Koude weer drukte
stempel op dertigste
bijenmarkt Ke ster en
Veenendaalse bevolking
beleefde voor bevrijding
vele benauwde uurtjes
VEILING SEPTER TIEL
Vogelsterfte op
de „Grebbeberg
neemt ernstige
vormen aan
Hevige concurrentiestrijd
met de Brabantse imkers
Door vergiftiging
RIVON is
ingeschakeld
bij onderzoek
Velen vonden de dood
in het spergebied
Dood
SS-TERREUR NAM
MAANDEN HAND
DE LAA TSTE
OVER HAND TOE
Jassendiefstal
tot klaarheid
Hoop
Fantasie
Uit de oude
doos
door
Rik Valkenburg
BURGERLIJKE STAND
DONDERDAG 17 APRIL 1969
VEENENDAAL. De recherche heeft
gisteren twee jonge Veenendalers aan
gehouden verdacht van diefstal van en
kele winterjassen uit het ontmoetings
centrum „De Ruif" aan de Nieuweweg
op 23 maart j.l.
Het duo B. V. (19) en A. V. (18) beken
de zich aan de diefstal schuldig te
hebben gemaakt. Terzake heling van de
jassen werd J. K. H. (18) aangehouden.
Het drietal werd na verhoor weer op
vrije voeten gesteld.
Bijenmarkten worden naast het
belang, dat de imker en de
boomgaardbezitter er aan toeken
nen hoe langer hoe meer een toeris
tische attractie. Hieraan wordt veel
bijgedragen door de fantasiekor-
ven. Een van de weinig handwerks
lieden die het maken van deze kor
ven nog in de vingers hebben is de
heer Van Egdom uit Veenendaal.
KESTEREN Het koude wissel
vallige weer heeft gisteren een stempel
gedrukt op de dertigste bijenmarkt in
Resteren. Het bijna traditionele lente
zonnetje en de bloeiende kersenboom
op het Dorpsplein ontbraken, evenals
de zoemende bijen, die vanwege de
kou in hun korven bleven. Het weer
heeft de imkers trouwens dit jaar hele
maal niet meegezeten. De strenge win
ter veroorzaakte grote sterfte onder de
bijenvolken, vandaar ook dat de prij
zen van korven en kasten dit jaar op de
markt hoger waren dan normaal. In
dit verband was het opmerkelijk en
misschien zelfs wel verheugend, dat de
aanvoer van bijenkorven dit maal gro
ter was dan voorgaande jaren. Ruim
90 korven en 40 kasten bezetten het
marktterrein, dat werd bezocht door
imkers uit geheel Nederland. Overi
gens speelden de handelingen rond de
bijenmarkt zich voornamelijk af in het
aan het Dorpshuis grenzende café „Het
Ambtshuis", waar door de bijenhou
ders niet op een dubbeltje werd geke
ken. Het geestrijk vocht stroomde ook
nu weer rijkelijk evenals trouwens de
warme koffie.
Dank zij bemiddeling van de Imkers
Vereniging Resteren en Omstreken kon
den dit jaar ruim 800 bijenvolken bij
de Betuwse fruittelers in de boomgaar
den worden geplaatst. Een hevige con
currentiestrijd met de Brabantse Im
kers was er de oorzaak, dat de prijzen
per volk voor de fruittelers moesten
worden verlaagd van 15 tot 12 gulden.
„Een bittere pil voor onze vereniging,
maar het kon nu eenmaal niet anders",
vertelde he heer J. van Apeldoorn, voor
zitter van de markcommissie.
„Die Brabanders nemen het niet zo
nauw. Zij sjaggeren maar wat en als
wjj de drastische prijsverlaging niet had
den doorgevoerd was onze organisatie
danig in de war gestuurd. Wy zullen
alles in het werk stellen om de pryzen
volgend jaar weer op te kunnen trekken"
aldus de heer Van Appeldoorn, die zich
verplicht voelde de imkers zyn veront
schuldigingen aan te bieden voor het
slechte weer. „In het verleden troffen
we vrywel altijd zonnig lenteweer en
bloeiende boomgaarden. Dit jaar heb
ben we verkeerd gegokt en wat mij be
treft had de markt best een week later
kunnen plaatsvinden".
Naast de vele pessimistische ge'uiden
klonk in de toespraak van de voorzitter
van de marktrnmmissie toch ook nog
wel hoop voor de toekomst. „Ondanks
alle tegenslagen kunnen wy als imkers
tevreden zijn. Er komt steeds meer le
ven in de imkerij, vooral ook omdat de
ambitie van de jeugd hiervoor toeneemt
De fruitteelt is daarentegen een afgaan
de zaak, maar ook hiervoor is de toe-
De bekende Veenendaalse im
ker Gijs Beukhof was een van
de juryleden op de Kesterense
bijenmarkt.
komst nog niet helemaal zonder per
spectief".
Zoals gebruikelijk was ook dit jaar
aan de bijenmarkt een wedstrijd ver
bonden. De jury bestaande uit de heren
A. Blom uit Rhenen, H. Drost uit Rhe-
nen, G. Beukhof uit Veenendaal en W.
van Daalen uit Echteld had ook nu weer
geen gemakkelijke taak.
De voorzitter van de jury, de heer
Blom, merkte op, dat de kwaliteit van
de korven dit jaar zeer goed was, in
tegenstelling tot de verwachtingen. De
eerste prijs voor de beste stal (minstens
vijf) korven werd gewonnen door de
heer A. Waaienberg uit Wekerom. De
tweede prijs ging naar de heer J. Pries
uit Hoevelaken. De eerste prijs voor de
beste ronde korf ging naar de heer H.
Renkers ujt Hoevelaken.
Ook op de dertigste bijenmarkt in
Resteren werden weer fantasiekorven
aangevoerd. Deze luxe „bijenwonigen"
trokken vrijwel de meeste belangstel
ling, vooral van de niet-imkers. De 79-
jarige Teunis van Egdom uit Veenen
daal waarschijnlijk nog de enige kor-
venvlechter in Nederland gaf belang
stellenden tekst en uitleg over het oude
ambacht. Hij is een vertrouwde figuur
op de Nederlandse bijenmarkten en ont
breekt vrijwel nooit bij dit soort evene
menten. De jury kende een lofprijs toe
voor de mooiste fantasiekorf aan de
heer G. van de Hoofdakker uit Keste-
VEENENDAAL De collecte voor
het Nationaal Rheuma Fonds heeft in
Veenendaal het fraaie bedrag van
f 7685,36 opgebracht. Vorig jaar bracht
de collecte ruim f 6.500,- op.
Veilbericht van de Tielse veiling Septer van woensdag 16 april 1969
Opgave na klasse mm maat
Appelen: 75 opw 70 75 65/70 60 65 55/60 1 2
x Golden Delicious k.2 45—66 44—59 36—51 30—36 24—59
Jonathah k.2 49—52 45—48 38—41 30—33 22—49
Laxtons Superb 3180
Lombarts Calville k.2 5470 5169 5162 3150
Zuurkroet en fabrieksfruit per 100 kg 11,70.
Rood kroet en rood fabrieksfruit per 100 kg 9,20.
Stip en stek per 100 kg 6,20.
Peren:
x Brederode 3064 1430
Beürre' Alex. Lucas k.2 1820 1722
Conference k.l 6467
Conference k.2 6266 5662
Strem y - 2332 1018
Gieserwildeman 3140
Groenten
Prei 1758. radijs per bosje 2427. stoofsla 2427 1015. rabarber 3840, witlof
1.441.51, sla per 100 krop e 16 opw 13,00—18,00, sla per 100 krop e 20 opw.
18.00—27,00.
x Hoofdaanvoer. Alles in centen per kg tenzij anders vermeld.
RHENEN Tijdens de afgelopen winter en de daarop gevolgde fraaie voor
jaarsdagen is geconstateerd, dat opvallend veel dode vogels zijn gevonden in
het bos op de Grebbeberg en het houtwallengebied bij Achterberg. De meeste
slachtoffers vielen in eerstgenoemd bos. Dit Ls bijzonder te betreuren, omdat
het Grebbebos blijkens het broedvogel-inventarisatie-onderzoek. dat de KNNV-
Yogelwerkgroep „Wageningen" daar in de laatste jaren heeft gedaan, tot
de meest vogelrijke bossen in onze omgeving moet worden gerekend.
Daar een aantal vogels vergiftigings
verschijnselen heeft vertoond, moet de
oorzaak vermoedelijk worden gezocht
in de richting van schadelijke neven
werking van bestrijdingsmiddelen en
fabrieksafvalstoffen en de algemene
vervuiling van ons milieu.
Chemisch onderzoek zal moeten uit
wijzen, welke vergiften voor deze mas
sale vogelsterfte aansprakelijk gesteld
kunnen worden. Hierover werd inmid
dels contact opgenomen met het RI
VON, het Rijksinstituut voor Veldbio-
logisch Onderzoek ten behoeve van Na
tuurbehoud te Zeist.
Onder de 189 slachtoffers, welke tot
nu toe werden aangetroffen, bevonden
zich ook 17 roofvogels; voor het dage
lijks menu waren deze bijna alle aan
gewezen op muizen en zij hadden dus
voor de landbouw in het bijzonder een
zeer nuttig effect. Ook een aantal klei
ne zoogdieren viel ten prooi aan het
raadselachtige gebeuren. De sombere
lijst groeit nog steeds en ziet er mo
menteel als volgt uit:
Roofvogels: bosuil 3. buizerd 5, ha
vik 1, ransuil 5, torenvalk 3.
Overige vogels: appelvink 1, blauwe
reiger 1, dodaars (met schotwond) 1,
ekster 5, fazant 4, houtduif 67. huismus
(incl. 3 verkeersslachtoffers) 11, kap-
meeuw (m. schotwond) 2, kauw 30,
kramsvogel 1, meerkoet 2, merel (incl.
3 verkeerssl.) 7, ringmus 5. roodborst
1, spreeuw :incl. 1 verkeerssl.) 4. turk-
se tortel 1, vink 3, vlaamse gaai 7, wil
de eend 1. zwarte kraai 18.
Kleine dieren: eekhoorn 1, haas. 4,
konijn 16, mol 6, wezel 1.
Als dit verschijnsel zo door gaat, kan
de tijd niet ver meer zijn, dat men ook
in Nederland zal kunnen spreken van
een „Silent Spring", een dode lente.
Want niet alleen uit Rhenen, ook uit
andere delen van het land zijn de laat
ste tijd alarmerende meldingen binnen
gekomen.
Laat het gebeurde aan de Grebbe
berg een teken aan de wand zijn voor
de bewoners van onze streek en in het
bijzonder voor hen, die werken met be
strijdingsmiddelen en andere giftige
stoffen. De uiterste voorzichtigheid
blijft geboden!! Ook het achteloos weg
werpen van lege bussen en ander ver
pakkingsmateriaal kan schade teweeg
brengen, waardoor diersoorten die voor
ons mensen vaak een onzichtbare maar
zeer nuttige functie hebben, zonder
meer aan uitroeiing worden blootge
steld. Dat onder de dood gevonden vo
gels ook enkel# met schotwonden voor
kwamen. is eveneens een bedenkelijke
zaak. Aldus een publikatie van de Ko
ninklijke Nederlandse Natuurhistori
sche Vereniging (KNNV). afd. Wage-
ningen e.o., Vogelbeschermingswacht
„Zuid-West-Veluwe". Nederlandse Ver
eniging tot Bescherming van Dieren,
afd. Rhenen. Nederlandse Jeugdbond
voor Natuurstudie, afd. Wageningen en
de Christelijke Jeugdbond van Natuur
vrienden, afd. Wageningen.
Daar het van groot belang is, dat de
oorzaken van een aanzienlijke sterfte
van diersoorten, zoals deze winter heeft
plaatsgevonden, worden vastgesteld, is
het noodzakelijk dat pas gevonden dode
exemplaren aan een nader onderzoek
worden onderworpen. Contactadressen,
waar eventuele vondsten van dode die
ren en vogels kunnen worden gemeld
zijn voor Wageningen: G. P. J. Schuijl,
Diedenweg 149, Wageningen (tel. 08370-
2576); Rhenen: J. Steenman, Willi-
brordweg 1, Rhenen (tel. 08376-3015).
RHENEN Geboren: Thisina Alei-
da, d.v. G. van Manen en V. I. van
Leeuwen (Veenndaal; Gerrit z.v.
D. Lieftinck en G. Achterberg (Vee
nendaal); Maria, d.v. W .van der
Steen en J. Roobol; Gezina Cathari-
na, d.v. H. Meyer en G. H. van Slo
ten (Druten); Gerritje, d.v. A. W. de
Jong en G. van Gesink: Marinus
Christinus, z.v. T. N. Drost en J. H.
Keuken; Robert, z.v. C. J. Groos en
J. G. Snel (Veenendaal); Hendrik Jo
hannes, z.v. J. E. van Oort en F. van
Hernen; Johan Frederik, z.v. A. Fran
ke en W. U. Swagerman (Veenendaal).
Ondertrouwd: B. Verhaaf, 29 j.
(Resteren) en J. Wortman, 23 j.
Gehuwd: A. Kliek (Arnhem) en K.
Koelman; E. Doornkamp en E. Hun-
telerslag; G. van Dorland (Resteren)
en M. van Walsem; F. Hulsman en E.
A. de Vos Klootwijk (Voorburg).
Overleden: F. J. E. Christiansen,
65 jr. (Bussum); B. J. Vroman, 46 j.,
echtg. van J. van Kooten (Veenen
daal); te Wageningen: H. van de Wee
tering, 73 j„ echtg. van W. van Dijk.
Vertrokken personen: G. C. Hekhui
zen, van Esdoornlaan 16 naar Amers
foort; J. M. Lijbers met gezin, van Ju-
lianastraat 47 naar Bergschenhoek;
R. G. van der Pijk, van Molenstraat
37 naar Ermelo; S. H. Stienstra, van
Veenendaalsestraatweg 50 naar Zeist;
W. Ramaker met gezin, van Anjer
laan 83 naar Leersum; J. van Daalen,
van Utrechtsestraatweg 102 naar Wa
geningen; C. H. Taling met gezin, van
Biezenweide 12 naar Veenendaal; B.
Radema, van Grebbeweg 99 naar Arn
hem) C. van Mourik, van Nieuwe Vee-
nendaalseweg 51 naar Ameland; A.
Arends met gezin, van Vogelenzang 19
naar Utrecht; E. Hendriks met gezin,
van Domineesbergweg 8 naar Culem-
borg; Y. H. M. Cornelissen, van Cune-
raweg 2 naar Nijmegen; J. Kompgne
met gezin, van Ribeslaan II naar
Duitsland.
Op zekere dag stond Kooymans
bij de wapenkamer op de uitkijk,
als een jager naar wild. Ha, daar
kwam een man aanfietsen. Hij had
een gele kaart van de OT bij zich
en dacht daarmee gedekt te zijn.
Zonder dat Kooymans er opdracht
toe had. arresteerde hij de man
(bakker Aalbers). Hij bracht hem
naar Kaszberg, die Kooymans ver
lof gaf hem neer te knallen. Dat
leek deze sadist wel. Hij nam Aal
bers mee tot achter de wapenkamer
waar een schuilgat was. Onderweg
smeekte de bakker hem het leven
te sparen, want hij had geen enke
le verkeerde bedoeling gehad. Maar
Kooymans liet zich dit buitenkansje
niet ontgaan. Hij beval de ongeluk
kige op de rand van de kuil te gaan
-y 'i#., *-> - "ü*|É!St>
Het was elke dag wel wat. Wie her
innert zich niet de dag en nacht
overvliegende VI-monsters. O, wee,
als hun geluid plotseling verstomde
dan verscheurde weldra een enor
me dreun de nachtelijke stilte. Die
dingen veroorzaakte veel zenuwslo
pende angst.
Verdf.% was er in de Hoofdstraat
ook .neggen Rode-Kruispost, ijl
„Huize Schuuring", wat ook een (SP^-,
ciaal aanzicht gaf aan deze voor-'
malige winkelstraat. Wat viel er in
die tijd nog te winkelen?... Overal
waren scholen en gebouwen inge
pikt door Duitsers, Landwacht en
aanverwante instellingen. Op don
derdag 12 april gaat tegen de avond
in Veenendaal het gerucht, dat de
Canadezen de IJssel bij Westervoort
en Apeldoorn zijn overgestoken. Dat
is een verheugend bericht. Er wordt
bij verteld, dat de troepen nu op
rukken naar de Gelderse Vallei om,
in een snelle opmars, het gehele wes
telijke grensgebied van de Veluwe te
zuiveren van Duitsers en landwachr
ters.
De geruchten schijnen ditmaal
waarheid te bevatten, want het valt
op hoe nerveus de militairen zich
gedragen. Het is de hele dag een
heen en weer geloop als nooit te
voren. Ook de O.T. werkzaamheden
lopen in het honderd. Maar... het zo
zwaar bezette Veenendaal komt
steeds vaster in de greep van de
S.S. en de Landmacht. Kleine ver
grijpen worden met de dood ge
straft. Van gedisciplineerd optreden
is geen .sprake meer. Er is haast
geen voedsel meer te krijgen. Zelfs
de zwarte handel stagneert. Op
maandagmiddag, 16 april, trekken er
veel militairen weg; met gammele
wagens en „versleten" paarden
wordt de aftocht geblazen.
Onophoudelijk klinkt in de verte
het Britse artillerievuur. Het nabij
gelegen Ede wordt beschoten.
Dinsdags begint een nieuwe knech-
terijg van de bezetter. Alle burgers
moeten binnen blijven. Alleen 's mor
gens van tien tot elf wordt er ge
legenheid gegeven om water te ha
len bij hen die over een pomp be
schikken. Volkomen verlaten liggen
de straten in de vroege voorjaars
morgen. Zo nu en dan passeren er
wat SS-ers, maar verder blijven de
straten leeg.
Er is spanning en verwachting bij
de burgers. Zal het oorlogsgeweld
zo hevig losbarsten, dat de bevrij
ding met angst tegemoet gezien moet
worden. Ede is in geallieerde han
den. De lopen van de Engelse ka
nonnen worden op Veenendaal ge
richt... In Amerongen ligt de Duitse
artillerie en ook daar worden de
lopen van het geschut op Veenen
daal gericht.
Geen trein rijdt er meerrondom Veenendaal, of hij wordt beschoten
door een vliegtuig. Geen boot vaart er meer, of ook hij wordt een prooi
vanuit de lucht. Langzaam maar zeker kruipt de ellende naar de keel
Geen vervoer betekent geen eten, geen brandstof, geen elektriciteit, geen
waterleiding. Koude en honger gaan hand in hand door ons land. Mensen
uit de steden gaan naar de plattelandsdorpen om eten. Onderweg loert de
Bezetter op hun fietsen en op hun vrijheid: Wie tijd heeft om langs de weg
te „wandelen'\ heeft zéker tijd om te werken in Duitsland!Daarom
blijven vele mannen thuis en gaan de vrouwen op pad, met hun kinderen.
Ook wel mannen die een „Ausweis" hebben van de een of andere orgonisa-
tie waarbij zij te werk gesteld zijn. Bij honderdtallen zwerven ze langs de
landwegen, dagenlang van huis, soms op blote voeten en in gescheurde kle
ren. Overnachtend in stallen en schuren en terend op de schrale restjes uit
gaarkeukens. Of ook knabbelend op rauwe wortelen of knollen. Begrijpe
lijk dat er deze verschrikkelijke winter honderden sterven van kou, gebrek
en uitbrekende ziekte-epidemieën. Toch blijft men hopen!
Dc maanden april en begin mei '45
heugen Veenendaal het meest. Reik
halzend werd uitgezien naar de be
vrijding, waarvan de geruchten gin
gen dat die elk ogenblik kon ko
men. Als men echter geweten had
wat het Veen moest doorstaan, eer
het zover was
Hand over hand nam de S.S.-ter
reur toe. Mensen die zich min of
meer onbewust in het sper-gebied
waagden, o.a. in de maanden maart
en april, om hier of daar nog wat
teerkost op te lopen, werden vaak
zonder vorm van proces neerge
knald!
De bevolking was reeds te werk
gesteld bij de OT (Organisatie-
Todt), waardoor weer talloze onder
duikers boven water kwamen, om
dat zonder verdere navraag, Aus-
weissen (vrijstellingen voor arresta
tie) werden uitgerekt. Als men
maar bij de Todt werkte en daar
van blijk kon geven, had men ver
der geen last. De grote massa werd
gedwongen er aan mee te werken,
daar er anders een grote groep
vooraanstaande Veenendalers zou
werden gefusilleerd. Aan de be
ruchte hongertochten durfde men
tenslotte bijna niet meer deel te ne
men, daar men onderweg verrast
kon worden, door vechtende legers.
Ook bleek dat men met 'n OT Aus-
weiss ook niet overal tegen bevei
ligd was.
Overste Th. A. Boeree, de beken
de oorlogskronieker uit Ede ver
haalt er o.m. het volgende over:
„In deze contreien lag de 13e com
pagnie van het 84e Regiment (Ben-
nekom), waarvan Hauptmann
Schultz (een misdadiger) compag
niescommandant was en Jente Ber
ger (een Nederlander) de luitenant.
De regimentscommandant was Lip-
pert. De leidding op het compagnies
bureau berustte bij de felle anti-
Nederlander, sergeant majoor Kasz
berg, terwijl zijn oppasser, de Ne
derlander Cornells Adriaan Kooy
mans. oorspronkelijk betonwerker
en afkomstig uit Sleeuwijk, op de
wapenkamer werkte.
Lippert had bepaald, dat ieder,
die zonder geldige papieren in het
spergebied werd aangetroffen, moet
worden doodgeschoten. Een kolfje
naar de hand van Kooymans, die
er blijkbaar vermaak in schepte, zijn
landgenoten in de dood te drijven.
staan en schoot hem toen 'met het
geweer door de borst. De man was
op slag dood en viel in de kuil, die
Kooymans met zand vulde.
Het „jagersinstinct" was ont
waakt. Een paar dagen later stond
Kooymans weer op de uitkijk. Nu
op een andere plaats. Van de kant
van Wageningen kwam een man
aan fietsen. Geen papieren! Ha,
kom jij maar eens mee! Even later
was Kooymans druk bezig, samen
met een zekere Smirne een graf
kuil te graven. Toen volgde hetzelf
de procédé. Op de rand van de kuil
werd de Wageninger (Johan Auperte)
door Kooymans de kuil ingemikt.
Toen deze de grond over het stoffe
lijk overschot wilde gooien, zag hij
nog juist dat de man zijn lippen
bewoog. Het jagen van een tweede
kogel door de linkerslaap, was een
kwestie van seconden. Daarna
wierp hij samen mte Smirne de
kuil vol.
Een paar dagen later gingen weer
twee de kuil in. Maar kort na de
bevrijding werd Kooymans zelf ge
arresteerd. Hij moest de plaatsen
aanwijzen, waar hij zijn slachtof
fers had begraven. Toen was zijn
grote mond er wel af. Hij werd be
recht!"...
En hoevelen meer zijn er neerge
schoten in de spergebieden. Ook uit
Veenendaal. Hoevelen werden er
.van heide en ver naar de omgeving
van Veenendaal gesleept om er
graafwerk te verrichten. Jongens
uit Rotterdam N en andere steden.
Velen zijn zoekgeraakt. Hoevelen
zullen er in 't spergebied op gelijke
wijze zijn geliquideerd? Slechts een
enkele maal werd zo'n terechtstel
ling bekend, 't merendeel geschied
de in 't verborgene. Gevangenne
ming en dood volgden elkaar bin
nen enkele ogenblikken op.
Zo was de situatie in en rond
Veenendaal, maart-april 1945. Onze
woonplaats vertoonde een sombere
aanblik. Waar de etalages nog open
waren, waren ze leeg of opgevuld
met weerzinwekkende „ersatzen".
Jeugdige Veenendalers van nu,
zouden hun woonplaats, zoals het
er toen uitzag bijna niet herkennen.
Overal waren de winkels gepant
serd, vooral in de Hoofdstraat, te
gen luchtdruk door explosies, die
aan de lopende band plaatsvonden.
