Bij vertrek van Smedts
speelden tegenstellingen
binnen redactie mee
25 king size filters f 1.75
PTT beproeft „automatische kassier"
ook in Eindhoven
Verdronken
in badkuip
Ongelukkige
start van,
„Fellowship"
t grootste
Bij Ommen komt
compressorstation voor
aardgastransport ter wereld
i
„NOODTOESTAND IS
NIET ONZE SCHULD"
Rapport breekt
lans voor
Grondbank
Nederlandse fruittelers:
Beroepskraker
verdacht van
wurgmoord
mm--
Met hoofdredacteur verlaten ook dr. L. de Jong
en commissaris Van IS or den Vrij Nederland
„SMET GEWORPE1S"
„JAMMER'-
OISDER TAFEL
BANK WIL HELPEN
BIJ VERSNELDE
AANLEG E 8
4AI
WÉÊÊ.
Zweedse postgiromaat is vrij kostbaar
daarom ook proef met Britse vinding
OOK BA\KE\
Mr. Burger kandidaat
voor presidium van
Europees Parlement
mst**:
x xx x>xxx XvXyxXx x:x:::;:xy:::
DONDERDAG 27 FEBRUARI 1969
ADVERTENTIE
AMSTERDAM De heer Mathieu
Smedts (55) is afgetreden als hoofdre
dacteur van het weekblad Vrij Neder
land, omdat hij meer voelt voor de
schrijvende journalistiek dan voor de
organisatie. Politieke tegenstellingen
spelen evenwel duidelijk op de achter
grond. Direct na zijn aftreden heeft dr.
L. de Jong besloten de banden met het
weekblad te verbreken en is drs. W. van
Norden, directeur van de Paroolpers en
commissaris van de N.V. Weekblad
pers, uitgeefster van het weekblad,
uit de raad van commissarissen getre
den.
De heer Van Norden kan zich niet
verenigen met de wijze waarop de op
volging van de heer Smedts geregeld
wordt. „Ik kan geen mede-verantwoor
delijkheid dragen voor de werkmetho
de, die nu door de raad van commissa
rissen is gevolgd".
Die raad van commissarissen heeft
bekendgemaakt, dat het hoofdredac
teurschap voorlopig zal worden waar
genomen door de heer Rinus Ferdinan-
dusse (37), reeds vijf jaar lang adjunct
hoofdredacteur.
De heer De Jong verklaarde over
het verbreken van de banden:
„Ik heb sinds 1948 in Vrij Nederland
onder verantwoordelijkheid van drie
hoofdredacteuren (Henk van Randwijk,
Johan Winkler en Mathieu Smedts) in
volledige vrijheid mijn kijk kunnen ge
ven op internationale vraagstukken. On
ze verhouding was er een, welke op on
derling vertrouwen gebaseerd was".
Dat redacteuren van Vrij Neder
land in de afgelopen jaren in het blad
in toenemende mate opinies vertolk
ten, welke fundamenteel van de mijne
afweken, was voor mij als regelmatig
medewerker aanvaardbaar, zolang ik
de standpunten, welke Mathieu Smedts
als hoofdredacteur in internationale
vraagstukken innam, kon onderschrij
ven. Nu Smedts zich genoopt heeft ge
zien zijn taak neer te leggen, zie ik
geen basis meer voor een harmonische
samenwerking. Vandaar dat ik met
groot leedwezen besloten heb de publi-
katies van mijn weekoverzicht in Vrij
Nederland te staken".
Voor dr. De Jong was met deze ver
klaring de kous af. „Ik heb deze formu
lering zorgvuldig overwogen; ik heb
daar niets meer aan toe te voegen",
zei hij gistermiddag.
De man, die het hoofdredacteurschap
waarneemt, Rinus Ferdinandusse, vindt
dat dr. De Jong en drs. Van Norden
„een schandalige smet" op het afscheid
van de heer Smedts werpen. „We zijn
met Smedts ernorm goed uit elkaar ge
gaan. Vorig jaar hadden wij een con
flict, dat goed is geheeld".
Ferdinandusse doelde hierbij op een
conflict dat vorig jaar ontstond toen de
hoofdredacteur op de voorpagina zijn
excuus aanbood aan de directie van
Het Parool over een artikel van een van
de redacteuren van Vrij Nederland. Ze
ven redacteuren vroegen hierop hun ont
slag. Hoewel het conflict niet werd uit
gevochten, deden beide partijen conces
sies om een verdere samenwerking niet
onmogelijk te maken.
Ferdinandusse: „Smedts heeft met
zijn vertrek gewacht tot alles voorbij
was. Ik vind het schandalig wat Lou
de Jong en de heer Van Norden heb
ben gedaan. Ik ken de bezwaren niet
die Van Norden tegen mij heeft en De
Jong gaat, voorzover ik het heb be
grepen, om politieke redenen weg.
Maar zeker De Jong had kunnen wach
ten met zijn vertrek of had vorig jaar
al veel eerder weg kunnen gaan".
De heer Smedts betreurde het dat
dr. De Jong, die hij persoonlijk over
ORANJEWOUD De twintigjarige
mejuffrouw M. H. Groenendijk uit
Edam is in een restaurant in Oranje
woud dood in de badkuip gevonden.
Het meisje werkte in het restaurant
als dienstbode. Kunstmatige ademha
ling baatte niet meer. Op het stoffelijk
overschot is sectie verricht, maar de
doodsoorzaak kon niet worden vastge
steld. De recherche stelt een onderzoek
in.
SCHIPHOL De eerste F-28 Fel
lowship die door Fokker is overgedra
gen. heeft een ongeluk gehad.
Het toestel raakte bij een start op de
luchthaven van de Duitse stad Hanno
ver met de rechtervleugel de baan. Dit
gebeurde op volle snelheid, toen het
vliegtuig zich juist van de baan had
losgemaakt. De vlieger zag kans het
toestel recht te krijgen en start af te
breken. Hij maakte een noodlanding in
het gras naast de baan.
Van de tien inzittenden werd niemand
gewond. De Fellowship is beschadigd.
Het toestel was maandag door de
Duitse luchtvaartmaatschappij L.T.U.
overgenomen, enkele uren nadat de
Rijksluchtvaartdienst het bewijs van
luchtvaardigheid voor de Fellowship
had uitgereikt. Het ongeluk gebeurde
dinsdagavond aan het begin van een
vlucht voor relaties van de L.T.U.
Deskundigen van Fokker en van de
Rijksluchtvaartdienst zijn gisteren in
Hannover met een onderzoek begonnen.
DR. L. DE JONG
geen basis meer
zijn ontslagneming had ingelicht, zo
snel is geweest met zijn vertrek. „Ik
had liever gezien dat hij wat gewacht
had. Ik vind het overigens bijzonder
jammer dat hij gaat. Ik blijf tenslotte
als medewerker aan het blad verbon
den".
„Over Van Nordens vertrek heb ik
nog niets vernomen. Daar kan ik ook
niets over zeggen. Ik moet wel toe
geven dat deze ontwikkeling het voor
mij nog moeilijker maakt. Ik heb an
derhalf jaar gebroed op mijn vertrek.
De hele organisatorische toestand die
je als hoofdredacteur te behandelen
hebt. zat al enige tijd niet goed meer".
„Het conflict met de redactie van
vorig jaar maakte aftreden toen onmo
gelijk. Nu is er geen sprake meer van
conflict en nu kan ik dus mijn organi
satorische taak neerleggen om weer te
rug te keren naar de schrijvende jour
nalistiek. Ik weet zeker, dat ik daar
weer ruimschoots de gelegenheid voor
krijg. Ik blijf geen lid van de redactie,
omdat ik niet als oud-hoofdredacteur
naast mijn opvolger wil zitten".
Of Vrij Nederland in de toekomst
gaat veranderen wist de heer Smedts
niet. „Niemand weet precies wat er
gaat gebeuren".
Rinus Ferdinandusse schijnt het wel
te weten. Hij verklaarde: „Vrij Neder
land zal blijven wat het is. Misschien
verandert het over een paar jaar een
beetje, maar dat is onder Smedts ook
gebeurd".
In een uitgebreide verklaring in
Vrij Nederland wordt hardnekkig ge
probeerd alle politieke conflicten uit
het verleden tussen Smedts en zijn
redacteuren onder tafel te werken.
Veelal waren de buitenlandse over
zichten van dr. De Jong, waarin de
Amerikaanse interventie in Vietnam
werd verdedigd, aanleiding tot de on
enigheid. In het algemeen vonden om
gekeerd de drie vertrekkende heren
drs. Van Norden, dr. De Jong en Ma
thieu Smedts de koers van de jonge
redacteuren te links en te ongenuan
ceerd.
OMMEN In de landelyke omgeving van Ommen z(jn tientallen mensen in de
weer met het leggen van mammoetbuizen, het optrekken van gebouwen en het
plaatsen van installaties. Op deze plek verrijst het grootste compressorstation
voor aardgastransport in de wereld. Dit jaar komt het eerste gedeelte klaar van
het station, dat door de Nederlandse Gasunie wordt gebouwd.
Door het groeiend aardgasverbruik
ziet de Gasunie zich gedwongen de
transportcapaciteit te vergroten. Ge
kozen kop worden voor een uitbreiding
van het leidingnet, of de bouw van
compressorstations. Tot hett laatste
werd beslotten.
Dit jaar komt de eerste fase van het
station in Ommen gereed, met een ca
paciteit van 60.000 pk. In 1970 volgt het
tweede gedeelte met eenzelfde vermo
gen. Het station is in aanbouw op een
terrein van 37 hectare. In Ravenstein
(Noord-Brabant), de Wieringermeer en
Oldeboorn in Friesland komen ook van
dergelijke stations.
De gasturbine in het station te Om
men heeft als generator een vliegtuig-
straalmotor. De compressor wordt ge
bouwd door Gascomij N.V. en gebouwd
in de fabriek van Stork in Hengelo, die
de opdracht kreeg voor negen gastur
bine-compressoren. Het zijn de grootste
die ooit werden gebouwd.
ENSCHEDE De Algemene Bank
Nederland is bereid een extra versnel
ling van de aanleg van het gedeelte
Holten - Bornerbroek van de Europa-
weg 8 (de Holland - Twenteroute) te
betalen. De aanleg van dit gedeelte
van deze voor Twente vitale verkeers
weg kost veertig miljoen gulden.
In een gesprek met de werkgroep
E-8 had minister Bakker (Verkeer en
Waterstaat) gezegd dat, als er een ex
tra financiering zou komen, de weg
tot Bornerbroek in 1973 gereed kon ko
men. De voorzitter van de werkgroep,
jhr. mr. L. M. E. von Fisenne, burge
meester van Hengelo, nam daarop con
tact op met de Algemene Bank Neder
land.
Alleen het probleem van de rente
moet nog worden opgelost. De heer
Von Fisenne is van oordeel, dat het
Rijk die .moet betalen.
DEN HAAG Een werkgroep van
het Landbouwschap pleit in een giste
ren verschenen rapport „Nieuwe finan-
cieringsvormen voor landbouwgronden"
voor de oprichting van een grondbank.
Deze bank kan, volgens het rapport,
goede dienstsn bewijzen bij de financie
ring van landbouwgrond voor levens
vatbare bedrijven. De werkgroep
spreekt zich verder uit voor erfpacht
in plaats van pachtovereenkomsten.
De werkgroep constateert dat meer
dan voldoende landbouwgrond in pro-
duktie is, maar dat de afzonderlijke
landbouwbedrijven te kort aan grond
en arbeidskrachten hebben. In de ko
mende tien a vijftien jaar zal tenmin
ste de helft van het huidige aantal boe
ren tot beëindiging van hun bedrijf
moeten besluiten. Dat betekent dat
veel (dure) grond vrijkomt voor de
overblijvende bedrijven. Er moet dan
ook dringend worden gezocht naar een
uitbreiding van de financieringsmoge
lijkheden. Een grondbank is, volgens
de werkgroep, de oplossing voor dit
probleem.
De grondbank zelf zal moeten worden
betaald door de plaatsing van aande
len. Een notering op de beurs acht de
werkgroep in de experimentele fase
niet verstandig. De werkgroep ver
wacht dat de grondbank per jaar on
geveer voor 20 miljoen gulden aan
aan- en verkopen zou kunnen regelen.
Tot 1985 zal in verband met de hoe
veelheid aardgas die dan getranspor
teerd moet worden ongeveer zestig
miljard kubieke meter per jaar - nog
een drietal leidingen van het gasveld in
Groningen naar het zuiden moeten
worden gelegd. Daarnaast zal in 1973
in Friesland worden begonnen met het
verdubbelen van de leiding. Met de
bouw van het compressorstation en het
transportnet zal een bedrag van twee
miljard gulden zijn gemoeid. Een groot
deel van de orders voor dit gigantische
werk wordt geplaatst bij de Nederlandse
industrie.
Tegen 1975 zal de te transporteren
hoeveelheid gas tot een piek van on
geveer 250 miljoen kubieke meter per
dag zijn opgelopen. Om dit transport
te kunnen opvangen zullen in Ommen
tussen 1970 en 1975 nog twee gedeelten
met elk vijf machines bijgebouwd wor
den, waardoor het vermogen van de
installatie zal oplopen tot 300.000 pk.
Dit is ruim tien maal zoveel als het
vermogen waarover de tanker Melania
beschikt.
Het station in Ommen wordt volledig
geautomatiseerd, zodat het eventueel
zonder bediening kan werken. Voor het
onderhoud zullen er 25 mensen worden
ingeschakeld.
;W:
de zachtste
wilt
X;
DEN HAAG De P.T.T. begint opnieuw met proeven
met de postgiromaat, ofwel de automatische kassier. Voor
lopig komt er niets van het plan, enkele tientallen van die
apparaten in het land in gebruik te nemen. Sinds mei van
het vorige jaar worden in Amsterdam proeven genomen
met een postgiromaat van Zweedse makelij. In april zal
in het postkantoor in Eindhoven een proef beginnen met
een Engelse uitbetalingsautomaat voor girocheques.
Voorlopig zullen aan de nieuwe proef ongeveer duizend
rekeninghouders uit Eindhoven meedoen. Net als in Amster
dam, zal ook het nieuwe apparaat dag en nacht voor de ge
bruikers toegankelijk zyn. De Engelse automaat werkt ech
ter anders dan de Zweedse.
Op 28 mei stelde de directeur-generaal
van de PTT, de heer H. Reinoud, de
eerste postgiromaat aan de gevel van
het postkantoor aan de Nieuwe Zijds
Voorburgwal in gebruik. Ook daar doen
duizend rekeninghouders mee. Na enke
le „beveiligde" handelingen kunnen zij
per keer bedragen tot maximaal vijf
honderd gulden uit de automaat halen.
„Als de proef over een paar maanden
geslaagd mag heten", deelde de heer
Reinoud ons toen mee, „gaan wij in
het land enkele tientallen van die auto
maten in gebruik nemen. Maar eerst
gaan wij eens goed over de prijs on
derhandelen".
Die onderhandelingen hebben langer
geduurd dan de bedoeling was en heb
ben kennelijk niet tot resultaat geleid.
De heer Reinoud liet in mei al door
schemeren, dat hij een prijs van vijftig
duizend gulden voor één automatische
kassier „fiks aan de hoge kant" vond.
Voor de nieuwe proeven in Eindhoven
is één Engelse automaat aangeschaft.
Die is volgens de PTT minder duur dan
de Zweedse. De proef in Amsterdam
met de Zweedse automaat gaat intus
sen gwoon door. Of die proef tot nu toe
als mislukt moet worden beschouwd,
kon de PTT ons niet zeggen
Intussen zijn de Algemene Bank Ne
derland, de Nederlandse Middenstands-
bank en de Amro Bank gezamenlijk
sinds oktober ook bezig met dezelfde
proefnemingen. Zij hebben drie Zweed
se automaten in gebruik genomen, één
voor de ABN in Amsterdam, één voor
de NMB in Hilversum en de laatste
voor de Amro Bank in Dordrecht.
Ook die proef gaat nog door, zij het
op bescheidener schaal. Bij elkaar zijn
er niet meer dan vijfhonderd klanten
bij betrokken. Mede op grond van de
hoge prijs van de automaten, zijn nog
geen besluiten genomen.
Dit is de automatische kassier"
van Zweedse makelij, zoals die wordt
beproefd door de PTT, en drie grote
bankinstellingen. De PTT gaat nu
proeven nbmen met een soortgelijke
Engelse automaat die minder kost
baar is.
PARIJS De Nederlander mr. J. A.
\V. Burger (65) is kandidaat gesteld
voor het voorzitterschap van het Euro
pese Parlement. De kandidatuur van
het Eerste-Kamerlid voor de PvdA
wordt gesteund door alle socialisten in
dit parlement.
De huidige voorzitter, de Fransman
Alain Poher, is president geworden van
de Franse senaat en legt daarom op 10
maart zijn Europese functie neer.
Daarbij is de N.F.O. niet alleen. De
samenwerking die is gegroeid met de
drie centrale landbouworganisaties,
blijkt nu van groot nut te zijn. Bij de
standsorganisaties en het Landbouw
schap is een vanzelfsprekende bereid
heid om aan de noden van de fruittelers
veel aandacht te geven en te pogen in
algemene en in individuele gevallen tot
verbeteringen en tegemoetkomingen te
geraken.
De samenwerking is zelfs zodanig, dat
de N.F.O. heeft overwogen samen met
de centrale landbouworganisaties een
buitengewone vergadering te houden.
Zij heeft daarvan echter toch afgezien.
Wij kunnen met een gerust hart zeg
gen, aldus ir. Staf, dat wij geen enkele
verantwoordelijkheid dragen voor de
hachelijke toestand, waarin we zijn ge
raakt. Wij hebben de teelt niet uitge
breid. Integendeel wij hebben om een
rooi-premie gevraagd. Er komt nu bij
sommigen een gevoel van opstandig
heid en er is al over demonstreren ge
sproken. Wij moeten ons zeker laten
horen en duidelijk onze verlangens naar
voren brengen, aldus ir. Staf. Met de
monstraties komen wij echter niet ver
der, al zou het alleen al zijn omdat de
monstreren een mode is geworden.
Met grote nadruk stelde ir. Staf, dat
het juist nu zaak is zijn organisatie
trouw te blijven. Daarnaast zal men ver
trouwen in het vak moeten behouden.
Dat kan ook. in Nederland blijft fruit
teelt mogelijk. Het is nu moeilijk, aldus
ir. Staf. De EEG-maakt het ons extra
moeilijk. Er zijn meer tegenvallers,
maar wij kunnen zelf toch wat. Wij zul
len open moeten staan voor alle moge
lijkheden om aan de technische en be
drijfseconomische eisen van morgen te
kunnen voldoen. Wij zullen nu misschi
tijdelijk hier en daar een noodverband
moeten aanleggen, maar wij zullen de
toekomst positief moeten willen ingaan.
In de vergadering is een resolutie
aangenomen, waarin wordt gezegd, dat
de noodtoestand die op het ogenblik in
de fruitteelt in Nederland heerst, niet
een gevolg is van uitbreiding van de
fruitproduktic maar van onverantwoor
de en door de overheid gesteunde en ge
stimuleerde uitbreiding van de produk-
tie van appelen en peren, en daarnaast
van perziken en druiven in Frankryk en
Italië.
De fruittelers in Nederland, aldus de
resolutie, zijn bereid en in staat te con
curreren met producenten van appelen
en peren in andere EEG-landen, mits
er geen concurrentievervalsende maat
regelen bestaan, zoals thans in landen
als Frankrijk en Italië het geval is.
De Nederlandse fruittelers, aldus de
resolutie, eisen het recht op een renda
bel bedrijf op te bouwen bij gelijke con
currentievoorwaarden met fruittelers
in andere EEG-landen. Zij rekenen daar
bij op toenemende medewerking van de
overheid, die wel allerlei voorzieningen
treft voor de vestiging van industrieën
en voor loontrekkenden.
Kan een en ander niet worden gereali
seerd, aldus de resolutie, dan dreigt de
Nederlandse fruitteelt, waarin honder
den miljoenen guldens zijn geïnvesteerd,
en waarin duizenden gezinnen hun be
staan vinden, ten onder te gaan.
De resolutie zal aan de minister van
Lanbouw en Visserij en van Financiën
worden toegezonden.
HAARLEM De Haarlemse politie
zoekt de dertigjarige beroepsinbreker
G. K„ die wordt verdacht van de wurg
moord op de bejaarde Amsterdammer
H. P. Sandbergen. De man werd donder
dag gevonden in een bouwkeet in he
centrum van Haarlem. K., die me
proefverlof was uit de psychiatrische
richting in Avereest, staat als zee
agressief bekend. Hij is woensdagavoi.
19 februari gezien in gezelschap van h
slachtoffer. K. is sindsdien spoorloo
De politie vermoedt dat hij ergens is on
dergedoken. Hij heeft in de onderwerei
nogal wat relaties.
