Badwater in
de koffie...
Snel gebouwd huisje
op wielen
SCHAKEN door H. KRAMER
Buitenlanders zochten
miraculeuze genezing
Afbraak- en
rooipremies
DAMMEN
BRIDGE
Eigen munt
Zegels
Afwijking
Traditioneel
Meladenhuis
Eigen volk
„Lege" muur
„Wij rausen maar
niet overal zó
doorheen...
door J. M. BOM
door H. W. FILARSKI
OOSTENDE
Na vele jaren kreeg Tiel
eindelijk een beetje rust
Vf'ij komen dus aan de „nieu
we tijd" van Tiel. Voor
lopig geen oorlog meer en
geen vreemde snoeshanen 'n
de stad. Het lijkt goed, nu
eens opruiming te gaan hou
den. Daarom heb ik een aan
tal historische bijzonderhe
den bijeen gesprokkeld die
ieder voor zich geen hoofd
stuk zouden vullen en toch de
moeite van het vermeiden
méér dan waard zijn.
Eerst dan dit. De Xle eeuw-
se Tielse kroniekschrijver Al-
pertus van Metz heeft ons in
duur latijn de ondergang van
Tiel als havenplaats al voor
speld. De handel op Brittan-
nië en omgekeerd was door
de watertol aan de Me.-.vede
in gevaar gebracht. Dat er
schepen uit Engeland naar
Tiel kwamen bewijst de brief
aan bisschop Adelbold door
de koster van de Sint-Walbui-
giskerk over mirakelen op
voorspraak van de Heilige
Walburgis geschied. Daarin
noemt hij een Britse d:e de
reis in het schip van een
koopman meegemaakt had
en in Tiel genezing vond. An
dere vreemdelingen waren uit
Frankrijk en Wiesbaden ge
komen (oorkonde uit 1022*.
HPiel bezat in deze glorietijd
rond het jaar 1000 zelfs
een eigen munt. In het Rijks
penningkabinet bevinden zich
vier te Tiel geslagen diaariën
van de Duits-Roomse keizers
Koenraad I (plm. 918), Hen
drik I (plm. 936), Hen.iri.c II
(plm. 1024) en Hendrik 7V
(plm. 1106). Een keizerlijke
munt dus. In 1026 werd het
gebruik van dit Tielse geld
zelfs voorgeschreven („patri-
buus supradictis persjlveret
xx libras Thielensis") als bis
schop Adelbold een verdrag
maakt met proost Udo betref
fende overdracht van twee
mansi (hoeven) te Wamel aan
beide kerken te Utrecht. Het
waren dus Tielse ponden en
er blijkt dus dat het Mclse
geld algemeen in gebruik
was. Musea te Kopenhagen
en Leipzig bezitten zulk TWs
geld. Het Tielse keur is van
jonger datum en uit de 17e
eeuw kennen wij de d :br>ele
adelaar van Tiel tegen de bo
dem van de zilveren Avond
maalsbeker der Hervormde
Gemeente te Opijnen.
Munten en zegels liggen in
elkanders verlengde. Tn
het archief van Tiel berust
een Verbondsbrief uit 1343
met zulk een uithangend ze
gel van de stad. Het tegenze-
gel met de gespreide dub-
belkoppige adelaar hangt aan
een uit 1328 gedateerd stuk ln
het archief van de Duitsch3
Orde te Utrecht. Het is niet
bekend wanneer Tiel begon
met zegelen. Zéker niet eer
der dan né het ontvangen van
de stedelijke privilegiën. Het
voeren van een wapen was
slechts voorbehouden aan
mensen van adellijke stsun,
steden, ridderhofsteden en ho
ge geestelijkheid en kerke1 ti-
ke corporaties. Het is tot de
dag van vandaag een raadsel
hoe op het stedewapen van
Tiel de keizerlijke kroon ver
zeild geraakt is. De o'.Jste
zegels en wapen afbeeld'rgen
hebben zulk een kroon niet.
Eerst bij Joan Blaeu treffen
wij de keizerskroon zoals die
ook bij de wapens aan Am
sterdam, Deventer, Kampen,
Medemblik, Middelburg, Nij
megen en Zwolle voorkomen.
Daarvan waren Deventer,
Kampen, Nijmegen en Zwolle
van ouds reeds Keizerlijks
Rijkssteden. Tiel zal dus in
déze categorie thuishoren.
U et oudste zegel van Tiel
heeft een burgt. Dat was
bij steden gebruikelijk. Tiel
bezat een keizerlijke burgt
en zo kwam deze op dat oud
ste zegel traditiegetrouw te
recht. Maar het oud-zegel van
Tiel vertoont een merkwaar-
dige afwijking. Het heeft he
raldisch rechts een klein,
naar heraldisch rechts ge
wend klimmend leeuwtje op
genomen. Nu is men veelal
van de veronderstelling uitge
gaan dat dit iets met de gouw
Teisterbant van. doen heeft.
Schrijver moet tot zijn spijt
er ook maar naar raden,
maar toch zou ik de volgende
hypothese willen stellen. Het
zegel Is dat van 1328 (dus vol-
ledig mét het tégenzegel) en
in die tijd was Tiel nog Bra
bants bezit. Veronderstellen
wij nu dat het klimmende
leeuwtje duidt op Brabants
bezit, dan gelooft schrijver
niet ver van de waarheid te
zijn. Wat is nl. het geval!
Gelre was nog een graafschap
is in de grafelijke tijd voer
de het nog de aloude mispel
bloemfiguur. De Gelderse
bloem dus. De leeuwen (een
gouden en een zwarte) zijn
respectievelijk de hertogelij
ke Gelderse en de Gulikse.
rke volkomen de traditie vol-
gende burg is drietore-
nig. De middelste is ver
hoogd en niet gekanteld, dat
de burg en beide zij torens
wél zijn. Komen uit de mid
delste burg soms vlammen?
Het oudste randschrift luidt
„Sigillum Oppidi de Tyla".
Het tegenzegel heeft als
randschrift „Contrasigillum de
Tyla", alles in gotische minus
kels. Een ander bekend veer
tiende eeuws contrazegel is
eveneens met de dubbelkoppi-
ge adelaar. Het heeft als rand-
sohrift „Sigillum de Tyl ad
caasts". Dan doet een nieuw
stedezegel zijn intrede met de
gespreide dubbel koppige ade
laar en op de borst nog beschei
den de burcht.
Dit is uit 1418 en heeft
als randschrift „S(igillum) Ci-
vitatis de Tyle ad causas". Dit
is nog lange tijd officieel ge
bruikt en eerst op de platte
grond van Tiel van Blaeu, (ko
pergravure uit 1649) treffen
wij dan het recente wapen.
Tn een van de voorgaande
hoofdstukken veronderstel
de ik dat de melaatse stadge
noten geheel onverzorgd uit de
te zitten. Maar een betere ver
klaring is dat er varkens me
de geweerd werd en die op het
kerkhof zouden kunnen komen
graven en wroeten. In zo'n
middeleeuwse stad heersten
maar rare toestanden,
pen flinke plattelandsstad als
Tiel trok vanzelfsprekend
mensen uit de omgeving aan.
Zo ontstonden op tal van
plaatsen in de stad markten.
De recente marktplaatsen zijn
een ratjetoe van van alles door
elkaar. Vroeger was dat meer
gespecialiseerd. Zo had Tiel
een afzonderlijke Vismarkt en
de Korenbeurs. In 1678 werd
naast de Kleibergse poort de
Vismarkt gebouwd, die in 1789
overgebracht werd, naar de
westzijde van de Varkens-
nog te vinden is aan het begin
van de Tolhuisstraat bij de
Gasthuismolen. En evenmin
gemeenschap gestoten werden.
In de stedelijke signaten van
1538 is evenwel sprake van
een Melatenhuis dat later,
toen deze door de kruistoch
ten in Europa geïmporteerde
ziekte bedwongen was, afge
broken werd. Het stond buiten
de Westluidense poort. Op de
Collartswal bij de stadsgracht
staat op de kaart van Blaeu
,,'t Sieck Huys" getekend. Dat
moet het pesthuis geweest zijn.
Een boomgaard omtrent de
Westluidense poort droeg de
naam Melaatse boomgaard.
Dat was daar dus wat je
noemt een zielig buurtje.
Een nauwkeurige bestude
ring van zo'n 17e eeuwse kaart
levert altijd bijzondere „ge
vallen" op. In de stad waren
twee molens, de in 1832 ge
sloopte Binnenmolen op het
rondeel tussen de Vrijdagse
toren en de Strotoren. De Gast
huismolen was in feite óók een
binnenmolen en stond bij de
Westluidense poort waar eer
tijds het Tolhuis was. Het is
opmerkelijk dat de kaart twee
heuveltjes aangeeft waarop die
molens stonden. Het waren dus
gewis houten pol standaard
molens, waarbij de wieken
langs de grond zwaaiden. Bui
ten de stad lagen nog twee
molens. Niet ver vanaf de Bu-
rense poort, dus dicht bij de
Commanderij, was de Com
mandeursmolen gebouwd, wel
licht een geheel allodiale mo
len waarvan het „windrecht"
aan de Commandeur van Tiel
behoorde. In de 17e eeuw was
er ter hoogte van de toenma
lige werf nog een koomwater
molen in de Waal. Op de kaart
van Blaeu valt daar niets van
te ontdekken. Ze moet dus van
wat later datum geweest zijn.
Ook de houten Gasthuismolen
werd nadien vervangen door
een ronde bakstenen molen.
De voet had twee ingemetsel
de memoriestenen, de één met
„Dit is de Mole Toebehorende
Het (Gasthuis?) Alhier", ter
wijl op de andere het bouw
jaar 1722 voorkomt. Ze is om
streeks 1930 gesloopt. Buiten
dien was er nog een oliemolen.
markt, thans Plein genaamd.
In datzelfde jaar werd aan het
Plein de statige Grote Socië
teit gebouwd met haar impo
sante voorgevel vol festoenen.
Die Vismarkt evenwel is iets
zeer aparts. Terzijde van een
aan de Varkensmarkt liggend
huizenblok werd een halfcirkel
vormige verhoging aangelegd,
waarop een halfronde naar het
Plein geopende zuilenhal ge
maakt werd. Acht Dorische
zuilen dragen een houten, ver
hoogde kroonlijst met midden
op een wapenbord met het
stadswapen. Echt wel iets om
zuinig op te zijn! Ook de Ko
renbeurs was overdekt en be
staat uit dubbel aangelegde
zuilengalerijen ter weerszijden
van een langgerekt plein. Naar
de zijde van de Korenmarkt
zijn de zuilenhallen afgesloten
door muren met vier Ionische
pilasters waartussen blinde
nissen. Het geheel is neoklas-
sicistisch en kennelijk uit het
midden van de vorige eeuw.
Zéér storend is de ijzeren kap
constructie die begin deze
eeuw werd aangebracht. Op
merkenswaard is dan nog de
fraaie hardstenen pomp met
Lodewijk XV-ormamentiek, in
1768 op de Groenmarkt ge
plaatst voor de somma van
500 gulden.
He kerkmeester van Sint-
Maarten, Pauwels Claiss,
liet ca 1449 voor de Dampoort
de Onze Lieve Vrouwekapel
bouwen. Ze zal te beschouwen
zijn als een afzonderlijke bid
kapel. Bij de Intreden van de
reformatie werd er in 1594 een
waaggebouw van gemaakt, die
in 1780 nog werd verbouwd.
Evenmin vindt men iets terug
van het kapelletje de Cel dat
op de kaart van Blaeu (1649)
behoeft men te zoeken naar
het Sint-Agnietenkerkje. En
wat niet alléén de ingezetenen
van Tiel spijt, maar ook ons
die buiten Tiel wonen en de
prachtige Waterpoort, die ook
Kleibergse poort genoemd
werd, gekend hebben, is het
verdwijnen daarvan.
Ja, oorlogen brachten de
eeuwen door rampspoed over
onze eerbiedwaardige stad,
maar wie rekende er op dat
dezelfde oude stad nog eens
in 1944-'45 van haar vermaar
de cultuurmonumenten be
roofd zou worden? Ken u dat
prachtige uitzicht vanaf de
Waal nog met dat speelse dak
torentje van de Waterpoort
rechts en de oude, stoere Sint-
Maartenstoren links? Hoe doel
loos en leeg ligt déér nu die
oude stadsmuur.
Adriaan P. de Kleuver
JJet bestuur van het Ontwik-
kelings- en Sanerings
fonds voor de Landbouw heeft
besloten, een bijdrage te ver
lenen voor afbraak van ver
ouderde glasopstanden, voor
komende op beëindigende glas-
tuinbouwbdrijven. De af
braakpremie voor de glasop
stand bedraagt fl. 3 per vier
kante meter grondoppervlak.
Glas, roeden, onderbouw en
fundamenten moeten volledig
worden verwijderd. Voorwaar
de is, dat de bedrijfsbeëindi
ging in het kader van de Be
drijfsbeëindigingsregeling van
het Fonds plaats heeft. Naar
men weet, bestaat sedert 1
augustus 1968 voor betrokke
nen de mogelijkheid een bij
drage te verkrijgen in de kos
ten van het rooien van vóór
1Q50 geplante appel- en pere
boomgaarden. De belangstel
ling voor deze bijdragerege
ling waarvoor onlangs de
geldelijke middelen nog zijn
versterkt is van dien aard
dat op 28 maart 1969 reeds
5078 aanvragen voor gemid
deld 1 ha per geval om een
rooipremie waren ingediend.
Van deze aanvragen werden
er inmiddels 327 afgewezen en
4591 goedgekeurd. De provin
ciale verdeling van de goed
gekeurde aanvragen is als
volgt: Grpningen 32, Friesland
25, Drente 12, Overijssel 104,
Gelderland 1465, Utrecht 544,
Noord-Holland 200, Zuid-Hol
land 291, Zeeland 412, Noord-
Brabant 471 en Limburg 1035.
Nu op verschillende plaatsen
in Nederland woning- en we
genbouwers in botsing komen
met oude waarden van de na
tuur en landschap, is het wel
eens aardig te horen wat de
nieuwe hoofddirecteur voor de
wegenaanleg bij Rijkswater
staat, ir. J. W. Tops. van we
genaanleg en natuurbehoud
zegt. Sinds 1 februari staat ir.
Tops aan 't hoofd van de „dro
ge waterstaat". Hg volgt in de
ze functie ir. A. E. J. Nap
op, die met pensioen is gegaan.
„Onze dienst gaat werkelijk
niet over één nacht ijs en raust
zeker niet zomaar overal door
heen. We gaan om een orchi
dee heen, tenzij het niet anders
kan. Natuurlijk begint de weg-
ontwerper met het trekken van
de kortste verbinding tussen A
en B, maar bij een verkenning
van het terrein wordt wis en
waarachtig rekening gehouden
met natuurgebieden".
„Iedereen denkt maar, dat
wij dwars door alles heen gaan
en alleen maar gevoelig zijn
voor economische en financiële
motieven. Ik laat argumenten
van natuurschoon en recreatie
behoefte net zo zwaar wegen
en misschien zelfs nog zwaar
der!"
„Maar laten we één ding
toch eens goed vaststellen:
iedere automobilist die over 'n
rijksweg rijdt, moet zich reali
seren dat hij over de grond van
een ander rijdt. Als die weg er
niet lag, dan zat daar misschien
een rentenier in zijn tuintje de
pijp te roken of ploegde er een
boer. Bij de aanleg van elke
weg worden er belangen ge
schonden. Dat kunnen we in dit
kleine landje niet vermijden".
Aldus de nieuwe hoofdman
van Rijkswaterstaat, die er nog
even aan toe voegt: „Het pu
bliek is gauw geneigd onze fou
ten te zien. Over de vele goede
zaken hoor je ze niet..."
IJet is wel eens verleidelijk,
de douchekop onder wa
ter te houden wanneer we in
't bad het spattende water
niet {egen ons aan willen heb
ben. Of de waterslang in een
afvoerput te houden, terwijl
de kraan loopt. De Waterwij
zer, voorlichtingsblad van de
waterleidingbedrijven, vertelt
wat er dan kan gebeuren:
wanneer toevallig tegelijker
tijd de druk op het net weg
valt, kan tengevolge van he
velwerking het vuile water in
eigen huis of bij de buren uit
de kraan komen.
Dat wegvallen van de druk
komt vaker voor, dan we
misschien denken. Buisbreu
ken zijn er geregeld en dan
niet omdat die buizen zo
slecht zijn, maar door grond
verzakking. Plotselinge ab
normaal hoge afname - bij
het blussen van een brand
bijvoorbeeld - of herstel
werkzaamheden, waarvoor
niet tijdig gewaarschuwd kon
worden, zijn ook mogelijke
oorzaken. Voordat we 't in de
gaten hebben, krijgen we dan
een kop koffie met badwater
of nog erger.
Wie dit al wist, mag z'n
vinger opsteken. Maar hoe
veel vingers zullen we dan
zien?
A an de Gasthuisstraat stond
uiteraard het Gasthuis, of
juister Heilige Geesthuis, met
de er aan toegevoegde Gast
huistoren en zeker een eigen
huiskapel. Het bestond reeds
op het einde van de veertien
de eeuw. Op Sacramentsavond
van het jaar 1419 werd tussen
de magistraat en de Gasthuis-
meesteren een overeenkomst
gesloten dat niemand anders
dan burgers uit de stad Tiel
opgenomen zouden worden.
Toch schijnt daarmede al spoe
dig de hand gelicht te zijn,
want ten behoeve van vreemde
lingen die in het Gasthuis kwa
men te overlijden werd in 1427
een begraafplaats bij het Sint-
Maartenskerkhof gesticht, in
Tiel genoemd „der ellendigen
Kerkhof".
Na de verkoop in 1804 werd
ter plaats het Oud Burger
Mannen- en Vrouwenhuis ge
bouwd.
Gelijk met het Heilige Geest
huis noemen wij de Godska-
meren, verzamelingen van
kleine huisjes zoals men die
in alle grote steden ook aan
treft. Vrije woningen dus die
op last van rijke vrouwen voor
al gebouwd werden. Tiel had
er heel wat. In de Sint-Agnie-
tenstraat was de Van Ingen-
Nulant Godskamer. Verder wa
ren er de Met Vogels Godska
mers in de Tolhuisstraat. Al
erg oud. Die Met(je) Vogels ver
maakte in haar testament van
1597 aan de bewoners (alle
maal arme drommels) 700 gul
den om brandstoffen, linnen,
laken, etc. te kopen. Onze goed
hartige Metje was trouwens
niet mis. Ze vond dat haar
hele familie wel eens wat kon
doen. Goed, ze liet ze erven,
maar bepaalde dat deze na
haar overlijden voor éénmaal
aan drieëndertig mensen
„wambuizen, boxen, hozen en
klompen" zouden geven. Ook
bij „het rooster" voor de in
gang van het Sint-Maartenker-
hof stond een Godskamer. Die
kerkhofpoort was boven het
rooster gebouwd. Bijgelovige
zielen meenden dat dat rooster
er lag om „de duyvel" te be
letten op het kerkhof te komen.
Die zou met z'n bokspoten tus
sen die spijlen klem komen
/~"|p zo'n manier kamperen,
dat je van het kampe
ren" af bent dat gaat
steeds meer vrijbuiters trek
ken, waarvan velen vroeger
niet zouden denken aan deze
manier van er op uit gaan.
Wél de vrijheid, niet de
rompslomp. Dit verklaart
enerzijds de opkomst van de
caravan, maar daarnaast
neemt nu de vouwcaravan,
het bekende „klapwagentje"
een steeds groter marktaan
deel. Dit mobiele vakantie-
en weekendverblijf past zich
wonderwel aan bij de wensen
van haastige mensen, die
even tot rust willen komen:
het opzetten kost veel min
der tijd dan het opzetten
van een bungalowtent en de
opslagruimte kan heel be
scheiden zijn.
Met de Nimrodf in drie ty-
(pen (dealer voor Gelderland
is sporthuis Karssen N.V te
Ede) brengt een Amerikaan
se industrie nu een vouwca
ravan, die in opgezette toe
stand niet meer als zodanig
is te herkennen. Alleen een
stukje trekboom, dat aan de
achterkant uitsteekt, ver
raadt nog de aard van 't
beestje. Verder is het hele
maal een buitenhuisje van
hout, staal en tentdoek ge
worden. Dat opzetten is dan
in drie minuten gebeurd.
W/dnneer de Nimrod ïnge-
klapt staat (maten van
87 x 203 x 143 cm tot 102 x
266 x 175 cm) is er bagage
ruimte over het hele vloer
oppervlakte (1 tot 2,4 m3).
Opvallend is echter, dat die
bagageruimte ook gehand
haafd blijft wanneer de
vouwcaravan opgezet staat.
Die ruimte „valt" dan a.h.w.
vanzelf in het geheel en al
lerlei dingen, die anders bui
ten of in de woonruimte ge
zet zouden moeten worden,
kunnen er royaal plaats in
vinden. Aan eigen bagage in
de vorm van opzetstoken
neemt de Nimrod maar heel
weinig mee. De gesloten
voortent kan met een enke
le handgreep veranderd wor
den in een zonnedak en de
grote panoramische vensters
geven goed uitzicht.
Nog een paar praktische
zaken: de Nimrods zijn over
lengte en breedte verstel
baar, zodat op ieder terrein
horizontale plaatsing moge
lijk is en de tent is bijzonder
gemakkelijk zonder hulp
middelen van de wagen te
verwijderen. Na verloop van
jaren kan de tent ook zonder
enig bezwaar door een mo
dernere uitvoering worden
vervangen, omdat alles ge
standaardiseerd is. Voor za
kenmensen kan die gemakke
lijke afneembaarheid nog het
voordeel hebben, dat zij het
wagentje in hun werk als
vrachtaanhanger kunnen ge
bruiken.
DE Russische grootmeester Alexander
Tolusch is op 3 maart op 58-jarige
leeftijd te Leningrad overleden. Een
groot verlies voor het Sowjetrusslsehe en
i internationale schaakleven. want de
overledene was een schaker die overal
:er wereld bewonderd werd om zijn bril-
jjante aanvalsstijl. Tolusch is vele jaren
lang de trainer van Paul Keres geweest.
Het is daarom niet toevallig dat zijn stijl
veel punten van overeenkomst ver-
I toonde met zijn beroemde landgenoot.
Tolusch is altijd Leningrader geweest
Hij is er niet alleen geboren en gestor
ven. maar hij heeft ook in de wereldoor
log als militair de wallen van zijn woon
plaats verdedigd tegen de aanvallen van
de Duitse legers.
Ter herinnering aan deze grote schaker
een prachtige partij, die hij speelde in
het kampioenstoernooi van de Sowjet-
Unie in IMS. Hij won daarmee de
eerste schoonheidsprijs.
Wit: A. Tolusch. Zwart: A. Kotov.
Siciliaanse verdediging.
1. e2e4, c7c5 2. Pgl— f3. e7—e6 3.
d2—rd4, C5xd4 4. Pf3xd4, Pg8—f6 5.
Pbl—c3, d7—d6 6. g2g3 (Een goede
rustige voortzetting, die toch wel kans
op initiatief belooft).
6Pb8c6 7. Lflg2, LC8d7 8.
Pd4e2 (Anders speelt zwart Pxd4 bene
vens Lc6).
8a"a6 9. 00, b7—b5 10. a2—a3,
Dd8C7 11. h2—h3, Lf8—e7 12. Kgl—hl.
0—0 13. g3g4 (Dit ls de bedoeling van
wits opzet: aanvailen op de koningsvleu
gel).
13Kg8—h8 (Scherper is 13Tfd8
om op d6d5 aan te sturen).
OFFER NODIG
14. Pe2g3. b5—b4 15. a3xb4, Pc6xb4 16.
g4g5, Pf6g8 17. f2—f4, Ld7—c6 (Volgens
Bondarevsky had zwart hier verstandiger
gedaan het pionoffer 17d5 te bren
gen).
18. Pc3—e2. Lc6b5 19. Lel—d2!. d6—d5
(Niet 19Pxc2 wegens 20. Tel, Tac8 21.
Lc3 en het paard kan niet terug).
20. Ld2C3!,d5xe4(?) 21. Pg3—h5', f7—f6
22. Ph5xg7ü (Om na 22Kxg7 23. Pd4.
Lc4 24. Lxe4 een sterke aanval in handen
te krijgen).
22Lb5xe2 23. Ddlx2, Kh8xg7 24.
Lg2xe4, Pb4—d5 (Ook na andere zetten is
de nu volgende uitval zeer sterk).
25. De2h5, Tf8—d8 26. Tfl— gl, Le7—c5
27. g5xf6t, Kg7—f8 28. TglXg8t! (Een
scherp omlijnde combinatie).
28Kf8xg8 29. Le4xh7t!, Kg8—f8 (Op
2 9Dxh7 wint 30. f7t de dame, want
3 0Dxf7 geeft wit de gelegenheid tot
31. Dh8 mat).
30. Dh5g6, Pd5xf6 31. Dg6xf6t, Dc7—f7
32. Df6h6t, Kf8—e7 33. Dh5—g5t, Ke7—d7
34. DgSxc5, Df7xh7 35. Tal—dit, Kd7—e8
36. Dc5—C6+, Ke8—f8 37. Lc3—b4t, Kf8f7
38. Dc6—c7t. Kf7g6. (Of: 38Kg8 39.
Tglf, Kh8 40. Lc3t en mat).
De opgave van de week: hoe won de
witspeler de partij vanuit de dia
gramstelling?
De oplossing vindt u in de komende
rubriek.
KOTOV
abcdefgh
TOLUSCH
OPLOSSING
De stand was:
Wit (Larsen): Kei, Dc2, Tol en tl. Lei
en De3, Pa8 en d3, pionnen a2, b2, d5, e4,
h2.
Zwart (Tal): Kg8, Dg2, Tf7, Lg7 en hl,
Ph4, pionnen a7. b7, b5. d6, e5, 14 en h7.
Zwart mag zich niet op de verwikke
lingen na 24fxe3 25. Txf7, Dglt la
laten wegens 26. Tfl, Pf3t 27. Kdl. Lxfl
28. Dc8t!, Lf8 (Kf7? 29. De6t, Kf8 30. Tci
mat.) 29. De6t, Kh8 30. Df6+. Kg8 31. Kc2!
en wint.
DE technische prestaties van de ver
schillende deelnemers aan het toer
nooi om de persoonlijke nationale
titel geven een duidelijke indicatie, on
der wie de nieuwe kampioen gezocht
moet worden. Zeer nadrukkelijk heeft
Sybrands daarvoor zijn kandidatuur
gesteld, terwijl Roozenburg wel in zijn
partijen strategisch grootmeesterschap
toont, maar duidelijk conditie en vecht
lust tekort komt. Harm Wiersma zal
waarschijnlijk de grootste belager van
de Europese kampioen zijn.
Het is overigens verwonderlijk te zien
hoe Sybrands reeds een „rijpheid" ver
toont, die eigenlijk in het geheel niet
past bij zijn Jeugdige leeftijd. Zijn pro
fessionele beoefening is daaraan onge
twijfeld debet: escapades, die in een
toernooi zijn resultaten ongunstig zouden
beïnvloeden, zouden evenzeer zijn aan
trekkelijkheid als deelnemer in gelijke
mate verminderen. Hieronder een voor
beeld hoe sterk en hoe gedegen Sy
brands te werk gaat:
Wit: T. Sybrands: Zwart: J. de Boer;
K.v.N. 1969 le Ronde 1. 32—28 19—23: 2.
28X19 14X23 3. 37—32 10—14: 4. 41—37
14—19: 5. 46—41 510; 6. 35-30
Een ook door Andreiko veel gevolgde
methode. Het sterkst is nu accepteren
door 20—25, maar een defensief ingesteld
speler als De Boer vervolgt met 6.
5—10; 7. 30—25 20—24?
Dit brengt wit al direct ln het of
fensief, hoewel ook na andere voortzet
ting wit „houvast" aan het zwarte spel
krijgt b.V. (18—22) 34—29 (23x34) 40x29
(12—18) 45—40 7—12) 32—28 met moei
lijk spel voor zwart.
8. 34—29 23x34 9. 40x20 15x24: 10. 32—28.
Hierna is schijf 24 een aanvalspunt voor
wit geworden, zoals na enkele zetten al
blijkt: 1017—22; U. 28x17 12x21; 12.
31—26 7—12; 13. 26x17 12x21; 14. 45—40
8—12; 16. 40—34 24—30.
Anders verzwakt de linkervleugel te
veel. 16. 36—31 21—26; 17. 31—27 11—17; 18.
38—32 30—35: 19. 43—38 17—21; 20. 33—28
12—17; 21. 38—33 17—22; 22. 28x17 21x12;
23. 42—38 2—8 24 47—42 1—7 25. 41—36
4—10.
Tot hiertoe alles langs de lijnen der
geleidelijkheid. Zwart heeft zijn positie
volkomen op de verdediging ingesteld en
alles hangt er van af wat er nu gaat
gebeuren: 26. 33—29! Dwingt zwart om
nog verder in de verdediging te gaan, of
zich in te laten op een zeer moeilijk
genre door (19—23)
Hij kiest het eerste: 2618—23 27.
29x18 13x31: 28 36x27 8—13 29. 32—28
12—18; 30. 38-32 19-M; 31. 39—33 7—12 32.
42—38 3—8. Er dreigt nu (24—29) ofwel
gevolgd door (18—22— na 33x24) ofwel
door (16—21 na 34x23 enz.) en (6—11).
Wit is daarom gedwongen tot: 33. 48—42.
Het schijnt nu, dat zwart in staat is
geweest de witte positie in de „tang" te
nemen.: 33. 6-11: 34. 44—39 13—19;
Maar nu komt Sybrands met een diep
berekende manoeuvre: 35. 26—22! 8—13;
36. 34—29! 10—15; Als opgave voor onze
lezers: Had zwart op dit moment een
betere voortzetting 37. 29x20 15x24 38.
49—44! Belet zowel (18— als 19—23) door
44-40 en 33—28. 38. 11-47; 39. 22x11
16x7; 40. 32—28.
Heel scherp heeft wit berekend, dat de
komende klassieke formatie onherroepe
lijk tot zwarts ondergang voert. Heel
knap berekend vanuit de diagramstand!
40. 16-23: 41. 37—32 13-4»42. 42-37
9—13: 43. 5b—45 7—11; 44. 44—10! voert tof
de snelste winst: 44. 35x44.
45. 39x50 12—17; 46. 45—10 11—16; 47.
50—24—29; Na (17—21) 40-35 (23—29)
4540 (12—18) 27—22 is het ook „Uit" 48.
33x24 19x30 49. 28x8 17—22 50. 25x34 22x33:
51. 8—3 en na enkele zetten gal zwart op!
OPLOSSING
De stand was: WW (Ansems) 16, 26, 27,
32, 33, 38, 44 (7st)
Zwart: 7, 17, 18, 21. 25, 30, 34 (7 st.)
Wit had als volgt moeten voortzetten:
33—28!! (30-35) 28—22!! (17x37) 26x17 en de
dreigingen 17—12 zowel als 17—11 bezor
gen wit een vrij gemakkelijke remise!
Goed afgooien bij het tegenspel is even
belangrijk als goed signaleren of goed
uitspelen. Het succes dat sterkere spelers
boeken tegen zwakkeren en daarbij dan
soms griezelig nauwkeurig lijken „te we
ten hoe het zit", is grotendeels te dan
ken aan het vaak onbeholpen afgooien
en de onbedwingbare lust tot „signale
ren" hunner tegenstanders.
Ik zou er best een oortje om durven
verwedden, dat menig westspeler die met
onderstaand spel tijdens het Randstad-
toernooi te Woerden tn zeven Sans zat,
dat contract heeft kunnen thuisbrengen
door onjuist afgooien van noord.
6
<?bl074
O 8 3
b98742
h b3
a v95
<?h3
Ohbl07
vlOS
Ca 9 8 6
O a 9 6 5
ah
108742
C v52
O v42
65
West gever, niemand kwetsbaar. Stelt
u zich een bledverloop voor waarbij
west met één Sans opende en OW hierna
groot-slem Sans bereikten, zonder dat
NZ veel houvast aan het bieden hadden.
Noord start met klaver negen, de tafel
(oost) wint met klaverheer en de kaart
die bdj zuid valt (5 of 6) kan natuurlijk
een singleton zijn. Oost gaat nu schop
pen spelen en OW Incasseren vier slagen
in die kleur. Noord kan twee klaveren
missen, mear wat moet weg op de vierde
schoppen die west speelt?? Nu zijn er
talrijke spelers die gedachteloos in noord
een ruitentje wegdoen en daarmee wordt
dan in deze voorstelling de schuilplaats
van de ruiten dame te vroeg onthuld.
Want west zal nu zéker ruitenvrouw
over zuid gaan snijden en 13 slagen ma
ken. Nu ls dit natuurlijk allemaal erg
moeilijk: west kén vier klaveren hebben
geh ad en ook kèn west harten HV of
HV;i gehad hebben. Noord moet dus kie
zen, waarbij hij toch tot elke prijs rui
ten bewaren moet. Want hei as vrijwel
zeker dat west tenminste drie en mis
schien vier ruitens bezit en dén ls het
afgooien in zo'n vitale kleur levensge
vaarlijk. Ek zou, als noord, er maar op
geavontuurd hebben dat west niet meer
dan drie klaveren had dus in noord
klaver opgeruimd hebben. Dit kan mis
schien een slag. maar vrij zeker niet het
contract kosten. Bovendien kén het de
hoofdprijs binnenbrengen wanneer weet
verkeerd snijdt op rrii+errvrouw!
Het is opvallend met hoeveel enthousi
asme kleine bridge-organdsatdes grote
toernooien in fraaie speelcasino's kunnen
blijven organiseren. België loopt wat dit
betreft voorop en vooral Oostende blijkt
er zeer op gesteld te zijn bridgeepelers
te herbergen. Daar het uitgesloten ls dat
de Belgische Federatie grote koeten zou
kunnen dragen, mag men dus aannemen
dat de offerandes die de bri-dge-aanhang
aan het spel met het kleine witte balle
tje brengt, meer dan voldoende com
pensatie biedt voor de overige kosten.
Frankrijk. Nederland en België speel
den vorige week dus weer eens tegen
eQuuff een goede oefening voor de ai.
Europese kampioenschappen, waarin Ne
derland uit een heel ander vaatje zal
moeten tappen om Frankrijk achter z.ch
te laten. Kreyns moest het ln Oostende
zonder Slavenburg doen en dat scheelt
natuurlijk een slok op een borrel hoe
goed de invaller (ditmaal Kees Kaiser)
ook zou mogen spelen.
Tot slot voor vandaag (oplossing vol
gende week) het traditionele spel waann
u het beter zou kunnen doen dan de
spelleider of misschien wart gelukki
ger. Het komit uit Oostende en werd
gespeeld in de match België—Nederland!
b974
C 10 8 5 3
<C>64
a b 9
a v 10 81
9ab9
O a 10 3
h 5
NZ boden: zuid één klaver (17 of meer
punten) noord één harten (tenminste 6
punten, geen drie heren, of een aas met
heer) zuid één schoppen (vijfkleur)
noord twee schoppen zuid vier schop
pen einde.
Tegen vier schoppen legt west in slag I
de bartenheer op tafel en u mag uitma
toen was zulds besta speelplan ls.
Horizon taal:
1. rivier in Ned.
3. rivier In Ned.
8. rivier In Ned.
12. Bijbelse figuur
14. transportmiddel
16. vis
18. lied
20. bloem
22. plaats in Brabant
23. aanklampen
28. deel van vaartuig
27. loot
28. bosje
29. kledingstuk
31. godheid
32. zwak
34. boei
36. Italiaans vorstengeslacht
38. voorzetsel
39. zoogdier
41. vrouw van Aegir
42. voorzetsel
43. voorzetsel
45. handelsterm
47. vogel
49. kader
50. gespaard
51. vloeistof
52. kleur
54. plaats in Frankrijk
56. voorzetsel
58. vochtig
59. voorzetsel
61. baan voor balspel
62. afgekorte jongensnaam
63. klap
65. tn tijdelijk gebruik gsven
67. voorzetsel
69. plaats in België
70. rakel
72. zuiver
74. pers. vrnwrd.
76. nakomeling
78. plaats in Utrecht (nieuw* spelling)
voorvader
81. steeds
83. hevig
84. kwijnend
86. lichaamsdeel
88. plaats in Brabant
89. in bepaalde richting groé*
90. plaats in Drenthe
91. partij in een procc*
Verticaal:
1. enzym
2. dichtstbijzijnde
3. logé
4. hulde
5. maat (alk.)
6. me: tegenzin
7. no«:
8. astiektoestel
9. Bijbelse figuur
10. deel van hert hoofd
11. keur
13. voorteken
15. wapen
17. baat
18. zoogdier
19. om dit te kunnen doen mot»
een ander doodgaan
21. plaats ln Duitsland
i24. bovenste deel
35. plaats ln Drenthe W
28. bouwval
30. kleverige stof
33. grondbeginsel
35. hijsen
37. vogel verschrikker
38. bouwwerk
40. plaats voor atfvsd
42. muziekstuk
44. vogel
45. vochtig
46. familielid
47. waardeloos voorwerp
48. boom
53. keukengereedschap
55. land in Azië
57. vrucht
59. plaats in Azië
60. bevel
62. vertrouwd
64. plaats ln Gelderland
65. kwab
66. deel van Europa (afk.)
66. tegelijk
69. metaal
71. vruchtbar* plaat*
73. een beetje
75. opdracht
77. rouzieklnst rumenrt
79. plaats in Afrika
80. rivier op Sumatra
82. in ord*
85. godin
87. noot
Oplossing vorige
cryptogram
Horizontaal: l. opgedrongen, 8. onweder.
10. kantoor, 11. laat, 12. amper, 13.
idem, 16. mestvork, 17. tiener. 19.
Spaans, 21. strovuur, 25. auto, 26.ge
luk, 27. stug, 30. eboniet, 31. fermata.
32. overstappen.
Verticaal: 1. onwaars. 2. gade, 3. om
keer, 4. gang, 5. noorden, 6. ooilam, 7.
kramer, 9. rijmers, 14. avond. 15. vi
ool, 18. struif, 19. slager. 20. altsolo,
22. uitgaan, 23. rugzak. 24. weitas, 28.
sire. 29 trap
