i Gemeenten
laten grond
onderzoeken
Storm was
overmacht
Wonen in
vliegende
schotel
DENK ER EENS OVER NA
Unieke fotoserie van een oud-dorpsgenoot
Schele koeien
te traag
m m
m mm ui
mm a
m
m m s
mm. m n
W'faSS
SCHAKEN
door H. KRAMER
6
m m bib
5
a mm a
3
a mm sa
2
H!
t
DAMMEN
door J. M. BOM
IV
BRIDGE
Sb 8
door H. W. FILARSKI
CRYPTOGRAM
VEENENDAAL - zoals het dorp er
dertig jaar geleden uitzag
■yJoor deze unieke foto-serie, gemaakt kort na het in de as
leggen van verschillende Veenendaalse woningen door de
Defensie, waren we in Nijmegen bij de heer A. P. van Leeuwen
geboren in 1934 te Veenendaal), zoon van wijlen de heer An-
thonie van Leeuwen, in oorlogstijd hoofdfitter en machinist bij
de waterleidingsmij. te Veenendaal en maker van deze opna
men.
T\e keer Van Leeuwen vertelde ons bij de foto's: „In de mo
bilisatie, dit jaar precies 30 jaar geleden, kwamen er altijd
veel soldaten bij ons aan huis. Vader had vanwege zijn beroep
nogal te maken met hen, door het aanleggen van waterleidingen
in diverse soldatenkampen. Op de Dijkstraat kwam er een kamp
en bij de Kegelbaan, achter het toenmalige hotel „De Roskam"
van de Haas, zat de P.A.G. Een unieke gemotoriseerde eenheid
in Nederland. De militairen kwamen bij ons veel sjoelen en
spelletjes doen.
De toestand werd echter steeds meer gespannen totdat ten
slotte in mei 1940 de oorlog ook voor Nederland een feit werd
en in Veenendaal onder daverende explosies tientallen wonin
gen de lucht ingingen.
De verschrikkingen van de evacuatie werden ook ons niet
bespaard. Met één van de laatste roeiboten voeren we west
waarts, maar kwamen vanwege het oorlogsgeweld niet ver. We
moesten al spoedig van boord. We kwamen terecht in de buurt
van Jutphaas en Usselstein en moesten kilometers tippelen.
Tenslotte namen enkele Hollandse soldaten een veewagen in
beslag en zetten ons er op. Toen waren we van het vermoeiende
lopen af. We kregen ook nog wat te eten van de Hollandse mi
litairen"
\?en buurman van de jam. Van Leeuwen, de heer JRoelof-
sen, vertelde ons het volgende„Op de veewagen werden
we naar Linschoten vervoerd. Bij de ene boer kregen we te,eten
en bij een andere werden we „ingekwartierd"Na diverse oor
logservaringen, die alle oudere Veenendalers zich nog wel op
hun eigen manier kunnen herinneren, werden we reeds op
woensdag, één dag na de capitulatie dus, in de gelegenheid ge
steld weer naar Veenendaal terug te keren. We reisden per mi
litaire wagens, via Amerongen. Hier en daar lagen bomen over
de weg en overal ontdekten we geweren en ammunitie,
's Avonds kwamen we in het nog vrijwel stille en verlaten
Veenendaal aan, dat de sporen van de oorlog droeg, en ook
wel incidenteel van plundering en roof"
A. P. van Leeuwen: „Ik meen me te herinneren dat vader
wat eerder in Veenendaal moest zijn, uit hoofde van zijn func
tie bij de waterleiding. In het verlaten Veenendaal heeft hij toen
zijn unieke foto-serie gemaakt van de „opgeblazen" wijken en
woningen in Veenendaal. Vooral in de omgeving van de water
toren, uiteraard"
heer A. P. van Leeuwen is verzamelaar van talloze oor-
logsattributen, medailles etc. Ergens tussen die verzame
ling zit een eenvoudig foto-mapje verborgen. Inhoud de tien
originele negatieven van de door zijn vader gemaakte opnamen
in Veenendaal.
De zoon bewaart ze als een kostbare schat, maar gaf ons
toestemming de oude negatieven te gebruiken.
Het resultaat zien onze lezers op deze pagina. Foto's die het
waard zijn bewaard te worden 't lijkt al zo lang geleden.
Rik Valkenburg.
Rijtje woningen bij waterleiding (niet herbouwd).
Kazematten bij De Geer.
Langs de Vaart, prikkeldraadversperring.
De Kastanjelaan.
Kantoor Waterleidingmij.
Oude woning dr. Engel.
Woonhuis Van Leeuwen bij Watertoren.
Oude woning Ad. v. Schuppen.
Huizen bij waterleidingcomplex.
Bij Konings de smid.
belangstelling voor
grondonderzoek op de be
mestingstoestand beperkt
zich niet alleen tot de land
bouw en de tuinbouw. De
laatste jaren blijkt dat ook
de particuliere tuinbezitters,
houders van sportvelden,
golfbanen enz. en ook plant
soendiensten hiervoor meer be
langstelling krijgen. Een 150-
tal gemeenten heeft inmid
dels een abonnement voor re
gelmatig onderzoek afgeslo
ten bij het Bedrijfslaborato-
rium voor Grond- en Gewas-
onderzoek te Oosterbeek voor
regelmatig onderzoek van de
onder hun beheer staande
terreinen, terwijl eveneens
een 150-tal af en toe onder
zoek laat verrichten. Bij de
moderne stedebouw wordt
ruime aandacht geschonken
aan de groenvoorziening.
Voor de plantoendiensten is
het vaak een moeilijke zaak
om op de aanwezige of aan
gevoerde grond, die voordien
meestal een andere bestem
ming had, een goed plantsoen
te doen groeien. Grondonder
zoek op de /bemestingstoe
stand en het verstrekken van
een bijbehorend bemestings
advies geeft interessante aan
wijzingen voor het te volgen
bemestingsbeleid.
en Amerikaans onderzoek
naar het gedrag van koei
en in loopstallen, waarbij op
viel de moeite waarmee
sommige dieren de voeder
plaatsen weten te vinden,
leidde tot een nadere bestu
dering van het gezichtsver
mogen. Zo konden normale,
schele, vèr- en bijziende koei
en worden onderscheiden.
Vooral schele en bijziende
koeien blijken zich meestal te
richten naar het gedrag van
de kudde. In loopstallen gaan
zij zodoende vaak als laatste
de melkstand binnen, omdat
ze zich veelal laten wegdrin
gen door beter ziende soort
genoten.
Fokverenigingen in Ameri
ka zijn er daarom reeds toe
overgegaan om stieren die uit
een stal stammen, waarin ge
zichtsstoringen voorkomen,
bij voorbaat als fokdieren uit
te sluiten, aldus Landbouwdo-
cumentatie.
In het juridisch maand
blad over het wegver
keer „Verkeersrecht" kwam
onlangs een belangwekkend
vonnis voor betreffende een
fietser die door een windstoot
naar links de weg op werd ge
duwd. De rechtbank te Zwolle
behandelde dit geval en be
sliste, dat het enigermate
naar links gestuwd worden
voor een fietser overmacht
oplevert. In het vonnis treft
men de volgende overwegin
gen aan. „Dat het toch van
algemene bekendheid is, dat
bij harde wind windstoten
kunnen optreden en dat deze
op wielrijders, zeker op jeug
dige wielrijders, het effect
kunnen hebben, dat zij zij
waarts worden gedreven; dat
in dergelijke omstandighe
den de wind kwam in dezen
van rechts de inhalende
automobilist ruim naar links
moet uitwijken en ruime af
stand tussen zijn auto en de
ingehaalde wielrijders moet
bewaren; dat anderzijds de
wielrijders zoveel mogelijk
rechts dienen te houden om
speling te hebben, indien zij
naar links gestuwd zouden
worden". Behartigenswaardige
verkeerswenken voor automo
bilisten en voor fietsers bij
harde wind.
Voor zo'n slordige dertig
mille kan men bezitter
worden van een ellipsvormig
kunststof huis, geschikt als
tweede woning. Dit Finse Fu-
turohuis lijkt op een vliegen
de schotel; het biedt plaats
aan zes personen. Naast zes
zit-slaapstoelen (met inge
bouwde verlichting) bevat de
„schotel" een open haard
met grill, een kitchenette met
chemisch toilet en een vesti
bule. De grootste diameter
bedraagt acht meter, de
hoogte vier meter. Het huis
bestaat uit totaal zestien seg
menten. De trap kan worden
ingetrokken. De ellips rust op
een stalen ring met vier po
ten. Ventilatie en verwar
ming geschieden elektrisch.
Het totale gewicht van hel
kunststofhuis bedraagt 2500
kg. Aldus het blad „Volks
huisstichting" van het Chr.
Sociaal Centrum voor Volks
vesting.
.1
De Tsjechitche grootmeester Ludik Pechman
heeft, na de inval van de legere ven het
Warschaupact in zijn vaderland, de aandacht
op zich gevestigd door zijn onverbloemde kri
tiek op deze gang van zaken. Als gevolg daar
van heeft men zijn paspoort ingehouden en
is het hem niet meer mogelijk aan toernooien
buiten Tsjechoslowakije deel te nemen. Het is
te hopen, dat hij spoedig In staat zal worden
gesteld zijn activiteiten op schaakgebied te
hervatten.
Pachmans laatste optreden buiten zijn vader
land was In Athene waar hij een sterk bezet
internationaal toernooi won. In deze wedstrijd
werd de volgende belangwekkende partij ge
speeld.
Wit: PACHMAN. Zwart: CIRIC. (Athene 1968).
Engelse opening.
1. Pg1-f3, c7-c5 2. b2-b3. d7-d6 3. c2-c4,
#7-e5 (Anders krijgt wit door middel van d2-d4
in ieder geval ruimtelijk overwicht).
4. Pb1-c3. Pg8-e7 5 g2-g3. g7-g6 6. Lf1-g2.
Lf8-g7 7. OA), OO 8. Pf3-e1 (Met tweeledige be
doeling: de opmars f2-f4 mogelijk te maken en
de manoeuvre Pe1-c2 e3(b4)-d5 voor te be
reiden).
8 f7-f5 9. T«1-b1. Pt>8-c6 10. Pe1-c2.
f5-f4 11. b3-b4 (De strijd krijgt een levendig
karakter omdat beide partijen op verschillende
vleugels aanvallen).
11c5xb4 12. Pc2xb4. Pc6-d4 13. Pb4-d5.
Pe7xd5 14. Lg2xd5t. Kg8-h8 15. e2-e3, Pd4-e6
16. Lc1-a3. Pe6-g5 17. Pc3-e4! (Door de be
heersing van de centrale velden d5 en e4 is
wit in staat de aanval op zijn koningavleugel
af te slaan).
17Pg5xe4 18. Ld5xe4 Dd8-c7 19. d2-d3,
Ta8-b8 20. Dd1-e2, Lc8-h3 21. Tf1-e1l. b7-b6?
(Onderschat de betekenis van wits laatste zet
Nodig was 21fxe3 met houdbaar spel voor
zwart).
INITIATIEF
22. e3xf4l (Het openen van de e-lijn verschaft
wit op zijn minat een sterk initiatief).
22e5xf4 23. Le4-d5, Tb8-d8 (Natuurlijk
niet 23Tbe8? wegens 24. Dxe8, Txe8
25. Txe8t en mat. De zwartspelar tracht nu
in allerijl een verdedigingslinie vla de zevende
rij op te werpen. Mogelijk had hij daar zelfs
op gerekend toen hij exf4 toeliet).
24. De2-e7. Td8-d7(?) (Het sterkst was 24.
Dd7 spoedig gevolgd door Lf6. Minder goed.
maar misschien nog juist speelbaar is 24.
Dxe7 25. Txe7. fxg3 26. fxg3, Ld4t 27.
KM. a5).
De opgave van de week: hoe besliste Pech
man de partij vanuit de diagramstelling?
De oplossing komt in de volgende rubriek.
CIRIC
8
7
4
OPLOSSING
abcdefgh
PACHMAN
Zwart (Ree): Kg6. Db7, Td8 en f8. Lc6 en ei,
pionnen a5. c5, d6, e7, f7. h5.
De stand was
Wit: (De Ruiter]
Pd5. pionnen
er): Kg2, De3. Tf3 en fl. Lh3,
b3. c4. e4, g5 en h4.
Er volgde: 36. Tf3-f6tl. e7xJ« (Of:
37. Df3l met soortgelijke gevolgen).
Lc6-d7 (Er dreigde 38. LfS. mat),
en mat op g7.
36Kg?
\E zo met spanning tegemoet geziene
wedloop tussen Sijbrands en Harm
Wtersma in de strijd om de nationale ti
tel ie op een teleurstelling uitgelopen. Het
Friese damwonder was niet bij machte de
enorme puntenproduktie van de nieuwe
nationale kampioen bij te houden. Hier en
daar liet hij onnodig punten zitten. Het
was wellicht voorn, te wijten aan zijn nog
;steeda zoekende stijl, dat hij tenslotte op
'de tweede plaats nog gezelschap kreeg van
1de ex-wereldkampioen Roozenburg.
Deeondanks blijft hij een zeldzaam feno
meen. Verwacht kan worden, dat hij ln de
'komende jaren Sijbrands ernstigste he
ilager zal worden. Veel gewicht zal daarbij
'ln de schaal leggen of Wtersma de ama-
teurstatus zal behouden, waardoor hij
automatisch een achterstand op profes
sional Sijbrands zal krijgen weg te wer
ken.
Hieronder een van zijn prachtige over-
'wlnnlngen ln het laatse titel toernooi:
Wit: H. Wlersma; Zwart C. Bakker.
1. 33-29 20-25; 2. 39-33 15-20: 3. 44-39
19-24; 4. 50-44 14-19; 5. 32-28 10-14: 6. 37-32
5-10. Zwart past een van de modernste
systemen toe: de z.g. onvoltooide hekstel
ling, zonder bezetting van veld 15. Dit
genre vereist echter een weergaloze tech
niek en deze bezit de overigens talentrijke
debutant zeker nog niet!
7. 31-26. Dwingt al direct principiële
beslissingen af. 7. 17-22; 8. 28x17 11x22.
Een andere methode ls (17-21) 26x17
(12x21) of 11x22 (28x17) 12x21. die zwart
wat meer bewegingsvrijheid geeft.
DE BAAS
9. 41-37 12-17; 10. 32-28 17-21; 11. 26x17
22x11; 12. 38-32 7-12. Zwart doet niets
tegen de witte centrum formatie. Hoewel
gevaarlijker dan de tekstzet, was o.l. hier
(18-22) 28x17 (11x22) aangewezen. Er dreigt
dan (22-28) enz. waarmee wit steeds reke
ning moet houden, al ls de damzet nu nog
niet goed.
13. 43-38 18-22; 14. 28x17 12x21. Vanaf dit
ogenblik ls wit heer en meester ln het
centrum: 15. 32-28 21-26; 16. 38-32 16-21;
17. 36—31Belet uitputtingsacties door
(21—27) enz
17.11-16; 18. 46-41 1-7; 19. 41-36 8-12;
20. 31-27 3-8; 21. 49-43 10-15. Hiermee gaat
de partij over ln een normale „hekstel-
llngsvorm" waarin zwart duidelijk nadeel
heeft.
22. 42-38 13-18; 23 47-42 (zie diagram).
Wederom een bijzonder moeilijke keus
voor zwart; Door (8 of 9-13) dwingt hij wit
tot een verklaring: HIJ besluit tot: 23.
9-13;
Aan onze lezers de opgave voor deze week:
Waarom zou zwart hier (8-13) hebben na
gelaten?
24. 28-22!! Velen zouden zich vergenoegd
hebben met het theoretisch voordeel door
27-22 (18x27 28-23 (19x28) 33x31 (24x33)
39x28. Wit heeft de gevolgen echter scherp
berekend. Er dreigt 29-23 gevolgd door
34-30 24. 4-10? Veel sterker ls 4-9.
Nu is de witte aanval niet meer te hou
den: 25. 33-28 44x33; 26. 38x29 6-11? Meer
verdediging geeft direct (19-23). 27. 43-38
19-23; 28. 28x19 13x33; 29. 22x13 8x19; 30.
39x28 19-24; 31. 44-39! 2-8; 32. 39-33! 14-19;
33. 27-22! 10-14; 34. 34-30! 25x34; 35. 40x29.
Zwart is reddeloos; de rest ls een for
maliteit: 35. 8-13; 36. 45-40 12-18; 37.
40-34 18x29; 38. 37-31 26x37; 39. 42x22 13-19;
40. 22x13 19x8; 41. 34-30 en zwart verloor
een schijf en enkele zetten daarna ds
partij!
OPLOSSING
De stand was:
Wit (Bronstrlng): 21, 26, 27, 32, 37, 38,
39. 40, 44, 45, 46, 47 (12 St.).
Zwart (Siibrands)1, 2, 3. 5, 11, 12, 18.
18, 23, 28, 30, 25 (12 St.).
Op het schijnbaar sterke (30-34) was ge
volgd: 39x30! (25x34) 40x29 (23x34) 32x23
(18x29) 42-38! (13-19 of?) 38-33 (29x38)
32x43 (19-24 gedw) 27-22! en van zwart»
voordeel ls niets overgebleven!
HET bestuderen van betrekkelijk een
voudige eindspelfiguren zou menig
talentrijk speler op hoger plan kun
nen brengen. Het „zien" van dergelijke
eindspelen is zeker belangrijker dan de
studie over ingewikkelde slemconventies,
die men misschien éénmaal per Jaar kan
gebruiken. En waarbij men dan nog
.maar moet hopen, dat de partner de
conventie niet vergeten heeft!
In het Randstadtoernooi te Woerden
zag !k deze. vaak in velerlei variaties
->orkomende eindfiguur (A):
6 5
-
A 10 8
-
V I
V
VB 9 I
-
f H 73
Harten is troef, west is aan slag. Hoe
moet west spelen om OW van tenminste
één slag te verzekeren? Oplossing hier
onder.
En in een wedstrijd om de Waddlng-
tonbeker bleek de volgende opgave te
lastig voor de spelleider (B):
-
v
6 4
7
2
N
QAB
W O
O
2
10
983
-
O -
V
In het uitstekende Franse twee-weke
lijkse bridgetijdschrlft „Le Bridgeuï"
vond ik volgend spel dezer selectie:
HB 4
(?B10 5
<>873
-+ 10 9 7 4
7 6
0? -
OH
B
Wederom ls harten troef, maar nu
is noord aan slag. Hij zag er „geen gat
meer in" en gaf het voor één down. Hoe
had hij die éne slag toch nog kunr.cn
maken?
Oplossing A: De enige goede kaart die
west kan spelen is klaverboer. Hoe zuid
nu ook speelt, hij zal een klaverslag gaan
verliezen probeer het maar.
Oplossing B: In de praktijk speelde
noord ruiten, west troefde en haalde
troef, rest voor OW. Indien noord klaver
had gespeeld, komt oost aan slag, kan
schoppen negen incasseren, maar daar
na moet hij (oost) weer schoppen spelen,
waarop de noordspeler de hartenvrouw
nog binnenkrijgt.
FRANSE DAMES
Na 440 spellen selectie-wedstrijden is
het Franse damesteam voor Oslo bekend.
Naar de Europese kampioenschappen
zullen worden afgevaardigd de dames
Kitabji-Sussel, Brochot-Serf en Devrlés-
Temmermann. In de bridgewereld vele be
kende namen en dit team gaat zeker als
één der favorieten starten.
AV108
C> A H 8 7 6 4
OB
V 2
952
V 3
A 10 9 5
A H 8 5
8 7 3
9 2
OHV642
B 8 3
Aan twee tafels boden OW het goed*
contract van zes harten, aan beide tafel»
werd uitgekomen met ruiten acht door
noord. Eén spelleidster nam ruitenaa».
sneed direct op schoppenboer en later op
schoppenheer: niet onredelijk, maar één
down. De andere spelleidster nam ook
ruitenaas, sneed op schoppenboer, maar
na het aftroeven van een tweede ruixen
speelde zij (west) alle troeven af, waar
bij noord in schoppen-klavor dwang
kwam en west haar contract won.
Vermoedelijk is de Franse redactie van
het blad te hoffelijk om te vermelden
dat geen der beide dames zo erg best
speelde misschien ook heeft de re
dacteur de variant over het hoofd ge
zien. Hoe dan ook: ziet u wat een beter»
speelwijze is dan de voornoemde? West
speelt dus zes harten, NZ boden niets,
noord komt uit met ruiten acht. Hoe het
m.i. beter kan, leest u de volgende week.
HORIZONTAAL:
1. Het stootblok in het centrum (11)
9. Zij veert op en neer (4)
10. Grens van de buitenwereld (10)
11. Omdat dit daar is (7)
12. Tooituig (7)
14. De tapkast is zijn doel (9)
16. Deze hotelier huist tussen de
rivieren (5)
il9. Tegenvaller tussen kop en schou
ders (5)
j20. Hij moet haar beschermen (9)
'22. Dit dier wordt uit een dood dier
geboren (7)
124. Nimmer noch immer (7)
127. Verzamelaar van papier (10)
28. Strookje van gekeerde vrucht (4)
29. Negatief verwelken (11)
VERTICAAL:
2. Bij dit symbool is het kerkelijk
gezang in de knoop geraakt (5)
3. Hierbij zij wit wit en zwart
zwart (8)
4. In dat land zit een gediplomeerd
man in het water (4)
5. Daarbij gaat men niet op een
holletje (6)
6. Dit is werkelijk zo (9)
7. Wie zo is kan wat slikken (8)
8. Blaasbas (4)
13. Dit doet watertanden (5)
15. Prille zanger (9)
Deze proef doet velen rillen (8
18. De liefde kan zo een ziekelijke
aandoening zijn (8)
21. En pension (6)
23. Dit komt wei eens (4)
25. Een beetje in de war heb ik toch
ereis een hele rij gezien (5)
26. Soms wordt hij met de tong
gestreeld (4)
Oplossing vorige
kruiswoordraadsel
HORIZONTAAL;
1 los, 5 lam, 8 apen, 10 kat. 12 lire, 13 Me-
dan, 15 tumor. 17 staat, 18 na, 19 Oran,
21 root. 23 as, 24 nu, 26. Inn. 27 ets. 28 en.
29 ia. 31 teint. 33 Ee. 34 melee 36 eerst,
39 maner. 40 ach. 42 ratel 44 lor. 45 ver
hoor. 46 Gijs, 47 kunde. 50 elk. 51 Ommen,
54 Marne, 56 trein, 57 Aa. 58 Llsse. 61 S.B.
62 ür. 63 min, 64 tra, 66 re, 68 ml, 69 naad,
70 aria. 72 mm, 74 leven, 76 Slëna, 78 da
mes. 81 adel, 82 ark. 83 rede. 85 per, 85 net.
VERTICAAL:
1 lam, 2 open, 3 Sedan, 4 ram, 5 liaan,
6 Aras, 7 met, 9 na, 10 kunne, 11 toren,
12 lt., 14 no., 15 tante, 16 Rotte, 17 st!
20 R.I. 22 os, 25 uien, 28 eest, 30 ale, 32
Ischias. 33 era, 34 Marum, 35 erven. 37
error, 38 tegen, 39 mok, 40 are, 41 hok,
43 lijn, 48 naar, 49 dra, 52 mes, 53 mier,
55 Ellas, 56 terra, 59 India. 60 stank. 61
ulver. 63 ma, 65 al, 67 Emmen, 68 mede,
69 NN, 71 ad, 73 mede, 74 Lap. 75 el. 77 erg,
79 ar. 80 set.
17
