„Forum" wil geleidelijk naar nieuw muziekdrama Japan trekt aandacht van vele beleggers Zoetwatervis zal snel het Deltagebied opzoeken Kerktoren in Breda uit steigers Brochure over civiele verdediging verschenen NIEUWE MOGELIJKHEDEN VOOR HENGELAARS Gimborn Arboretum open voor publiek Tweeduizendste voorstelling van operagezelschap DALET BALSEM DALEI BALSEM Handje bezeerd. Flinkerd zijn. Mama heeft jodium. Zonder pijn. BEJAARD DEMOCRATISERING SNEL INHAKEN Zouter Helderder Waddengebied bij apotheker en drogist „BOOM" INDEX IN TREK NEGEN MAANDEN EIS VOOR INBRAAK IN STERFHUIS GRAMMOFOONPLATEN MET PROZA EN POËZIE VOOR SCHOLEN VROUW LAG 3 WEKEN DOOD IN FLAT betadine jodium WOENSDAG 14 MEI 1969 Tj^NSCHEDE Het operagezelschap Forum bereikte dezer dagen in de Groningse Stadsschouwburg met Die lustige Witwe een mijlpaal in zijn geschiedenis. Het was de 2000e voorstelling van dit in Enschede gevestigde, msar niet bepaasd honkvaste gezelschap. Om in dit verband nog eens een paar cijfers te noemen Forum (135 mede werkers) heeft in de afgelopen veertien jaar per bus 204.000 kilometer afge legd, 1.227.384 bezoekers getrokken, 29 componisten aan bod laten komen. 40 premières gegeven, gemiddeld 150 keer per jaar op de planken gestaan. Algemeen directeur Chris Burgers (59) stond in september 1955 aan de wieg van Forum. Ook maakte hij de vier moeilijke jaren mee die aan de ge boorte voorafgingen. „We begonnen in 1951 met de Utrecht se Opera, die naast de Nederlandse Ope ra als een soort reisgezelschap zou moe ten bestaan. Die zaak bleek niet haal baar en ging failliet. Op de ruïnes heb ben we toen de Nederlandse Reisopera opgericht, waarvan ik artistiek en zake lijk directeur werd. Enschede bood gunstige kansen als vaste standplaats. Ten eerste werd daar de Twentse Schouwburg gebouwd en ten tweede kon het Overijssels Philhar- monisch Orkest als begeleidingsensem ble dienen. De Reisopera en het toen malige gezelschap Camerata hebben toen voor de inbreng van Forum ge zorgd". Mozarts La Nozze di Figaro vormde veertien jaar geleden de roemruchte première. Op 16 juni aanstaande wordt het vijftiende seizoen ingezet met de première van Puccini's Madame But terfly, gevolgd door Lohengrin van Wagner, Un Ballo in Maschera van Ver di en Der Bettelstudent van Karl Mil- löcker. Zo'n op zijn zachtst gezegd wat tradi tioneel repertoire maakt de vraag naar de zin van deze bejaarde meesterwer ken anno 1969 zeker niet overbodig. Burgers: „In principe hebben dit soort werken een eeuwigheidswaarde. De problematiek het verhaal de karak- 5 Het Operagezelschap Forum werkt met een budget van ruim 4.000.000 g ters, allemaal dingen die ook op deze sulden per jaar. Daarvan wordt ongeveer 550.000 gulden verkregen uit g tijd'van toepassing zijn. Ook voor de inkomsten (recette van de voorstellingen, opbrengst van tekstboek- j muziek zullen er altijd honderden lief- 5 3es etc-)- De restongeveer 3.500.000 gulden, is dus subsidie. hebbers blijven. Het gaat bij de toe- J Die subsidie komt als volgt tot stand: het rijk betaalt de helft (1.750.000 g komst van de opera dan ook niet zo gulden), de provincie Overijssel een zesde (ruim 583.000 gulden). De rest J zeer om de inhoud als wel om de vorm. 5 van subsidiebedrag wordt opgebracht door de gemeente Enschede en een aantal andere gemeenten in dit gebied. De toegangsprijzen voor een g voorstelling van Forum liggen tussen de 3 en 11 gulden. Het gezelschap OVERGANGSTIJD g speelt gemiddeld voor een (hoge) zaalbezetting van bijna 90 procent. In het afgelopen seizoen was die zaalbezetting echter beduidend lager. 5 „Die vorm moet herkenbaar zijn 5 Men di} aan het Qeringe succes van een opera als Schule der Frauen voor mensen van deze tijd. Niet meer J vaIl Holf Liebermann. g dat eeuwige bla-bla (maakt plechtige j In het komende seizoen zal, zo verwacht algemeen directeur Chris Bur- g armbewegingen), niet meer dat zoet- 9^rs, de zaalbezetting zeker weer stijgen tot het hoge percentage waaraan g vloeiende, maar feller, meer zwart-wit. ij F°rum gewend is. g nmnmnmnm\nmtmnmuwmn\nmm»m\nnnn«»m»nnnmtwnumtnu»wm Ik geloof dat we langzamerhand van die sentimentele manier van brengen af gaan. We zitten midden in een over gangstijd tussen de traditionele opera en een vorm van muziekdrama die in deze tijd past". Forums algemeen directeur de ar tistieke leiding is in handen van Gustav Fülleborn) is er zich van bewust, dat die ontwikkeling heel geleidelijk zal moeten gaan. Toch moeten we er naar toe, vindt hij. want anders loopt de ope ra de kans alle contact met nieuwere generaties volledig te verliezen. Aan de andere kant moeten de liefhebbers van puur bel-canto ook niet worden afge schrikt, want die vormen nog altijd het grootste deel van het publiek. „Maar als we star blijven vasthouden aan de traditionele vormen, hebben we geen oog voor deze tijd. En dit is een tijd waarin alle kunstvormen gaande weg worden gedemocratiseerd". „De scheiding tussen kunst met een grote K en met een kleine k gaat weg vallen. Kunst wordt meestal nog ge bracht dóór de elite en vóór de elite. De aansluiting met het grote publiek is zoekgeraakt". „We moeien ook als opera er voor gaan zorgen dat het publiek zich betrokken gaat voelen bij alles wat op het toneel gebeurt. Nét zo betrokken als bij een cupwedstrijd van Ajax. De kunstenaar moet weer een volkskunste naar worden, een artiest die door zijn publiek op handen gedragen wordt". Waar staat Forum in deze nieuwe ont wikkelingen? Burgers: „Ik droom ervan dat Forum een groot produktie-apparaat wordt voor het theater in zijn algemeenheid. Die vorm hebben we toch al enigszins, want we zijn veel meer een ensemble dan een sterrengezelschap. Met een paar elementen erbij ben je er. Dan kun je veel sneller inhaken op de hele evolutie, openstaan voor alle signalen die op je afkomen". „Concreter gezegd: we willen be dacht zijn op alle opera's in een nieuwe vorm, moderne opera's, operettes, mu sicals, muziekdrama, muzikaal theater. We zijn en blijven geïnteresseerd in dé ze tijd". Een bewijs dat dit geen loze groot spraak is heeft Forum onlangs al gele verd door de „adoptie" van de musical De man van La Mancha. Het ziet er naar uit, dat er in de toekomst nog wel meer uit de bus komt. De beleggingskapitalen zijn vanouds sterk internationaal gericht. De stro men bewegen zich liefst zo vrij mogelijk over alle grenzen op zoek naar interessante mogelijkheden. Dit streven neemt toe naarmate de afstanden klei ner worden en de communicatie verbetert en versnelt. Nu Europa en Amerika zo'n beetje zijn afgegraasd, richt de kooplust zich al geruime tijd op Japan. Ook vele Nederlandse bankiers en commissionairs zullen hiermee rekening moeten houden. Sommigen houden zich er zelfs al intensief mee bezig. De eerste Japanse introductie in Amsterdam verscheen in het begin van dit jaar. Japan is in de mede. Niet alleen bij industriëlen en handelslieden in vele Westeuropese landen en Amerika, maar ook bij beleggers. Vooral nu de Ame rikaanse aankopen van Japanse effec ten, die sedert 1963 door de rente-egali satiebelasting werden gestopt, weer krachtig op gang zijn gekomen heeft de Japanse belegging een nieuwe im puls gekregen. Door de buitenlandse be langstelling verandert het karakter van een markt. Dat weten wij in Amster- nPienduizenden hengelaars die vaak hun geluk in de wateren van de Zeeuw- se Delta beproeven, speculeren om het hardst over de gevolgen die de uit voering van de Deltawerken, in de eerstkomende jaren al, zal hebben op de mogelijkheden voor hun sport. Het dient gezegd dat de meeste speculaties tot nu toe vrij chagrijnig zijn. Zo langzamerhand kunnen we het stadium van de ..pure" speculatie gaan ver laten er zijn al een aantal dingen met vrij grote zekerheid te zeggen en die zien er waarachtig niet zo droevig uit Aan Cor van Heugten. uitnemend hengelaar, goed kenner van het Del tagebied en prima schrijver over het vissen, komt de eer toe na uitvoerig onderzoek voor het eerst indringend en duidelijk te hebben beschreven wat hengelaars straks in het Deltagebied mogen verwachten. Zijn gegevens vor men het voor ons boeiendste onder deel van zijn geslaagde boekje „Zee- hengelatlas voor de Zeeuwse Delta met Zuidhollandse eilanden en Belgische kust" (Uitgave L. J. Veen, Amster dam). De afsluiting van het Volkerak, eind april gereed gekomen, en die van het Haringvliet volgend jaar brengt „tota le verzoeting van het Haringvliet mee waardoor de zoetwatervissen, vooral voorn, brasem, bliek en winde uit de benedenrivieren oprukken", schrijft Van Heugten. „De algemene verwach ting is dat binnen drie weken na af sluiting van de Haringvlietsluizen de opmars van de zoetwatervis uit bene denrivieren en Biesbosch vanaf Willem stad (de oude brakwatergrens) volop be zig zal zijn. In dit verzoetende milieu zal snoekbaars worden uitgezet. De geschiedenis van het IJsselmeer lijkt zich hier te gaan herhalen, om- UTRECHT Bij wijze van proefne ming is het Gimborn Arboretum van de Utrechtse Rijksuniversiteit in Doorn opengesteld voor het publiek. Op maandagmiddagen van half 2 tot 5 uur. In deze fraaie tuin van de Utrechtse universiteit zullen voor de bezoekers twee routes worden uitge zet: een wandeling van ongeveer Vit uur (rode paaltjes). Het Gimborn Arboretum is gelegen aan de Vossesteinsesteeg te Doorn (rechts van de hoofdweg tussen Drie bergen en Doorn). Deze tuin met ve le bomen en heesters werd in 1965 door de Utrechtse universiteit aange kocht voor het onderwijs en onderzoek in de botanie, het park 23 hecta re groot is eigendom geweest van de heer M. von Gimborn. In 1924 werd met de aanleg begon nen. Het gras- en bouwland werd een botanisch park met meer dan 500 soorten fomèn in hoofdzaak naaldbo men. De betekenis van het Von Gim born Arboretum voor de kennis van houtige gewassen van het gematigde gebied is groot getuige de vermelding in vele binnen- en buitelandse botani sche publikaties. dat de zoetwatervis een nieuwe we reld betrekt met genoeg ruimte en voed sel en zich snel zal voortplanten, om dat er nog niet veel natuurlijke vijan den zijn". Dat is een boeiend perspectief voor al voor het legioen der hengelaars uit R'dam, Dordt en Den Haag die waar achtig wel een goede slok méér vis water kunnen gebruiken! En als eens Rotterdams denkbeelden tot stichting van een Grevelingenstad met 500.000 in woners op Overflakkee gestalte krij gen, dan behoeven de hengelaars die daar gaan wonen zich over hun vrije tijdsbesteding weinig zorgen te ma ken. Er verandert bovendien nog meer! Als. zeer binnenkort, de Volkerakdam bij Willemstad dicht is zullen Krammer en Volkerak zouter worden, omdat er geen afvoer van zoet water uit de bene denrivieren meer heen gaat. Nu, waar het water zouter wordt stijgen de vangstkansen voor zeevis! Over twee jaar gaat de Grevelingen, het 20.000 ha grote water tussen Goe- ree-Overflakkee en Schouwen Duive- land dicht. „Dat betekent", schrijft Van Heugten, ..dat er daarna (geruime tijd) volop zeevis in stilstaand zout water te vangen is". (Wie herinnert zich niet de fameuze vangsten in de eerste ja ren na de ramp van 1953, toen in Ge mene geul, Klompegeul en Gat van Ouwerkerk op Schouwen Duiveland re cordvangsten aan bot, schol, wijting etc. werden geboekt?) Er staat in de toekomst ook uitzet ting van regenboogforel in de Grevelin- gen op het programma. Men weet: de uitzetting van forel in het Veerse meer is een fraai succes; we mogen daar in de Grevelingen ook prachtige sport ver wachten. Op den duur wordt dat grote water zoet maar dat duurt nog even. Volgens Van Heugten blijft het tot de afsluiting van de Oosterschelde in 1979 bijna even zout als het zeewater. „Door het wegvallen van de stroom ontstaat (in die Grevelingen) aanvan kelijk een grotere helderheid van het water, die een aantal vissoorten dat „op gezicht" aast veel bijtlustiger zal maken, zoals ook de eerste vier jaren op het Veerse Meer de ingesloten vis, vooral schol en schar, bijzonder bijtlus- tig was", schrijft Van Heugten. Veel speculaties ook zijn er over de vorm die het zeestrand zal krijgen, eerst als de Haringvlietdam dicht gaat, dan als in 1971 het Brouwershavense gat wordt gesloten, tenslotte als men in 1979 de Oosterschelde afsluit. Volgens Van Heugten zijn de ver wachtingen veel minder somber dan menige hengelaar meent: „Begin 1969 heeft de regering op advies van Rijks waterstaat besloten de Oosterschelde- dam aan de kant van Noord-Beveland 'n iets westelijker tracé te geven. Des kundigen verwachten tussen 1985 en 2000 een kustontwikkeling die voor Oos terschelde en Brouwershavense gat een kustlandschap met zogenaamde strand- haken en haffen zal opleveren. Dit betekent dat de kustlijn van Wal cheren zich richting Noord-Beveland vanuit Vrouwenpolder enkele kilometer in zee voor de dam zal gaan voort zetten". Volgens Van Heugten krijgen we en al voor 1985, nl. te beginnen als in 1971 het Brouwershavense gat dicht is „prachtige nieuwe stranden en ondiepe slikken". Voorwaar een boeiend en aanminnig toekomstperspectief Afgezien daarvan bevat Van Heug- tens boekje veel informaties over de mogelijkheden van vandaag: minutieus beschreven visstekken, vaak met kaart jes (en soms te optimistisch; voor Scha- rendijke is echt niet „altijd volop vis te vangen", zoals op pag. 43 staat; we hebben er vaak voor joker gestaan...) adressen voor verhuur van bootjes en verkoop van aas. etc. In dezelfde serie verschenen drie boekjes van Stef de Bruin, groot ken ner van het Waddengebied, waarin op eveneens duidelijke wijze de mogelijk heden worden beschreven die de hen gelaar vindt op resp. Vlieland, Terschel ling, Ameland en Schiermonnikoog (één deeltje), op Texel en de kop van Noord- Holland, en in deel drie Afsluitdijk, Friese en Groninger kust. Alles zeer in formatief en boeiend beschreven. A. van Onck en medewerkers maakten inder tijd zeer goede atlassen van vismoge- lijkheden in heel Nederland: die werk jes behouden hun waarde. Maar daar mee zijn de nieuwe nog niet overbo dig geworden, voor zover zij de zeevis serij betreffen. Voor de binnenwateren blijven Van Oncks boekjes ook nu nog prima gidsen. ADVERTENTIE Als modieuze schoenen voor U ondra gelijk zijn door knobbels dan helpt- Zwellingen aan de grote teen be hoeven U niet langer te kwellen. Verkwikkende DALET BALSEM dringt diep door in de huid, heft de aandoening op en doet de zwelling verminderen, waardoor ook de pijn verdwijnt. Maak Uw voeten weer pijnloos slank met de beroemde Franse dam en dat is ook voor de beurs van Tokio het geval. De gemiddelde westerling heeft van Japan nog maar een zeer beperkte in ruk. Van de immense veranderingen die zich vooral in de laatste twintig jaar in dat land op allerlei gebied en zeker niet het laatste op industrieel terrein hebben voltrokken, hebben weinigen nog maar einig begrip. Van een land met derde rangs imitatiepro - dukten zoals voor de oorlog het geval was, is Japan nu uitgegroeid tot een land met machtige staalkolossen en scheepswerven, elektronische, chemi sche en farmaceutische industrieën en bouwbedrijven. Belangrijk voor de belegger is het 'financiêel-économische klimaat waar binnen de Japanse economie opbloeit en dat zonder enig voorbehoud gerang schikt kan worden onder het type van de vrije kapitalistische maatschap pij. Een economie zonder plan, zonder stringente leidng en alleen gebaseerd op ijver, discipline, kundigheid en een formidabele zakelijke instelling, ziehier het geheim van Japans opkomst en toe komst. Reeds is het nationale inkomen tot die omvang gestegen dat het land na de Verenigde Staten de tweede plaats onder de „rijke" landen heeft we ten in te nemen. Aangenomen wordt dat de Japanse industrie binnen niet te lange tijd zelfs d« Westduitse zal heb ben overvleugeld en wat industriële macht betreft, direct na Amerika zal komen. Geen wonder dus dat velen zich zijn gaan afvragen of er aan zulk' een formidabele ontwikkeling iets valt te'verdienen': op handelsgebied maar ook op effectengebied. Nu tekent de ze ontwikkeling van Japan zich niet gelijkmatig af, maar beweegt zich ook in perioden van ups and downs. Het land bevindt zich thans in de der de 'boom'-periode die in 1968 op gang kwam en die ook wel de internatio nale „boom" genoemd wordt. Inter nationaal, doordat zij mede steunt op de gunstige conjunctuu- in het wes ten en Amerika die Japan's export begunstigt en internationaal omdat de beurs, als antwoord daarop, mede door toenemende aankopen van bui ten wordt opgedreven. Voor het lopende jaar wordt zowel voor het nationale inkomen als het winstvermogen van vele ondernemingen weer een krachtige groei verwacht, het geen ook thans de kooplust bevordert. Door de toenemende internationalisering wordt de beleggingsmentaliteit op de beurs van Tokio langzamerhand ver schoven van rendement naar groei, maar nog altijd bevinden de Japanse aandelen zich od koers/winstverhou- dingen welke beneden die van Wall Street en Europa liggen. Het naar ver houding lage dividend op vele Japan se aandelen is hieraandebet. Bij de Amerikanen blijken aandelen Matsuhita Electric en Hitachi zeer in trek te zijn. Dat zijn twee fabrieken van elektronica in de ruimste zin van het woord. Wat omzet betreft staan zij op ca. f 6 miljard per jaar. Beide boek ten in de recente boekingsperioden 50 pet. hogere winsten vergeleken met het vorige jaar. Rekening houdend hier mede komt de koers/winstverhouding uit op ca. 9. Andere elektronica met meer speciale produkten zijn Alps Elec tric. de corhputerfabrikant Fujitsu en de holding Fuji, Sanyo Electric, en de ook hier te lande geïntroduceerde Pio neer, die in enkele maanden reeds is opgelopen van ca 19 dollar tot ca 40 dollar. Geliefd blijken ook te zijn aandelen in de farmaceutische fabriek Takeda (winststijging ca 40 pet.) koers/winstver houding ca 9, het bouwaandeel Kajima dat profiteert van de thans heersende bouwhausse, en het uitgeversconcern Dai Nippon Printing die beide op een koers/winstverhouding liggen van ca. 14. Er zullen er ongetwijfeld nog meer komen, want alom wordt naarstig naar nieuw beleggingsmateriaal uit Japan gespeurd. Voor de Europese (en ook de Nederlandse) beleggingswereld is Japan dan ook een factor geworden waarme de terdege rekening moet worden ge houden. Naar Japanse begrippen is de koersin- dex van de beurs van Tokio sedert be gin 1968 enorm gestegen en wel van 1300 tot ca 1900 thans. Voorts plegen er op die beurs enorme koersschommelin gen plaats te hebben. De informatie is nog altijd vrij gebrekkig. Dit jaar komt er waarschijnlijk een Japans commis siehuis naar Amsterdam. Tenslotte mo gen buitenlanders ten hoogste maar 20 procent van het aandelenkapitaal in een Japans bedrijf in bezit hebben. Is die marge vol dan ontstaat een wacht lijst maar ook een rem op de koersstij ging. De indruk bestaat echter, dat met deze bepalingen spoedig de hand zal worden gelicht, temeer daar ande re middelen mogelijk zijn voor bevei liging tegen overvallen. Vrijdag beginnen in Breda de feestelijkheden, die zijn georga niseerd in verband met het gereed komen van de restauratie aan de to ren van de Grote Kerk (foto). MAASTRICHT De officier van jus titie bij de Maastrichtse rechtbank heeft negen maanden gevangenisstraf en voorwaardelijke terbeschikkingstel ling van de regering geëist tegen de 25-jarige Th. van L. uit Hulsberg. Samen met een vriend had Van L. op 13 november vorig jaar ingebroken in een sterfhuis te Heerlen. De vriend vertelde hem dat zijn opa was overleden en er goed bijzat. Hij kroop via een kelderluik het sterfhuis binnen en ontvreemdde daar een geld kistje met 8.000 gulden. ZWOLLE Oud-onderwijzer Gerrit Voskuijlen uit VVijhe brengt binnenkort een serie grammofoonplaten in de han del, bestaande uit opnamen van door docenten voorgedragen proza en poëzie. De heer Voskuijlen wil op deze ma nier lagere en middelbare scholieren beter bekend maken met literatuur. De platen zullen worden uitgebracht door zijn eigen maatschappij Mirasound. MAASTRICHT De 56-jarige me juffrouw M. Verhagen heeft drie weken lang dood in haar flat aan de Floren- tijnruwe in Maastricht gelegen. Toen haar broer haar wilde bezoe ken. werd hij niet opengedaan. Hij waarschuwde de politie. De vrouw bleek te zijn overleden aan een hart verlamming. DEN HAAG Zoals een automo bilist, scooterrijder of bromfietser een verzekering afsluit tegen gevolgen van ongelukken, zo heeft de regering sinds een aantal jaren een, wat men zou kunnen noemen, volksverzekering afgesloten voor buitengewone omstan digheden", aldus de brochure „De civiele verdedigingsvoorbereiding in Nederland," waarin informatie wordt gegeven over doel en wezen van de civiele verdedigingsvoorbereiding in ons land. De jaarlijkse premie voor deze, wat hierboven genoemd werd, volksverzekering beloopt thans onge veer honderd miljoen gulden, zo leert de brochure. Dat is nog geen acht gulden per inwoner en nog geen 1/8 percent van het nationale inkomen. „Voor de premie worden in vredes tijd allerlei voorzieningen getroffen, plannen beraamd en uitgevoerd om in tijd van oorlog moeilijkheden op te vangen en zo goed mogelijk te door staan. „De overheid heeft dit soort maatregelen verpakt onder het etiket „civiele verdedigingsvoorbereiding", al dus de maandag verschenen brochu re. Deze werd in het internationaal perscentrum „Nieuwspoort" in Den Haag officieel ten doop gehouden. De chef van de staf voor civiele verdedi ging in ons land, generaal b.d. E. R. d' Engelbronner deelde o.m. mee, dat de brochure in een oplaag van 110.000 exemplaren „gericht" ver spreid zal worden en o.a. zal worden toegezonden aan scholen en schoolge meenschappen. In een voorwoord spreekt minister president P. J. S. de Jong de hoop en verwachting uit, dat de brochure er toe zal bijdragen de civiele verdedi gingsvoorbereiding te maken tot een onderwerp van bredere belangstelling en de overtuiging zal doen postvatten, dat het gaat om een dringende zaak. waarbij een ieder betrokken is. De brochure, op de verschijning waarvan ook druk werd uitgeoefend in beide Kamers der Staten-Generaal, is in hoofdzaak gebaseerd op de omvang rijke Memorie van Toelichting bij de begroting van het ministerie van Al gemene Zaken voor 1969. ADVERTENTIE

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1969 | | pagina 13