notities
k
m
DENK ER EENS OVER NA
uim
m
W';
m m
M.
m
m m
mm
m
m m
m
m mm
m
s
TOEN ALVA KWAM:
Geruisloze beeldenstorm
in het Betuwse land
SCHAKEN
DAMMEN
JUW|
s
üfi jijjl iSgpP-B
0 iGa e£Z 1
i
Kftrïr
BRIDGE
CRYPTOGRAM
Stille opstand
Vlucht
Kwaad bloed
Belofte
Ketterjager
Gijzelaars
Op straat
Sta-caravan
Paradox
door H. KRAMER
XE
6
6
4
a
EB
i
1
door J. M. BOM
door H. W. F1LARSKI
Het verzet bleef smeulen
en de hoop nog levend
Tn ons vorige hoofdstuk merk-
ten wij op dat er in en om
Tiel in de zestiger jaren van
de zestiende eeuw reeds van
verzet tegen de in de oude
Moederkerk binnengedrongen
misstanden gesproken kon
worden. De hervormingsgezin-
den lieten zich meer en meer
gelden. Bovendien waren de
tegenstellingen tussen rijk en
arm zó groot geworden dat 't
volk iedere gelegenheid ging
aangrijpen om zijn misnoegen
kenbaar te maken. In feite
was er een catacomben-calvi
nisme aan het groeien met tal
van stille belijders. En toen in
1566 in Vlaanderen de beel
denstorm een aanvang nam en
zich naar de noordelijke Ne
derlanden uitbreidde, hier en
daar geleid door reeds openlijk
de calv. levensbeschouwing
aangenomen hebbende predi
kers (deels anabaptisten en
Meunomieten) in Vlaanderen
en Friesland) en de lagere
adel, staken de oproerige ele
menten in Tiel óók de kop op.
TTe winter van 1566 was bij-
zonder streng. Terwijl de
rijken zich uitbundig op het
ijs vermaakten, in de deftige
huizen het goede leven met
dans en muziek veraange
naamd werd en de allerarm
sten hun huisraad en bedden
verbrandden om zich te kun
nen verwarmen, barstte op ze
kere dag de bom.
De voorstanders van de
reformatie hadden een predi
kant de stad binnen gesmok
keld. In het huis van zekere
joffer Van Nijeveld stond een
preekgestoelte gereed en op
het kerkhof bij de Sint-Maar
tenskerk vond men een ge
schikte plaats om de ,nije leer'
openlijk te laten verkondigen.
Wat in andere plaatsen moge
lijk was, moest in Tiel óók van
de grond kunnen komen. De
beeldenstormers van Tiel wa
ren evenwel verre te zoeken.
Men dacht daar zelfs niet
over, omdat de magistraat
voornamelijk uit rooms- en
Spaansgezinden bestond. Het
..broeinest" van de geuzen
lag niet in de stad, maar wat
later in Zoelen waar de mach
tige heren van het kasteel, be
horende tot het zeer Oranje-
en reformatiegezinde geslacht
Vijgh van Zoelen resideerde.
En toch! Ondanks de strenge
plakkaten, vanwege koning
Philips II uitgegaan, probeer
de een groep dappere burgers
zo niet binnen de kerk dan er
buiten de reformatorische
doelstellingen aan het volk be
kend te maken. En zoals ge
zegd, begonnen die van Tiel
niet hals over kop te beelden
stormen.
Dat was meestal het werk
van rondzwervende solda
ten van Brederode die vanuit
Vianen opereerden. Het ging
daarbij meer om het buitge
maakte kerkzilver dan om de
verbreiding van de waarheid.
Zo ontstond er onrust en als
het volk zenuwachtig gaat
reageren slaat zo'n daad spoe
dig over op de menigte. Zo be
gint welhaast iedere revolutie.
fpoch was het volk van Tiel
al driester geworden. Iets
van de vrijheid van leven had
het, daar op 't Sint-Maartens
kerkhof rond die gereformeer
de pre'diker geschaard, ge
proefd. De stedelijke magis
traat was evenwel terdege op
zijn hoede. De plakkaten en
de inquisitierechtbanken van
de Spaanse koning waren
nog ieder moment van de dag
van kracht! Toen deden een
aantal burgers van Tiel aan de
raad een voorstel: „benoem
in onze stad een goede Evan
gelische predikant en de rust
zal weerkeren". Ze hadden
reeds een binnengesmokkelde
dienaar des Woords bij de
hand, maar toen het gerecht
van de stad Tiel op eigen hout
je een ondubbelzinnig ant
woord gaf door het optreden
van de schout was ijlings de
predikant in het geheim in
veiligheid gebracht.
|7n zie, wat dééd de schout
van Tiel? Hij gespte zich
de rapier aan, nam de groot
ste hond mee die hij had en
gelastte het volk zich te ver
spreiden. Hij had door hem
zelf gehuurde gewapende man
nen bij de hand die er op zijn
bevel beslist op los geslagen
zouden hebben. Zulke „be-
roepssoldatenavonturiers" wa
ren slechts op winst uit en
„dienden", wie het meeste
bood. Zij vormden de „vreem
delingenlegioenen" van de
Spaansgezinden zowel als van
de Oranjegezinden. Ze vochten
voor geld.
Het machtsvertoon van die
schout zette kwaad bloed. De
burgers op het kerkhof, die
blijk gaven van reformatiege
zindheid, voelden zich even
veel Tielenaar als de rooms
gezinde overheid. De toe
stand werd hachelijk toen ook
het volk naar de wapens
greep. Nu bestaat een stede
lijke raad uit wijze mannen
en dié moesten een oplossing
vinden om de toestand, die
ontstaan was door dat eigen
machtig optreden van de
schout, het hoofd te kunnen
bieden. Zo niet, dan was het
duidelijk dat er bloed zou
vloeien.
TTe wijze mannen riepen
daarop de schout ter ver
antwoording en dat maakte
wel indruk op de verhitte ge
moederen van de burgerij.
De gewapende schoutenknech
ten zouden van hun eed ont
heven worden indien er maar
een verdrag met de overheid
gesloten zou worden. In ruil
daarvoor beloofden de bur
gers geen kerken, kloosters
en Godshuizen (gasthuis, pest
huis, etc.) binnen Tiel en in
het gebied van Zandwijk (in
clusief dus Westeroyen!) te
zullen beschadigen, maar bo
vendien geen vreemde predi
kers meer binnen de stad te
halen. Waar de „dienstdoen
de" predikant gebleven was?
Er was gebleken dat de mach
tige ambtman en zijn zoon
stérk daarin de hand gehad
hadden. Men wist te vertellen
dat de preekstoel bekostigd
was door Adriaan Vijgh, zoon
van de ambtman Nicolaas
Vijgh. Er werd hem zelfs in
de schoenen geschoven dat hij
op slinkse wijze de sleutels
van de Zandwijkse poort be
machtigd had en zó de predi
kant weer de stad uit had we
ten te krijgen.
Toch school er een addertje
onder het gras; géén „vreem
de" predikant hadden de ra
den gezegd. Wel een eigen do
minee? Ach, hoe hebben de
optimisten in Tiel ongelijk ge
kregen! Het gezag van de
oude Moederkerk was wel da
nig ondermijnd en de barst in
het vertrouwen van het volk
zou het fundament doen
scheuren. Maar met dat al
nestelden de roomsen zich
nog eens extra stevig op hun
zetels. Twee „eerbare" raads
lieden en twee „vrome" bur
gers kregen de sleutels van
de stad in bewaring. En wat
denkt men dat deze mensen
waren? Rooms-Katholiek ui
teraard. Eerbaar en vroom
was rooms; de re^t was ket
ters. Maar hoeveel ketters
(geuzen zo u wilt) waren er
in Tiel?! Wij weten daar niets
van. Een vergelijking voor
1566 is dus onmogelijk. Toch
zullen het er nog velen ge
weest zijn, anders zouden zij,
plakkaten en inquisitie ten
spijt, in het jaar van de beel-
denstormerij nóóit zo open
lijk voor de dag hebben dur
ven komen. En dat de raad
van Tiel toch wel voor heel de
burgerij wilde waken bewijst
het volgende. Wij zijn dan ge
komen aan de komst van de
„ijzeren hertog" Alva.
T^ernando Alvarez de Toledo,
naar zijn hertogdom Al-
va kortweg met zijn hertoge-
lijké naam genoemd, Alva
dan, wilde dat verdrag tussen
de raad van Tiel en de bur
gerij nog wel eens nader be
kijken. Die man was op 22
augustus 1567 uit Genua via
Franche-Comté en Luxemburg
met een leger van 10.000 man
in Brussel aangekomen, waar
hij Margaretha van Parma
zou vervangen. Onmiddellijk
kwam hij met de Raad van
Beroerten en ontpopte zich
als een op en top ketterjager.
Naar schatting zouden totaal
6000 mensen geliquideerd zijn
(in andere kringen spreekt
men van ca. 250 terechtstel
lingen, waarbij schrijver aan
tekent dat één al te veel was
geweest) en dit kwam niet
overeen met het smeulende
besef van onrecht zowel bij
roomsen als ketters. De eer
sten voelden wel dat dit op
openlijk verzet zou uitdraaien
en zij het kind van de reke
ning zouden worden; de laat-
sten voelden zich beknot in
hun rechten als Nederlanders
met een zo totaal verschillen
de geaardheid als die donke
re snoeshanen uit het verre
Spanje en ól wat als huurling
en soms a-sociaal mens aan
de zelfkant van de maatschap
pij opereerde. Waren dèt nu
de uitverkorenen die de een-
voudigen van geest zowel als
de meer ontwikkelden in de
Nederlanden onder de duim
moesten houden? In Tiel bleef
het verzet latent smeulen.
Men kwam heimelijk bijeen
en in de afgesloten binnenka
mers, ja vooral ook in de har
ten van die geplaagde bur
gers, bleef de hoop wakker.
Wij praten daar maar mooi
over, maar wat moest zo'n
Tielenaar met èl zijn gevoel
voor geestelijke vrijheid en re
formatiezin tegen Alva en
zijn trawanten uitrichten? Af
wachten was de boodschap.
Langer nog dan wij in de be
narde jaren 1940-'45! Zes ja
ren lang regeerde „duc d'Alf"
met stalen vuist. Tot in ons
land het verzet zo groot werd
dat hij zélf ontslag nam en in
1573 vertrok. En toen eerst
lieten de reformatiegezinden
zich openlijk gelden. In Am
sterdam deed de gereformeer
de leer in de kerk officieel
haar intrede; Tiel volgde eerst
in 1580. En dan nog ooglui
kend...
T aat ons eens zien wat er
in Tiel direct na de komst
van Ahf§ plaats greep. Alva
wtlde dat verdrag tussen de
Raad en de burgerij wel eens
onderzoeken. De heren raden
voelden onmiddellijk nattig
heid en haastten zich te ver
klaren dat het stuk slechts be
doeld was geweest om een
beeldenstorm onmogelijk te
maken en dat alles in het
werk was gesteld om, als
trouwe en gehoorzame onder
danen van de koning van
Spanje, troebelen te voorko
men. Alva gelóófde het wel!
Of liever, hij geloofde het
niét. Als verlate represaille
maatregel liet hij vierentwin
tig ingezetenen van Tiel gij
zelen, om zodoende een voor
beeld te stellen en de schrik
er flink in te krijgen. De ma
gistraat van de stad komt er
in de tenlastelegging behoor
lijk af! De gijzelaars werden
er wél van beschuldigd in het
leger van Oranje en Bredero
de te hebben gediend, maar
van beeldenstormerij staat er
niets. Alles in de parochiekerk
en de kloosterkapellen zal
dus nog in goede staat ge
weest zijn. Het is^ opmerke
lijk dat in de omgeving van
Tiel nergens van beeldenstor
merij gesproken kan worden.
Is dat na 1580 (in Zoelen reeds
in 1578) „geruisloos" gedaan?
Het wijst, op voorzichtigheid
van de zijde van de ambtman
nen uit het geslacht Vijgh.
Een van hen is een welhaast
nationale figuur geworden,
jonker Dirck Vijgh, heer van
Zoelen, ambtman van Neder-
Betuwe en richter van de
stad Tiel. Over deze hoogst
opmerkelijke figuur gaat ons
volgende hoofdstuk. Wij zul
len dan tevens bemerken hoe
het volk door overlevering
een legende creëerde, die to
taal niet met de feiten strookt.
Adriaan P. de Kleuver.
Ede wil geen
woningzoekenden
in zomerhuisjes
r
TTe gemeente Ede wil bij het
verlenen van een vergun
ning voor de winterverhuur
van zomerhuisjes, soepelheid
betrachten, mits het belang
van de gemeente daardoor niet
geschaad wordt. De zomerhuis
jes, die van verwarming voor
zien zijn, zullen „in reële ge
vallen" verhuurd kunnen wor
den. Verhuur aan woningzoe
kenden is ten enen male uitge
sloten. Wethouder H. P. Hool-
boom zei dit op de „praat
avond" met het toeristisch be
drijfsleven in hotel Buiten
zorg.
De avond, die tot doel had
een duidelijk inzicht te ver
krijgen in de problemen waar
mee het toeristisch bedrijfsle
ven in deze gemeente te kam
pen heeft, was meer geslaagd
als „gebaar" dan als „brenger
van vreugdevol nieuws" voor
de kampeer bedrijven, cam
pings en zomerhuisjesverhuur
ders. Dit „gebaar" door een de
aanwezigen als uniek bestem-
Dwaal eens wat door de
prachtige IJsselvallei
Y7eel mensen die op de Ve-
luwe wonen, weten niet
of nauwelijks hoe wat be
treft de natuur veelzijdig
onze regio eigenlijk wel is.
Automobilisten die de Velu-
we aan de oostkant verlaten,
rijden bijvoorbeeld dwars
door een gebied, dat vooral in
deze tijd de moeite van een
zwerftocht waard is. Maar niet
er doorheen razen natuurlijk,
maar even van de grote weg
af en dan maar dwalen door
een verrukkelijke tot nu toe
nog stille, IJsselvallei, door
het afwisselende landschap
een van de mooiste stukjes
Nederland.
„Wie de moeite neemt om
even van de grote weg af te
gaan, zit er direct al midden
in", zegt de heer B. J. Wel-
sing, directeur van de VW
van Apeldoorn en omgeving.
Kijk, de IJsselvallei is een
wereldje apart, dat met geen
ander gebied in Nederland
kan worden vergeleken: lage
weilanden, weggetjes die (net
als in Engeland) vaak zijn
afgeschermd met hoge heg
gen en ja, dan vooral die
prachtige parkachtige bossen,
met vaak eeuwenoude bomen.
Kijk maar op de kaart: de
groene vlekken er op tonen
aan hoeveel „bos-parken" je
hier wel hebt. Je vindt ze op
de plaatsen waar vroeger kas
telen of buitenhuizen hebben
gestaan of heel soms
nog staan.
Of ik voorkeur heb? Zeker.
Ik ga vaak met de hele fami
lie naar de bossen bij Appen.
Daar zie je geen mens en
proef je de tijd van vroeger.
En 's zomers gaan we bloei
ende meidooms langs de IJs-
sel bekijken. O ja, daar ben je
uren mee zoet".
De heer Welsing heeft bij
voorbeeld een volgende route,
waarin stukjes en beetjes van
de IJsselvallei tot een zeer
harmonisch geheel aaneen
zijn gesmeerd.
Het traject (ongeveer 35 ki
lometer) ziet er zo uit:
Vertrek van Apeldoorn in de
richting Zutphen. Onge
veer 3 km na de splitsing van
de weg Apeldoorn - Deventer
- Zutphen aan de linkerzijde
het landgoed „De Woudhui
zen". Vrij toegankelijk. Een
minder bekend gebied van 112
ha, maar met vruchtbare bo
dem en als gevolg daarvan
een rijke flora. (Voor bijzon-
het natuurpad De Woudhui
zen", verkrijgbaar bij de VVV
derheden zie de gids „langs
Apeldoorn, Stationsplein).
De weg vervolgen (ca. R
km) tot er een scherpe bocht
naar rechts komt. Men rijdt
als het ware tegen een mooi
gelegen bejaardentehuis aan.
Een klein stukje de bocht naar
rechts volgen (richting Zut
phen) en niet linksaf slaan
(richting Wilp - Deventer),
een kleine bitumenweg, die
door lage bossen en weilan
den naar het Oosten voert,
naar de IJssel. Het zit hier
vol met hazen en fazanten,
die zich ook laten zien. Bij de
IJssel aangekomen ziet men
vanzelf de ruïne van het kas
teel Nijenbeek.
Dateert van ongeveer 1325.
In 1521 grotendeels afgebro
ken. Over is nog de donjon
uit de 14e eeuw. In april 1945
is de wand, die naar de IJssel
was gekeerd weggeschoten.
Historisch bekend dooi de ge
vangenschap van Reinoud III
van Gelder (de Dikke Her
tog). Nog altijd wordt het ver
haal verteld, dat Reinoud van
het rustige leven en het vele
eten zo dik was geworden,
dat men de deur van zijn zit
kamer tweemaal zo groot
moest maken toen hij werd
vrijgelaten.
Tn noordelijke richting kunt
u een eind langs de IJssel
rijden, van hier een prachtig
gezicht op de rivier. Fijn om
te vissen! Helaas mogen
auto's na een paar honderd
meter niet verder omdat de
weg te smal wordt. Dus gaan
wandelen óf de wageh draaien
en terug rijden naar de weg
Deventer - Zutphen.
Hier zuidwaarts richting
Voorst. Aan de linkerzijde
voorbij de Loenenso Beek ligt
boeraerij De Adelaar met
trapgevels uit 1607. In Voorst
gotische pseudo-basiliek (15e
eeuw) met tufstenen toren
(12e eeuw). Vlakbij de kerk
ligt een boerderijtje genaamd
Keizershof, waar het vroeger,
zoals nog steeds verteld wordt,
spookte.
Na de eerste spoorwegover
gang iets links met de weg
meedraaien naar Zutphen,
maar dan de weg nemen naar
Voorstonden (rechtsaf). Links
ziet u nog resten van de oude
IJssel (gekanaliseerd). Ver
volgens links 't Huis Empe.
Verder rijden naar Voorston
den. Aan de rechterzijde op
een hoek het Huis Voorston
den, voornaam, mooie natuur.
Wandeling langs de beek aan
te bevelen. Naar Hall, waar
een duizend jaar oude kapel
is, hoewel niet bijzonder toch
interessant om de beschilde
ring der netgewelven.
Richting Eerbeek via het
Apeldooms Kanaal. Eerbeek
bekend om de papierfabrie
ken. Van Eerbeek naar Loe-
nen en dan richting Apel
doorn. Even voorbij hotel „De
Vrijenberg" aan de rechter
zijde een parkeerplaats, uit
stappen en langs de spreng
wandelen naar de „hoogste"
waterval van Nederland (15
meter). Via Beekbergen te
rug naar Apeldoorn.
peld, werd op prijs gesteld,
maar minder tevreden was
men er mee dat het (volledige)
college van B. en W. zich tel
kenmale verschool achter de
rijks- en provinciale verorde
ningen en bestemmingsplan
nen, die nu eenmaal niet altijd
stroken met het belang van het
toeristisch bedrijfsleven.
T~Tm terug te komen op de
winterverhuur van do zo
merhuisjes: wethpuder Hool-
boom, en ook wethouder Rose-
boom, verzetten zich fel tegen
de vroeger nogal eens gebezig
de situatie dat mensen in de
winter de huisjes (tegen een
goedkope huur) betrekken en
dan in de zomer, als een hoge
re huur gevraagd wordt, de
huisjes verlaten moeten zon
der dat zij over een woning be
schikken. „De gemeente zit er
dan mee, we kunnen ze niet op
straat laten staan en daarom
moeten we ze noodgedwongen
helpen, maar terecht hebben
de woningzoekenden, die al ve
le jaren op de lijst staan, daar
op kritiek", aldus wethouder
Hoolboom. die alleen in geval
len van tijdelijke huisvesting
(„maar dan moet het geval wa
terdicht zijn") mogelijkheden
voor de huisjesverhuurders
openliet.
/~|p het „spreekuur van het
hele college", zoals burge
meester Slot deze praatavond
noemde, kwam ook de plaat
sing van sta-caravans ter spra
ke. Wethouder Hoolboom deel
de mee dat de gemeente bezig
is te zoeken naar de mogelijk
heid speciale terreinen voor
dergelijke caravans beschik
baar te stellen. Moeilijkheid
daarbij blijft vooralsnog het
feit dat voor een sta-caravan
een bouwvergunning benodigd
is. Wat dat betreft Is Ede geen
baas in eigen huis, net zo min
als zij dat is bij het verlenen
van vergunning voor 't uitbrei
den van bestaande vakantie-
bedrijven. Burgemeester Slot
zei: „Het is altijd nog zo dat d
provincie een dikke vinger in
de pap heeft." De burgemees
ter adviseerde de toeristische
ondernemers met een concreet
plan naar het gemeentehuis te
komen, waar dan vastgesteld
zou kunnen worden of het be
stemmingsplan een uitbreiding
mogelijk maakt.
TVog enkele andere punten:
overheidssubsidies worden
(nog) niet aan particuliere re-
creatiebedrijven gegevende
zandwegen worden zo veel en
zo gauw mogelijk verhard,
waarbij veel afhankelijk is
van het intiatief van de bewo
ners; de Hessenweg is „een
heilige koe" (zo zei wethouder
Roseboom) en zal niet verbe
terd mogen worden; voor su
per onrendabele gebieden is
weinig kans op elektriciteit;
vorig jaar ontving de gemeen
te 1000 gulden aan vermake
lijkheidsbelasting uit de re
creatieve sector. Tenslotte bur
gemeester Slot: de paradoxale
situatie doet zich voor dat we
enerzijds alles in het werk stel
len om door middel van re
creatieve voorzieningen zoveel
mogelijk toeristen naar onze
gemeente te krijgen, maar an
derzijds het natuurschoon
waaraan Ede zo rijk is mooi
willen laten blijven.
\/"AN de Hongaarse meester Honfi be
merkt men gewoohlijk weinig; hij gaat
bijna onbemerkt zijn weg zonder
vee! woorden te verspillen. Dat hij
Jesondamks af en toe opvalt komt omdat
nij geweldig uit zijn slof kan schieten.
Met zozeer met woorden, want zwijg-
'.aam blijft hij ook als hij een overwin-
ilng heeft behaald, maar door de manier
waarop hij kón winnen. Daar is bljvoor-
aeeld zijn overwinning op de Fransman
rhiellement in het toernooi te Monte
Tarlo 1967, een overwinning die tot
iusver praktisch niemand is opgevallen.
\fin of meer bij toeval kreeg Ik de partij
mder ogen. Het is een aaneenschakeling
/an boelende combinaties, die werkelijk
?en diepe indruk maken. Maar oordeelt
zelf!
Wit: HONFI. Zwart: THIELLEMENT.
Monte Carlo 1967.)
Spaanse opening.
I. e2—e4. e7—e5 1. Pgl—f3, PM—c6 I.
Lfl—b5, Pes—d«
(In handen van een kenner een bruik-
>are verdelging.)
4 Pf3xd4, e5xd4 S. 0—0. c7—c6 S.
Lb5a4
(Behalve deze zet la ook Lc« goed.)
Lf8c5 (7)
(Maar dit staat als zwak bekend. Beter
s 6PfB 7. d3, dS.)
7. d2d3. Pg8—e7 8. Lel—g5
(Misschien nog sterker dan het, ook als
roed bekend staande 8. cl.)
0-0 La*—b3, h7—h« 10. Lg5h4,
17d6
(Na 10dB ls 11. exd5, cxdB 12. DhB.
Le« 13. f* gunstig voor wit.)
II. f2—f4. Lc8—e6 12. f4—f5. LeSxbl II.
i2xb3, f7—f«
(Zwart mag de verdere opmars van de
witte f-plon niet toelaten.)
14. Ddl—g4, Dd8d7 15. Tfl— O, d»—d5
(Een tegenactie ln het eentrum ls ge
woonlijk een goede remedie tegen een
aanval op de koningsvleugel.)
18. Pbl—d2. LcS—b*
(Vooral niet 16dxe4 17. Pxe4, Lb«
wegens 18. PxfSt! en wint.)
17. Tf3—gSt
(Scherp gecombineerd: De hoofdvariant
luidt: 17g5 18. Pf3, Ld« 1». Pxg5!,
fx«5 20. LxgS, Lxg3 21. Lxe7t. Kh8 22.
Lxf8, Txf8 23. Dxg3 en wit heeft beslis
send voordeel.)
17 Pe7—c8 18. Pd2—f3. d5xe4 1».
d3xe4, Lb4dfl 20. Tg3h3, Kg8—hB 21.
Lh4—f2, clc5 22. C2-C3, d4xc3 23. b2xc3,
Tf8-e8 24. Pf3h4, Pc8—€7 25. Lf2—e3,
Pe7—gR
(Zwart moest ernstig rekening houden
met een atukoffer op h6. b.v. 25. Tg8?
28. Pg6t.Pxg6 27. LxhSü met winnende
aanval.)
26. Tal—dl, Dd7C6
(Uit het vervolg blijkt, dat het punt e5
belangrijker la dan tegenaanval op e4.
Sterker was daarom 26Dc7!)
27. e«—e5ü
(Een schitterende voortzetting van de
aanval. Op 27fxe5 volgt nu 28. Tg3,
Dc7 29. TxdR. of 28Lf8 29. Pg6f)
27Ld0xe3 28. Ph4— g6t. Kh8—h7 29.
Le3xh6!l. g7xh6
(Meer kans op redding bood 29
Pxh6. Wits beste voortzetting is dan wel
30. Txh«t!. gxh6 31. Pf8t. Kh8 32. Td7.
Dxd7 33. Pxd7, Lc3 34. Dg6. maar hele
maal duidelijk is de zaak niet. Dat is na
de tekstzet wél het geval.)
THIELLEMENT
8
7
't<W,
3
2
abcdeffh
HONFI
De opgave van de week: hoe wos» de
witspeler vanuit de diagramstelling?
De oplossing vindt u in de volgend»
rubriek.
OPLOSSING
De stand was:
Wit (Smyslov)Kgl, Dbl. Tdl. Lei, Pe<
pionnen b4. c5, e3, f2. g2, g3.
Zwart (Fuller): Kg8, Dg4, Ta8, Lg7, PcT,
pionnen b7, c6, e5, f7, g5, h6.
Smyslov won als volgt: 26. Pe4—f6tW
Lg7xffi 27. Dbl—g«t, KÏ6g7 28. Dg6xf7t.
Kg8hl 29. Tdld7 en zwart gaf ha*
op.
ANPAS9TNG aan de veranderde In
zichten, het zich eigen maken van
itrijdmethoden, die met de dag verande
ren en verscherpen, zijn de belangrijkste
eigenschappen, die een wedstrijdspeler ln
le moderne tijd moet aankweken en
ontwikkelen, wil hij niet voortijdig van
tiet topniveau verdwijnen.
Het bereiken van de top la vaak lang
w moeilijk niet als het zich daar hand
haven. Daarvan kan de Rus Mansjlen
neepraten: Stond hij in 1967 nog als
/ijfde geklasseerd op de Russische
ïationale ranglijst, dit Jaar komt zelfs zijn
ïaam niet meer voor bij de eerste tien....
Voor hem geldt In het bizonder, dat hij
verzuimd heeft, zijn spel aan te passen
lan de veranderde opvattingen. Gedu-
*ende het laatste tournooi om de Sov-
let-tttel probeerde hij het nog in een
aatste wanhoopspoging, maar faalde,
door gebrek aan voldoende kennis van
1e moderne systemen. Hieronder zijn
wellicht bltteiste ervaring gedurende de
wedstrijd:
Wit: W. Tsjegolev: Zwart: M.
Vïansjlen
1. 3228 20-24; 2. 34—30 18—23; De uit
nodiging tot het ultra moderne half-klas-
siek, dat hoe kan het anders gretig
loor de ex-wereldkamploen wordt aan
vaard: 3 30—25 23x32 4. 37x28 13—18; 5.
12—37 Gebruikelijk ls 41—37 (17—21)
17—32 (21—26 40-34 (26x37) 42x31. Het
loor Tsjegolev toegepaste nieuwtje ls al
voldoende om Mansjlen geheel van zijn
?tuk te brengen: 5/ 17—22? Consequent
sou of (10—21) of (8—13) zijn.
Zwarts speelwijze ls wit slechts be
hulpzaam. sterk ontwikkelingsvoordeel te
verkrijgen. 6. 28x17 12x21; 7. 40—34 7—12:
I. 37—32 1—7 9. 41—37 21—26; 10. 47—42
11—17; 11. 33—28 7—11; 12. 39—33 17—22?
Versterkt wits nu reeds behaald voor
deel. Beter ls 07—21) gevolgd door
(1217) 13. 26X17 12x21; 14. 44—38 8—12; 18.
33—28 12—17; 16. 30-33 17—22: 17. 28x17
21x12: 18. 34—30: Zwarts onontwikkelde
linkervleugel komt nu niet meer tot zijn
recht, omdat zijn rechter vleugel prac
tise!) geen kracht meer kan ontwikkelen.
Tsjegolev toont dit zeer duidelijk aan ln
het vervolg:
18. 11—17; 19. 50-44 17—21; 20. 44-39
2—7; 21. 33—28 7—11; 22. 39-33 10-23; Deze
overgang naar het gesloten klassiek
moest wel komen. 23. 43—39 9—13 24.
39—34 12-18; 25. 31—27 4-9; (zie dia
gram)
ggi
Hoewel wits voordeel onmiskenbaar ls.
vereist het vervolg nog veel precisie en
Inzicht. Tsjegolev vindt hier een zeer
scherpe voort/ett.ng vie een tijdelijk of
fer:
28. 27—221 18x27 27. 34—29 22x34; 28.
30x39 Op direct 34—29 (23x34) 30x39 zo»
zwart zeker (18—23) hebben gespeeld en
het ls zeer moeilijk iets reëels aan te
tonen voor wit. Na het offer ls zwarts
keus tot een minimum beperkt.
Aan onze lezers hier de opgave: Zwart
had de mogelijkheid tot een „liohte com
binatie". Was deze correct?
283-8; Er is niet beter. 39. 37—31
26x37 30. 42x22 11—17 of?; 31. 22x11 6x17;
32. 46—41 13—18; anders kan ook dit later
niet meer! 33. 41—37 16—22 34. 37—111
913; 35. 31—271 22x31; 26 36x27 8—12; Om
tenminste met de rechtervleugel nog
even te kunnen opereren. 37. 49—44
13—16; 38. 44—40 18—23 39. 39—341 Het ls
gebeurd. Er dreigt 34—29. 3924—30;
40. 36x24 19x39; 41. 28x8 39x37 42. 38—32
37x28 43. 3-3 21x32 44. 3x43 en zwert gaf
opl
OPLOSSING
De stand was:
Wit (Falnberg): 25, 26. 29, 21. 31, 34, 3*
26. 37. 38, 45, 47, 48, 49. (14 St.).
Zwart: (Gantwarg): 2, 7, 8. 9, 10, 11, 12.
13, 15. 17 18 10 22, 27 (14 st.)
Wit had moeten spelen: 3430! Op
(1923) volgt dan 30—24! (33x 34) 14-11
(13x24) 33—28 enz. dam. Op (18 -*3) 29x18
(12x23) volgt: 37—32! (8—12) 32x21 en
(11—18) wordt belet door 30—24! al:ljd
gevolgd door 38—32 dam. Gedwongen
dus: (10—14) en nu 4742!
Op (19—23) nu de dam door 30—34
(23x14) 25-20 (14x25) 24—19 (13x34) en
33-28 enz. en na (18—23) 29x18 (12x3»
weer 37—33 (8—12) 32x21 (11—16) 31-271
(22x31) 38x27 met schljfverlies voor
zwart.
Een ..narrow escape" voor de men utt
Minski
BRIDGE is een spel tussen twee partners
en vooral bij het bieden en tegenspe
len treedt de waarheid daarvan
aan het Ucht. Het is de grootste fout van
velen, dat zij menen dat alle beslissingen
uitsluitend goed door henzelf genomen
kunnen worden, wat dan resulteert in
het beruchte „denken voor de partner".
De meest elementaire fout op dit ge
bied ziet men maken wanneer b.v. oost
met een kleur ls uitgekomen en west die
kleur 'aanslgntleert'. Oost gaat vervol
pens diepzinnig nadenken en zijn partner
zit natuurlijk op spelden, want die
vraagt zich af 'waarom speelt hij in
hemelsnaam die kleur nou niet door?!'
Men zou moeten stellen, dat indien het
niet opgelegd duidelijk ls dat men part
ners signaal zou mogen veronachtzamen,
men altijd gevolg aan zijn wensen moet
geven. Zo ln het spel van vorige week:
VB 1082
CJAHV
O V 4
AH 10
H 7 6 4
108 6
8 6 5 2
A 5 3
9 53
s?B 9 7 4
O AHB7
*98
A
9 53 2
<>109 3
VB 7 6 4 2
Noord gever. OW kwetsbaar. Noord
één schoppen - zuid twee klaver - noord
drie Sans. Oost speelt ruitenheer (of aas)
voor en west signaleert aanmoedigend
met de rutten zes. Wat nu? Het ls verlei
delijk om met schoppen te vervolgen
want 'als no>>rd nu eens klaveraas en
heer sec heeft, kan hij niet meer aan
tafel komen!* Een mooie redenering,
waaraan nog toe te voegen valt dat in
dien west klaveraas-tweede of heer der
de heeft, het wegspelen van schoppenaas
voor OW een levensnoodzaak ls.
Op al die redeneringen is echter één
ding tegen: west heeft ruiten aangeslg-
naleerd en west heeft ook gezien dat
schoppenaas sec op tafel ligt. Oost moet
dus gewoon ruiten doorspelen niets
briljants doen, gewoon partners wensen
opvolgen.
Dit is een spel uit het Tllburgse Krui-
kentoernooi rn verbazingwekkend was
het te zien hoevele noords drie Sans
boden en vier of vijf Sans maakten
ondanks de rultenstart. OW kunnen vier
ruitenslagen meenemen en zouden daar
door een fraaie score hebben geboekt,
vooral ook omdat diverse NZ-paren 620
of 650 scoorden in vier schoppen. Nu ls
dit helemaal geei- sensationeel spelletje
verre van dat. Maar wel een spel.
waarbij de afwerking het winnen of ver
liezen van een goede plaats en misschien
zelfs het winnen van het toernooi kan
veroorzaken. Wanneer u dit goed doet, is
dat belangrijker dan wanneer u een of
andere troefdwar.gpositle op tafel legt.
Want dat laatste is slechts een staaltje
van goede individuele techniek dit
tegenspel echter een blijk van part
nerschap-discipline en die ls véél belang
rijker'.
De volgende opgave zou er een kunne»
zijn die werd voorgelegd in een exame»
voor het bereiken van de brld-
ge-meestertitel. Om het helemaal ln exaa
mensfeer te houden wil lk u voorstellen
dat de bedenktijd zo ongeveer tien mi
mi ten mag zijn. Doet uw beet en kijk
volgende week of u althans voor déze
opgave een tien kreeg:
V 6
QH 6 4 2
OA 5 2
7 5 4 3
7
4 3
9AB
OHB10987
AH 6
West gever. NZ kwetsbaar, viertallen-
weds'rijd. West past - noord past - oos|
drie schoppen - zuid vier ruiten - west
past - noord v(Jf ruiten - allen passen.
Tegen vijf ruiten komt west uit met
schoppenheer die hjj maakt en in slag I
speelt west schoppen twee die oost met
schoppenaas wint. In slag 3 vervolgt oost
met klaverboer. Hoe doet een me ester
zuid het verder?
Horizontaal
1. Menselijke mol (11)
n. Voetrtjs (4)
10. Een echte houwdegen (10)
11. Zo ls het beter (7)
12. Iets op afstand verrichten levert geen
baat (7)
15. Pronkbonen (9)
17. Wie hierop gejaagd ls. zit ln angst (5)
21. Graskruipertje (5)
23. Musiceren zonder tonen (9)
25. Gastvrije hemellichamen (7)
28. zo een Is echt wel een blijvertje (7)
31. Deze student zingt geen Io vivat! (10)
32. Ik ben een Russisch meisje (4)
33. Met het oog op bult, vaart hij om de
Zuid (11)
Verticaal:
2. Een grote traotatle voor ledereen (S)
3. Bouwen met een veter (8)
4. Oprecht goed (4)
5. Zij komen ln de beate families voor
(6)
8. Bijna zou dit dier geheel door het
water zijn Ingesloten (5)
T. Zo ls men bij elkaar gekomen (8)
8. Hierlangs leidt de weg omhoog (4)
13. Haar dochter zou mijn tante kunnen
zijn (3)
14. Bruto min netto (5)
16. Deze maat deelt klappen uit (3)
18. Opschieten! (3)
19. Hierlangs leidt de weg omlaag (8)
20. Inzet van de verandering (8)
22. Zulk een gebouw is niet knap (3)
24. Uiting van verlangen naar rust (6)
26. Doordat de vogel ln de war ls ziet hij
gee! (4)
27. Dit komt er boven op (5)
29. De onbeschaafde wou wel wat (5)
30. Honderdvijfenvijftig Jaar geleden
werd dit eiland bekend (4)
Oplossing vorige
kruiswoordraadsel
Horizontaal: 1. Krammer. 7. malloot, 13.
rare, 14. Ion. 16. oog, 17. ader. 18. aard.
19. gleuven, 20. kilo, 21. stee. 22. els, 23.
ere, 24. snee, 25. net, 26. ras, 27. eland, 32,
nota's. 34. notie, 38. Numerl, 40. rol, 41.
moreel, 42. bessen, 44. molest, 45. dot, 46.
sol. 47. missen. II. merrie. 55. lector. 56.
Sem. 58. Nuenen, 60 opaak, 61. spoor, 63.
gnome, 64. hel, 65. leg. 67. perk, 71. Ane,
72. lee, 73. shag. 76. edel, 77. piepers. 78.
Tlne, 79. rede, 80. Jet, 81. nut. 82. eten.
83. drempel. 84. Genesis.
Verticaal: 2. raat, 3. arre, 4.
mede, 5. eigen, 6. rollen, 7. moeras, 8.
Agnes. 8. laks, 10. Odln, 11. Oele. 12.
troebel, 15. Nestor. 16. overal, 38. lub. M.
America. 30. Nes. 31. drs., 33. top, 34. nol,
35. ore, 98. Tessino, 37. iet. 39. ieder, 41.
molen. 43. non, 44. mom, 47. mep, 48. sta,
49. sok, 50. Leo, 52. rug, 53. ren, 54. Eem,
55. lomperd, 56 spleet. 57. mollen, 59.
nergens, 61. seniel, 82. reerug, 64. hapje,
66. geste, 68. Eder, 69. rede, 70. klem. 3L
atee, 74. hits, 75. A nel.
