Onderzoek naar de
vrijwillige dood
Nooduitgang van het leven
„Lineaire versneller" tegen
kwaadaardige gezwellen
Weer poging om
schat te bergen
van „Grosvenor"
SCHEUREN
IN HET
RODE BLOK (1)
VIERDE BIJENKORF
Röntgenstralen van 8 min. e. volt
Meer vakantie
reizen naar
buitenland
Schip zonk 186 jaar geleden
Labiel
Laatste appèl
Sprookjes
Motie-Van der Ploeg
over plan-Mansholt
woenndag in stemming
In 4 jaar in Praag
178 executies
Ontwikkeling
Vorderingen
Successen
Gestrand
Zand
Luns: Paus prees
Nederlandse trouw
aan r.-k. oppergezag
VRIJDAG 21 MAART 1969
OEGSTGEEST Elke dug maken over de hele wereld, zover dat althans
wordt geregistreerd, duizend mensen een einde aan hun leven. In Ne
derland kiezen dagelijks twee tot drie mensen vrijwillig de dood: duizend per
jaar. Ook dit cijfer is aan de lage kant, want het betreft slechts de als zodanig
herkenbare gevallen van zelfmoord. Het aantal zelfmoordpogingen dat niet
tot resultaat leidt, wordt voor ons land geschat op vijftien tot dertig per dag.
ZELFMOORD is nog steeds omgeven
met een zeer zwaar taboe. In Enge
land is een poging tot zelfmoord nog al
tijd strafbaar voor de wet; voor rooms-
katholieken geldt nog steeds dat de zelf
moordenaar niet in gewijde aarde99 kan
worden begravenal wordt deze wel in
Nederland niet meer toegepast.
Drie Nederlandse hoogleraren zullen een jaar lang het
verschijnsel zelfmoord in Nederland wetenschappelijk on
derzoeken. Voor het eerst in de geschiedenis van de we
tenschap zal het onderzoek naar zelfmoord worden ge
koppeld aan een onderzoek naar de zelfmoord-poging.
Het onderzoek zal worden geleid door prof. dr. N.
Speijer (62). sinds mei 1966 in Leiden hoogleraar in de
sociale psychiatrie. Het onderzoek is vrij breed opgezet,
want de twee andere hoogleraren zijn: prof. dr. Trim
bos. hoogleraar in de psycho-hygiëne en prof. dr. Kruyt.
socioloog.
Prof. Speijer heeft het grootste deel van zijn weten
schappelijke leven aan het verschijnsel zelfmoord gewijd:
In 1935 promoveerde hij als zenuwarts op een proef
schrift over zelfmoord. Met onderbreking van enkele
jaren Duitse gevangenschap, werkte hij dertien jaar in
psychiatrische inrichtingen. Van 1950 tot 1967 was hij
hoofd van de afdeling geestelijke volksgezondheid in
Den Haag.
Heeft zelfmoord altijd te maken
met een ziekteverschijnsel?
..Drie procent van de zelfmoorden
geschiedt na rijpe overweging. On
geveer zestien procent van de zelfmoor
denaars is ziek".
„Verreweg de meest zelfmoorde
naars zijn niet geestelijk abnormaal,
zij bevinden zich in een labiele toe
stand".
Stijgt het aantal zelfmoorden in
Nederland?
„In verhouding met de stijging van
de bevolking niet. In vergelijking met
andere landen zijn onze cijfers gun
stig".
Acht u zelfmoord een onzedelijke
daad?
..Dat is mijn vakgebied niet. Als
mens kan ik me voorstellen dat er men
sen zijn die zich niet geroepen voelen
in te grijpen als zij met een bepaalde
zelfmoord worden geconfronteerd: als
medicus is het mijn taak in een derge
lijke situatie in te grijpen".
Denken veel mensen over de moge
lijkheid van zelfmoord?
„Bijna iedere mens overweegt in zijn
leven eens of meer de mogelijkheid
van zelfmoord. Zelfmoord is de nood
uitgang van het leven. Doorgaans komt
de Dood bij de mens, maar de mens
kan ook zelf de deur naar de Dood
openen".
„In ruwe verdeling zijn er drie groe
pen: een kleine groep opent de deur
met een bepaald doel, bijvoorbeeld de
vereniging met een gestorvene; een
andere kleine groep acht het eigen le
ven nog wel aanvaardbaar, maar vindt
het leven als zodanig niet meer van
waarde. De grote meerderheid acht het
persoonlijke leven ondraaglijk gewor
den; voor hen is zelfmoord letterlijk de
nooduitgang"
Wil een zelfmoordenaar altijd de
dood?
„Neen en dat geldt ook voor vele van
de niet-geslaagde pogingen".
„De meeste zelfmoordenaars zien de
andere mogelijkheden om uit de im
passe te komen niet meer. Hun zelf
moordpoging is als het ware een laat
ste appèl op de samenleving".
Kan zelfmoord bestreden worden?
Zelfmoordenaars hebben doorgaans te
voren signalen uitgezonden die niet
werden opgevangen of begrepen. Men
mag niet zeggen: „Wie over zelfmoord
praat, doet het niet", want tachtig pro
cent heeft er voor de daad over gespro
ken.
Ook moeten de sprookjes de wereld
uit, dat zelfmoord erfelijk zou zijn of
dat zelfmoord een uiting van krankzin
nigheid zou zijn".
..Tijdens ons onderzoek zullen we na-
Prof. dr. N. Speijer bestudeert
al meer dan 30 jaar 't verschijn
sel zelfmoord. In het komende jaar
zal hij een breed opgezet onderzoek
naar de zelfmoord en de zelfmoord
poging in Nederland leiden.
gaan of er voldoende deskundige en
tijdige hulp bereikbaar is voor mensen
die menen, dat zelfmoord de enige op
lossing is".
Is zelfmoord besmettelijk?
Gedetailleerde beschrijvingen over
zelfmoorden kunnen aanmoedigend wer
ken, maar goede voorlichting kan voor
al de menser. attent maken op de nood
signalen uit hun omgeving".
DEN HAAG De PvdA-afgevaardig-
de S. van der Ploeg heeft gisteren in
de Tweede Kamer een motie ingediend
waarin de rgering wordt gevraagd voor
1 juni de Kamer een nota voor te leg
gen waarin haar opvattingen over het
plan Mansholt zijn vervat.
Volgens de motie, die mede door een
afgevaardigde van D'66 drs. Dijk«*ra
is ondertekend, is het gewenst dat de
regering op korte termijn haar mening
geeft over de agrarische, sociale, eco
nomische en financiële onderdelen van
het plan.
Minister Lardinois meende de Kamer
zo veel als mogelijk tegemoet te ko
men door toe te zeggen dat bij de be
groting 1970 een aparte nota zal worden
gevoegd, die tezelfdertijd als de begro
ting of eventueel eerder in de Kamer
kan worden besproken.
Het is uiteraard mogelijk om tegen
juni een stuk te produceren, doch dit
zal de Kamer nauwelijks kunnen be
vredigen, zo verklaarde hij.
Woordvoerders van de regeringspar
tijen, de Boerenpartij-groep Harmsen
en de SGP hadden zich tegen de motie
Van der Ploeg uitgesproken, die woens
dag in stemming komt.
De Tweede Kamer heeft zonder hoof
delijke stemming het verdrag dat het
stationeren van kernwapens in de ruim
te verbiedt en volgens hetwelk hemel
lichamen uitsluitend voor vreedzame
doeleinden mogen worden gebruikt,
zonder hoofdelijke stemming goedge
keurd.
Het verdrag, dat op 27 januari in
Londen, Moskou en Washington tot
stand is gekomen, is in oktober 1967 in
werking getreden.
PRAAG De Tsjechoslowaakse
„bond van strijders voor de vrede"
heeft laten weten, dat er tussen 1948 en
1952 178 mensen in Tsjecho-Slowakije
zijn terechtgesteld. De bond heeft dit
feit aangegrepen om er bij de regering
in Praag op aan te dringen, de dood
straf voor politieke vergrijpen af te
schaffen.
Kan zelfmoord een spontane daad
zijn?
„Niemand pleegt zo-maar zelfmoord;
het is altijd het resultaat van een ont
wikkeling. De ontwikkeling kan natuur
lijk van kortere duur zijn, naarmate
de gebeurtenis die een mens treft, ern
stiger is".
„Iedere mens heeft een vermogen
om lasten te dragen. Dat vermogen
neemt toe naarmate de mens meer
krijgt te dragen. Wie zeer weinig lasten
te dragen heeft gekregen in zijn leven,
zal een vrij geringe draagkracht heb
ben".
AMSTERDAM (A.N.P.> Onlangs is in het Nederlands Kanker Instituut te
Amsterdam een nieuw zeer modern, stralenapparaat, de „lineaire versnel
ler". in werking gesteld. Dit toestel heeft belangrijke voordelen boven de tot nu
toe aanwezige apparatuur voor de behandeling van patiënten, lijdende aan
kwaadaardige gezwellen. De „lineaire versneller" levert röntgenstraling tot een
energie van 8 miljoen e. volt. De opbrengst per tijdseenheid is zo groot, dat de
bestralingstijden slechts zeer kort behoeven te zijn, waardoor een groter aantal
patiënten per dag behandeld kan worden. De betekenis van deze apparatuur
voor de patiënt ligt in de mogelijkheid om diep gelegen gezwellen een hogere
dosis bestraling te geven zonder daarmee de gezonde weefsels ernstig te kwet
sen.
De contractie van „de lineaire ver
sneller" is zodanig, dat de richting van
de stralingsbundel met grote precisie
kan worden bepaald. Het focus kan 360
graden rondom de patiënt worden be
wogen. Er bestaat ook de mogelijkheid
tot het uitvoeren van een rotatie-bestra
ling, waar bij het focus tijdens de be
straling een boog rond de patiënt be
schrijft. Op 1 meter van het focus heeft
de bundel röntgenstraling een doorsne
de van 30 cm, zodat ook grote velden
ineens bestraald kunnen worden. De
„lineaire versneller" heeft met de nood
zakelijke verbouwingen en controle-ap-
paratuur, bijna f 1 miljoen gekost.
Tot voor tien a vijftien jaar was men
voor de uitwendige bestraling meestal
aangewezen op apparatuur, die röntgen
straling van 200.000 tot 300.000 volt le
verde. Vorderingen in fysica en tech
niek hebben het mogelijk gemaakt het
radio-actieve element cobalt-60 te ge
bruiken, dat gamma-straling van ca 1
min volt levert. Deze zg. ..megavolt
röntgenstraling" heeft verscheidene
voordelen boven de vroeger gebruikte
apparatuur. Het grotere doordringings
vermogen maakt, dat een hoger per
centage van de ingestraalde energie in
de diep gelegen haard wordt geabsor
beerd. De grote energie heeft ook tot
gevolg, dat bij passage door de opper
vlakkige lagen (meestal de huid) slechts
weinig energie wordt opgenomen, zo
dat deze minder beschadigd worden.
Voorts absorbeert het botweefsel deze
straling relatief minder dan röntgen
straling met lagere energie. Dit is voor
al van belang voor de bestraling van
haarden, die achter beenweefsel liggen
(bijv. in het bekken en de schedel).
Tenslotte wordt megavolt röntgenstra
ling door de patiënten met minder be
zwaar verdragen en kunnen grotere de
len van het lichaam tegelijk worden
bestraald. In Nederland zijn reeds ver
scheidene van dergelijke apparaten. Zo
bevindt zich In Deventer een Van der
Graaff-generator van 2 min volt, in
Rotterdam en Utrecht lineaire versnel
lers van 6 min volt en staan in Den
Haag en Rotterdam twee betatrons.
In de lineaire versneller worden de
elektronen versneld in een golfpijp,
waarbij als versnellingsmiddel gebruikt
wordt gemaakt van een radargolf. Be
halve de zeer energierijke röntgenstra
ling kan ook gebruik worden gemaakt
van de tot 11 milj. e.volt versnelde
elektronen.
Niet alle soorten en lokalisaties van
gezwellen zijn even geschikt om be
straald te worden. Vaak worden alle
kwaadaardige gezwellen, als kanker,
over één kam geschoten en als onge
neeslijk opgevat. Van de kant van de
artsen is er op gewezen, dat het be
ter is over ge/.wclsziekten te spreken.
Er zijn nl. talrijke soorten gezwel
len die. ook naar de plaats waar ze
optreden, grote verschillen in gedrag
vertonen. Zo zijn er die een vrijwel
goedaardig beloop hebben, naast an
dere die zeer kwaadaardig zijn in
korte tijd de dood veroorzaken. Een
ander onderscheid tussen gezwellen
is, dat sommige zich nooit uitzaaien,
terwijl andere dit al zeer spoedig
doen. Zo min als men een infectie
ziekte als een neusverkoudheid op de
delfde lijn plaatst als cholera of
lepra, kan men dit doen voor de ver
scheidene gezwelziekten.
De verschillende eigenschappen van
de gezwellen komen ook tot uitdrukking
door de wijze, waarop deze reageren
op bestraling. Voor elk type gezwel en
voor elke lokalisatie moet daarom wor
den nagegaan welke behandeling, het
zij met straling, hetzij met chemische
middelen of een combinatie van beide,
de beste kansen op genezing geeft. Dit
geschiedt het best in kankerbehande
lingsinstituten.
Voor de bestralingsbehandeling geldt
bovendien, dat steeds gezocht moet wor
den naar het beste schema en de beste
dosering, die voor elk geval nodig zijn.
Op proefondervindelijke manier zijn ve
le gegevens verzameld over de wijze
waarop gezwellen de groeikracht ver
liezen en tegelijkertijd gezonde weef
sels zo min mogelijk worden bescha
digd. Experimenteel wordt in de radio
biologie, de wetenschap die de invloed
van de straling op levend weefsel on
derzoekt, nagegaan hoe de effecten tot
stand komen. Hierbij maakt men ge
bruik van de mogelijkheid om dierlijke
en menselijke cellen te kweken en de
invloed van bestraling hierop na te
gaan.
Thans zijn met de ter beschikking
staande technieken opmerkelijke succes
sen geboekt. De kansen op genezing
zijn uiteraard het grootst bij die ge
vallen, waarin het gezwel zich nog in
het eerste stadium van uitbreiding be
vindt. Voor huidkankers hebben de pa
tiënten dan zelfs tot 95 pet of meer
kans op genezing, voor baarmoeder en
strottenhoofdkankers tot 60 a 80 pet en
voor gezwellen in de mondholte tot
meer dan 50 pet. Andere soorten en
lokalisaties van gezwellen hebben min
der kans op genezing, doch ook hier
worden vorderingen gemaakt. Mede
door de komst van de megavolt-thera-
pie zijn grote winsten geboekt bij de
behandeling van de ziekte van Hodgkin,
een kwaadaardige lymfklier-aandoening
Het ziet er naar uit dat thans 60 70
pet van de eerste stadia kunnen wor
den genezen van deze vroeger altijd do
delijke ziekte.
SCHIPHOL Dc belangstel-
iing voor vakantiereizen naar
het buitenland is nog groter dan
werd verwacht. Oorzaak: de
slechte zomer van 1968. Aldus
Irs. D. J. Engelen, adjunct-direc-
eur toeristische ledenservice van
Ie ANWB, tijdens een op Schip-
iol gehouden persconferentie
vaar mededelingen werden ge
daan over de activiteiten van de
vNWB ten aanzien van door deze
ïstelling georganiseerde reizei
n excursies.
Dit jaar zal dc bclang.stcllin,
oor vakantie in het binnenlanc.
leiner zijn dan in 1968. welk
lar gekenmerkt werd door een
'echte zomer. Daaraan kan he
ijgende prijspeil worden toege
oegd. maar dit feit mag toe
ok niet weer overtrokken wo-
en. aldus drs. Engelen.
De reizen naar Spanje zijn oo!
Jit jaar weer favoriet. Noord-
Afrika en met name Tunesië, als
mede Rhodos, komen b(j de va
kantieganger steeds meer in trek.
V
PORT ST. JOHNS Nog altijd
worden regelmatig pogingen
ondernomen om de legendarische
schat van de Grosvenor te bergen.
Het is inmiddels 186 jaar geleden
dat dit Britse schip aan de grond
liep voor de „Wilde Kust" van
Zuid-Afrika.
Op het ogenblik zijn drie Duit
sers bezig het schip te bereiken, dat
op een Zeiltocht van Ceylon naar
Engeland verging.
Er zijn veel pogingen gedaan het
wrak te zoeken maar deze zijn al
le evenals het schip gestrand
op de huizenhoge golven. Dezelfde
watermassa's die de Grosvenor op
een stormachtige nacht in 1782 op
de rotsen van dit woeste kustgedeel-
te sloegen.
De tegenwoordige gelukzoekers lij
ken weinig afgeschrikt door het fa
len van hun voorgangers. Zij blij
ven komen, aangetrokken door het
onbekende fortuin dat zo geloven
zij op 36 meter diepte door de
woeste Indische Oceaan wordt vast
gehouden.
De eerste keer dat werd gepro
beerd de schat te vinden was pas in
1896. Een Schot Alexander Lind
say, bracht flink wat dynamiet tot
ontploffing in het gebied waar de
Grosvenor moest liggen. Hij ge
bruikte daarbij een kaart die was
getekend door een van de weinige
overlevenden van de schipbreuk.
Zijn wel wat woeste manier van zoe
ken leverde hem echter 'n deel van
de schat op. De zee gaf duizend gou
den munten, twee kanonnen en en
kele kanonskogels prijs. Deze oogst
ontmoedigde Lindsy. die na zijn
rigoureus optreden wel wat meer
welvaart had verwacht. Zijn vondst
was echter groot genoeg om een
lokaas te vormen voor de genera
ties gelukzoekers na hem.
In 1905 stelde een maatschappij
uit Johannesburg de ligging van het
wrak voor het eerst nauwkeurig
vast. Haar duikers troffen de Gros
venor aan op zestig meter uit de
kust. Op een donkere plek zat het
wrak klem tussen twee rotsen en
was bedekt met zand. Dit zand bleek
een vrijwel onoverwinnelijke barriè
re. Even snel als de duikers het weg
spoten, werd het door het sterke ge
tij weer teruggespoeld.
Zestien jaar later besloot een Bel
gische maatschappij een tunnel naar
het wrak te graven. Op het strand
werd een verticale schacht gesla
gen en vandaar probeerde men zich
horizontaal onder de zeebedding
naar de Grosvenor te graven. Maar
ook deze onderneming faalde. Op
slechts twaalf meter van het wrak
spoot het zeewater de tunnel in.
Sindsdien zijn veel pogingen on
dernomen de schat te^bergen, maar
ook die werden alle verijdeld door
de kracht van de golven en de he
vige werking van het zand. Scepti
ci hebben zich afgevraagd of de
Grosvenor wel werkelijk een fabel
achtige schat herbergt. Er bestaat
tenslotte geen oorspronkelijke
vrachtlijst.
Uit verslagen van overlevenden
kan echter worden afgeleid dat de
vracht bestond uit 162.378 gouden
munten. 720 goudstaven. 1450 zil
verstaven, negentien kleine kisten
met diamanten, robijnen, parels,
saffieren en de „Pauwentroon" van
de Mongolen.
Deze legende is zo levendig dat de
laatste vijftig jaar ruim vijf mil
joen gulden werd uitgegeven aan
bergingspogingen. En niemand kreeg
er nog iets voor terug. Behalve de
woeste Schot Lindsay met zijn dui
zend goudstukken.
Men moet wel slecht voorgelicht
en geborneerd zijn om te
menen dat er nu nog zoiets bestaat
als het „ene. ondeelbare communis
me". Die monolithische kolos die
volgens Marx en Lenin de kapita
listische wereld wetmatig zou ver
pletteren is dood.
Nooit sinds in 1919 de commu
nisten in Rusland de macht grepen
en van de rode heilsleer een export
artikel maakten, was het commu
nisme zo in zichzelf verdeeld als nu.
Het eind van de jaren zestig brengt
niet alleen tussen de rode landen
onderling maar ook binnen die lan
den zelf steeds diepere verschillen
van opvatting aan het licht.
Een scala van „nationaal-commu-
nistische" opvattingen en sterk uit
eenlopende denkbeelden over doel
en middelen in Boekarest en Bel
grado. Peking en Praag, Havanna
en Hanoi veroorzaken overal fac
ties en fracties, verdeeldheid en
twistgesprek. Het lijkt West-Europa
wel....
Het Westen is bezorgd over de
duidelijke neiging van de heersers
in het Kremlin, terug te keren naar
het harde Stalinisme. Inderdaad
duidt veel erop dat bepaalde leiders
daar dat willen.
Dat streven vloeit o.i. niet voort
uit kracht, maar uit zwakheid, niet
uit zelfvertrouwen, maar uit angst.
Te weinig wordt ook beseft dat èn
in Rusland èn in vele landen van
wat eens het „rode blok" heette ve
len tegen een neo-stalinisme ge
kant zijn. En zelfs in een dictatuur
heeft ook een groot aantal dissiden
ten invloed!
rTV>t 21 augustus 1968, de dag van
de Russische inval in Tsjecho-
Slowakije, groeide er een dialoog
tussen Rusland en het Westen. Ve
len in dat Westen namen aan dat
die dialoog gebaseerd kon zijn op
de oprechte wens der Russische lei
ders naar vrede.
Na „Praag" overheerst de opvat
ting, dat de Russen nooit oprecht
waren, dat zij een vreedzaam sa
menleven altijd slechts zagen als
mogelijkheid om hun positie te ver
sterken.
Moet men met de socialist Kreits-
ky. Oostenrijks oud-minister van
buitenlandse zaken, geloven dat de
rode dictatoren in Moskou er ge
woon niet aan denken, hun land ook
maar iets te democratiseren?
Moet men nu verwachten, dat
elke „satellietstaat" die nu nog
poogt een eigen politieke lijn te gaan
volgen tenminste het lot der Tsjech
en wacht?
Moet men met de socialist Hea-
ley, Groot-Brittanniës minister van
defensie, vrezen dat het neo-stalinis
me in Rusland dat ook hij geba
seerd ziet op grote innerlijke span
ningen daar de Russische leiders
eer wel dan niet tot uitbarstingen
van militair krachtsvertoon zal bren
gen?
Onvrolijke gedachten maar de
kop in het zand helpt niet.
Wel kan men over zulke zaken
genuanceerder denken dan zij die
geen andere remedie weten dan de
defensiekosten met 225 miljoen om
hoog te jagen....
tiet is waar: het theoretische
maandblad van de Russische
partij Kommunist (in stalinistische
handen) herhaalde onlangs dreigend
Stalins kreet: „Oorlogen worden
niet langer verklaard, maar begon
nen".
Het is waar: in het militaire
tijdschrift Rode Ster wordt venijni
ger met sabels gekletterd dan in
lang en Stalin werd er weer als een
groot veldheer in afgeschilderd.
Maar ook is het waar, dat in vele
Russische bladen krachtig stelling
wordt genomen tegen neo-stalinisme
o.a. in Trud, het grote dagblad van
de vakbeweging. Niet in de Pravda.
Maar achter de Pravda staat Brez-
njef eerste partijsecretaris, nu dul-
DINSDAG heeft
burgemeester Wit
te van Eindhoven
de nieuwe Bijen
korf in zijn ge
meente geopend.
De architecten
van dit nieuwe
gebouw (54 bij 77
meter) zijn Gio
Ponti uit Milaan
en Th. H. A.
Boosten uit Maas
tricht. Het ge
bouw is onder
verdeeld in een
verkoopblok en
een dienstenblok.
Tussen de beide
onderdelen be
vindt zich een
„transportation-
wall", waarin on
der meer liften,
trappehuizen en
hoofdleidings-
schachten zijn op
genomen. In het
verkoopblok be
slaan de verkoop
ruimten een vloer
oppervlak van
10.400 vierkante m
verdeeld over de
kelderverdieping,
de parterre, de eerste en de tweede
etage. Dit totale verkoopoppervlak
is slechts weinig minder dan dat van
de Bijenkorven in Amsterdam, Rot
terdam en Den Haag. Het interieur
ontwerp is van de Groupe Harold
Barnett in Parijs. De niet overdekte
derde etage wordt benut voor open-
ltichtexposities van tenten en kam-
peerarti kelen.
Architect Ponti heeft bij de gevels
het kolomstramien van de verkoop-
ruimte (8.90 bij 8.90 meter) tot uit
drukking gebracht door verticale
witte banden, aan de bovenzijde ge
koppeld door een randbalk even
eens in wit beton. De voor de gevel
bekleding gebruikte geglazuurde te
gels groen voor het verkoopblok
en grijs voor het dienstenblok
zijn ingeschokt in gewapend beton
nen wanden. Op de foto is de schei
ding tussen verkoopblok (rechts) en
dienstenblok (links) duidelijk zicht
baar.
delijk neo-stalinist. Achter Trud
staat Sjelepin, vakbondsleider en
„liberaler".
Tegen de achtergrond van dat voor
buitenstaanders vaak zo onbegrijpe
lijke Don Kozakkenkoor van stem
men en tegenstemmen dat de Rus
sische pers is, speelt zich een felle,
nog lang niet besliste machtsstrijd
af tussen neo-stalinisten en „vrijzin
nigen" waarbij weer elke richting
haar nuances kent. Wij menen daar
bij dat het fout is als inzet van die
strijd alleen te zien de vraag hoe
Ruslands verhouding tot het Westen
moet zijn.
Dat is voor óns nu wel erg be
langrijk, omdat wij in het Westen
wonen, maar de wereld groter is
Ruslands interne problemen en Rus
lands verhoudingen tot de rest van
de „rode" wereld zijn zeker van
even groot gewicht.
W'e leven snel... Het neo-stalinis-
me is minder nieuw dan wt
vaak denken. Al drie jaar geleden
kreeg Breznjef een brief, onderte
kend door 25 wetenschappelijke en
artistieke coryfeeën van Rusland,
waarvan de kern was: Elke stap
naar rehabilitatie van Stalin zou
nieuwe scheuringen veroorzaken tus
sen de Russische en de buitenland
se communistische partijen voor
al in het Westen.
En: de Russen zouden nooit meer
ertoe gedwongen kunnen worden
te geloven dat Stalins misdaden ten
onrechte aan de kaak waren ge
steld.
Toen al zagen die 25 Russen dat
zich in het Kremlin een hevige
machtsstrijd afspeelde. In het Wes
ten werd men zich daarvan pas
goed bewust na „Praag" zeker
toen bleek dat velen in Rusland die
inval als een blunder beschouwden.
Kort voor „Praag" werd een op
zienbarend en aangrijpend document
Rusland uitgesmokkeld. Zo aan
grijpend en zo schokkend is het dat
veel Westerse kenners van Rusland
het eerst voor een vervalsing hiel
den.
Stukken eruit werden het eerst
gepubliceerd in de New York Ti
mes van 22 juli. Er zijn enige ver
sies van onder resp. de titels „Plei
dooi voor een menswaardig bestaan",
„Hoe ik mij de toekomst voorstel"
en „Alternatief".
De schrijver is Andreji Sacharof,
een groot geleerde en een der „va
ders van de Russische waterstof
bom". Sacharof levert in dat ge
schrift een hartstochtelijk pleidooi
voor een snelle ontwikkeling van
vormen van overleg en samenwer
king tussen de rode en de Westerse
wereld, en voor menselijke vrijheid
ook in Rusland.
Met een zeldzame heftigheid valt
hij de structuur van de Russische
samenleving aan. en met name ha
mert hij op blijvende verwerping
van het stalinisme.
Harrison E. Salisbury van de
New York Times, uitnemend ken
ner van Rusland, schreef in juli:
„Misschien staat op het ogenblik de
gevangeniswagen voor Sacharofs
deur". In de recente Nederlandse
uitgave (Het Parool) zijn die woor
den gehandhaafd.
\faar Victor Zorza (invloedrijk
kremlinoloog, want hij schrijft
in The Guardian, Londen, Die Zeit,
Hamburg en L'Express, Parijs)
meldde pas nog dat Sacharof in
vrijheid is. In de Russische pers, al
dus Zorza, gaat het debat over Sa
charofs denkbeelden onverminderd
voort zij het dat man noch ge
schrift ooit worden genoemd, want
officieel is er geen geschrift.
Officieel is er slechts de 47 jaar
oude A. D. Sacharof, al gepromo
veerd op zijn 26ste, met 32 jaar tot
jongste lid in de historie van de
Rusische Akademie van Weten
schappen gekozen.
Met de opinies van deze man kun
nen de huidige Russische machtheb
bers het nergens eens zijn. „Slechts
samenwerking over de gehele we
reld onder de voorwaarden van in
tellectuele vrijheid en verheven mo
rele idealen van socialisme en ar
beid, vergezeld van de uitbanning
van dogmatisme en het te niet doen
van de druk die de regerende klas
sen uitoefenen in hun eigen verbor
gen belang, kan de beschaving red
den", schrijft hij.
Wie iets wil begrijpen van de
machtsstrijd die zich thans in het
Kremlin afspeelt met betrekking
tot de richting die zowel de Russi
sche binnenlandse als buitenlandse
politiek zal nemen, wie iets wil be
grijpen van de spanningen en scheu
ringen in het geheel van de rode we
reld, mag Sacharofs hartstochtelij
ke maar evenwichtig geformu
leerde betoog niet veronachtza
men. We zullen de volgende keer
zijn denkbeelden verkort weergeven.
SCHIPHOL „De Paus heeft tijden»
de veertig minuten, dat ik bij hem op
audiëntie was zijn respect onderstreept
voor het hele Nederlandse volk en daar
bij heeft hij er zijn grote voldoening
over uitgesproken, dat miljoenen Ne
derlandse gelovigen met zoveel trouw
vasthouden aan de leer van de kerk en
aan het in de Roomse kerk heersend»
oppergezag".
Dit deelde minister mr. J. M. A. H.
Luns gistermiddag bij zijn terugkeer
uit Italië op Schiphol mee.
Hij verklaarde verder dat hij presi
dent Saragat heeft uitgenodigd voor een
staatsbezoek aan Nederland. „Het ziet
er naar uit dat dit bezoek niet eerder
dan het volgend jaar zal plaatsvinden,
omdat het onwaarschijnlijk is dat de
Italiaanse president reeds deze zomer
komt en wij hem niet aan het gure
winterweer willen blootstellen".
