Koreade Suez-crisisHongarije en de mislukte top van 1960 Eenheid der geallieerde legers boven nationalistische gedachten" Groter generaal dan staatsman „Voedsel een deel van de soldij" Domus verwacht stijging kosten voor onderhoud FINANCIËLE NOTITIES Mosa heeft goede verwachtingen MOEILIJKE PERIODEN TIJDENS EISENHOWER'S PRESIDENTSCHAP rijheid van de mens grondslag van Eisenhower's loopbaan Amateur Hulpje Bevorderd HARTAANVAL 0 President Johnson ontmoette enige malen zijn Republikein se voorganger Dwight David Eisenhower om te spreken over Amerika's problemen. Ten aanzien van de oorlog in Vietnam toonde Eisenhower zich een „havik". Ik antwoord graag op de naam Ike RUIMTEVAART AMBASSADEUR TYLER: Eisenhower tekende op 7 juni 1945 het vier mogend he den-pact betreffende de controle over het bezette Duitsland tijdens een bijeenkomst in Berlijn van vertegenwoordigers van de „Grote Vier" ROTTERDAM. De N.Vr Maat schappij tot exploitatie van onroerend gord (Domus) heeft, blijkens de ver lies- ril winstrekening over 1968, een voordelig saldo exploitatierekening be haald van f531.864 (v.j. f541.225). Na afschrijving op onroerende goederen rsteert een saldo van I 167.052 (v.j. f 475.664). Hlerhti komt de winst ver koop panden ad 1 258 (f 270.697). Het saldo winst na reserveringen bleef on veranderd op f i.»8.080 Voorgesteld wordt, zoals bekend, een dividend van zeventien pet (onv.). De directie is erin geslaagd de on derhoudskosten tot een redelijk niveau te beperken. Zij rekent erop, dat door de nieuwe loonsverhogingen en de invoe ring van de BTW de onderhoudskosten in 1969 niet onaanzienlijk zullen stijgen. De op 1 januari 1968 resterende voor oorlogse panden met een aanschafwaar- de van f261.654 en een boekwaarde van' f219.915 werden verkocht voor f304.173 zodat een boekwinst werd gerealiseerd van f 84.258. Er werd voor f 55.000 aan diverse verbeteringen besteed. Domus zal in de komende jaren nog l'/3Ó2 min gulden onroerend goed moeten ko pen of bouwen, teneinde de vervan gingsreserve van f 1 46 min, voortko- mende uit boekwinst op verkochte pan den in de periode 1964 tm 1968. vrij van vennootschapsbelasting te kunnen overboeken naar de normale afschrij ving onroerende goederen. De hypotecaire schuld daalde met f 332.500 tot f3.11 min. Dat is ca. 50 pet van de boekwaarde en ca. 38 pet van de werkelijke waarde van het on roerend goed. De boekwaarde van het pandenbez.it bedraagt f 6.14 min, ter wijl de aanschaffingsprijs van dit bezit f6.64 min was. Bij een bruto-huurop- brengst naar de stand van de verhuur op 1 januari 1969 van f711.000 per jaar, schat de directie de huidige waarde van haar bezit bij realisatie op ruim f 8 miljoen. MAASTRICHT De gunstige resul taten in 1968 van N.V. Porselein- en Te gelfabriek Moaa Maastricht zijn gro tendeels toe te schrijven aan de stij ging van produktie en omzet. Het bru to bed rijf sresuKaat voor afschrijvingen en voor vennootschapsbelasting is met 22 pet toegenomen tot f 11,5 min. De netto-winst is per saldo gestegen met 42 pet van f2,9 min tot f4.1 min. Zo als vermeld, wordt 19 pot dividend (v. j. 16 pet) voorgesteld. Het bedrijf beschikt over een ruim orderbestand. In de sector tegels ver wacht de directie een verdere om zet- toeneming. Ook voor 1969 zal de grote loonkostenstijging in de porseleinsec tor zonder prijsstijging niet kunnen worden opgevangen. In de tegelsector denkt men dit grotendeels wel te berei ken door produktie verhoging en diepte investeringen. Bij verdere normale ont wikkeling heeft de directie positieve verwachtingen ten aanzien van de re sultaten in 1968. Per ultimo 1968 was 46 pet van de personeelsleden, werkzaam in de pro- duktiesector, afkomstig uit België. Het aantal medewerkers in 1968 bedroeg 952 personen. Voorgesteld zal worden het aandelenkpitaal door middel van herkapitalisatie met 30 pet .te verhogen onder gelijktijdige uitkering van een herkapitalisatiedividend in contanten van 7Vt pet. De nieuwe aandelen zul len ten volle delen in de winst over 1969 en volgende jren. Het voorstel vindt zijn grond in de expansie van de onderneming en in het voortscnrijden de inflatieproces In 1968 bereikten de investeringen het hoge niveau van f 6,2 min. p""cn half Jaar, nadat hU ztfn eer- J ste ambtstermijn als president begon (1953) kon Eisenhower de in lossing van een van zijn voornaam ste bejoften tijdens de verkiezings campagne waarmaken: de beëindi ging van de Koreaanse oorlog. Van toen af concentreerden de president en zijn minister van Buitenlandse Zaken. John Foster Dulles, hun in spanningen op drie hoofddoelen: 1. De communistische mogendhe den te weerhouden van agressieve daden door ze te dreigen met „groot scheepse vergelding", door middel van kernwapens en dcor de militaire kracht van de niet-communistische wereld te vergroten. 2. Het ontwikkelen en uitbreiden van het systeem van bondgenoot schappen, waaraan president Tru man in het begin van de koude oor log was begonnen. 3. Een soeverein West-Duitsland in het Noordatlantisch bondgenoot schap te brengen, hetgeen b|f de akkoorden van Parijs in 1954 werd verwezenlijkt. Een van zijn opvallendste voorstel len als staatshoofd was. dat alle lan den die atoomenergie opwekten een deel van hun bronnen voor vreedza me doeleinden in een gemeenschap zouden inbrengen. Dit leidde tot de historische conferentie ..atomen voor de vrede", die in 1955 in Genève plaatsvond. Kort na de Geneefse conferentie van 1955 werd Eisenhower getroffen door een hartaanval, die later nog door verscheidene andere zou wor den gevolgd. Hij voelde zich echter nog krachtig genoej om zich opnieuw verkiesbaar te stellen. President Toen Eisenhower In 1953 tnge huldigd werd als president, wei gerde hij de traditionele hoge hoed te dragen en verscheen met bol hoed. Oolc naar het grote bal des avonds droeg hij de bolhoed. In 1957. hij de aanvang van zijn twee de termijn, was de bolhoed weer de hoed van de dag. Vrijwel elke autoriteit droeg er een. Maar in 1961 droeg Eisenhower een hoge hoed voor de rit naar het Kapitool met zijn opvolger, John F. Ken- 1 nedv. Het inhuldigingscomité had I dit voorgeschreven. Voor hij 18 jaar was had hij de Bijbel al twee keer in zijn ge heel gelezen, vertelde Eisenhower bezoekers die hem bij zijn eerste inhuldiging als president een dupli- kaat aanboden van de Bijbel, die George Washington heeft gebruikt. Evenals vele andere jong ge trouwde mannen moest Eisen hower het zuinig aandoen. Als pre sident vertelde hij, dat hij in 1916 altijd „onder" lag bij de bank. Hij vond het tijd, dat hij wat verant- woordelijker werd en kocht een kleine verzekeringspolis. Hij staak te het roken van kant-en-klare siga retten en begon te „rollen". Dertig jaar later kwam de maatschappij de polis betalen die hij vergeten was. „Het was niet veel, maar ik dacht nog dikwijls, vertelde hij, aan het plezier dat ik met mijn vrouw had over het werken aan hun toekomst. Het was toen niet zo moeilijk ons kleine offers te ge troosten, omdat we jong waren en natuurlijk erg verliefd". Zelf een amateur-kok, heeft Eisenhower als stafchef van het leger veel gedaan om het eten voor de soldaten te verbeteren. „Voedsel", zei hij, „is een deel van de soldij, en ik zal er voor zor gen, dat van die soldy niets vals Is. Ztfn specialiteit was groentesoep. Z(jn recept daarvoor stond h(J af aan het kookboek van de Columbia-uni- versiteit. HU had 650 woorden nodig om de bereiding te vertellen en 2 dagen om de soep te maken. Ook deed Eisenhower thuis wel eens de afwas, maar dan alleen op zondag- avond. Het Eisenhower-museum in Abi lene, Kansas, heeft vele oor logsherinneringen, o.a. geschenken uit vreemde landen en sleutels van vele steden. Ook zijn er de militai re uniformen van Eisenhower ten toongesteld, o.a. de beroemde Eisenhower battle-jacket. Het kost baarste stuk is de met diamenten bezette medaille, de orde van de overwinning, die de Russen hem in 1946 schonken. De waarde wordt op 100.000 dollar geschat. Schilderen was een van Eisen hower's ontspanningen. Werd hij geplaagd door een probleem, dan begon hij doelloos op het lin- hen te kladden. Maar het duurde niet lang, of hU koos een vorm. Meestal was dat een landschap. Een andere geliefkoosde tijdpasse ring was golf. Als president van de Columbia- universiteit werd hem gevraagd hoe hij moest worden aangespro ken, als generaal of president. Ike antwoordde: „Zo lang ik leef, zal ik graag antwoorden op de naam Ike". EISENHOWER ROVENAE EERLIJK EN VERZOENEND DEN HAAG Generaal Dwight David Eisenhower. In 1890 geboren als telg van in het begin van de achttiende eeuw wegens geloofsvervolging naar de nieuwe wereld uitgeweken Duitse voorouders, was een politirus zonder liefde voor de politiek en tevens een soldaat die geen romantiek in de oorlog zag. „Er is in het gevecht geen glorie te vinden welke het vergoten bloed waard is", zo luidt een van zyn uitspraken. Toen de tweede wereldoorlog voorbU was zei ti|): „Ik haat de oorlog zoals alleen een soldaat die er middenin heeft gezeten dit kan. Ik haat hem als iemand die lÜn wreedheid, waardeloosheid en stupiditeit heeft gezien". In de jaren van aijn presidentschap bleef Eisenhower, naast veelvuldige moeilijkheden met zijn gezondheid, kri tiek niet bespaard. Men verweet de staatsman-soldaat, die eens opperbe velhebber van de grootste militaire coalitie in de geschiedenis was, terecht besluiteloosheid en gebrek aan leider schap en zei dat hij meer belangstel ling had voor het golfspel dan voor staatszaken. Zijn aanhangers wezen er echter op, dat hij op zijn eigen wijze het land door een langdurige en kri tieke periode van de koude oorlog stuurde, zoals hij ook als militair bevel hebber in de oorlog zijn groot bemid- delings- en verzoeningstalent aanwend de om de heterogene elementen onder zijn comman do tot 'n bruikbaar hecht geheel te smeden. Winston Churchill zei van Eisenhower: „In hem hadden wij een man, die de eenheid van de geallieerde legers stelde boven alle nationalistische gedachten." De Britse veldmaarschalk Montgo mery. Eisenhowers plaatsvervanger bij de invasie in Normandië. was even wel van mening dat deze de strategie van de campagne op het Franse kust gebied niet echt had begrepen. Eisen hower is nooit op deze kritiek ingegaan. Na stafchef, universiteitsvoorzitter en Atlantisch opperbevelhebber te zijn ge weest werd Eisenhower, bekend om zijn brede glimlach, op de hoge golf van de „I like Ike"-campagne in 1953 het Witte Huis ingedragen. Volgens zijn vrienden was het echter een van de ge lukkigste dagen in het leven van de man die in zijn jonge jaren gezegd had niet te verwachten het ooit tot een ho ge militaire rang te zullen brengen, toen hij in januari 1961, na acht jaar aan het roer van staat te hebben ge staan, de allesvergende taak aan John F. Kennedy kon overdragen om op zijn boerderij in Gettysburg te gaan tuinie ren en zich te gaan toeleggen op zijn geliefde golfsport. Als militair had hij zich steeds van politiek afzijdig gehouden. Nog in 1946 zei hij geen enkele politieke functie te ■uilen aanvaarden, of d(t nu „honden mepper of opperste koning van het heelal" zou zijn. Maar in 1952 zwichtte hij voor de druk, die beide partijen op hem hadden uitgeoefend om zich kandidaat te stel len bij de voorverkiezingen voor het presidentschap. Hij zei toen gehoor te geven aan de „oproep tot zijn plicht" en koos de republikeinse partij, hoewel hij jaren terug eens gezegd had de de mocratische partij altijd trouw te zul len blijven. Bij de verkiezingen die in 1952 plaats hadden werd ,.Ike" met grote meerder heid op zUn democratische tegenstan der Stevenson tot president gekozen. In de eerste t(jd had de „amateur in de politiek" door zijn onervarenheid ve le moeilijkheden, maar geleidelijk aan viel het hem wat gemakkelijker en mis schien heeft hy in juli 1955, op de top conferentie in Genève. het hoogtepunt van zijn politieke carrière bereikt. Hij toonde zich bij dit overleg toch wel een staatsman, die bereid was tot gedurfde diplomatieke zetten, zoals zijn door de Russen verworpen voorstel elkanders militaire inrichtingen uit vliegtuigen te fotograferen om daarmee de vrees voor een verrassingsaanval weg te nemen. Toen in 1956 weer de presidentsver kiezingen werden gehouden, versloeg Eisenhower opnieuw Stevenson, 't Was de tweede maal in deze eeuw. dat een republikeinse president voor een nieuwe achtereenvolgende ambtstermijn in het Witte Huis terugkeerde. Bij de verkie zingen in november 1960 was Eisenho wer in overeenstemming met het ingevoerde gebruik geen kandidaat meer. De democraat John F. Kennedy won toen van de republikein Nixon en werd president. Nadat Dwight D. Eisenhower de mid delbare school had voltooid, werkte hij enige tijd als hulpje op een boerderij, in een koelhuis en bij de brandweer. Hoewel hij liever bij de marine was gegaan, lieten zijn ouders hem in schrijven op de militaire academie van West Point, omdat hij met zijn 21 jaar voor de marine al tie oud was. Hij slaagde in 1915 als 61ste van een groep van 164 en werd vervolgens als Nasser's nationalisering van het Suezkanaal en het ingrijpen van Rusland in de Hongaarse opstand legden evenwel naast de verkiezings campagne zware lasten op hem. De onverzettelijke Eisenhower, die na genoeg nooit van een eenmaal geno men besluit terugkwam, hield vast aan een „vreedzame regeling" van de Suez-crisis, terwijl Frankrijk en Engeland tot militaire interventie overgingen. Op 5 maart 1957 keurde het Ame rikaanse congres de door de rege- ring-Eisenhowcr opgestelde politiek voor het Midden-Oosten goed. Deze politiek, hekend als de „Eisenhower- doctrine", kwam er in het kort op neer, dat ieder land, dat direct door de Sovjet-Unie wordt bedreigd, door Amerikaanse strijdkrachten zal worden gesteund wanneer het dit wenst. Bovendien moest een om vangrijk programma voor economi sche hulp paal en perk stellen aan de politieke en economische 'nvloed van het internationale communisme in het Midden-Oosten. Zijn tweede ambtstermijn was nog jong toen Eisenhowers tegenstanders hem beschuldigden van besluiteloos heid. Deze kritiek kwam ten dele voort uit de achterstand van de Ver. Staten op het gebied van het ruim te-onderzoek in vergelijking met de Russen. In december 1957 speelde hij, ondanks de handicap van een lichte beroerte die zijn spraakvermo gen tijdelijk enigszins had aangetast, een leidende rol op de eerste topcon ferentie van de NAVO in Parijs, waarop in principe werd besloten tot vestiging van met Amerikaanse ra ketten uitgeruste bases in West-Eu ropa. Hij deed nomaals een poging de koude oorlog te beëindigen door de toenmalige Russische premier Ni- kita Kroetsjef in de herfst van 1959 naar de Ver. Staten uit te nodigen. Dit scheen met succes bekroond te worden en de president ging tenslot te akkoord met een topconferentie te Parijs in 1960. Twee weken voordat de conferentie zou beginnen sloeg het neerhalen door de Russen van een Amerikaans U-2-spionagetoestel boven de Sovjet-Unie alle hoop de bodem in. tweede luitenant der infanterie naar Fort Sam Houston gezonden, waar hij Mamie Genave Doud, ontmoette met wie hij in 1916 In het huwelijk trad. Het echtpaar kreeg twee zoons van wie een op jeugdige leeftijd overleed. De ander volgde het voorbeeld van zijn vader en werd legerofficier. Toen de eerste wereldoorlog Was geëindigd, stond Eisenhower op rie lijst om uitgezonden te worden naar Euro pa. De volgende zestien jèar vervulde hij onopvallende militaire functies en had de rang van majoor. Later werd hij naar de Phi lippijnen overgeplaatst om als assistent van generaal Mac Arthur de luchtmacht te reorganiseren. Toen in 1941 Japan Pearl Harbour aanviel, werd Eisenhower tot brigade generaal bevorderd, onder bevel ge plaatst van zijn vroegere jaargenoot van West Point, generaal Marshall, die 't in middels tot stafchef had gebracht. De ze zond hem naar Groot-Brittannië met de opdracht rapport uit te brengen over de mogelijkheid van een gemeen schappelijk opperbevel van alle Ameri kaanse strijdkrachten in Europa. Toen Eisenhower zijn rapport op het bureau van zijn chef deponeerde zei deze na vluchtige bestudering: „U mtig de man zijn die het uitvoert. Manneer kunt u vertrekken?" De man die nooit verwacht had dat hij een hoge militai re post zou bekleden, slikte even en antwoordde „morgenochtend". Drie dagen later was hij bevelheb ber van de Amerikaanse 'strijdkrach ten in Europa. Op zijn hoofdkwartier in loonden bereidde hij als zodanig de in vasie in Noord-Afrika voor. die in no vember 1942 plaats had. Van Algiers uit leidde hij de aanvallen op Sicilië en Italië. Tenslotte kozen Churchill, Roose velt en de gezamenlijke staven hem eenstemmig ais commandant van het plan „Overlord" dat een oversteek van het Kanaal en de invasie in Norman dië inhield. Velen beschouwden hem als onmis kenbaar de grootste van een groep militaire strategen van de eerste rang. waartoe grote figuren behoorden als veldmaarschalk Montgomery en gene raal Patton. Na de capitulatie van Duitsland in 1945 werd de „glimlachende generaal" door de volkeren van vele bevrijde lan den gehuldigd. In hetzelfde jaar keerde hij naar de VS terug, waar hij stafchef van het le ger werd. In 1948 nam hij ontslag om een func tie als president van de Columbia uni versiteit te aanvaarden. Deze vreedza me post, die hem veel genoegen ver schafte, bezette hij echter niet lang. De man, die zich in verscheidene redevoe ringen een sterk voorstander van het Atlantisch verdrag en de Europese een heid had getoond, werd in 1950 door president Truman aangezocht het op perbevel over de strijdkrachten van de NAVO op zich te nemen. Eisenhower aanvaardde deze functie waarin hij kans zag afgunst en jaloezie tuspen de Europese landen weg te wer ken en oude vijanden bijeen te bren gen. 0 Generaal Eisenhower tijdens een inspectie van Nederlandse troepen op 1 mei 1951. DEN HAAG De Amerikaan se ambassadeur in Nederland, William R. Tyler, verstrekte het volgende in memoriam: „Oud-president Eisenhower zag het scheppen van voorwaarden voor een blijvende en rechtvaar dige vrede als zijn belangrijkste taak in dit leven. Hij leerde de ellende van de oorlog van zeer nabij kennen en hij wist, dat agressie kan worden voorkomen door een vastberaden wil om zich te verdedigen. Zijn diepe overtuiging, dat de vrijheid van de mens beschermd en bestendigd moet worden werd de grondslag van zijn briljante loopbaan als militair bevelheb ber en was ^ijn leidraad in de 8 jaar dat hij als vierendertigste president van de Verenigde Sta ten zijn vaderland diende. Ik ben er zeker van .dat zeer velen niet alleen in de Verenigde Staten maar ook in Europa Ike's nagedachtenis in ere zullen hou den. Historici zulln zijn plaats in de geschiedenis bepalen, maar diege nen die hem hebben gekend, zul len hem nooit vergeten en zullen niet toestaan, dat hij ooit verge ten wordt". 0 President Eisenhower gefotografeerd op de eerste dag van zijn president schap op zijn kantoor in het Witte Huis (25 december 1953).

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1969 | | pagina 7