt in het rapport onderstreept dat
de samenwerking tussen de medische
faculteiten en niet-universitaire zieken
huizen (affiliatie) desnoods door een
wettelijke regeling van de grond moet
worden geholpen.
DEN HAAG De financieel-economische sector van het kabinet-De Jong
de ministers Witteveen (Financiën), De Block (Economische Zaken) en
Roolvink (Sociale Zaken) zit in de hoek waar de klappen vallen. Omdat
die sector, zeker in deze tijd. de basis van het kabinet vormt, is het in feite
voor de hele ploeg van premier De Jong geen rozegeur en maneschijn.
Wat nog belangrijker is: De eco-
nomisch-financiële politiek vormt
verreweg het belangrijkste stuk be
leid van het kabinet. Het is er dan
ook in zijn geheel voor verantwoor
delijk, hoe graag in politieke krin
gen de Zwarte Piet ook naar mi
nister Witteveen of naar zijn colle
ga De Block wordt doorgeschoven.
De prijzen stijgen harder dan
werd verwacht. Ze gaan onrustba
rend snel de hoogte in. Die prijs
stijging is voor een deel het gevolg
van omstandigheden, waarop de re
gering geen vat heeft, bijvoorbeeld
de verhoging van de prijzen op de
wereldmarkt.
Het beleid van het kabinet heeft
op andere verhogingen echter wel
yeen grote invloed gehad. We hoe
ven in dit verband maar de BTW
de belasting van de toegevoeg
de waarde te noemen.
Toch moeten we goed beseffen
dat die BTW geen vondst van mi
nister Witteveen of van staatssecre
taris Grapperhaus is. Nederland
moest als lid van de Europese Eco
nomische Gemeenschap dit nieuwe
stelsel van omzetbelasting invoe
ren.
Oud-premier Zijlstra heeft
overigens in de hoedanigheid van
minister van financiën in het laat
ste overgangskabinet beloofd
dat ze op 1 januari van dit jaar zou
ingaan. Dit kabinet heeft de belofte
slechts waargemaakt. Zij het dat
het wel geheel verantwoordelijk is
voor de percentages 4 en 12, die
voor deze belasting worden geheven.
De prijzen staan echter ook nog
als gevolg van andere maatregelen
van het kabinet onder, zoals dat
heet, „opwaartse druk". In de eer
ste plaats de huurverhoging van 4
naar 6 procent. Weliswaar is door
het verschuiven van de datum van
ingang van nieuwjaar naar 1 april
die verhoging, over geheel 1969 ge
zien, nog slechts 4 procent, maar
het neemt niet weg, dat ze hgt le
ven toch een stuk duurder zal ma
ken.
Vervolgens de aangekondigde
verhoging van accijnzen en de we
genbelasting. Deze zouden oor
spronkelijk op 1 januari 1970 wor
den „opgeschroefd", maar het ge
beurt al een half jaar eerder om
dat het kabinet negentig miljoen
gulden voor de versterking van de
NAVO nodig heeft en omdat de
Eerste Kamer het wetsontwerp
huurdersbijdragen geschatte op
brengst zeventig miljoen gulden
verwierp.
Hier treft het kabinet wel schuld.
Minister Den Toom (defensie) heeft
aanvankelijk aan zijn partijgenoot
Witteveen liefst vierhonderd mil
joen gulden gevraagd. De bewaker
van onze schatkist heeft moeten
toelaten dat er voor dit doel toch
nog 225 miljoen is uitgetrokken,
waarvan negentig miljoen op de
begroting van dit jaar.
Waarom, zo hebben wij reeds
meermalen gevraagd, moet Neder
land in de NAVO zo sterk voorop
lopen? We hadden het echt wel wat
zuiniger-aan kunnen doen.
De minister van financiën heeft,
we schreven het gisteren al, teveel
vertrouwd op de welwillendheid
van het parlement, toen hij de op
brengst van het huurderswetje ge
bruikte als dekking in de begroting
voor dit jaar.
Hetzelfde geldt voor de 55 mil
joen gulden, die de schatkist waar
schijnlijk minder zal ontvangen,
omdat de vennootschapsbelasting
niet met terugwerkende kracht tot
1 januari mag ingaan. Het is nog
niet bekend hoe dit nieuwe tekort
moet worden „aangezuiverd".
Terwijl minister De Block dubt
over maatregelen om de prijzen
toch nog enigszins in de hand te
houden de roep om een algeme
ne prijsmaatregel wordt steeds
sterker vraagt zijn collega Wit
teveen zich af wat hij met alle te
genvallers aanmoet. Het onderwijs
vraagt ook al meer dan is voor
zien; de geul bij Rotterdam gaat
125 miljoen extra kosten.
Het kabinet heeft besloten dat
tegenvallers op een begroting, in
dien enigszins mogelijk, moeten
worden goedgemaakt door bezuini
gingen op andere uitgaven van een
departement. Alleen bij „marjeu-
re" tegenvallers kan elders op de
rijksbegroting geld worden gezocht.
Minister Bakker (verkeer en water
staat) is, zo zei hij de vorige week
in de Kamer, al ijverig aan het
schuiven met centjes.
De oppositie hapt graag in deze
onbehaaglijke situatie. Minister De
Block is volgens haar schuldig, om
dat hij te slap is in zijn prijsbeleid;
minister Roolvink omdat hij al
thans nog gisteren te weinig oog
had voor de trekkers van AOW en
AWW. Minister Witteveen fungeert
echter als kop van jut, waarop met
de grootste hartstocht wordt gesla
gen.
Waarom juist de minister van fi
nanciën? Omdat, zo geloven wij, hij
als de „schuldige" wordt gezien
voor wat zich straks gaat afspelen:
De verlaging van de directe en de
verhoging van de indirecte belas
ting.
Deze belastingverlaging is de
achtergrond, waartegen de situatie
van dit moment moet worden be
oordeeld. Dr. Witteveen is op de
tocht komen te staan. Hij krijgt de
wind van voren, van de oppositie.
De socialist drs. Den Uyl noemde
dit belastingverlaging die in fei
te niet een echte verlaging is
onlangs nog een heilige koe van dit
kabinet. Hij vergeet dan echter, dat
bij de kabinetsformatie in 1937 een
afspraak is gemaakt door de frac
tievoorzitters van de toekomstige
regeringspartijen, nog wel op grond
van een plan, dat de anti-revolutio
naire informateur dr. J. Zijlstra
had opgesteld.
Minister Witteveen krijgt ook de
wind van achteren, namelijk uit de
hoek van de partijgenoten van dr.
Zijlstra. Tot vandaag toe houdt mr.
B. W. Biesheuvel er in het blok van
regeringspartijen een eigen beleid
op na. Waarom?
Omdat hij aanstuurt op een chris
ten-democratische unie samen
met KVP en CHU met een pro
gramma dat ook zijn radicale par
tijgenoten moet aanspreken. Hij
wil ze per se behouden, omdat ze,
gegroepeerd rond de Amsterdamse
vrije universiteit, een groot deel
van het jonge intellect in zijn par
tij vormen.
Biesheuvel moet een voorzichti
ge tactiek toepassen, omdat de ra
dicalen straks hun partij met de
socialisten willen laten optrekken.
De belastingplannen zijn dus ook in
dit verband een heet hangijzer.
Voor de VVD op dit moment
partner van de anti's vormen de
belastingplannen een hoeksteen
van het programma.
In deze tegenstelling zou de oor
zaak van een breuk kunnen liggen.
De liberale fractieleider mr. E. H.
Toxopeus heeft twee weken geleden
al van zijn geïrriteerdheid laten blij
ken, toen mr. Biesheuvel tijdens het
debat over de bestedingsbeperking
nog steeds zijn bekende slag om de
arm hield.
DEN HAAG De commandant van
de keizerlijke Ethiopische marine, Is-
kander Desta, een kleinzoon van Haile
Selassie, is gisteravond op Schiphol in
ons land aangekomen.
Tot dit bezoek werd besloten tijdens
het staatsiebezoek van koningin Julia
na, prins Bernhard, prinses Beatrix en
prins Claus aan Ethiopië.
Ernstig gevaar voor een breuk
zit er voorlopig nog niet in, maar
intussen wordt dr. Witteveen wel
r»t de politieke kop van jut ge
maakt. Dut komt ook, doordat hij in
het openbaar te weinig politiek te
genspel geeft.
In het kader van deze politieke
tegenstellingen waarvan het be
lang groter is dan prijsstijgingen of
tekorten op de begroting: het gaat
om de handhaving van dit rege
ringsbeleid in zijn geheel krijgt
onze minister van financiën telkens
de Zwarte Piet toegestoken en
wordt hij afgeschilderd als de poli
tieke boosdoener. Dat is, hoewel hij
ook fouten maakt, ten onrechte.
