„Het geloof gaat vóór de wetenschap!" UPPSALA '68 De knoop van Noord-Holland is doorgehakt Ditmaal in discussie met prof. dr. ir. H. van Riessen een opdracht voor ieder Zwaartekracht van de hemel Dommee kreeg veel reacties Jeugd en gezag Onderweg TER OVERDENKING Vrijgemaakt Gereformeerde synode had moeilijke start GEREFORMEERDE KERKÉN EN DE NIEUWE THEOLOGIE Het is een unicum, als een kerkelqke vergadering vier dagen nodig heeft voor haar constituering. Ge woonlijk bestaat deze uit enkele formaliteiten: er wordt een openingsrede gehouden, een moderamen gekozen en een onderzoek naar de credentiebrieven ingesteld. Dan is een synode geopend. Dat gaat vrij snel. Het onderzoek naar de credentiebrieven verloopt nog het vlugst. Een openingsrede neemt nogal wat tijd in beslag en de verkiezing van een moderamen kan ook nog wel eens wat lang duren. Maar de credentiebrieven leveren meestal geen problemen op. Een kleine commissie, speciaal voor het onderzoeken ervan ingesteld, rapporteert al spoedig dat alle brieven in orde bevonden werden en dat alle afgevaardigden dus wettig aanwezig waren. Op de generale synode van de Geref. Kerken Vrij gemaakt, die 15 april in Hoogeveen bijeenkwam, ging het echter anders. Daar waren namelijk twee afvaardigingen uit Noord-Holland met een creden- tiebrief verschenen. Dat stelde de synode voor een moeilijke beslissing, want ten slotte kon er maar één toegelaten worden. De synode heeft toen een commissie benoemd, die deze zaak moest onderzoe ken en advies aan haar moest uitbrengen. Zolang deze commissie aan het werk was, zou de synode niet vergaderen. Na drie weken was het rapport klaar en dinsdag 6 mei kwam de synode weer bij een. Zij heeft bijna vier dagen beraadslaagd, voor zij heeft beslist welke afvaardiging zij uit Noord- Holland zou toelaten. Deze uitzonderlijke procedure heeft uiteraard diepere oorzaken. Gelijk bekend is, doen zich in de geref. Kerken Vrijgemaakt al veel jaren ernstige tegen stellingen voor. Wanneer men de groeperingen in deze kerken tot twee stromingen zou terugbrengen maar zoals alle vereenvoudigingen is, ook deze gevaarlijk zou men kunnen spreken van een con sequente en minder consequente richting. De op vattingen van de eerste zijn nog het gemakkelijk ste weer te geven. Zij ziet de vrijmaking in 1944, toen men in conflict kwam met de Geref. Kerken, als een werk des Heren. God heeft toen de Geref. Kerken uit het verval gered door een nieuwe refor matie te geven. Vandaar dat de Geref. Kerken Vrijgemaakt pretenderen de voortzetting van de Geref. Kerken te zijn en principiële bezwaren heb ben tegen de toevoeging „vrijgemaakt", die zij al leen voor postale doeleinden hebben geaccepteerd. Zelf noemen zij zich altijd Geref. Kerken zonder meer en zij spreken dan van de kei ken, die men Geref. Kerken noemt, als van gebonden of synoda-^ le kerken. De vrijgemaakte kerken staan, aldus de consequente richting, op het fundament van de ene algemene christelijke kerk. Na 25 jaar handhaaft men deze vrijmaking nog steeds, ja, men beschouwt haar nog als noodzakelijker dan 25 jaar geleden, omdat men van mening is dat het verval in de „gebon den" kerken nog veel groter is dan toen. Men denkt daarbij dan aan de theologische opvattingen, die in de Geref. Kerken de lagtste jaren worden verde digd inzake het gezag vap Se bijbel* In de discus sies, die de synodè verleden week hield, werd er ook verschillende malen teger deze ontwikkelingen gewaarschuwd. Van enige toenaderinr tot de Ge ref. Kerken wil men niet weten en samenspreking of vereniging wijst men natuurlijk helemaal af. Deze stroming duidt men weieens aan als de rich ting van prof. J. Kamphuis. Hoewel prof. Kamphuis die als hoogleraar aan de Theologische Hogeschool in Kampen en eindredacteur van De Reformatie, een leidende plaats inneemt, deze opvattingen hul digt, moet men toch bedenker dat zij in de vrij gemaakte kerken al werden verdedigd en ingang vonden vlak na de vrijmaking, toen prof. Kamp huis in deze kerken nog geen enkele rol kon spelen. Moeilijker is het de gedachten weer te geven van hen, die minder consequent zijn. Zij vormen eigen lijk niet één groep. Men treft onder hen inderdaad mensen aan die heel dicht bij de Geref. Kerken staan en verschillende predikanten uit deze groepe ring zijn ook al overgegaan naar deze kerken. De bekendste van hen zijn ds. van der Ziel te Groningen en ds. B. J. F. Schoep te Amstel veen. Anderen hebben echter grote bezwaren tegen de Geref. Kerken en zijn met zorg vervuld over wat zich daar thans voltrekt. Weer anderen zijn tegenstanders van een kerkverband en zouden meer voelen voor vrije gemeenten. Dan vindt men er ook mensen, die het consequente standpunt zelf wel Innemen, maar ruimte willen laten voor andere me ningen. Bovendien zijn er ook nog kerkleden, die het consequente standpunt wel delen, maar door kerkrechtelijke verwikkelingen van hun medestan ders vervreemd zijn geraakt. Al deze opvattingen worden echter door de consequente richting be schouwd als een verloochening van de vrijmaking. De tegenstellingen hebben op vele plaatsen in ons land tot scheuringen geleid, maar in Noord-Holland hebben deze zo'n omvang aangenomen dat er ook twee particuliere synoden waren. De parti culiere synode van de consequente kerkleden had in IJmuidcn vergaderd, de andere in Wormer. Beide hadden een afvaardiging naar Hoogeveen gezonden, beide hebben met kracht hun standpunt verdedigd. De afgevaardigden van Wormer meenden dat de an dere particuliere synode in appel had moeten gaan, maar niet een eigen credentiebrief op de synodale tafel had moeten neerleggen. Daartegenover stelde de afgevaardigden van IJmuiden dat de kerkelijke weg voor hen afgesloten was, omdat zij toch geen gehoor in Noord-Holland zouden hebben gevonden. Dan had men zich altijd nog op de generale sy node van Hoogeveen kunnen beroepen, merkte de afvaardiging-Wonrfer daarentegen weer op. De commissie, die het onderzoek had ingesteld, raad de de synode aan de kerken, die door Wormer wa ren afgevaardigd, niet te aanvaard n, omdat zij de band aan de belijdenis van de waarheid zc hebben losgemaakt, dat de oefening van de Kerkelijke ge meenschap, die een onverzwakte handhaving van die belijdenis onderstelt, niet langer mogelijk is. De kerken van IJmuiden waren volgens de com missie, ondanks al hun tekortkomingen in de strijd, getrouw geweest door de rechte gemeenschap in de onverzwakte binding aan de belijdenis van de waar heid Gods te herstellen. De synode accepteerde het voorstel van de commissie n zo werd de credentie brief van Wormer vrijdagmiddag geweigerd. De af gevaardigden van Wormer hadden dit wel vermoed en z5 waren dan ook donderdagavond reeds ver trokken. Zij hadden de praeses van de synode mee gedeeld dat hun krachten het hun nier toelieten lan ger de vergaderingen bij te wone". Zo was dan na vier dagen de vrijgemaakt gerefor meerde synode geconstitueerd en kon zij met haar arbeid beginnen Dat heeft zij nog niet in een ple naire zitting gedaan, want het werk wordt in com missies voorbereid. Het zal nog wel enkele weken duren voor al de zaken, die behandeld moeten wor den, in een plenaire vergadering aan de orde kun nen komen. De synode :al haar werk ongetwijfeld in grote eenstemmigheid verrichten, want nu de afvaardiging-Wormer is vertrokken, is zij zeer ho mogeen. Zij zal zeer consequent verder gaan op de weg die men 25 jaar geleden bij de vrqmaking betreden heeft. Het ls teveel gezegd dat prof. dr. Ir. H. van Riessen de grote tegenstander is van prof. Kuitert, die vorige week in dit discussie-interview aan het woord was en wiens theologische opvattingen, vooral die over de uitleg van de bijbel, in gereformeerde kring nogal wat onrust heeft verwekt. Prof. Van Riessen kan en wil dat niet zijn alleen al omdat hq geen theoloog is. Hq is van oorsprong electro- technisch-ingenieur, speelde in de oorlog een grote rol in de verzetsbeweging, combineerde zijn hobby, de wijsbe geerte, met zijn technische opleiding en kwam zo tot een proefschrift: „Wijsbegeerte en techniek", een uniek boek werk van 700 pagina's. Sindsdien heeft hij de techniek de techniek gelaten: sinds 1951 doceert hij als bijzonder hoogleraar wijsbegeerte aan de T.H. in Delft, later ook in Eindhoven en aan de Militaire Academie in Breda sinds 1968 is hij gewoon hoogleraar in de systematische wijsbe- geerte en in de cultuurfilosofie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Geen theoloog dus, maar filosoof misschien dat hij zich juist daarom zo moeilijk kan vinden in de nieuwe inzichten die prof. Kuitert bijvoorbeeld verkondigt. Hij is een man van wetenschap maar hij wenst die weten schap niet het laatste woord te geven. Het laatste woord is aan de bijbel als Gods openbaring. Daarover is bij hem geen twijfel mogelijk. En zo Is hy dan op de voorgrond getreden als woord voerder van vele verontrusten. Niet organisatorisch, als „leider" van de Vereniging van Verontrusten of als „grote man" in de persvereniging „Waarheid en Eenheid", waarin die verontrusten hun bezwaren uiten het „leider-zqn" ligt hem helemaal niet. Hij is woordvoerder omdat hq zelf verontrust is en die gevoelens niet onder stoelen of banken steekt. En omdat hq een man is die vertrouwen inboezemt. Door zqn grote kennis maar vooral door zqn „gewone geloof" dat hq met zoveel eenvoudige christenen deelt. Het wordt duidelqk uit dit discussie-interview met onze medewerker Rik Valkenburg te Veenendaal. Overigens is ook dit artikel maar een korte weergave van het gesprek wie meer wil weten leze deze bundel ..Haring of kuit", die door Kok in Kampen is uitgegeven. Prof. Van Riessen, vindt u het dynami sche van deze tijd alleen maar een na deel?... Beslist niet. Er is veel onrust, ook neemt de onzekerheid toe vanwege de snelle ver anderingen, men weet niet meer waaraan men toe is en waarop men kan vertrou wen. Dat alles heeft ook een gemeenschap- ontbindende uitwerking en het bedreigt de kerk. Maar er komen ook nieuwe mo gelijkheden, die het leven op een hoger niveau kunnen brengen. In de eerste plaats moeten we bedenken, dat dynamische tot de schepping behoort. Vindt u deze dynamische tijd slechter of beter dan vorige tijdperken?... Er is een bepaalde vooruitgang. Maar steeds dreigt het gevaar van de seculari satie. Zij trekt de christen naar het we reldse. Dat is fout. Wat bedoelt u met de secularisatie?... De idee dat God niet bestaat of afwezig is. De idee dat slechts deze wereld bestaat. Vooral de wetenschap dringt ons deze idee op. Schakelt u de wetenschap dan uit?... Zeker niet, de wetenschap is een voor treffelijke zaak, maar het gaat hier om een bepaalde idee van wetenschap, de op vatting dat de wetenschap autonoom en neutraal ten opzichte van het geloof zou zijn. Dat is onbewezen en onjuist. Op dat standpunt meent de mens in de weten schap een der machten te bezitten, waar mee hij zichzelf kan redden. Dit alles be rust op schijn, juist zoals alle afgoden van voorheen. Is de wetenschap altijd in harmonie te brengen met het geloof in het Bijbels ge geven?... Dat zal hier en daar zeker mogelijk zijn. Maar de wetenschap is beperkt, zodat zij herhaaldelijk haar onvermogen moet er kennen en het geloof het laatste woord moet laten, welk woord dan ook voor haar onderzoek gelding heeft. Resultaat van de wetenschap en het bijbels gegeven kunnen echter voor ons besef niet te ver zoenen zijn. Dat kan aan de wetenschap liggen, of aan ons verkeerd lezen van de bijbel. Het kan zijn dat we hier of daar met een onoplosbare zaak blijven zitten tot de jongste dag. Noemt u eens een praktisch voorbeeld van de secularisatie?... De neiging om de dingen louter we relds te bekijken, b.v. de ontwikkelings hulp of de vrede of de welvaart. Zo kan ook de kerk zich gevangen geven aan haar verhouding tot de wereld. De bijbel leert ons evenwel alle dingen allereerst en bovenal in Christus op God te betrek ken. God, Die geheel tegenwoordig is, de geschiedenis leidt en ons vraagt het le ven uit Hem, door Hem en tot Hem te verstaan. Tussen dit geloof en het geloof dat onder leiding van een in schijn auto nome wetenschap de wereld verabsolu teert en seculariseert loopt thans de anti these. Vindt u dat alle dwalenden verloren zullen gaan?... Nee, want wij dwalen allen. Wij zijn zelfzuchtig en proberen ons nu hier dan daar onafhankelijk van God te maken. Dat kan het dus niet zijn. De beslissende vraag is, of wij Jezus Christus naar het getuigenis van de Schriften belijden of niet. Daarom kan ik Bonhoeffer nog wel zien als een christen. Bultmann echter niet. Ik zou tenminste niet weten op welke gron den ik hem die naam zou kunnen geven. En uw opponent in de gereformeerde kerken, dr. Kuitert?... Zijn geloof in het kruis, de verzoening en de opstanding is niet twijfelachtig. Hij is voor mij een broeder in Christus. Maar zijn theorie over de eerste hoofdstukken van Genesis en in het algemeen zijn bij belbeschouwing acht ik onjuist. Zijn we tenschap heerst over de bijbel, zodat zij uitmaakt wat daarin betrouwbaar is en wat aan historische kritiek onderworpen kan worden. Hij zwicht op die wijze voor de wetenschap die zich zelfstandig, onaf hankelijk van geloof waant. Of hij dat zelf door heeft betwijfel ik. Wel is hij zo als gezegd op gelukkige wijze inconsequent inzake wat met Christus gebeurd is. Kunt u dat nader toelichten?... Wel, b.v. de opvatting dat wat in Ge nesis 1-3 bericht wordt niet geschied zou zijn, maar slechts een verhaal is rondom het betrouwbare bericht dat God van het verbond de wereld geschapen heeft. Adam b.v. zou dan niet bestaan hebben. Maar Genesis en ook b.v. Romeinen 5, laten er geen twijfel over dat hier op bepaalde wij ze een geschiedenisbericht gegeven wordt en dat Adam wel bestaan heeft. De idee, dat het slechts om een verhaal gaat, stamt uit de wetenschap in haar beschouwing van mythen bij andere volken, maar zij legt de bijbel tegen zichzelf uit. Er zijn zeker wonderlijke dingen in Genesis be richt, maar het is nog veel wonderlijker dat Jezus uit een maagd geboren is en uit de doden is opgestaan. Kunt u het dan volkomen aanvaarden wat in Genesis 1-3 beschreven wordt?... Ik ben er van overtuigd dat het zo is als het er staat, omdat Gods Woord be trouwbaar is. Iets anders is, dat we niet alles ervan begrijpen. Maar daarin staan we niet alleen. Ook profeten schreven dingen die ze niet begrepen, maar toch ge loofden. Neem b.v. Jesaja 53. U heeft daar dus nooit moeilijkheden mee?... Toch wel. Maar Gods mogelijkheden blijven overheersen. Geloof gaat voor we tenschap. In feite leest u dus bevooroordeeld. U concludeert dat het waar is, voor u het on derzoekt?... Zeker, maar nadat ik gelezen heb en omdat de Schrift zelf mij dat doet zeggen, omdat de Schrift mij bezet en amen doet zeggen op wat ik lees, omdat God mij toe spreekt en zo mijn hart bezet. Wie zich dat laat ontnemen wordt een arm mens, over geleverd aan zijn eigen theorieën en zelfs als hij dat ten dele doet, ondermijnt hij daarmee het Evangelie, de gunst van God in Christus en zelfs zijn eigen verlossing en heil, naar de mens gesproken althans. Als wij er zo zeker van zijn dat de Bijbel Gods Woord is, dan is kritisch onder zoek toch niet zo erg? Het kan toch wel een stootje lijden?... De manier waarop de wetenschap zich over de bijbel heenbuigt, hem als zelf standig toeschouwer onderzoekt, is foutief. De conclusies van een dergelijke theologie, die met de dwingende macht der weten schap gebracht worden, zelfs wel feiten genoemd worden ocharme zeven de bijbel en laten een berg van onbetrouw baar materiaal door de zeef heen val len. Als zij gelijk zou hebben zou geen ge woon mens de bijbel meer met vertrou wen kunnen lezen. Natuurlijk mag de waarheid van de bijbel onderzocht wor den, mits de wetenschap zich niet in zg. zelfstandigheid daartoe opmaakt. Hoe ziet u de toekomst van de kerk in het algemeen?... De Here heeft ons beloofd dat Hij Zijn kerk in stand zal houden, ook in het laatst der tijden. U bent dus optimistisch gestemd?... Ja. Het Koninkrijk komt snel nader. De tekenen wijzen erop. Zei men dat eerder ook reeds niet?... Met minder grond dan nu. Ondermeer wijst de toenemende secularisatie op het einde aller dingen. En de toekomst van de gereformeerde kerk in het bijzonder?... Ik houd mijn hart vast voor de toe komst van de Gereformeerde kerken. Treedt u er nog een keer uit?... Dit is bij mij nooit in overweging ge weest. Ik heb de Gereformeerde Kerken lief. Dat moet u niet kerkistisch opvatten. Ik heb ze lief omdat en zolang zij in bijbelse zin kerk van de Heer zal zijn. Stel dat iemand u zou vragen of u zou uittreden als de gereformeerde kerken zich aangesloten bq de Wereldraad?... Dan zou ik dit een onbehoorlijke vraag vinden, die niet gesteld mag worden. Vindt u de persvereniging „Waarheid en eenheid" noodzakelijk in haar bestaan?... Hoe moet men anders zijn bezwaren te gen de gang van zaken onder het publiek brengen? Zij die Schriftkritiek oefe nen en zij die daar geen overwegende be zwaren tegen inbrengen hebben het met elkaar voor het zeggen. De overigen, die menen dat de Gereformeerde kerk met dit alles op het spel staat, mogen toch wel wegen zoeken, zoals in „Waarheid en Een heid", om zich te uiten? Hoe functioneert deze Persvereniging?... Zij geeft een orgaan uit voor het gere formeerde leven en beperkt zich tot het geven van voorlichting door middel van het blad. Er wordt ook een jaarvergade ring gehouden. Is er samenwerking met de Vereniging van Verontrusten?... Ik weet dat niet precies, want ik ben daar niet zo bij betrokken, maar ik ver onderstel van wel. De Vereniging van Verontrusten komt naast en in samen werking met de Persvereniging op voor de onverzwakte erkenning van de Heilige Schrift en voor handhaving van de Drie Formulieren van Enigheid, als uitdruk king van het gereformeerd belijden. Zij achten zich geroepen een getuigenis te doen uitgaan tot alle broeders en zusters in onze Gereformeerde kerken, niet te be rusten in de steeds voortgaande verschui ving en afglijding in die kerken, maar vast te houden aan de onfeilbaarheid der H. Schrift. Dit getuigenis moet o.a. uitgaan tot hen, die vermoeden of nog niet vermoe den of het best vinden dat onze kerken zich op een gevaarlijke weg bevinden. Zal dit niet leiden tot een zoveelste kerkscheuring?... En moet een getuigenis uitgaan tot hen, die het wel weten, doch erin berusten. Zij moeten gewezen worden op de grote ver antwoordelijkheid, die op ons allen rust, echt kerk te zijn en dat ook te willen blij ven. Het behoort niet tot de doelstelling van de vereniging tot een nieuwe kerkscheu ring te komen. Is de Vereniging van Verontrusten gepor teerd door de Wereldraad van Kerken?... Neen, dacht ik. De Wereldraad is on der het beslag van een eenheidsstreven, waarin het feitelijk kerkzijn zwaarder weegt dan de Schriftuurlijke norm voor de kerk. Ook het beleggen van gemeen schappelijke diensten met kerken, waarin ook een ander „evangelie" toegelaten wordt, leidt ons op een dwaalspoor. Betreurt u de zg. „Val" van Assen? Ik heb daar geen overwegende moeilijk heden mee. Wat de synode uitsprak, is op zichzelf wel in orde. Heeft u nog een slotopmerking?... U weet natuurlijk ook wel, dat zoveel onderwerpen in korte tijd besproken zijn, dat ik ze alle enig onrecht gedaan heb. Er is altijd meer van te zeggen. Had het interview tweemaal zo lang geduurd, dan zou dat nog steeds waar zijn. Ik heb ech ter de kans gehad om te zeggen, wat ik in de hoofdzaak van verschillende dingen denk. Elk jaar hoop ik wat meer te snap pen. „En niemand is opgevaren naar de hemel, dan die uit de hemel nedergedaald is, de Zoon des mensen." Johannes 3 13. Slechts met grote eerbied kunnen we tegenover dit woord staan, dat de Heer zo onomwonden heeft uitgesproken tot de farizeeër Nicodemus. Klaar en dui delijk zegt Jezus dat Hij uit de hemel is nedergedaald. Nicodemus moet dit weten. Hij hoeft niet langer te twijfelen aan de oorsprong van Jezus. De Heer zegt het hem zelf. Het is nu aan Nico demus'om hiermee te doen wat hij wil. Hij kan dit woord verstoppen in de zinkput van zijn ziel. hij kan er ook nachten van wakker liggen om tenslot te zijn hart voor de Christus Gods te openen. Ook wij hebben met dit woord te maken. De Hemelvaartsdag heeft er ons weer bij bepaald. Hemelvaart is de volle konsekwentie van het kerstgebeu ren. Bij de Hemelvaart zien we wie Christus volledig aanvaardt als van de Vader uitgegaan, en wie niet. Van het kerstgebeuren kan men misschien nog van alles maken. Van het feit van He melvaart lukt dit niet. Hiertegen zegt men ja of nee. En nu blijkt uit 't woord van Jezus tot Nico demus dat Hij reeds bij het begin van zijn dienstwerk op aarde welbewust naar de Hemelvaart heeft toegeleefd. Hij predikt zich als één die nog in de hemel is. Hij die naar zijn goddelijk wezen één met de Vader is. Hij kan niet geheel van de Vader en daarmee van de hemel gescheiden zijn, hoe Hij ook gewoon mens met de mensen is ge worden. Het is geen wonder dat hier de kri tiek van het ongeloof tegen op komt. Het verstand van ons mensen is aards. Daarom is het haast normaal te noe men dat de Hemelvaart voor het aard se verstand een dwaze vergissing is. Toch hoeft het niet zo te blijven. Het is in hetzelfde gesprek met Nicodemus dat de Heer spreekt van het wederge boren worden. Ook onze aardse geest is niet zo van de Vader gescheiden dat onze betrekking tot de hemel een heel vage, zo niet een onmogelijke zaak zou zijn. Want van de door Gods Geest wedergeboren mensen heet het: „Wij zijn burgers van een rijk in de heme len", en: „Niet ik leef, maar Christus leeft in mij". Daarom is het van ons die geloven niet slechts mogelijk om te zeggen dat onze gedachten in de hemel zijn, maar door de gave van de Heili ge Geest wortelt onze ziel in de hemel bij God. Hoe meer Gods Geest, in de ze wereld uitgestort, ons in bezit neemt, des te meer gaat ook de hemel trekken. En hoe onze aardse omstandigheden ook zijn, de hemel is geen illusie, zelfs niet alleen een veraf gelegen land van belofte, maar een werkelijkheid die zich laat gelden omdat de Heilige Geest, die in ons woont, van de Vader en de Zoon is uitgegaan. Als zo de zwaartekracht van de hemel bij ons merkbaar mag zijn, ondanks wat er verder aan dommekrachten in ons le ven aanwezig is, hoe moet dit dan bij Jezus geweest zijn, die uit de schoot des Vaders kwam! Veenendaal, Ds. J. Ytsma Schijnwerper op een ontredderde wereld, dat is waarschijnlijk wel de juiste typering van de Vierde Vergadering van de Wereld raad van Kerken, gehouden in Uppsala, Zweden. Karakteristiek voor deze bijeen komst was ook dat ditmaal de grote rooms- katholieke kerk actief aan de oecumenische beweging deelnam en door officiële waarne mers een belangrijke bijdrage leverde aan de discussies. Een derde en zeer belangrijk ken merk was, dat deze discussies één thema cen traal stelden: de verhouding van de Kerk tot de wereld. En dan was er de „grote" rede van de vroegere secretaris-generaal van de Wereldraad, onze landgenoot dr. W. A. Vis ser 't Hooft, een rede die op alle deelnemers een diepe indruk achterliet. In opdracht van de Nederlandse Raad van Kerken heeft dr. A. van Es, wetenschappe lijk medewerker aan de V.U. te Amsterdam, de belangrijkste teksten van de vergadering verzameld en persklaar gemaakt. Zijn bundel is nu uitgegeven door J. H. Kok N.V. te Kampen (f 4,75). Om met een in deze dagen bijzonder ac tueel citaat te beginnen: in een rapport over het zoeken naar nieuwe levensstijlen wordt onder meer onomwonden gezegd: „De jeugd heeft gelijk wanneer zij een gezag betwist, dat zich niet voortdurend waar maakt. De jongeren zowel als de ou deren hebben het recht deel te nemen aan beslissingen zowel inzake scholen en uni versiteiten als ook in het politieke, zaken- en gezinsleven en inspraak te hebben bij ieder plan, dat hierop van invloed is. Wij stellen voor, dat de kerken in het alge meen en alle oecumenische vergaderingen in het bijzonder het voorbeeld geven, door stemrecht te geven aan een naar verhou ding redelijk aantal jonge deelnemers. Wij menen dat christenen van alle leeftijds groepen zich moeten aansluiten bij mensen van alle levensbeschouwingen, om moge lijkheden te scheppen voor de generaties om naar elkaar toe te groeien". Zo wil de Kerk, aldus de conclusie van „Uppsala", haar taak vervullen in alle le venssituaties als de meest bindende op dracht van haar Heer. Herinnerende aan het vele dat gedurende 40 jaren oecumenisch streven aan de orde is geweest, stelt dr. Vis ser 't Hooft dat de Kerk deze opdracht wel steeds heeft erkend, maar het struikelblok naar de verwezenlijking was dat niet overal christenen en christelijke gemeenten zich aan de Heer der Kerk toewijdden, zodat de nood zakelijke eenheid van front ontbrak. Ver schrikkelijke dingen zijn er nodig geweest (laatstelijk, na „Uppsala", nog weer de vrij heidsstrijd in Tsjechoslowakije) om deze frontvorming tot stand te brengen. De ont redderde wereld, aldus de oud secretaris-ge neraal, heeft een radicale vernieuwing nodig en zal de Kerk hierbij helpen, dan moet zij zelf radicaal vernieuwd zijn, Een wer kelijke eenheid in de wereld en een werke lijke eenheid in de Kerk. Alleen het aanne men van resoluties en rapporten zal uiter aard niet veel uithalen. „Neen, wat nu nodig is, is niet minder dan een nieuw verstaan van wat de mensheid is. Nieuw, wel te ver staan, in relatie tot onze huidige situatie, niet nieuw in absolute zin. Als we het terrein zelf overzieh om de noodzakelijke visie op de mensheid te krijgen, lijken we op de ontdek kingsreiziger die op zoek was naar een nieuw land en die zijn eigen land ontdekte! Het zijn", zo zei dr. Visser 't Hooft het, „de Hei lige Schriften zelf die de eenheid van de mensheid op uiterst concrete wijze proclame ren". „Uppsala" wordt veel besproken, in allerlei kerkelijke verbanden, in kleine en grote groe pen van particulieren en dat toont aan dat „Uppsala" allerminst een laatste woord was, maar veeleer een halte van de kerk onder weg. De discussie: verhouding kerk en we reld, is niet afgerond. Mag ook niet ophou den en er zullen duidelijk concrete daden moeten volgen. De oecumenische vergadering heeft ontzag gelijk veel „overhoop" gehaald en er is dui delijke taal gesproken. Over de verhouding rij-arm, over het discrimineren van mede mensen, over het rentmeesterschap van ieder mens. De bundel van dr. Van Es verdient het in wijde kring verspreid te worden, bespro ken, verwerkt. Een nieuwe levensstijl, zo staat op de laatste bladzijde, is niet het eindprodukt van documenten, „maar ont staat door persoonlijke inzet. Hij, die alle din gen nieuw maakt, roept ons met Hem mee te gaan". Dr. W. A. VISSER 't HOOFT De bekende Rotterdamse domi nee dr. K. J. Kraan heeft als vaste medewerker van ,,De Havenloods", een wijkblad dat een oplage van een kwart-miljoen heeft, een serie artikelen over geloof en leven ge schreven en daarop ontzaggelijk veel reacties gekregen. Dat heeft hem er toe gebracht ze te bunde len en zo zijn er thans bij J. H. Kok N.V. te Kampen twee boekjes van hem verschenen. Het ene onder de titel: ,,Hoe is God?" en het ande re als ,,Hoe leven wij?". Dr. Kraan geeft vanzelfsprekend geen weten schappelijk verantwoord antwoord op de vraag hoe God is. Geloven is een zaak van het hart en het verstand staat er dikwijls „bij stilBeide boekjes zijn een plezierige verrassing, de stukjes zijn zó fris en blijmoedig, dat er nog wel meer positieve reacties zullen volgen. Trouwens, de domi nee vraagt er ook zelf om in zijn boekjes. „Hoe u ook reageert, ik zal blij zijn als u reageert. Wij kunnen ons voorstellen dat iemand in deze boeiende verhandelingen andenmbenemend schone facetten van Gods schepping gaat herken nen. Wie ooit heeft gezien hoe de morgenzon dauwdroppels laat fon kelen als diamanten, die kan dit beeld toepassen op de hartverwar mende, aansporende en vertroos tende boekjes van dr. Kraan.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1969 | | pagina 12