Boek over verzet door besturen en
leerkrachten van bijzonder onderwijs
Canadese Eskimo's en
Indianen paria's
Gunstig jaar
voor Centrale
Raiffeisenbank
Ministerie achter
Bekker-actie
Vanavond amusant
blijspel
CLAARTJE
- en TELEVISIEPROGRAMMA'S
Smidje Verholen
en het geheim van
De Uylenborgh
FINANCIËLE
NOTITIES
Ned. Gasunie
leent a 7^2%
Bij Mees en Hope
23% meer winst
Opname hij RPS
Kostenstijging
bij N.D.U.
PILOOT STORM
TEKKO TAKS
VANAVOND
TELEVISIE
MORGEN
TELEVISIE
T.V. LANGENBERG
VANAVOND
MORGEN
Protestanten kregen van kat/wlieken weinig steun
Eenheidsonder w i js
Protestants verzet
Niet prettig
Pagina 2
DINSDAG 6 MEI 1969
V VI TXX1 {TEN
33
Zijn ouders zijn er om hem het leven
zo draaglijk mogelijk te maken. On
ze liefde zal hem altijd omringen en
beschermen en als hij later niet zijn
eigen brood kan verdienen dan zal
zijn vader voor hem blijven zorgen.
We verkeren gelukkig niet in om
standigheden, dat we ons kind uit be
delen hoeven te sturen. Neen, ik zit
het meest in over Nella.
Als er met de jongen iets mis is,
gaat ze zich dadelijk verwijten ma
ken en ik zie er mijn schoonouders
niet voor aan om dat meteen de kop
in te drukken. Integendeel, ze zullen
mee jammeren en het op hun fatsoen
trekken dat ze een gebrekkig klein
kind hebben. Ze zullen zoveel moge
lijk trachten het voor de buitenwe
reld geheim te houden of te verdoe
zelen."
Hij zuchtte diep en vermeed het
Vera aan te kijken. Ze vroeg ver
baasd:
„Verwijten maken? Maar dat is
toch dwaas? Wat kan je eraan doen
als je een ze aarzelde even ge
brekkig of laten we liever zeggen,
een lichamelijk niet helemaal nor
maal kind krijgtwant je maakt
mij niet wijs dat Karel-Christiaan ook
geestelijk een afwijking heeft. Het
jong heeft een paar deksels pientere
ogen in zijn hoofd."
Nu keek Nico op en lachte haar
dankbaar en verrast toe.
„Ja, is het niet zo? Daar kan met
zijn verstand niets mis zijn, dat wei
ger ik te geloven. Zie je Ve: ik
dacht eigenlijk dat jij er wel alles
van wistIk bedoel, ik dacht dat
vader er, al had hij mij geheimhou
ding beloofd, toch met jou wel over
gesproken zou hebben. Ik heb het
hem verteld de dag, nadat jelui
Claartje geboren was en Nella nog in
het ziekenhuis lag. Het is dom van
mij, want ik had kunnen weten dat
bij vader een geheim ook werkelijk
een geheim blijft."
„Beste jongen ik begrijp er werke
lijk niets van, je spreekt in raadse
len. Ik weet in de verste verte niet
waar je het over hebt."
„Och, ik geloof eigenlijk dat het er
niet veel meer toe doet of we het nog
langer proberen geheim te houden.
Op de een of andere manier schijnt
er toch iets van uitgelekt te zijn. Nel
la en ik verlangden zo heel erg naar
een kind en er kwam maar niets.
Toen jij Claartje verwachtte, werd
het haar te machtig. We zijn in alle
stilte naar Utrecht gegaan om ons
door een professor te laten onderzoe
ken. Daarna heeft Nella in het zie
kenhuis een kleine operatie onder
gaan en elf maanden later werd onze
Karel-Christiaan geboren. Sindsdien
steekt bij Nella telkens de angst de
kop weer op, dat ze tegen Gods wil
haar zin doorgedreven heeft en nu
gestraft wordt voor haar doordrijven
van een wens, waarvan de vervulling
haar door Hogerhand ontzegd was. Ik
ben de enige die haar dat waandenk
beeld uit het hoofd kan praten. Dus
je begrijpt wel hoe het haar nu te
moede zal zijn, alleen en zo ver weg
Dat maakt me wanhopig en opstan
dig. Ik wil naar haar toe. Ik geloof
dat ik de boel de boel maar laat op
Hogerheide en er morgen heen reis,
al zal het me wel mijn baantje kos
ten."
„Doe dat niet Nico! Heb nog even
geduld. Je zult zien dat je vader het
in Den Haag niet lang uithoudt en er
tussenuit trekt, zodra hij zijn kans
schoon ziet. Als je het hem vraagt
zal hij zeker naar Oeynhausen willen
gaan om Nella te halen. Het komt al
lemaal best terecht," zei Vera en ze
stak hem ter bemoediging haar hand
over de tafel toe. Ze had diep mede
lijden met hem en misschien nog
meer met Nella. Ze dacht wat ge
schokt: Het leven kon vreemde spron
gen maken. Zij kreeg van een oude
vader een oersterk kind en deze ge
zonde jonge mensen, na veel opoffe
ringen en lijden, een stumper.
Op dat ogenblik schrokken ze bei
den op door het woedende geblaf van
de waakhond, die bij het huisje van
Berend de tuinman aan de ketting
lag. Vera vroeg wat angstig: „Er zal
toch geen onraad zijn? De hond slaat
gewoonlijk alleen aan als er vreemd
volk op het erf komt."
Nico was al opgestaan en naar het
bordes gelopen. Vera volgde hem wat
aarzelend. Hij zei: „Het is net of ik
over het grint een rijtuig hoor aanko
men."
„Ja, ik zie lichtschijnsel van rij
tuiglantarens langs de bomen glijden
in de oprijlaan. Wie kan dat zo laat
nog zijn?", antwoordde Veer.
Nu draaide er een vigilante het
voorplein op. Het paard kwam met
veel hoefgeschrap voor de stoep tot
stilstand. Nog voor de koetsier van
de bok was geklommen om de passa
giers bij het uitstappen behulpzaam
te zijn, zei Vera met een triomfante
lijk lachje tegen Nico:
„Nou, wat heb ik je gezegd? Daar
is je vader al!" Maar daarna wijzend
op de met bagage volgeladen impe
riaal, vervolgde ze aarzelend: „Al
leen begrijp ik niet waar hij al die
koffers heeft opgedaan, hij is ver
trokken met één handvalies."
„Dat," schreeuwde Nico achterom
tegen Vera, terwijl hij de treden af
stormde, „zijn de koffers van Nella!"
En zijn vader, die juist uitgestegen
was, opzij duwend dook hij het rij
tuig in.
„Welja," sputterde Koen de Bock
ter Bye kwaad, „nu nog mooier!"
Maar op zijn gezicht overwon de
lach. Hij liep bijna even snel de tre
den op als Nico ze afgegaan was.
Zonder zich om de koetsier te be
kommeren kuste hij Vera dat het
klapte en zei:
„Kom ga mee, die twee redden
zich wel. Ik moet je een heleboel ver
tellen." En hij trok haar mee naar
binnen.
„Ja dat zou ik menen! Je bent me
wel enige uitleg schuldig, of niet?"
Ze voelde zich. opeens opgewekt en
van alle zorgen verlost. Hij was er
weer! Nu pas besefte ze hoe ze hem
gemist had.
In de kamer liet ze toe, dat hij
haar nog eens en nog eens omhelsde.
Toen Nico even later met de sla
pende Karel-Christiaan in zijn armen
binnenkwam en op een stoel ging zit
ten, was Koen de Bock ter Bye al
naar beneden geweest om zich ervan
te overtuigen dat Claartje werkelijk
in haar bedje lag, niets mankeerde
en rustig sliep.
„Maar hij ziet er prachtig uit," zei
Vera, die Nella in de gang tegemoet
was gegaan, waar ze bezig was hoed
en mantel af te leggen, waarna zij
samen binnen kwamen. Ze boog zich
over het kind heen. „Hij is bruin ver
brand en zo te zien lijkt hij me ge
weldig gegroeid. Ik zal dadelijk naar
beneden gaan om de meisjes op
dracht te geven het kinderbedje op de
logeerkamer in orde te maken."
Ze spoedde zich naar de deur,
draaide zich om en vroeg:
„Hebben jelui eigenlijk wel gege
ten?"
„Ik niet of althans niet genoeg. Ze
leven daar in Den Haag op dieet en
denken dat ieder mens boven de zes
tig aan maag- en ingewandsstoornis
sen moet lijden."
„Ik heb in de trein gegeten, maar
het was zo slecht dat je er de stoor
nissen van zou krijgen waar vader
het over heeft," antwoordde Nella,
die er wat bleek en moe uitzag en
naast Nico op een stoel neerzeeg. Ka
rel-Christiaan sloeg de ogen op en lis
pelde met een glimlach van blij her
kennen: „Pappa!"
Toen Vera terug kwam, zei ze:
„Nu weet ik nog altijd niet hoe je
lui hier in eikaars gezelschap komen
binnenvallenNeen, ter Bye, jij
hoeft geen uitleg te geven. Jij bent
er gewoon vandoor gegaan, toen je
een gaatje zag... Blijf maar waar
je bent. Bij mij hoef je niet met
smoesjes aan te komen, ik geloof ze
toch niet. En denk maar niet dat ik
het aardig van je vind tegenover je
zuster en zwager. Wat moeten die
mensen wel van je denken?"
„Ze mogen denken wat ze willen.
Ik heb ze trouwens helemaal niks op
de mouw gespeld en ik heb ook geen
smoesjes verkocht. Wat drommel
denk je wel? Ik heb gewoon gezegd,
dat het me speet, maar dat ik het
niet langer uithield zonder Claartje
en jou. En ik heb ze bedankt voor
hun jaarlijkse invitatie en gezegd,
dat ik bijzonder erkentelijk was voor
hun goede bedoelingen, maar dat het
geroezemoes en de drukte van de
grote stad me doodmoe maakten en
dat we nu de rollen eens moesten
omdraaien en dat zij het volgend jaar
maar naar het Wiede moesten ko
men En daarmee basta!"
mtsmmm.
4111. Toen het eenmaal zover was, dat Drago zijn
gewillige onderdanen netjes overal aan 't werk had,
achtte hij de tijd gekomen om persoonlijk eens het
cylinderschip te bezoeken. Marnes had hem een keu
rig onderwaterkostuum gemaakt, dat meteen als ge
goten zat. Zuurstoftank en drukhelm voltooiden de uit
rusting en zo stapte de kleine potentaat op zekere dag
welgemoed op het Nevelmeer toe. Vergezeld van zijn
trouwe lijfwachten Marnes en Folda daalde hij langs
de glooiende oever af, tot het water zich boven zijn
hoofd sloot. Hij begon te zwemmen en wist met veel
moeite zijn ingeboren angst voor het natte element te
verbloemen voor de twee Naugish, die glommen van
trots, omdat hun de eer te beurt viel de Meester op
deze hostorische tocht te begeleiden. Hun verknochtheid
aan dit kleine tweebenige wezen was werkelijk aan
doenlijk en dat, terwijl hij hun enkele maanden tevoren
nog volkomen onbekend was... Wiens brood men eet,
diens woord men spreekt
55. Het eerste ogenblik wist Tekko niet wat hij doen
moest. Star van schrik bleef hij naar de grote lucht
bellen staan kijken, die uit het groezelige water op
stegen. Toen greep hij automatisch zijn zaklantaarn
en dook gewapend met zijn kapmes onder water. Dank
zij de elektrische toorts had hl zijn vriend gauw gevon
den. De adellijke jager die in een kuil was gestapt, lag
op de bodem van het moeras en zat vast aan de ste
kels van een paar stevige waterplanten. Natuurlijk
had de edele Patrick zelf direct moeite gedaan
om los te komen, maar hoe harder hij rukte en trok
des te vaster kwam hij te zitten. Hij kon de adem
niet lang meer inhouden en z'n bewegingen werden lang
zaam maar zeker trager en krachtlozer. Gelukkig
kwam Tekko nog net op tijd. Bij het licht van de lan
taarn hakte hij met zijn tracado op de taaie stengels
los, die spoedig door waren en "leurde hij de haast
levenloze Sir Patrick mee naar boven. Eenmaal boven
de waterspiegel spoog de adellijke jager een straal
vies water uit, opende de ogen en erkende met ont
roering en ontzag dat men, zonder zijn vriend die kan
zwemmen als een rat, verder alleen nog maar over
„Wijlen Sir Patrick" had kunnen lezen en schrijven.
Het Ministerie van Cultuur, Recreatie
en Maatschappelijk Werk staat positief
jegens de Bisschop Bekkers-actie, die op
vrijdag 9 mei ten behoeve van geeste
lijk gehandicapte kinderen wordt ge
houden. Staatssecretaris mr, II. J. van
de Poel verklaarde zaterdagavond in
een vraaggesprek voor de televisie ver
heugd te zijn dat door deze actie een
stuk leed in onze samenleving daad
werkelijke belangstelling zal krijgen.
De laatste dagen was enige verwar
ring ontstaan omtrent het nut van een
deel der bestedingen en omtrent de hou
ding van het departement in dit opzicht.
Een deel van de opbrengst wordt dooi
de Bisschop Bekkers-Stichting besteed
aan het oprichten van dagverblijven
voor de geestelijk gehandicapte kinde
ren. Hier en daar was het nut van de
besteding in met name deze categorie in
twijfel getrokken, gezien de overheids
steun welke voor deze dagverblijven
reeds wordt gegeven. Uit het vraagge
sprek bleek dat de stichting het beste
dingsplan enigszins heeft gewijzigd en
dat thans 25 procent en niet plm. 45
procent zoals aanvankelijk de bedoe
ling was besteed zal worden aan de
dagverblijven, 30 procent aan medisch-
sociaal onderzoek ei. 45 procent aan
ontspanning en vakantie-verblijven.
Juist door thans het accent te leggen
op de vakantie-verblijven is naar het
oordeel van staatssecretaris Van de Poel
een goed samenspel met de overheid
verkregen. „Ik vind het prettig dat deze
actie nu voor een belangrijk deel ge
richt gaat worden op het tot stand
brengen van vakantie-verblijven. Hier
door komt in een goed samenspel met
de overheid ook deze sector beter aan
zijn trekken. Ik ber er erg blij mee",
aldus staatssecretaris Van de Poel. Ook
het medisch-sociaal onderzoek is vol
gens de staatssecretaris een zinvolle en
belangrijke zaak, daar dit werk nog vrij
nieuw is en er bij de ouderverenigingen
en de sociaal-pedagogische diensten be
hoefte bestaat aan vroegtijdige onder
kenning van de zwakzinnigheid.
De staatssecretaris achtte het juist dat
in de besteding voor de dagverblijven
thans met een lager percentage wordt
volstaan maar ook deze besteding noem
de de staatssecretaris zeer zinvol voor
de aanloop van bepaalde plannen.
„Hiervoor is geld nodig dat niet door de
Overheid wordt verst ekt. Een fonds als
door de Bisschop Berkkers-Stichting
wordt bedoeld maakt in deze sector de
aanloop tot en de afronding van de
overheidssteun mogelijk".
De staatssecretaris zei het voorts toe
te juichen dat de Stichting heeft mede
gedeeld regelmatig verantwoording te
zullen afleggen over de besteding van
de gelden, die vrijdag, naar men hoopt,
door het Nederlandse volk zullen wor
den bijeengebracht.
De Tros brengt vanavond weer een
toneelstuk op de televisie, dat geliefd is
btf massa's mensen. Het is het blijspel
„Je kunt het toch niet meenemen!", dat
te zien is via Nederland 1 van 20.22 tot
21.50 uur.
Het blijspel werd gecreëerd door het
Amerikaanse schrijversduo George S.
Kaufman en Moss Hart. De eerste op
voering was in 1936 in New York.
„Je kuijt het tóch niet meenemen!",
dat midden iii de Crisisjaren ontstond,
laat op een komische manier zien, dat
het best mogelijk is otm in minder gun
stige financiële omstandigheden te leven
zonder het goede humeur te verliezen.
De laatste keer, dat het stuk in Neder
land op de planken werd gebracht, was
in 1967, toen „Ensemble" het op zijn re
pertoire had. De regie had toen Jan Re-
tèl, die ook de televisiebewerking regis
seerde.
HILVERSUM I
18.00 Stereo: In de volksmond:
volksliedjesprogramma. 18.19 Uitzen
ding van de Pacifistisch Socialistische
Partij. 18.30 Nws. KRO: 18.46 Actuali
teiten. 19.05 Licht ensemble en solis
ten. 19.40 Conciliepostbus. 19.45 Zoe
kend geloven: godsdienstige lezing.
20.00 Stereo: Radio Kamerorkest met
zangsoliste: moderne en klassieke mu
ziek. 20.45 Verzuiling ontzuiling?,
beschouwing. 21.00 Moderne en klassie
ke kamermuziek (gr.). 21.30 Babel:
kunstkroniek. 22.30 Nws. 22.38 Parle
mentair overzicht. 22.45 Mededelingen
22.47 Overweging. 22.50 De zingende
kerk. muzikale lezing. 23.05 Kontekst:
magazine waarin op de dingen wordt
doorgepraat. 23.30 Nightwatch: Jazz
muziek. 23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM II
18.00 Nws. 18.16 Radiojournaal. 18.25
Stereo: Licht instrumentaal sextet
met zangsoliste (opn). 18.50 Paris
vous parle. 18.55 Voor de kinderen.
19.00 Trefpunt: discussierubriek voor
actuele zaken. 19.35 Vanavond: geva
rieerd programma. 22.30 Nws. 22.38
Radiojournaal. NRU: 22.55 Stereo:
Muziek van deze eeuw (opn). 23.55-
24.00 Nws.
NEDERLAND I
18.50 In kleur: De Fabeltjeskr. 19.00
Journaal. IKOR/CVK/RKK: 19.07
Kenmerk: de wekelijkse informatieru
briek over kerk en samenleving.
TROS: 19.32 In kleur: Het spook en
Mevr. Muir, TV-feuilleton. NTS: 20.00
Journaal. TROS: 20.20 Anjeraktie.
20.22 Je kunt het toch niet meenemen,
TV-spel. 21.50 Griekse liederenrecital.
Orde van Vry metselaren: 22.10 We
zen en verschijningsvorm van de vrij
metselarij, discussie. NTS: 22.40-22.45
Journaal. 23.00-23.30 Teleac: Levende
wiskunde (les 6 herh.).
NEDERLAND II
NTS: 18.50 In kleur: De Fabeltjes
krant. 19.00 Journaal. 19.03 Kapitein
Zeppos, TV-feuilleton voor de jeugd.
19.28 Scala: informatief programma.
20.00 Journaal. 20.20 Kleine potjes heb
ben grote oren, TV-feuilleton. 20.50
Denk-Beeld: maandelijkse discussie
over belangrijke verschijnselen in de
Nederlandse maatschappij. 21.40 Ama
teurs actief: Het Koor Animato uit
Leeuwarden. 22.05 In kleur: Verbin
ding met... Londen: Victoria de Los
Angeles, begeleid door Gerald Moore.
NTS 22.30-22.35 Journaal.
HILVERSUM I
NCRV: 7.00 Nws. 7.10 Het levende
woord. 7.15 Op het eerste gehoor: lich
te gram. muz. met nws. en act. TROS:
8.00 Nws. 8.11 Luister uiten thuis
verzoekprogr. voor de militairen. (8.30-
8.32 Nws.; 9.00-9.10 Gymnastiek voor de
huisvrouw). 9.35 Waterstanden. 9.40
Voor de kleuters. 9.55 Moderne am-
sementsmuz. 10.30 Voor de vrouw. 11.00
Nws. 11.02 Piek-Uur: wedstrijdprogr.
11.45. Act. KRO: 12.00 Van twaalf tot
twee: gev. progr. (12.22 Wij van het
land; 12.26 Med. t.b.v. land- en tuin
bouw; 12.30 Nws; 12.41 Act.; 13.00 Ra
den maar...; 13.15 Ondernemend). NCRV
14.00 stereo: Omroep Orkest met zang
solisten: operaconcert. 14.50 Klassieke
gr.muz. 15.00 In 't zilver: progr. voor
oudere luisteraars. 16.00 Nws .16.02 Ste
reo: Voor de jeugd. 17.00 Twien-Popra-
dio voor t(w)ieners. Overheidsvoorlich
ting: 17.50 Mens en samenleving. Be
ëindiging van de werkzaamheden van
het CCKP (Centraal Comité van ker
kelijk en particulier initiatief) t.b.v. de
gerepatrieerden uit Indonesië. De heer
J. Schipper, voorzitter van dit comité
wordt ingeleid door dr. J. Th. A. H. van
der Putten, raadadviseur bij het minis
terie van CRM.
HILVERSUM II
AVRO: 7.00 Nws. 7.10 Ochtendgymn.
7.20 Stereo: Li. gr.muz. VPRO: 7.54 De
ze dag. AVRO: 8.00 Nws. 8.11 Radio
journaal. 8.20 Stereo: Li. gr.muz.
(8.30-8.33 De Groenteman). 8.50 Mor
genwijding. 9.00 Stereo: Hedendaagse
muz. (gr.). 9.40 Schoolradio. 10.00 Voor
de kleuters. 10.10 Arbeidsvitaminen
(gr.). (11.00-11.02 Nws.). 11.30 Fluit, ho
bo en piano: moderne muz. 11.55 Beurs
berichten. 112.00 Stereo: Promenade
Orkest: amusementsmuz. 12.26 Med.
t.b.v. land- en tuinbouw. 12.29 Modem
platteland, praatje. 12.32 Toppers van
toen (gr.). 13.00 Nws. 13.11 Radiojour
naal. 13.30 Stereo: Perchange to dream,
musical. 1.30 Voor de jeugd. 16.00
Nws. 16.02 Van vier tot vijf, een ra-
dioprogr. in een Notedop. 17.00 Ste
reo: Pianorecital: moderne muz. 17.30
Stereo: Liveshow: licht gev. muz.progr.
17.55 Mededelingen.
HILVERSUM III
NCRV: 9.00 Nws. 9.02 Zing, zing,
zing!: lichte vocale muz. 10.00 Nws.
10.03 Mengelmuze: nwe langspeelpla
ten met kritisch commentaar. 10.30
Swingin' softly. NRU: 11.00 Nws. 11.03
Muziek-lezen. (12.00-12.02 Nws.). AVRO:
13.00 Nws. 13.03 Act. 13.06 Zet 'm op:
licht pl.progr. (14.00-14.02 Nws.). 15.00
Nws. 15.3 Arbeidsvitaminen: populair
verzoekplatenprogr. 16.00 Nws. 16.03
Gimmick: licht pl.progr. 17.00 Nws. 17.02
Act. 17.05-18.00 Popmuziek.
NEDERLAND I
NTS/NOT: 11.00-11.50 Schooltelevisie.
VARA: 17.00-17.35 Voor de kinderen.
DUITSLAND I
(Regionaal programma: NDR: 18.00
Reportage. 18.30 Zandmannetje. 18.40
Actualiteiten en regionale kroniek.
19.26 Afrikanische Tierwelt, TV-film.
19.59 Programmaoverzicht. WDR:
18.00 Kleur: Weltreisen und Aben-
teuer, TV-film. 18.30 Kleur: Sendung
und Echo, TV-film. 18.40 Journaal en
Goedenavond. 19.20 Kleur: Informatief
programma. 19.30 Kleur: Camera-
schetsen uit Parijs). 20.00 Journaal en
weerber. 20.15 Internationaal amuse
mentsprogramma. 21.00 Kleur: Pep
permint frappé, Spaanse speelfilm.
22.30 Journaal, commentaar en weer
bericht.
DUITSLAND II
(Herhaling). 18.05 Actualiteiten en
muziek. 18.40 Amusementsprogramma.
19.10 Kleur: Abenteuer am Roten
Meer, TV-film. 19.45 Nws., actualitei
ten en weerber. 20.15 Sportjournaal.
Aansluitend: Nws. 21.00 Kleur: High
Chaparral, TV-film. 21.50 Cabaret
programma (Niet geschikt voor jeug
dige kijkers). 22.40 Nws. en weerber.
DUITSLAND I
10.00 Nws. 10.05 Journaal van gis
teravond. 10.30 El Cochecito, Spaanse
•speelfilm. 12.00-13.30 Act.kroniek met
internationaal persoverzicht en jour
naal van gisteravond. 16.35 Nws. 16.40
Internationale jeugdkroniek. 17.10 Der
Schritt ins Leben, TV-spel. 17.55-18.00
Nws.
DUITSLAND II
17.30 Nws. en weerbericht. 17.35 Pro
gramma voor oudere kijkers. Aanslui
tend: Lief dad igheidsoproep.
CYn zeer bijzonder onderdeel van
het Nederlandse verzet in de
jaren 1940-1945 is het verzet dat werd
gepleegd door de besturen en leer
krachten van het bijzondere onderwijs.
Hierover is een studie verschenen,
die in opdracht van het Rijksinstituut
voor Oorlogsdocumentatie werd ge
schreven door de thans 81-jarige dr. J.
C. H. de Pater, die op 73-jarige leef
tijd aan dit diepgravende werk begon.
Uit zijn studie blijkt, dat de protes
tanten tijdens de oorlog niet hebben
kunnen rekenen op de steun van de
rooms-katholieken die hun bondgenoten
waren toen in Nederland omstreeks de
eeuwwisseling de parlementaire strijd
om vrijheid van onderwas werd
voerd.
Ook het verzet van de protestanten
kwam vrij laat. Aanvankelijk heeft
men geprofiteerd van het meningsver
schil tussen de Duitsers en de N.S.B.:
de Duitsers wilden zo snel mogelijk
eenheidsonderwijs om daarmee de ge
hele Nederlandse jeugd nazistisch te
kunnen beïnvloeden. De N.S..B meen
de dat de verscheidenheid van onder
wijs in Nederland moest worden ge
handhaafd, maar dat de scholen onder
1232: „Ja... dat goud", zei smidje Verholen.
„We weten tenslotte helemaal niet zeker of het
er nog wel ligt. Het kan in de loop der tijden
best door de een of andere gouddief per ongeluk
ontdekt zijn en toen stiekem meegenomen. Bo
vendien weten we niet eens waar het ligt". „En
tóch geef ik de moed niet op", zei Gozewijn van
Uylr. vastbesloten „In mijn winkel heb ik een
boek en daar staat iets in over een gouddetector.
Dat is een toestel, dat als een razende begint te
tikken, als je het boven goud houdt. Ik denk, dat
strenge controle van de overheid dien
den te komen.
Pas toen in 1941 deze vrijheid en
met name de vrijheid van het benoe
men van leerkrachten dreigde te
worden aangetast, kwamen de protes
tanten tot verzet. De schoolbesturen
die tot dan toe de onderwijsmaatrege-
len van de bezetter hadden opgevolgd,
zochten naar wegen om de schadelijke
invloed te voorkomen.
Uit de vele voorbeelden die dr. De
Pater in zijn boek geeft, wordt het dui
delijk dat de scholen in dit streven
vooral werden gedwarsboomd als er in
het onderwijskorps of onder de leerlin
gen aanhangers van Hitiers „nieuwe
orde" waren. Zeer dramatisch was dit
het geval in Arnhem en Nijmegen, de
twee enige plaatsen waar het bestuur
van een protestante school door een na
zistisch „beheerder" werd vervangen.
De afzijdigheid van de rooms-katho
lieken, die toch ook hun bijzonder on
derwijs bedreigd zagen, wijt dr. De
Pater aan de centrale organisatie van
de rooms-katholieke kerk in Neder
land. Het verzet van de rooms-katholie-
ken werd vanuit één punt door kardi
naal De Jong geleid, waardoor de be
sturen van de rooms-katholieke scho
len op de achtergrond konden blijven.
Door de organisatorische verdeeld
heid bij de protestanten moest het ver
zet niet zelden door een schoolbestuur
alléén worden gevoerd. Dit had tot ge
volg dat het verzet vooral gestalte
kreeg bij de individuele bestuurder of
leerkracht, waarbij lang niet alle
schoolbesturen de beginselvaste onder
wijskracht steunden als financiële
moeilijkheden volgden.
Ook werd het in het boek duidelijk,
dat het verzet pas op gang kwam, toen
de eigen organisatie werd bedreigd.
Het tekeken van de „ariër-verklaring",
bijvoorbeeld, de voorbereiding tot
het ontslag van Joodse leerkrachten
werd niet als een principiële zaak her
kend.
Dr. De Pater geeft zijn boek een
hoofdstuk dat tot nu toe uniek is in de
beschrijving van het Nederlandse ver
zet. Hij schrijft hóe na de oorlog het
goede werd beloond en het kwade ge
straft. Geen prettige lectuur: onder
wijsgezinnen die door hun verzet wa
ren verpauperd, moesten jarenlang
vechten voor het achterstallige salaris;
een van de felste bestrijders van het
schoolverzet kreeg een ruim ambtena-
renpensioen.
„Het Schoolverzet" door dr. J. C.
H. de Pater; uitgave Nijhoff Den
Haag. Prijs: f 35,-.
ik zo'n ding ga kopen om er het hele Rijkhuyzer
Bos mee af te speuren". „Dat zijn peperdure toe
stellen, meneer Van Uylen", zei smidje Verholen
waarschuwend. „Wel sakkerloot, als wij van Uy-
lens iets in ons hoofd hebben, dan zetten we het
door en kan het ons geen sikkepit schelen wat 't
kost!" riep de boekhandelaar geestdriftig uit.
„Kom mee. Verholen. We hebben lekker gegeten,
en nou laat ik je nog wat van de oude stad zien".
En zo zien we de twee heren hier over de Grote
Markt slenteren, langs het standbeeld van Brinio
Aquacephalus, die 2000 jaar geleden een Romein
se legerplaats bouwde op de plaats, waar nu het
oude stadje Ravelijn ligt... „Het is een prachtig
oud stadje, meneer Van Uylen, en ik heb een fan
tastisch weekend", lachte smidje Verholen dank
baar. Maar omdat aan alle pret nu eenmaal een
eind komt, is het begrijpelijk, dat we de smid
hier alweer zien terugrijden. Die bossen... dat is
het Rijkhuyzer Bos. En... bewéégt zich daar niet
iets in de verte tussen de bomen? Een man... met
een geweer...?
TORONTO De ruim 200.000 India
nen en 13.000 Eskimo's van Canada
hebben dringend sociale en economi
sche bijstand nodig, willen zij in de
toekomst een kans maken zich te ont
worstelen aan hun bestaan als paria.
Dit wordt gezegd in een rapport over
de huidige situatie van de Canadese
Indianen, Eskimo's en Mestiezen, in op
dracht van de Anglicaanse kerk samen
gesteld door dr. Charles E. Hendry,
directeur van de school voor maat
schappelijk >yerk van de universiteit
van Toronto.
Dr. Hendry is van mening dat de in
cidentele en beperkte programma's ter
verbetering van het lot van de 215.000
Indianen, 13.000 Eskimo's en 200.000
mestiezen beslist onvoldoende zijn en
pleit voor een grootscheepse aanpak
De helft van de Indiaanse gezinnen
moet op het ogenblik leven van nog
geen 1.000 dollar per jaar, het werk
loosheidscijfer bij de Indianen is tien
maal zo hoog als het nationale gemid
delde in Canada en het aantal Indianen
dat sociale bijstand krijgt, neemt
steeds toe.
Vele Indianen, aldus dr. Hendry in
zijn rapport, die uit de reservaten weg
trekken om te gaan werken in de „we
reld van de blanken", blijven wrok te
gen de blanken koesteren en leven ver
der met gevoelens van wanhoop en
waardeloosheid.
De blanke Canadese gemeenschap
heeft zich altijd „betrekkelijk onbuig
zaam" getoond tegenover de Indianen
en andere inboorlingen en gekozen voor
het systeem van de reservaten
2.269 in totaal waar de oorspronke
lijke inwoners van het land „op doel
treffende wijze uit het oog en uit het
hart van de moderne Canadezen blij
ven".
1 11
li.
UTRECHT Tegen de achtergrond
van de conjunctuuropleving in ons land
heeft de Organisatie der Coöperatieve
Centrale Raiffeisenbank 1968 als een
gunstig jaar afgesloten. In de gestegen
krediet-vraag kon op bevredigende wij
ze worden voorzien, dank zij een rui
me aanwas van spaargelden en girale
gelden. De toeneming van de middelen
was in 1968 zeer bevredigend en het
resultaat van het gehele jaar was zo
danig, dat van een nieuw record moet
worden gesproken. De toevertrouwde
gelden stegen met ruim f 1 miljard en
de middelen namen aldus toe met 14,8
procent tegen 13,7 procent in 1967.
Ook in de sector van de dienstverle
ning breidden de activiteiten zich ver
der uit. Het aantal privé-rekeningen
steeg van 104.000 tot 231.000. Het aan
tal vestigingspunten nam toe tot in to
taal 1601. Er kwamen 89 nieuwe kan
toren bij, echter daalde het aantal aan
gesloten banken met 11 tot 649. Dit is
een gevolg van fusies van banken bin
nen de organisatie. Het personeel werd
uitgebreid met 1038 personen, waardoor
het gezamenlijke personeel van de aan
gesloten banken en de centrale bank
een totaal van 5805 bereikte. De ver
wachting bestaat, dat dit aantal nog
verder zal toenemen. Het kostenniveau
zal hierdoor onvermijdelijk een stijging
ondergaan. De bedrijfsuitkomsten van
de aangesloten banken over 1968 wa
ren bevredigend. Het voordelig saldo
op de exploitatierekening bedroeg f 19,8
min. tegen f 20,6 min in 1967, na bij
zondere reserveringen van f 10,9 min.
resp. f 10,6 min.
Het resultaat van de centrale bank
stemt tot tevredenheid. Het winstsaldo
bedraagt f 8,3 min. (v.j. f 7,8 min). De
zichtbare reserves zullen met f 8,5 min
toenemen tot f 59,6 min.
GRONINGEN De Nederlandse
Gasunie gaat een 7V« procents obliga
tielening uitgeven van f 100 miljoen
tegen de koers van 100 procent. De
lening wordt door een groot aantal
banken op de markt gebracht. Dit
syndicaat staat onder leiding van de
Amro Bank, de Algemene Bank Ne
derland en de Bank Mees Hope. De
banken hebben de lening overgeno
men.
Zij zal in tien gelijke jaarlijkse ter
mijnen worden afgelost, te beginnen
in 1980. Vervroegde aflossing is mo
gelijk van 1979 tot en met 1983 tegen
lOlVt procent en gedurende de verdere
looptijd tegen 101 procent.
Op de lening, die verdeeld is in cou
pures van f 1000, staat op 14 mei de
inschrijving open. De stortingsdatum
is 12 juni. Beursnotering zal worden
aangevraagd.
AMSTERDAM Ondanks een belang
rijk gedrag aan fusiekosten is de winst
van de gecombineerde bedrijven van de
Nederlandse Overzee Bank, de firma
Mees Hope en R. Mees Zoonen
Assurantiën vorig jaar ruim 23 procent
gestegen tot f 11,6 miljoen.
Vrijwel alle in de consolidatie opge
nomen vennootschappen hebben tot de
verhoogde winst bijgedragen. Van deze
winst wordt f 5,67 miljoen uitgekeerd
aan de houdstermaatschappij, de Bank
en Assurantie Associatie, die dit zal
doorgeven in de vorm van f 5,50 (11
procent) dividend per aandeel van f 50.
De rest gaat naar de reserves van de
werkmaatschappijen.
De inkomsten van het concern kwa
men vorig jaar uit op f 90,64 miljoen,
waarvan de posten intrest en wissels
met f 43,32 miljoen en provisie mei
f 37,50 miljoen de belangrijkste waren.
Na aftrek van o.m. personeelskosten
(f 4556 miljoen), overige kosten, waar
in fusiekosten (f 18,35 miljoen) en af
schrijvingen (f 4,04 miljoen) bleef een
brutowinst over van f 19,15 miljoen.
Met belastingen was f 7,30 miljoen ge
moeid.
AMSTERDAM Bij de Rijkspost
spaarbank is de afgelopen maand meer
opgenomen dan gespaard. Er werd
f 123 miljoen ingelegd en f 133 miljoen
opgenomen. In april vorig jaar was er
een spaaroverschot van f 1 miljoen. De
grote spaarbanken in Amsterdam, Den
Haag en Rotterdam boekten, zoals ge
meld, daarentegen grotere spaarover
schotten.
Het totale inleggerstegoed bij de
Rijkspostspaarbank bedroeg eind april
f 5,309 miljoen tegen f 4,965 miljoen eind
april 1968.
DEN HAAG De omzetten van ad
vertenties en ook van drukwerk van
de Nederlandse Dagbladunie vertonen
dit jaar een verheugende stijging, zo
heeft de directie in de jaarvergade
ring meegedeeld. „Minder verheugend
is de sterke stijging van loonkosten.
Een omzetstijging is dan ook heel erg
nodig."
De directie merkte daarbij op dai
de kostenstijging ook verband houdt
met de stijgende tendens van de ad
vertentieomzetten. Daarmee moet het
produktie-apparaat in groei gelijke
tred houden. In de loop van 1968 is
dan ook besloten tot grote investerin
gen. Wat de vooruitzichten betreft
werd meegedeeld dat die iets minder
zeker zijn dan vorig jaar.
In antwoord op een vraag van aan
deelhouders over de schadevergoeding
wegens de televisiereclame werd ge
zegd dat 1969 het laatste jaar van de
uitkering is. „Het is nog volstrekt on
duidelijk wat daarna gaat gebeuren
Voortzetting van de schadevergoeding
zou gerechtvaardigd zijn, maar dat is
een kwestie van de regering."
