notities
Old-timers naar Zutphen
op Koninginnedag
r
Nieuwe sporthal
voor LETS
in Schaarsbergen
DENK ER EENS OVER NA
SCHAKEN door H. KRAMER
't Was weer uit met de rust rondom Tiel
Zelfs Oranjes stonden
tegenover elkaar
Uitgaan in
Nederland
Capitulatierit
in klassen
m m 9
mmm «i
mm m
m&m&m
m m m
m nz
DAMMEN
KRUISWOORDRAADSEL
Contrast
Sauve-garde
Toch wel bont
Protest
Bevoorrechting
Ook voor burgers
Alle spelen
Geen entree
01
8AB -'SWA-
door J. M. BOM
vc
KLEMMEN
OPLOSSING
door H. W. FILARSKI
Nu kwamen er zware jaren
onder Franse bezetting
Liever dan de feiten belangrij
ker te vinden dan de mensen
die de geschiedenis maakten,
speuren wij bij voortduring
naar de menselijke verhoudin
gen en achtergronden. En dan
•tuit men nogal eens op hoogst
merkwaardige en soms niet te
begrijpen zaken. Al zo dik
wijls hoorden wij spreken over
de hertog van Turenne, maar
schalk van Lodewijk XIV, en
éven zo vele malen is dan ge
dacht aan een Fransman die
de Nederlanden amper kende,
niets van onze regering be
greep en in feite de slaaf van
zijn koning was. Maar dan
slaat men de plank vorstelijk
mis. Hij kende ons land béter
dan wie ook, ja was eigenlijk
een der onzen, een afstamme
ling uit de meest vooraan
staande Hugenotengeslachten
van Frankrijk en als klap op
de vuurpijl... een rasechte
Oranje en toch een verdwaas
de, die door de ongekende
schittering van zijn vorst to
taal verblind was. Deze man
wist de stad Tiel met een zoet
lijntje, énkel en alleen met
wat vage dreigementen, voor
Lodewijk XIV in de wacht te
slepen.
wmÊÊmsmmmm
1
I
mmmi
mm
Wie was deze hertog van
Turenne dan wel precies?
Om het maar duidelijk te stel
len: hoe kwam het dat deze
kleinzoon van Willem van
Oranje zo afstak bij zijn na
neef stadhouder Willem III?
Laten wij zijn doopceel eens
lichten. Henri de Latour d'Au-
vergne, vicomte de Turenne
werd geboren in 1611 als zoon
van de calvinistische hertog
Henri (Hendrik) van Bouillon
en van Elizabeth van Oranje,
dochter van Willem van Oran
je en van Charlotte de Bour
bon. Hij sneuvelde in 1675. Het
is alles des te opmerkelijker
als wij begrijpen hóé Willem
van Oranje goed en bloed in
zette voor ons dappere en zo
vertrapte volk van Nederland.
En daarnaast die grootmoeder
Charlotte! Eerst nog abdes van
een klooster te Jouarre, verliet
zij dit in 1572 en nam de wijk
naar de residentie van de
keurvorst van de Palts, naar
Heidelberg, de puur en puur
Calvinistische stad, bekend
door het reformatorische leer
boek bij uitstek. Zij was over
tuigd calviniste geworden en
bovendien een begaafde en
zéér mooie vrouw. Zij kwam
in 1575 in Den Briel aan,
huwde daar met prins Willem
van Oranje en werd diens
grootste steun. Haar dochter
Louise Juliana huwde met de
Keurvorst Frederik IV van
de Palts. De hertog van Tu
renne en de vermaarde „Win
terkoning" Frederik V van de
Palts (gehuwd met de Engel
se prinses Elisabeth Stuart)
waren dus volle neven! En die
zalfde Turenne veroverde in
1674 de Palts! Als maarschalk
evenwel was hij briljant, zo
dat na zijn dood zijn grote te
genstander en bloedverwant
Willem III van Oranje sprak
van een „grand homme"; het
erbij gevoegde „parent" is te
beschouwen als een vage her
innering. Vijf jaar (van 1625-
1630) diende hij als officier in
het Staatse leger van zijn half-
neef Frederik Hendrik. Turen
ne was toen nog overtuigd cal
vinist! Zijn ommezwaai naar
de roomse kerk was ongetwij
feld het gevolg van de ver
zwakking van het Franse cal
vinisme, die vooral zo groot
was in de kringen van de ho
ge adel als gevolg van het ver
langen mee te mogen doen
aan het feeërieke hofleven.
De moeder van Turenne hield
zich daar vérre van; de
zoon kon de kracht niet weer
staan. Hij was aanvankelijk
een tegenstander van Lode
wijk XIV, wiens terugkeer na
Parijs hij in 1652 bevocht.
Daarbij was Lodewijk prins
van Condé (zélf gesproten uit
het meest vooraanstaande hu
genotengeslacht dat Frankrijk
kende en waarvan meer leden
later hardvochtige hugenoten-
verdelgers werden), Condé dus
was de tegenstander van Tu
renne en de laatste won de
strijd bij Parijs, waarna Condé
overliep naar Spaanse zijde.
En in 1658 leed Condé aan het
hoofd van een Spaans leger
weer een nederlaag tegen Tu
renne. Weinige jaren later vin
den wij deze „gezworen vij
anden" broederlijk als de gro
te maarschalken op weg naar
de Nederlanden, 't Is dat bij
Lobith Condé gewond raakte
en Turenne de gehéle leiding
nam, de krijgsplannen wijzig
de, dus niet regelrecht naar
Amsterdam liet optrekken,
waardoor de Betuwe strijdto
neel werd. Deze vertraging
van het tempo van de Fran
se opmars bracht in ieder ge
val Tiel Franse bezetting. En
daar had Tiel niét op gere
kend. Uiteraard niet...
Wij zien uit het voorgaande,
dat het voor deze praktisch
onschendbare hoge edelen hele
maal niet moeilijk was weer
in genade van de landsvorst
te worden aangenomen, als
deze van hun singuliere gaven
maar gebruik kon maken. De
verraderlijke prins van Condé
werd in 1659 begenadigd en
de calvinist Turenne ging in
1668 naar de roomse kerk
over. Een tweetal zeer be
kwame bevelhebbers geraak
ten volkomen in de ban van
het fenomeen dat tot de dag
van vandaag „de Zonneko
ning" genoemd wordt. En had
Turenne dan pech in de Ne
derlanden, in 1672 versloeg hij
èn passant wel even Fre
derik Willem, de „gfrote" keur
vorst van Brandenburg... Zijn
achter-neef, die kleinzoon was
van prins Frederik Hendrik
van Oranje en dus evenééns
zijn directe bloedverwant. On
begrijpelijk dat dit voorviel
tussen de nazaten van Oranje.
Enkel en alleen om Tiels
burgerij het lot van over
wonnenen en als gevolg daar
van brandstichtingen en roof
partijen te besparen werd be
sloten Turenne om sauvegar-
de te verzoeken. Op 16 juni
waren jonker Wilt van
Broeckhuysen, Pelt en de ju
risten Blancken en Altena
naar de hertog gezonden. Men
koos de wijste weg. Het zou
immers zinloos geweest zijn
met het handjevol eigen volk
een legermacht als Turenne
ter beschikking had te lijf te
gaan of een defensieve hou
ding aan te nemen. Dat kon
alleen maar onnodig bloedver
gieten opleveren. Reeds 18 juni
kwam de commissie in de stad
terug met de begeerde sauve-
garde. Een Frans officier had
hen begeleid en de magistraat
van Tiel zowel als het ambt
Neder-Betuwe moesten deze
MMmmmmmmmmMmmmmmimmm
\m de viering van het Ko-
ninginnefeest extra luister
bij te zetten heeft de vereni
ging „Koninginnedag" te Zut
phen de bekende Pionier Au
tomobiel Club uitgenodigd,
woensdag 30 april naar Zut
phen te komen om met haar
antieke motorvoertuigen te
paraderen en te demonstre
ren. Verwacht wordt dat zo'n
30 a 35 old-timers uit alle de
len van het land aan dit eve
nement zullen deelnemen.
De antieke auto's en hun
bemanningen zullen in de
loop van de morgen verzame
len in Bronkhorst, dat vanaf
negen uur voor al het overige
verkeer zal worden afgeslo
ten. Sommige van de old-ti
mers zullen hier op eigen
kracht heenrijden, andere
zullen op trailers worden ver
voerd. De pionierautomobie
len zullen dan in het voor on
ze begrippen zeer trage tem
po van rond de eeuwwisseling
naar Zutphen rijden, waar
men omstreeks 12 uur hoopt
aan te komen op het 's Gra
venhof. De ongeveer hon-
derdkoppige bemanning van
de oude auto's gaat zich hier
op in de bij hun wagens pas
sende kledij steken om ver
bolgens deel té nemen aan
het bedrag van 250 fl. mee
geven. Vervolgens werden brie
ven gezonden aan de Hoog
Mogende Heren Staten en de
prins van Oranje, inhoudende
de mededeling dat de stad zich
overgegeven had en dat dit
gedaan was om stad en inwo
ners voor ondergang te behoe
den. En of men hun dit maar
niet kwalijk wilde nemen. Als
opperste bevelhebber verbood
Turenne zijn manschappen in
de stad op roof uit te gaan
of schade aan te richten. Twee
vertegenwoordigers van de
hertog zouden er op toe
zien dat een en ander onder de
duim gehouden werd. Zó lang
tot de hertog zelf in de stad
kwam, die éérst het fort Nas
sau op de Vooren en de schans
van Sint-Andries bezet wilde
hebben. Na poolshoogte geno
men te hebben liet hij dertig
Zwitserse huurlingen onder
bevel van een luitenant ach
ter, enige tijd na dien nog
vermeerderd met omtrent zes
tig Fransen.
Toch heeft die sauvegarde
niet eens zo veel uitge
haald. Die Franse soldaten
maakten het soms evengoed
bont in de stad. Was er dan
weer eens „wat aan de hand",
dan waren de koster en de lui
dere in de toren van de Sint-
Maartenskerk op hun posten
en werd met klokgelui de bur
gers bekend gemaakt dat het
fout zat. Vrouwen en meisjes
moesten dan onmiddellijk van
de straat, waaruit op te maken
is dat de burgerij van Tiel
tabak had van de alom ver
maarde Franse esprit. Het zal
wel bittere noodzaak geweest
zijn. Begrijpelijk was het dat
de burgerij geheel ontwapend
werd. In naam des konings
moest ieder zijn geweer inle
veren en zo stond men met le
dige handen. De enigen die
met een ponjaard of sabel ten
teken van hun waardigheid
mochten blijven rondlopen
waren de magistraat, de ede
len en de officieren van de
burgerwachten.
De verzorging van de Fran
se troepen, óók van de solda
ten die buiten de stad op de
Eijerweerd over de Waal gele
gerd waren, kwam voor een
groot deel voor rekening van
de stad. Toch had Turenne er
flink de wind onder, want een
kapitein met veertig man
schappen die de sleutels van
de stad en het wachtwoord
kwam opeisen werd op het
matje geroepen nadat (alweer)
een commissie naar de hertog
gezonden was om daar tegen
te protesteren).
een lunch die hun door de
vereniging „Koninginnedag"
wordt aangeboden. Om twee
uur volgt dan een rondrit door
Zutphen, waarvan de route
nader bekend zal worden ge
maakt. Aan deze rondrit zal
ook worden deelgenomen door
een antiek GTW-busje (T-
Ford) met een aantal bejaar
den. Bij wijze van contrast
zal de stoet worden afgeslo
ten door enkele tientallen au
to's van het allernieuwste ty
pe. Ook zal een autobus van
het nieuwste model meerij
den met daarin deputaties
van de schooljeugd. Na twee
maal een rondje om de Wal-
burgkerk te hebben gereden
zullen de antieke auto's om
drie uur op de Zaadmarkt
verschijnen, waar een con
cours d'élégance en een be
hendigheidswedstrijd voor de
ze wagens zal worden gehou
den. In verband hiermee zal
de Zaadmarkt tussen drie uur
en ca. half vijf voor alle ver
keer worden afgesloten. Om
vijf uur volgt de prijsuitrei
king op het 's Gravenhof door
burgemeester mr. J. J. Roe-
ters van Lennep, nadat de
oude wagens door een des
kundige jury zullen zijn be
oordeeld.
Onderling was er ook nog
gekrakeel. De uitgeweken le
den van de magistraat keer
den met de jonkers Vijgh en
Van Wijhe tot Echteld op 22
augustus in Tiel terug en
meldden zich op de vergade
ring. Maar het zat hun niet
glad. Men wilde hen wel toe
laten, maar wat besloten was
tijdens hun afwezigheid had
den ze maar goed te keuren.
Maar dat lag beneden hun
waardigheid; na wat onderling
overleg, waarbij het nu eens
ja en dan weer neen werd,
verklaarden zij zich toch te
gen. Turenne had gezegd dat
ieder op zijn post diende te
blijven. Heftig protest volgde
van de burger-officieren en
burger-gecommitteerden. Tu
renne had juist gezegd dat er
voort geregeerd moest worden
zoals het was toen hij in Tiel
gekomen was. Nou, en dan
kent ieder wel de spreekwoor
den van storm in een glas wa
ter en het onnette van het
glas en de plas. Dae laat
ste deden ze dan maar. Er
werd maar een soort alliantie
gesloten. Toch waren inmid
dels ambtman Bodeck en
landschrijver Foijert op 18 au
gustus op de Kwartierdag te
Nijmegen geweigerd omdat zij
als afgevaardigden van de re
geerders en niet namens de ra
den van de stad Tiel gekomen
waren. Wilt van Broeckhuy
sen en Karei Vijgh rechtten
daarop de rug en verklaarden
dat de Gecommitteerden de re
gering binnengedrongen wa
ren. Grote verontwaardiging
uiteraard, zodat de burge
meesters Diderik van Riems
dijk en Peter de Vries en se
cretaris Schuil zich genood
zaakt zagen een verklaring te
geven dat het mederegeren
door de Gecommitteerden vol
komen legaal was.
Opvallend is het dat Turenne
zich nooit inliet met bur
ger aangelegenheden. Hij was
vóóreerst bevelhebber en uit
voerder van militaire opdrach
ten. Naast hem was nog steeds
de graaf De Lorge aanwezig
die in opdracht van Lodewijk
XIV invloed begon uit te oe
fenen op kerkelijke en gods
dienstige aangelegenheden. Het
valt op dat er niet direct van
calvinistenvervolging gespro
ken kan worden. Maar wél
van bevoorrechting van het
toen evenredig kleine aantal
roomsen. Lodewijk XIV wen
ste dat de Sint-Maartenskerk
weer voor de roomse eredienst
zou worden ingericht en ver
volgens opnieuw gewijd. De
leden van de raad overwogen
dat het maar het beste was
daaraan toe te geven nadat
graaf De Lorge deze nadruk
kelijke wens tot vordering van
de kerk him had medege
deeld. Zij onderhandelden met
de bevelvoerende commandant
en alweer waren de poppen
aan het dansen. De burgerof
ficieren en gecommiteerden
tekenden appèl aan. De Lorge
schijnt van de gedachte te
zijn uitgegaan dat wie over
de wapenen beschikt in feite
regeert en wie regeert maakt
ook uit wat de godsdienst zal
zijn. Wat drommel hadden
Dirk Vijgh en de zijnen in
Tiel en heel de Neder-Betuwe
ónders gedaan!
Er kwam bij de hoofden-
gang van de oude Sint-
Maartenskerk een grimmige
schildwacht te staan zodat
geen gereformeerde er in kon.
En toen koos men samen tóch
maar eieren voor het geld. De
„kleine kerk" dat was uiter
aard de Caeciliakapel werd
dan maar voor de „andersden
kenden" in gereedheid ge
bracht, de „grote kerk" werd
opnieuw geconsacreerd en voor
het gebruik voor de roomse
eredienst in gereedheid ge
bracht. Zo zal ongetwijfeld de
gevolgde regel geweest zijn.
Adriaan P. de Kleuver.
T"Ie editie 1969 van Uit in Ne-
derland (f 3,50, uitgave De
Mediabron, Amsterdam/Gro
ningen; distributie Meulen-
hoff-Bruna NV, Amsterdam)
biedt in 256 blz. een overzicht
van de toeristische attracties
die Nederland te bieden heeft.
Oorspronkelijk opgezet als
gids voor de organisatoren van
schoolreisjes e.d. is Uit in Ne
derland nu uitgegroeid tot een
vraagbaak voor ieder die in
groepsverband of met het ei
gen gezin een dagtochtje of
meerdaags uitstapje wil orga
niseren.
De informatie is per provin
cie gerangschikt en wordt aan
gevuld met provinciekaartjes,
een overzichtskaart van de
kampeerterreinen in Neder
land en de toeristische routes
van de ANWB. Tot de dit jaar
toegevoegde nieuwe informa
tie behoren getijdentabellen
voor het strand, toeristenziel
zorg, onderwatersport enz.
Omdat deze gids ieder jaar
geheel wordt bijgewerkt, is 't
mogelijk data en andere in
lichtingen op te nemen over
plaatselijke evenementen als
bloemencorso's, tentoonstellin
gen e.d. Verder vindt men in
Uit in Nederland '69 speeltui
nen en musea, rondvaarten,
vakantiehuizen, mooie plekjes
in de vrije natuur en in onze
dorpen en steden, voor voet
gangers toegankelijke land
goederen en natuurreservaten,
enz.
/~kp zaterdag 3 mei organi-
seert de Wageningse
Automobiel Club (aangesloten
bij de RAC-Oost) voor de acht
tiende maal haar traditionele
capitulatierit.
De start is tussen 13 en 14
uur bij hotel Nol in 't Bosch.
Er wordt in vier klassen ge
reden, t.w. een A en B klasse
voor meer en minder ervaren
kaartlezers en een C en D
klasse, resp. voor geroutineer
de en minder geroutineerde
rijders op het gebied van oriën-
tatieritten.
Hoewel aan voorinschrijving
de voorkeur wordt gegeven,
kan men zich ook opgeven op
3 mei a.s. bij de start in hotel
Nol in 't Bosch, Hartenseweg
60, Wageningen, maar dan tus
sen 12.00 en 13.00 uur. Naast
vele prijzen is er voor iedere
nieuwe deelnemer een draag-
insigne, terwijl zij die al eer
der meereden en geklasseerd
werden een strip voor dit in
signe ontvangen.
W/ëer of geen weer, dit na-
jaar zullen de leerlingen
van de Luchtmacht Elektroni
sche en Technische School, de
LETS, in Schaarsbergen in ie
der geval zeker aan hun twee
uur sport per week toe kunnen
komen dank zij het in gebruik
nemen van een grote, moderne
en zeer goed geoutilleerde sport
hal, die tijdens de weekeinden
ook voor burgersportverenigin
gen ter beschikking kan wor
den gesteld.
Dan zal, vermoedelijk in de
loop van oktober, het punt
sport voor de commandant van
de school, drs. P. V. H. J.
Hamburg, die geregeld zo'n
tweeduizend leerlingen in de
klaslokalen heeft zitten, geen
probleem meer zijn, de sport-
officier van de LETS, de eer
ste luitenant G. Pot, zal dan
ook niet meer in verouderde
sportzalen op „Groot Heide-
kamp" en •.Vrijland" behoe
ven te werkën. Die worden dan
weer tot hun oorspronkelijke
staat, die van magazijn, terug
gebracht.
Wat de buitensporten betreft
behoeft men op de LETS niet
te klagen. Er zijn twee com
plexen van sportvelden, sintel-
banen een tennisbaan. Twee
sportvelden zijn bovendien al
ingezaaid en komen spoedig
nog ter beschikking. Maar voor
de binnensport, de specifieke
zaalsporten moest men genoe
gen nemen met wat noodvoor
zieningen.
T")e nieuwe sporthal komt ei-
genlijk jaren te laat, vindt
luitenant Pot, die ons gisteren
vertelde dat de hal die nu
wordt gebouwd door de firma
Gerritsen uit Heelsum, tot de
laatste hallen behoort die voor
ie luchtmacht worden gebouwd
Er komt er nog een op Soester-
berg te staan en dan is dat
deel van het vernieuwingspro
gramma ten einde. De nuttige
zaaloppervlakte van de nieu
we sporthal wordt 41 bij 28
meter. Aan een zijde komt
daar nog zo'n drie meter voor
de tribune bij. De accommo
datie wordt geschikt gemaakt
voor alle binnenspelen als
handbal, hockey, micro-korf
bal, dubbel- en enkelspel tennis
basketball, volleybal en zelfs
zo nodig voor voetbal. Alles
op internationaal erkende af
metingen. Voorts is er moge
lijkheid tot aansluiting van zes
lopers voor het schermen en
kan er een boksring met licht-
kap worden opgesteld.
Bij de sporthal is er een zeer
goede accommodatie van kleed
kamers, douchecellen, wasge
legenheid en kantoorruimte
voor de sportofficier.
IJet gebruik door burgers, dat
men gaarne bevordert,
stuit volgens de letter van de
bepalingen theoretisch nogal
op wat bezwaren zoals het drie
maanden van te voren aan
vragen. Verder een heel lange
procedure die we maar zullen
overslaan, omdat in de praktijk
blijkt dat daar wel een en an
der aan te doen is. Alleen de
huur, die is nogal pittig. En
bezwaarlijk ook omdat men in
deze sporthal geen entree mag
heffen bij sportmanifestaties.
Voor de opening van de
sporthal dit najaar staan ver
schillende grote manifestaties
op sportgebied op het pro
gramma waaraan ook de bur
gerij van Schaarsbergen in
Arnhem deel zal hebben. En
verder zal dit project als al
les eenmaal een beetje soepel
loopt, een goed middel blijken
om het toch al goede contact
tussen de militaire en de bur-
gersport te verstevigen.
IN HET FTiesche Vlagtoernooi te
Leeuwarden om het kampioenschap
van Nederland hebben Ree en Langeweg
de bedde eerste plaatsen gedeeld. Ree
bleef daardoor kampioen hoewel zijn
vorm minder constant was dan die van
Langeweg.
Toch is merkbaar dat Ree zich langza
merhand herstelt van de inzinking die
zijn spel het laatste jaar kenmerkte.
Over het algemeen neemt Ree meer risi
co dan zijn concurrenten en als gevolg
daarvan is hij kwetsbaarder.
In Leeuwarden moest hij tweemaal een
nederlaag Incasseren: tegen de 17-jarige
Jan TLmman in de voorlaatste ronde en
tegen De Ruiter in de vijfde ronde. Deze
laartste partij la hieronder weergegeven,
voornamelijk omdat het slot goed in de
ze rubriek past.
WW: T. de Ruiter. Zwart: Hans Ree.
(Leeuwarden 1989)
StclXiaanse verdediging.
1. ed-et. c7—c6 2. Pgfl—13, Pb8—C« 3.
d2d4. C5xd4 4. Pf3xd4, Pg8—f6 5.
Pbl—c3, d7d6, 6. g2g3, g7-g8 7.
Lfl—g2 Lc8—g4. (Deze scherpe uitval is
min of meer een sta* in de lucht. Behal
ve de door wit gekozen bestrijdingswijze
is ook 9. f3, Ld7 9. Le3 een 9tevTg ant
woord. Sterteer is 7. Pxd4 8. Dxd4.
Lf7).
Pd4xc6, b7xc6. 9. Ddld3. Dd«—c«
(Wit dreigde
10. h»-h3.
10. «6).
Lg4e6 lil. f2—14. L«—17 18.
g3—g4!, Pf6d7 13. Lel—d2, 0—0 CProvo-
cerend gespeeld. Meer voor de hand lag
1 3TbO om eerst eens gewaar te
worden wat wit wil. Op 14. b3 kan dan
1 4c5 volgen).
14. 14—f5, Pd7e® 16. Dd3—g3, LeO—d7
16. b2b3, a7—a5 17. h3-h4. h7—h« (Zwart
mag niet toelaten dat wit de h- of g-lijn
opent. Op 18. h5 taan nu 18g5 en op
18. g6, hS volgen).
18. Tal—dl, Dc8b7 19. Thl—Cl. (Nu de
toren op de h-lijn geen taak meer heeft,
had wit ook eenvoudig 19. 0—0 kunnen
doen).
EERST VEILIGHEID
19Tf8—e8 20. a2—a4, Db7—b6 21.
Lg2h3, Ta8d8 22. Tfl—12 Ld7—c8 23.
g4—g5. h6hS 24. Kei—fl. (Wit kan niet
goed 24. 18 spelen, omdat de tegenstander
dan de e-lljn zou openen. Vandaar dat
de koning eerst veiliger oorden gaat op
zoeken).
24. Lc8b7 25. Ld2f4 (Anders zou
zwart d6ó5 kunnen spelen).
25Db6b4 26. Dg3—e3, Lb7-c8!T
(Hier verzuimt zwart de afwikkeling 26.
PC4 27. bxc4, Dxc3 28. DXC3, Lxc3 29.
fxg6, fx6 30. Le6+ waarschijnlijk omdat
hij na 30Kg7 31. Td3 minder aange
naam vond. Toch waren de kansen in
het eindspel ongeveer in evenwicht ge
weest).
27. Pc3—e2, c6c5 28. Lf4xe5, Lg7xe5 29.
C2—C4. Kg8g7 30. Tf2—f3, Db4—b7 31.
PeS—14. Lc8—d7 32. Pf4—d5. Ld7—c« 33.
Kfl—g2 Kg7—h7 34. f5xg6t, Kh7xg6 35.
Tdl—fl. Te8—f8.
REE
8
7
6
5
m W \W
m m^m
4
'2
3
2
1
abedef£h
DE RUITER
De opgave van de week: op weöca
wijze besliste de witspeler de partij van
uit de diagramstelling?
De oplossing komt in de volgende ru
briek.
OPLOSSING
De stand was:
Wit (Van Baarle)Kol, Tgl en g3, Lc%
PgS, pionnen a2, b2, d5, f7 en h6.
Zwart (Piket): Kh8, Dc4, Ta8, Lf5, pi
onnen a7, b7. c5, d6, e3 en h7.
Er volgde: 31. f7—f8 (D)jl, Ta8xf8 31.
Pg5f7t, Tf8xf7 33. Tg3—g8 mat.
OOR DE wedstrijd om het
persoonlijk kampioenschap van Ne
derland was zowel elke Insider als
elke leek ervan overtuigd, dat Ton Sy-
brands de titel in de wacht zou slepen,
al leefde er de stille verwachting, dat
een verrassing het onvermijdelijke mis
schien zou kunnen voorkomen.
De jonge Amsterdammer bewees ech
ter. dat een perfecte conditie, gepaard
aan grote kennis, slagvaardigheid en de
vaste wil om elke partij tot een over
winning te brengen, elke verrassing
ultalult.
De uitslag loog er niet om: van de elf
wedstrijdpartijen won de nieuwe titel
houder er negen en de twee remises
waren niet meer dan grootmoedig toe
gestane „salonremises"
Juist In de partijen, waarin hij nog
tegenstanders trof die zich niet tevreden
wilden stellen met gelijk spel, toonde hij
zijn uitzonderlijke kracht: agressief tot
het uiterste, doch evenzeer minutieus re
kenend, zoals dit het spel eist. Een staal
tje hiervan uit de zevende ronde:
Wit: E. P. Bronstring; Zwart: T. Sy-
1. 34—30 17—22; 2. 30-25 11-47; 3. 31—28
19—23; 4. 33—29 23x34 5 40x 29 6—11; 6.
36—31 16—21; 7. 32—27 21x32 8. 38x27 De
Leidenaar heeft een voorliefde voor
omsingeling, die Mj te pas en te onpas
in praktijk brengt. Hier is de ingenomen
hekstellLng weinig effectief door het ont
breken van schijf 16.
t13—19; 9. 39-34 22—281 Aarzelt
geen moment en begint een scherpe cen-
trumdoorstoot. 10. 41—36 17—22; 11. 44-40
20—24! 12. 29x20 15x24; 13. 34—30 11—17; 14.
27—21 9-13; 15. 42—38 19—23; 30x19
13x24. Vervalt niet in de veel gemaakte
fout om te trachten aan beide vleugels
wit geheel aan de bordranden te houden.
De beide vleugelformaties van wit die
nen om het zwarte centrum „in de tang"
te nemen. Vanaf dit ogenblik tracht wit
met alle middelen het zwarte vooruit
geschoven bolwerk in te klemmen.
17. 50—44 14—19; 18. 44—39 10—14; 19.
38—33 8-13: 20. 43—38 4-9; 21. 48-42 7—11;
22. 31—27 22x31; 23. 36x27. Tracht de voor
post van de hoofdmacht af te snijden.
Zwart mag natuurlijk niet vervolgen met
(2832) 37x28 (23x34) wegen 40x20 en
heeft moeilijk spel door de dreigende
passage naar dam door 20—15—10 enz.
2314—20; 24. 33x22 17x28 25. 25x14
9x20: Dreigt nu wèl (28—32) 26. 38—32
20-25: 27. 42—38 24—30!! 28. 35x24 19x30.
Wit ziet zich nu geplaatst voor een drei
gende aanval tegen zijn rechter flank
(zie diagram) Wit moet rekening houden
met het sterke (30—34). Na (40—35) 30—34
(39x30) neemt 34 een overheersende posi
tie In. 29. 49—44 5—10:
Aan onze lezers hier de opgave: Waar
om zou Sybrands hier zijn aanval niet
hebben doorgezet met (30—34?)
30. 21—16 2—7 31. 37—31 Ziet geen ver
der heil ln de omsingeling en probeert
via een verdedigingsactie het ergste te
voorkomen. 3128x37; 32. 31x42 11—17;
33. 46—41 3—8; 34 27—21 Gedwongen. Na
38—32 zou volgen (23—28) 32x23 (18x29)
met gewonnen spel.
3430—34! 35. 39x30 25x34 36. 40x29
23x34 37. 41—37 10-14 38. 37—32 13—19:
39. 44—39 34x43 40. 38x49 18—22!
Een nieuwe mokerslag. 41. 4741 8—13;
42. 41—37 13—18; 43. 49—43? Verhaast het
einde. Langer verdediging geeft 37—31.
Fraai forceert zwart thans de winst: 43.
22—27 44. 43—38 Moet wel. Op (42—38)
volgt 27-31! 4419-33 46. 46—40 23—291
46. lO-ill 7X16; 47. 32—28 29—34! 48. 40x3»
18-22; 49. 16x27 22x24; en wit geeft op.
Wit (Roozenburg): 23, 27, 29, 32, 33, 39,
37, 39, 41, 42. 43, 44. 45, 47 48 48 (18 St.)
Zwart (Bergsma): 1 2, 3, 4, 5, 7. 8, 9 1«
11, 12, 14, 17, 18, 26. 30
Zwart nam de enig winnende combina
tie door:
(1—A. 35x24 (18—22) 27x18 (26—31)
37x26 (14—19) 24x131! Bij A had zwart alt
vrij tempo (10—15) of (11—16) moeten spe
len, dan was de verdediging, die wit nu
nog heeft onmogelijk geweest: (8x46)
schijnt gewonnen maar: 28—21! (12x34)
31x1 en wit komt zelfs een schijf voor!
RUITENBOER, «en naam gegeven aan
een evenement voor spelers der eerste
klasse en Lager, bracht diverse
min of meer moeilijke spelproblemen
waarvan ik u vorige week deze partij
toonde:
4 A84
AHV6
O A75
965
3
8 5 4 2
1086432
472
4 HVB10
92
C?93
OHB
4 642
4 652
(?B 10 7
O V 9
4 AH VB 10
Oost gever, OW kwetsbaar.
Oost opende met één sohoppen zuid
twee klaver noord drie Sansatout. Een
goed manchebod, maar een uiterst lastig
te bieden slembod voor NZ.
Het winnen van twaalf slagen (hoog
gewaardeerd ln deze wedstrijd) in Sans
(door noord) of in klaver (door zuid)
hangt af van Juiste kaarttaxatle.
Oost heeft vrijwel zeker ruitenheer en
daar NZ reeds over elf slagen beschik
ken. is de gewenste eindfiguur die tot de
rte slag leidt een z.g. „placing". Slagen 1
nemen met schoppenaas (niet nemen is
onjuist!), vier hartens spelen (zuid
schoppen weg) en daarna vijf klaveren.
Oost kan niet anders overhouden dan
één hoge schoppen alsmede ruiten HB:
zuid speelt tenslotte schoppen na. oost
wint. moet rutten spelen voor ruiten
vrouw van zuid 12e slag ruitenaas
voor noord. Héél moeilijk zei iemand
mij per telefoon. Is dat echt zo?
Prometheus heet de personeelsverenl-
Ovan de Technische Hogeschool te
t. Als onderdeel van een door Pro
metheus georganiseerde en in alle op
zichten bijzonder geslaagde „sportten-
toonstelllng" kwamen op 12 april ook de
wedstrijdbridgers aan bod.
Jammer was het, dat over heit alge
meen onze als topbridgers aangekondigde
spelers het woordje „top" te weinig
waar maakten. Dit gaf niettemin aanlei
ding tot diverse komische situaties,
waarbij het toppunt van feestvreugde
onder de toeschouwers wel werd bereikt
bij de laatste (16e) spel van de eerste
helft, toen de spelers de volgende kaar
ten in handen kregen:
4 A 8 3
<?7432
O 6 3 2
4 V 10 2
4 V 5 4
<?H 10965
O 9
49764
4 10 7 2
O V B 10 4
4 AHB853
4 HB96
C AVB8
O AH875
4
West gever. OW kwetsbaar. Kokkes
van Heusden vertolkten de rol van NZ,
tegen Bisht Blitzblum als OW. In
vierde hand opende zuid met één klaver
(17 of meer punten) noord één harten
(6 of meer punten) oost twee klaver
zuid twee ruiten west drie klaver
noord paste - maar zuid veroorzaakt#
nog enkele krachtsexplosies die tenslotte
ln het ietwat overdreven contract resul
teerden van vijf harten, die west niet
doubleerde. Dit lijkt een mysterie, maar
misschien had hij een vooruitziend#
geest want het contract werd met een
overslag gewonnen!
Oost startte met klaverheer die op ta
fel (zuid werd getroefd met harten acht.
Ruitenaas en rudtenheer volgden, de heer
werd door west getroefd met harten ne
gen. Klaver na dwong zuid met harten
boer te troeven. Lang gepieker en toen
schoppenheer, schoppenboer (niemand
dekte!) en schoppenaas. Vervolgd werd
met kleine harten naar bet aas, zuid
mocht de 13e schappen spelen, laag ge
troefd en overgetroefd.
Noord speelde klavervrouw na en
troefde ln zuid met hartenvrouw west
troefde over ondanks het feit dat hij nog
klaver had, oost sliep er rustig bij door
en zei niets, zodait de „verzaking" vol
dongen werd. De harten 4, 3 die noord
nog bezat betekende voor NZ de 10#
slag.
OW hadden gemaakt één afgetroefde
ruiten en later twee hartenslagen (tien
en heer), doch door de verzaking konden
NZ twee slagen van hun tegenstanders
claimen. Na veel gepraat kende de arbi
ter aan de NZ-spelers toe: vijf harten
geboden zes harten gemaakt! De score
van plus 480 voor NZ was nog niet
voldeende om een rampje van de andere
tafel op te vangen. Kreyns Kaiser
waren als OW in vijf gedoubleerde kla
ver geëindigd: drie down, 500 voor NZ.
Ondanks deze tegenslag van één
matchpunt, wist het nationale team
(Kokkes Van Heusen met Kaiser
Kreyns) de wedstrijd te winnen. Maar
niemand die zich déér nog druk over
maakte.
1.
5.
8.
10.
12.
113.
15.
17.
is.
119.
21.
23.
26.
27.
28.
29.
,31.
33.
34.
i 36.
'2-
40.
42.
44.
145.
46.
47.
I 50.
51.
I*.
36.
I 57.
58.
81.
62.
63.
S4.
66.
68.
69.
70.
72.
74.
76.
78.
91.
82.
83.
34.
zoogdier
zoogdier
zoogdieren
zoogdier
vreemde munt
plaats in Indonesië
gezwel
natie
voorzetsel
plaats in Afrika
plaats voor behandeling van het vlas
noot
op dit ogenblik
rivier ln Zwitserland
plaat
voegwoord
dierengeluid
kleur
waterloop
krijgsgewoel
voorop komend
vorderaar
uitroep
waarschuwingsinstrument
waardeloos voorwerp
soort onderzoek
Jongensnaam
kennis
boom
Plaats in Overijssel
rivier in Frankrijk
vervoermiddel
rivier In Ned.
plaats ln Zuid-Holland
titel
Bijbelse plaats
laag
Man voor balspel
noot
noot
voeg
lied
maat
herrie
plaats in Italië
vrouwen
bepaalde stand
vaartuig
ligplaats
voorzetsel
keurig
33. tijdperk
34. plaats ln Groningen
35. krijgen zonder arbeid
37. dwaling
38. voorzetsel
39. drinkgerei
40. maat
41. bergplaats
43. streep
48. voorzetsel
49. spoedig
52. wapen
53. insekt
55. Bijbelse figuur
56. kleur
59. deel van Azdë
60. vieze lucht
62. vogel
63. familielid
85. zoogdier
67. plaats in Drenthe
68. drank
69. de onbekende
71. voorzetsel
73. verfplant
74. Europeaan
75. maat
77. hevig
79. voertuig
80. stel
Oplossing vorige
cryptogram
Horizontaal: 1. haarkam 10. dagjesmens
W. staniol 12. rampzalige 13. aanslag 14.
baar 16. tijdig 17. manege 18, links 29»
entree 27. Epe 28. boller 30. egoïste 31.
vandalisme 32. naderen 33 extraheren 34.
st! 35. sate
Verticaal: 2. Astrakan 3. rantsoen 4.
adorabel 5. Malaga 6. sjap 7. Astarte 8.
beminde 9. asperge 16. rok 19. inleiden 29.
sergeant 21. stuiven 22. veeteelt 23. ser-
"s 24. vennote 25. Abraham 29. Eemne#.
VERTICAAL
oogdier
toegankelijk
olaats in Frankrijk
zoogdier
slingerplant
rivier in Armenië
7. voorzetsel
9. voorzetsel
10. geslacht
11. bouwwerk
12. militair (afk.)
14. windrichting
13. familielid
16. rivier in ved.
17. bevel
20. het Romeinse rijk
22. zoogdier
25. voedsel
28. droogvloer
30. drartk
32. kwaal