Gelderse waterschappen pakken
gecoördineerd de dijken aan
Dieren op
de fiets
Gelderse dag
in Zutphen
Rustig houden
met Pinksteren
DENK ER EENS OVER NA
Grote aankopen vlak
voor de reformatie
Subsidie voor
jachthaven
aan Knardijk
W
Vijftig kaarten
voor
fietstochten
SCHAKEN
mm m
DAMMEN
BRIDGE
KRUISWOORDRAADSEL
Klokken
Boekenrij
Samenspel
Rijksbijdrage
Vaste vorm
door H. KRAMER
M I
2M M
m i
M
M
door J. M. BOM
OPLOSSING
door H. W. FILARSKI
V X. H i-
~e'
Tielse Sint Maartenskerk
was rijk aan sehatten
¥«dere kerk van enige bete
kenis, en zéker een stads
kerk, bezat vroeger een uitge
breide kerkschat. Daartoe be
hoorde alles wat deel uit
maakte van de attributen voor
de erediensten, zoals toren
klokken, zilverwerk voor het
opdragen van de mis, reliek
schrijnen, gebeeldhouwde en
uit hout gesneden altaren, mis
salen, kostbare boeken die met
de hand verlucht waren, trip
tieken en geschilderde kruis
wegstaties. En niet te vergeten
de fresco's op de wanden. He
laas is de sloopwoede van de
reformatiegezinden (en dan
denk ik nog niet eens direct
aan de verfoeilijke beelden-
stormerij) zó intensief ge
weest, dat vrijwel ndets daar
van gespaard werd. En thans
betalen zelfs calvinistische an
tiekverzamelaars schatten voor
de restantjes. Zelfs gegevens
over de kerkschatten zijn zeld
zaam omdat de inventarisatie
lijsten niet aanwezig zijn. Het
mag een wonder heten dat
over al dat schoons uit de
Tielse Sint-Maartenkerk wél
iets bekend is. Al is het een
schrale troost dat daar prak
tisch niets van over bleef.
ook de Ursula-klok „goet en-
de wel gheraekt". Oók in 1552.
Toch had de Sint-Maartensto
ren méér dan deze vier klok
ken. In totaal waren er negen.
In 1553 werd één klok geruild
tegen die van de nabijgelegen
Sint-Walburgiskerk. Dit ver
moedelijk ter bevordering van
de goede stemming, 'n 1554
werden aan de beiaard nóg
drie kleinere klokken toege
voegd. In totaal zijn dus vijf
klokken uit de toren van Tiel
elders terecht gekomen.
¥"¥ver de toestand, ontstaan
vór men in 1560 overging
tot het bouwen van een nieuw
priesterkoor en de kruisbeuk,
is vrij veel bekend. Er waren
twintig altaren in deze kerk,
veelal behorende aan gilden of
vooraanstaande rijke burgers.
Dit grote aantal altaren was
mede oorzaak dat zulk een
enorme kerk nodig was. Het
was een komen en gaan en
steeds waren in de kerk vica
rissen aanwezig. In 1576 wa
ren naast pastoor Peter van
Teffelen nog zes capittulaire
heren aan de Sint-Maartens
kerk verbonden.
|~\eze altaren moeten voor-
zijn geweest van schatten
aan kunstvoorwerpen. Zo zal
van het Sint-Anthonius-altaar
afkomstig zijn het vermaarde
drieluik van Jan Wellens de
Cock, dat jaar en dag al deel
uitmaakt van de Stedelijke
Oudheidkamer. Dit soort alta
ren stond geheel apart van het
eigenlijke hoofdaltaar in het
priesterkoor. Bij de intrede
van de reformatie is al dit
schoons uit de kerk verwij
derd. Omdat er in Tiel niet
gebeeldenstormd is er is
geen enkele aanwijzing in die
richting zullen juist uit dé
ze kerk héél wat oude gilde-
stukken gered zijn. Maar waar
zijn die in de loop der tijden
gebleven. Men begrijpt dat,
wanneer een gilde een vierdag
had, de broeders naar hun ei
gen altaar gingen om de „pa
troon" eer te bewijzen. Zo wa
ren toen ten enen male de ze
den. Wij wezen er reeds op
dat de pastoor van de Sint-
Maartenskerk voor die gele
genheden een aantal „capittu
laire heren" tot zijn beschik
king had. In de wandeling,
dus alledaags, werd zo iemand
als vicaris of gewoon „heer"
aangesproken. Zo'n priester
hulp „voor alles bekwaam"
gaat nu door het leven als
Tn ieder geval zijn als door
een wonder de twee be
roemde klokken van Jan
Moor behouden. En dan is er
de anonieme klok uit ca. 1375,
een niet - sjablone-klok, een
van de grootste uit die tijd.
Vermoedelijk werd deze klok
in de kerk zelf gegoten. Een
schitterend stuk klokkengie
terskunst dus. Het is voorts
opmerkelijk dat aan het gie
ten van de klokken van Tiel
geen Utrechtse meester te pas
kwam. Men koos Jan Moor,
die in Delft de meesterlijke
„Jezus-klok" gemaakt had.
Jan Moor was zoon van Jas
per Moor, die in 1507 de bijna
5000 kg zware Carolusklok
voor de kathedraal van Ant
werpen vervaardigd had. Veel
al lieten de klokkengieters
hun gereedschappen naar de
stad of het dorp waar men
een klok voor de toren be
stelde komen en werd de
klok ter plaatse gemaakt. Jan
Moor goot in 1552 evenwel de
beide klokken te 's-Hertogen-
bosch en een jaar later zijn
ze opgehangen. Tiel had uit
de oude toren reeds twee
flinke klokken, waaronder die
zeldzame Maria-klok uit ca.
1375. Toen de toren groot en
zwaar genoeg was om het ge
weld van twee klokken er bij
te torsen en de trillingen die
bij het beieren ontstaan te
doorstaan, wilde het stadsbe- iAA I I I I I fI I x
stuur nóg grootser voor de Van 4/0 km meer dan de heltt onder de maat
draad komen. En dan meteen
maar een van de vermaardste
klokkengieters ook aan het
werk zetten. De klank van de
nieuwe klokken moest uiter
aard samenstemmen met de
oudere. En dat is een teer
punt bij de oude klokkengie
ters beweest. Een punt van er
varing en vooral van zuiver
berekenen.
kapelaan. Betere vergelijking
is m.i. niet mogelijk. Ik weet
dat ik voor een groot deel
ook voor protestantse lezers
schrijf die van de dienst der
altaren geheel onkundig zijn.
Zij zijn zich er niet van be
wust dat iedere mis aanvangt
met de woorden uit de 43e
psalm. En of ik dat nu su
per-reformatorisch en gedra
gen hoor spelen door Teunis
van de Pol in de Hervormde
Kerk te Opheusden of Grego
riaans in de St. Walburgkerk
te Tiel, dat ontroert altijd:
„Dan ga ik op tot Gods alta
ren". In de roomse tijd van
Tiel waren dat buiten het
hoog-altaar nog 20 altaren om
„naar op te gaan". En aan dit
allés kwam een abrupt einde
toen pastoor Peter van Teffe
len door de ambtman Dirk
Vijgh botweg uit de Sint-Maar
tenskerk gezet werd met héél
zijn „heiligenwinkel", aan
hang en... altaren. In de Tiel
se hoofdkerk kwam óók de
„onzichtbare kerk" en juist
over die ommezwaai zijn wij
zo slecht geïnformeerd. Het is
nog steeds een open vraag hoé
deze overgang naar de „nije
leere" zich in werkelijkheid
heeft afgespeeld. Was zó dat
na de aftocht van de Spaanse
bezetting in één keer al dat
schoons uit de kerk wegge
haald moest worden? Hoe zou
men er nu, de dag van van
daag, trots op zijn!
"Vooral tegen de tijd dat de
reformatie door „dreigde"
te breken gingen de rooms-ka-
tholieke ambtsdragers nog
steeds voort met het aankopen
van kerkschatten. Geloofden
die roomse burgers niet in een
nederlaag van koning Philips
II? Dan moet in beide gevallen
van absolute kortzichtigheid
gesproken worden. Met „ge
loof" in de overwinning on
der dwang is de mensheid er
nog gekomen. Maar ter zake!
De vicaris Rudophas kocht van
een koopman in 's-Hertogen-
bosch in 1554 een zeldzaam
mooie witte priesterrok met
zilverdraad verwerkt. Er zat 'n
wrang bijsmaakje aan. Het
verhaal wil dat Luthersgezin-
den in Engeland dit kleed van
de Engelse koning beloofd had
den en naar het buitenland
smokkelden. De Tielse kerk
werd voor honderd goudgul
dens eigenares. Van dezelf
de koopman kocht men drie
met goud bestikte koorkappen,
maar omdat het geld er voor
ontbrak werd een inzameling
onder de burgerij gehouden.
Reeds in 1516 hadden de kerk
meesters van de Sint-Maar
tenskerk in Den Bosch voor de
vicarissen draagbare preek
stoelen gekocht.
vicaris Roeck voor de kapitale
som van driehonderd goudgul
dens aangekocht had. Tot de
boekenschat van de kerk be
hoorde ook het beroemde
„Chronicon Tilense" zoals dui
delijk is geworden uit een ver
klaring van twee schepenen,
opgemaakt 31 augustus 1538.
De kroniek bevat niet alleen
een relaas over de stad Tiel;
ze begint met het scheppings
verhaal uit de bijbel en bevat
ook delen van de gewijde en
ongewijde geschiedenis. Na de
reformatie heeft men de waar
de van zulk een zeldzaam en
kostbaar handschrift onder
kend en kreeg het een plaatsje
in het oude Stadhuis van Tiel.
Tussen 1627 en 1648 maakte
de secretaris van de stad Tiel
C. A. Udents uit het latijnse
geschrift een Nederlandse be
werking. De vermaarde Tielse
mr. J. D. van Leeuwen heeft
het „Tielse deel" in 1789 nog
maals bewerkt en in druk la
ten verschijnen. Het is wel om
de boekenrij van vicaris Roeck
geweest dat in de Sint-Maar
tenskerk de vermaarde librije
ingericht werd.
TTit vroeger tijd zijn nog be-
kend het oxaal tussen
koor en schipbeuk, gebouwd
in 1402 en in hoofdzaak be
staan hebben uit een inge
werkt koperen traliehek. En
dan had men nog een zwaar
vergulde adelaar uit 1411 waar
op het Evangelium lag en uit
1412 twee prachtige koorboe
ken. Maar dat is alles verle
den tijd. Over het recente
meubilair en het prachtige
Batz-orgel een volgende keer.
Adriaan P. de Kleuver
J£en waarlijk vorstelijk bezit
was de zeldzame boekenrij, die
^yoor de aanleg van de
jachthaven aan de Knar-
dijk bij Harderwijk (eerste
fase) heeft het ministerie van
Economische Zaken thans
een subsidie tot 50 pet. in het
onrendabele deel van de kos
ten toegezegd, zo meldt het
informatieblad van de Re
creatiegemeenschap Veluwe.
In die eerste fase wordt voor
zien in een capaciteit van 380
boten. Zodra de nodige ver
gunningen zijn verkregen,
over water en gronden kan
worden beschikt, een provin
ciaal subsidie is toegezegd en
de financiering van de renda
bele kosten is geregeld, kan
met de uitvoering van het
plan worden begonnen.
/at weet een leek daarvan?
Ze luiden en niemand denkt
er bij door dat daar in Tiel
in het jaar 1552 een meester
brein gewerkt heeft om een
volmaakt samenspel te ver
krijgen. En daarbij komt de
versiering van een klok niet
te pas. Het gaat om de
„ziel"; om de stem zou men
ook kunnen zeggen. Daarom
lees ik zo graag de opschrif
ten van de klokken. Weet u
wat het omschrift van de Je
zus-klok (Salvator) van Tiel
is: „Salvator is mijnen naem
ick bescrey den doden ende
levenden roep ick tot Gods
diensten". Zo'n klok weet
van geen modaliteit af. Ze is
„slechts" een roepstem uit alle
tijden. En zo maakt Jan Moor
■üm
Tn Dieren zal in de komen
de maanden een groot
aantal manifestaties worden
georganiseerd die in het te
ken staan van de fiets, want
Dieren moet in de toekomst
het fietsdorp van Nederland
worden, aldus de organisato
ren. Hiertoe wordt een speci
ale stichting in het leven ge
roepen die er voor moet zor
gen dat het niet bij woorden
blijft. Onder meer zal vanuit
Dieren een jubileum-fietstocht
worden verreden, terwijl er
verder plannen bestaan om
een groot aantal fietsen be
schikbaar te houden voor toe
risten en allen die in de om
geving van het dorp een fiets
tochtje willen maken.
Van de 420 km Gelderse
dijken langs Rijn, Waal,
Lek en IJssel voldoet ca. 270
km niet aan de nieuwe norm,
die vastgesteld is na de
stormramp in 1953. De afwij
kingen zijn soms gering,
maar in andere gevallen aan
zienlijk. Ongeveer 75 km is
voldoende hoog, maar moet
verzwaard worden om af
schuiving bij langdurig hoog
water te voorkomen; de ove
rige 195 km moeten verhoogd
en verzwaard worden. Dit
probleem wordt voorgelegd
aan het bestuur van een ge
meenschappelijke regeling
van vijftien waterschappen
inzake de dijkverbetering in
Gelderland, dat deze week in
Arnhem is geïnstalleerd. De
kosten zijn bij het probleem
een factor van betekenis: in
1965 was er een voorlopige
raming van f 150.000.000; nu
wordt mede tengevolge
van de prijsstijgingen ge
rekend op een kostentotaal
van ongeveer f 200.000.000.
In de jaren 1960-1964 onder
handelden Gedeputeerde Sta
ten met de minister van Ver
keer en Waterstaat over een
door het rijk te verlenen bij
drage in de kosten van deze
dijkwerken. Overeenstem
ming werd niet bereikt, om
dat van rijkswege geen hoge
re bijdrage dan 45 pet. in
't vooruitzicht werd gesteld.
Overigens bestond toen nog
geen betrouwbare raming
van het kostentotaal. Voor df
waterschappe. was een en
ander aanleiding om een com
missie in 't leven te roepen
met de opdracht de onder
handelingen over de rijksbij
drage te heropenen en voor
bereidingen tot de dijkverbe
tering op gang te brengen. In
samenspel met het provin
ciaal bestuur wist deze com
missie te bereiken, dat de
rijksbijdrage werd verhoogd
tot 60 pet. Betekent dit ener
zijds een verhoging van het
rijksaandeel tot f 30.000.000,
anderzijds blijft in beginsel
40 pet. (f 80.000.000) ten laste
van de betrokken waterschap
pen. De minister heeft zich
echter bereid verklaard een
verdere tegemoetkoming te
verlenen aan de waterschap
pen, die de verbetering van
hun dijken met een rijksbij
drage van 60 pet. redelijker
wijs niet tot een goed einde
kunnen brengen. Ook Ged.
Staten hebben toegezegd, zo-
"nodig een helpende hand te
bieden. In concept is nu een
werkplan met tijdschema op
gesteld, voor het totale werk,
waarbij de uitvoering gepland
is in de jaren 1971 t/m 1999.
In samenwerking met de
betrokken waterschapsbestu
ren werd bereikt, dat een aan
tal urgente verbeteringswer-
ken inmiddels in uitvoering
kwam of in 1969 en 1970 in
uitvoering zal komen.
Bij haar werkzaamheden
bleek de commissie al spoe
dig, dat het niet mogelijk zou
zijn een werkplan op te stel
len dat zonder meer twintig
jaar aangehouden zou kunnen
worden. Jaarlijks komen er
nieuwe elementen, die eer
voortdurende herziening var
net werkplan nodig maken
Ook dient met de subsidiëren
ie instanties vroegtijdig on
derhandeld te worden over
werken, die in een bepaalc
iaar subsidiabel worden.
De verbetering van de dijken
komt voorts rechtstreeks in
aanraking met allerlei ande
re belangen, zoals volkshuis
vesting, natuurbescherming,
nutsvoorzieningen, recreatie
etc., waardoor voortdurend
gecoördineerd overleg tussen
allerlei instanties en de wa
terschappen wenselijk is.
Door de nu ontworpen rege
ling zal een vaste vorm van
samenwerking tot stand ko
men tussen de betrokken wa
terschappen en alle instanties
die verder bij het werk be
trokken raken.
Het algemeen bestuur be
staat ui* de voorzitters van
de deelnemende waterschap
pen; vier van hen vormen sa
men met de voorzitter het
dagelijks bestuur. De toetre
ding tot de regeling brengt in
principe geen wijziging in de
verantwoordelijkheid van elk
waterschapsbestuur voor de
eigen dijken; het is niet het
bestuur van de regeling,
maar het bestuur van het
waterschap dat te beslissen
heeft hoe een bepaald dijkvak
verbeterd wordt. Wel heeft het
zich daarbij aan te passen bij
het werkplan, zoals dat door 't
algemeen bestuur van de ge
meenschappelijke regeling
wordt vastgesteld.
Het is cot dusver een uni-
jum in het Nederlandse wa-
terschapsbestel, dat vijftien
waterschappen tot 'n zo nauwe
vorm van samenwerking ko
men. „Het stemt tot tevreden
heid dat de Gelderse water
schappen er blijk van geven
de tekenen des tijds te ver
staan," aldus Ged. Staten in
een verklaring; „dit neeml
overigens niet weg, dat zo
wel van het regelingsbestuui
als van de waterschapsbestu
ren nog veel inspanning zal
worden gevraagd voor de ver
wezenlijking van het doel: de
beveiliging van de gebieden
achter de Gelderse rivieren".
Tn samenwerking met de
directie van de Jaarbeurs
van het Oosten te Zutphen, or
ganiseert de Contactgroep Ex
portdeskundigen onder directie
van de heer Willy le Comte
te Oosterbeek, weer een Gel
derse Dag in het kader van
deze jaarbeurs.
De 13e Jaarbeurs van het
Oosten is geopend van 17 tot
en met 24 september. Vrijdag
19 september wordt op de
beurs de „Gelderse Dag" ge
organiseerd.
De deelnemers aan deze dag
worden o.m. toegesproken
door de staatssecretaris van
Verkeer en Waterstaat, de
heer M. J. Keyzer, over „De
vervoer- en transportproble
men in Oostelijk Nederland".
Tevens zal op deze dag o.m.
het woord worden gevoerd door
ir. R. A. Tjalkens, directeur
van de Planologische Dienst
voor de provincie Gelderland
en door de heer Willy le Com
te. De heer Tjalkens zal de
aspecten van de industriële en
recreatieve ontwikkeling van
Gelderland belichten.
De Jaarbeurs van het Oos
ten zal dit jaar in en om de
Hanzehal te Zutphen een op
pervlakte van meer dan
15.000 m2 beslaan.
een mooie fietstocht in
het Veluwse Kroondo
mein wil maken, stapt hier
voor in Apeldoorn op de
fiets en rijdt vanaf de Ge
denknaald aan het einde van
de Loolaan langs de Amers-
foortseweg tot wegwijzer 205
en rijdt vandaar via de Aard-
huisweg naar Uddel. Bij weg
wijzer 3375 in Uddel links
afslaan en de Garderense-
weg naar het Uddelemeer
volgen. Bij wegwijzer 198
links afslaan, de grintweg in
(verboden voor auto's) en
de Hoffergrintweg volgen.
Bij wegwijzer 206 rechtdoor
naar de grote weg Apel-
doorn-Amersfoort. Deze weg
oversteken en dan links af
slaan en over het fietspad in
de richting Apeldoorn. Even
voorbij de Echoput padde
stoelen 2057 en 1841 de
grote weg oversteken en
langs de Elspeterweg de Ko
ninklijke Houtvesterijen in
tot wegwijzer 505. Hier rechts
afslaan en de Wiesselseweg
volgen die uitkomt op de
Zwolseweg in het Loo. De
Zwolseweg naar rechts vol
gen en bij de eerste grote
kruising naar rechts de Ko
ningstraat in die aan het ein
de naar links overgaat in de
Loseweg. De Loseweg vol
gen tot de eerste kruising en
hier rechts afslaan en langs
de Waldeck Pyrmontlaan te
rug naar de Gedenknaald.
De lengte van deze fiets
tocht bedraagt 30 kilometer
Een fietskaart bij deze tocht,
met nog meer informatie is
verkrijgbaar bij de Stich
ting fiets!", Amsterdam,
verschenen als nummer 7 in
de serie „Ontdek Nederland
op de fiets".
Deze en 50 andere fiets
routebeschrijvingen zijn bij
genoemde stichting verkrijg
baar tegen betaling van
f 0,30 per kaart voor admi
nistratiekosten op postgiro
234567.
TV/Tet welgemeende bezorgd
heid voor ons aller wel
zijn geeft de Stichting Recre
atie, contactcentrum voor
openluchtrecreatie, vakantie
besteding en natuurbehoud de
volgende tips voor de Pink
sterdagen
Zoek het in plaatsen of
streken die minder bekend
zijn, maar daarom niet min
der mooi. Laat u hierbij voor
lichten door de toeristische in
stellingen.
Maak om uw doel te be
reiken niet uitsluitend ge
bruik van de hoofdwegen.
Denk ook aan de vaak veel
mooiere en rustiger binnen
wegen.
Maak niet altijd toertoch
ten per auto, maar huur
eens een fiets of ga wande
len. Het is rustiger en gezon
der.
Wanneer u dagtochten
maakt, ga dan 's morgens
roeg weg. Dan is het niet zo
ruk. Keer in de namiddag
ij dig voor de grote verkeers-
-ukte naar huis terug.
Als uw werk het toestaat,
ga dan niet terug op de
Tweede Pinksterdag, maar
dinsdag, 's morgens vroeg.
ort geleden In voor de derde achter
eenvolgende maal een sterk bezet
toernooi te Monte Carlo gehouden.
Pit toernooi ls ln de eerste plaats mogelijk
omdat prins Relnler II van Monaco ln
ruime mate geldelijke steun verleent. Hij
en zijn echtgenote prinses Gracia hebben
eel belangstelling voor het schaakspel en
zijn beoefenaars.
De wedstrijd werd gewonnen door de
isslsche grootmeester Smyslov en de
^ongaar Portlsch. In de hoofdgroep deden
drie Amerikanen mee: Lombardy. Rosso-
llmo en Benkö. Father Lombardy. die er
ln Wijk aan Zee niet ln slaagde zijn groot
meestertitel te activeren, slaagde daar ln
Monte Carlo wél ln. Opmerkelijk ls voorts
dat de beroemde Russische grootmeester
Bronsteln volkomen faalde: hij haalde
slechts 4'/» punt en hij bracht het niet
verder dan de gedeelde 9e en 10e plaats.
Hieronder een levendige partij van de
thans 48-jarlge Smyslov.
Wit: OSTOJIC. Zwart: SMYSLOV.
(Monte Carlo 1969.)
Zuldslavlsche verdediging.
1. e2-e4, g7-g6 2. d2-d4, Lf8-g7 3. Pgl-f3,
d7-d6 4. Lfl-c4, c7-c6 5. Lc4-b3, b7-b5.
(Er is ln de laatste tijd duidelijk een
sti%ven waarneembaar om deze opmars zo
snel mogelijk door te zetten).
6. 0-0, Pb8-a6 7. c2-c3, Pg8-f6 8. e4-e5.
(Hierna komt het centrale knooppunt d5
vrij voor de zwarte strijdkrachten. Elas
tischer ls 8. Tel of 8. De2).
8Pf6-d5 9. e5xd6. (Scherper ls 9.
De2, Pac7 10. a4l).
9Dd8xd6 10. Pbl-d2, Lc8-f5 11.
Tfl-el, 0-0 12. Pd2-e4. Lf5xe4 13. Telxe4,
Pa6-c7 14. Lcl-g5, c6-c5! (Gewoonlijk komt
het openen van lijnen de partij ten goede
die over het loperpaar beschikt. Smyslov
ls evenwel niet bang voor het loperpaar.
Vele Jaren geleden heeft hij al eens ge
schreven dat de waarde van het loperpaar
vaak wordt overschat.
15. d4xc5, Dd6xc5 16. c3-c4, b5xc4 17.
Te4xc4, Dc5-b6 18. Tal-cl, Ta8-d8 19.
Ddl-e2, Pc7-e6 20. Tc4-c6, Db6-b7 21.
Tc6xe6. (Dit kwallteltsoffer ls ln ieder ge
val de enige manier om nog enig Initiatief
te handhaven).
21f7xe6 22. De2xe6-f, Kg8-h8 23.
Pf3-e5. (Met de bekende dreiging 24. Pf7+,
Kg8 25. Ph6++, Kh8 26. Dg8+, Txg8
27. Pf7 mat).
23Db7-b6! 24. Pe5-f7+. Tf8xf7
25. De6xf7, Td8-f8 26. Lb3xd5. (Niet 26.
Dxd5 wegens 26. Dxf2+ 27. Khl,
Dfl-fen mat).
26Tf8xf7 27. Ld5xf7, Lg7xb2 28.
Tcl-c8+, Kh8-g7 29. Lf7-b3, e7-e6. (Er
dreigde 30. Tg8 mat).
30. Tc8-e8, Db6-a5! 31. h2-h4, Da5-el+
32. Kgl-h2, Lb2-e5+ 33. f2-f4, 33
Le5xf4+
(Beslissend).
34. Lg5xf4, Delxh4+ 35. Kh2-gl. Dh4xf4
36. Te8xe6, a7-a5 37. Te6-a6, h7-h5 38.
Ta6-a8, h5-h4 39. Ta8-a7+, Kg7-h6 40.
Ta7-a6.
SMYSLOV
8
R'
7
i
6
5
S m
4
3
2
m
1
1
i m
abedefgh
OSTOJIC
Het probleem van de week ls ditmaal
van technische aard: hoe dwingt zwart ln
de diagramstelling de winst af?
De oplossing komt ln de volgende rubrlen.
De stand was:
OPLOSSING J,
Wit (Bukic)Kgl, De2, Tal en dl, Lb»
en b2, Pe5, pionnen a2, e3, f2, g2 en h2.
Zwart (Meslng)Kg8, Db8, Ta8I en fS,
Lb7 en c5, Pf6, pionnen a6, b5, f7, g7, h7.
Er volgde: 19. Pe5xf7, Tf8xf7 20. Lb2xfö,
g7xf6 21. Lb3xf7+, Kg8xf7 22. De2-h5+ en
zwart gaf het op.
IN de zevende ronde van de nationale
persoonlijke titelstrijd 1969 greep Cees
Varkevlsser met belde handen de hem ge
boden kans, zich uit de middengroep naar
de kop te werken.
HIJ leverde hiermee een prestatie van
formaat ln het selecte gezelschap van dit
Jaar en toonde gelijkertijd aan, dat hij
zich ln enkele Jaren heeft ontwikkeld tot
een van Neêrlands best gevormde spelers.
Een van de pijlers, waarop het nationale
damleven ln de eerst komende periode met
een gerust hart kan steunen. Hier en daar
mist hij nog wel wat agressiviteit en ver
liest hij daardoor punten, maar daarnaast
is zijn spel van een bijzondere „safety",
hetgeen mag blijken uit het feit, dat hij
slechts één enkele partij ln de wedstrijd
verloor: die tegen de onstuitbare Tony
Sybrands
Hieronder de boven aangehaalde partij
uit de zevende ronde: Wit: C. Varkevlsser;
Zwart: P. Bergsma uit Apeldoorn 9/4/69.
1. 32-28 19-23; 2. 28x10 17x23 3. 37-32
10-14; 4. 41-37 14-19; Het ls zeer de vraag
of deze automatische zet wel de sterkste
ls. Zeer zeker ls te overwegen (13-19) met
het streven naar een agressieve klassieke
formatie, als ook (16-21) met hetzelfde
doel.
5. 46-41 5-10; 6. 35-30. Naar een recept
van wereldkampioen Andrelko. Zwart moet
nu kiezen tussen een lastig te hanteren
linker vleugel na (10-14) 30-25 of Ingaan
op een Roozenburg-systeem. Zwart kiest,
wellicht het beste, de laatste mogelijkheid.
620-25; 7. 33-29 10-14; 8. 40-35
17-22; 9. 44-40 14-2C 10. 30-24. De conse
quentie 1019xL>l: 11. 35x24 11-17; 12.
38-33 6-11.
Door (13-19) had zwart alsnog kunnen
overgaan naar een fin partij, waarin hij
echter de meeste o. niwmoeilijkheden
houdt.
13. 31-27. Gaat over op het voltooide
„RS". 1322x31; 14. 36x27 17-21; 15.
42-38 21-26; 16. 41-36.
Wit moest rekening houden met de com
binatie (16-21) 27x16 (26-31) 37x26 (13-19)
24x22 (12-17) 29x18 (17x46) die na 33-28
(46x12) 34-29 (12x34) 40x29 positievoordeel
voor zwart oplevert.
1611-17. Dreigt nu met (23-28)
33x11 (18-23) 29x13 (13x35) te winnen. 17.
48-42 1-6; 18. 50-44 (zie diagram).
geweest dan het door zwart in de partij
gekozen systeem?
1817-22; 19. 33-28 22x33; 20. 39x19
18-22; 21. 27x18 12x14; 22. 43-39 14-19; 23.
40-35 19x30; 24. 35x24 8-12? Dit afwachten
brengt wit sterk ln de aanval.
25. 32-28 7-11; 26. 38-32 11-17; 27. 42-38
16-21? Opnieuw een misvatting. Beter ls
(17-21) 28. 28-22! 17x28; 29. 32x23 13-18;
30. 39-33 9-13; SI. 33-28! Dringt fel op.
312-7? Onttrekt weer een steun
punt aan de verdediging. Direct (12-17)
was geboden.
32. 44-39 7-11; 33. 39-33 12-17; 34. 23x12
17x8; 35. 36-31! Begint zwarts rechter
vleugel af te snijden. 3513-18; 36.
38-32 18-22; Moet wel.
37. 28x17 21x12. Op (11x22) speelt wit
32-28! Of 45-40! 38. 33-28 4-9; 39. 31-27 9-13;
40. 49-43 3-9; 41. 45-40 12-17?
Hoewel het zwarte spel tenslotte ver
loren moet gaan, had hij zich heel wat
langer kunnen verdedigen. Nu besliste wit
door: 42. 29-23 20x18; 43. 28-22 17x28; 44.
32x14 en na nog wat onbelangrijke zetten
gaf zwart op.
Er ls nu een vorm van de „Stahlberg-
verdediging" van het „RS" ontstaan, waar-
In wit tot 33-28 gedwongen wordt. Zwart
meende hiermee een sterke aanval tegen
de witte voorpost 24 te kunnen openen,
maar kwam bedrogen uit.
ALS OPGAVE VOOR DE LEZERS
VOOR DEZE WEEK:
Waarom was hier 186-11; sterker
De stand was:
Zwart (H. Verpoest): 2, 12, 13, 14, 15, 17,
21, 25 (8 stukken).
Wit (Klelnmann)23, 24, 28, 29, 31, 37.
48, 49 (8 stukken).
Beter dan het ln de partij gespeelde
(13-18) was: (12-18) 23x12 (17x8), waarna
wit alleen nog sterke winstkansen krijgt
na het volgende tijdelijke offer: 37-32!
(21-26) 31-27. Op (14-19) zou nu volgen
28-22! (19x30) 32-28 waarna verplicht ls tot
ging 27-21. Maar zwart heeft meer tegen-
terugofferen door (26-31) wegens de drel-
spel dan in de partij.
Het zes-schoppenspel dat u vorige week
als opgave zag, verongelukte in de
praktijk op de „normale" manier.
De spelleider ging af op een aftroefslagje,
dat op grond van het biedverloop een vrij
wel zekere mislukking tegemoet moest
gaan:
7 5 3
9 A H 9 6 2
O 753
«f» 65
8 4
V 10 7 3
O
A
VB
10942
A H V
8 4
O H V B
A H 7
Zuid gever, allen kwetsbaar. Zuid opende
zijn grote spel met twee klaver - west
achtte zijn hand sterk genoeg om met
drie klaver te volgen - noord toonde met
drie harten zijn redelijke kleur - oost
paste - zuid bood drie schoppen - noord
vier schoppen - en vla azen vragen (vier
SA) eindigden NZ in zes schoppen.
West startte met ruitenaas en vervolgde
ln slag 2 met klavervrouw. Zuid won.
haalde twee maal troef, speelde klaverheer
en probeerde de derde klaver op tafel
(noord) te troeven - hetgeen mislukte,
waarna weer eens ten onrechte het woordje
'pech' werd gebruikt.
Want dat west voor zijn kwetsbare drie-
klaverbod tenminste een zeskaart klaver
moest hebben is een konklusie, die be
paald niet alleen door de grootmeesters uit
Italië getrokken zou kunnen worden.
Zuid had behoren te spelen op de kans,
dat west naast zijn zes-(of zeven-)kaart
ln klaver ook harten VB10 of tenminste
vier hartens bezat. De slag wordt dan ten
gunste van NZ beslist door eenvoudig alle
troeven, klaverheer en de twee hoge rui
tens af te spelen, waarbij men op tafel
(noord) harten AH9 moet laten liggen.
West moet drie kaarten overhouden -
welke? Twee hartens met een klaver ls on
voldoende, want noord zal dan drie harten
slagen maken. Evenmin kan west zich
beperken tot drie hartens, want dan wordt
zulds klaver zeven hoog. Een aardige
dwang, die een goede speler bepaald be
hoort te vinden!
TEGENSPEL!
Het jaarlijkse toernooi van de WF-7-
Sansclub is geëindigd met een overwin
ning van het Amersfoortse paar Houbaer-
Hulshof. Het ls prettig eens een belangrijk
Amersfoorts brldgesucces ln deze kolom te
kunnen vermelden, want deze midden-
Nederlandse stad vertolkt over het alge
meen een zeer bescheiden rol ln het
Nederlandse bridgegebeuren. Eén van de
aardige spellen die ik op die dag zag spelen
bracht een tegenspelprobleem, dat u eens
op een hopelijk mooie Pinkster-zaterdag
tot een goed einde moet trachten te bren
gen. Ik nodig u uit op de stoel van oost ts
gaan zitten en het volgende ln ogen
schouw te nemen:
A V 4
964
A 10 8
H 9 5 3 2
A H 8 6 3 2
C? V 10 9 2
542
7
Oost was gever, niemand kwetsbaar. Oost
paste - zuid één Sansatout (16-18 punten)
- west paste, en noord besloot het bieden
met drie Sansatout.
West kwam uit met harten vijf, oost
speelde uiteraard hartenvrouw bij en zuid
nam met hartenaas. In slag 2 speelde zuid
klaver vier, west klaver tien, noord klaver
heer, oost de klaver zeven. In slag 3 volgde
van noord uit de klaver twee - en de
vraag ls nu, wat of u als oost bijgoolt?
HORIZONTAAL:
1. schaaldier
6. weekdier
11. wind
13. verrichter
14. titel
16. net zo
17. plaats in Rusland
18. deel van de dag (afk.)
19. zuivelprodukt
21. geweven stof
23. plaats in Rusland
25. Bijbelse figuur
26. met grote hoeveelheden gaan
28. vreemde munt
29. deelgenoten
31. baan voor balspel
32. reptiel
34. bevestigingsmiddel
36. plaats in het Gooi
37. effen
38. meisjesnaam
39. staak met trede
42. Belg, liedjeszanger
45. plaats in Overijssel
46. ivoor
48. voorname
50. jongensnaam
51. veld voor draverijen
54. plaat
55. plaats in Duitsland
57. oogziekte
58. versiering
59. titel
60. vruchtbare plaats
62. boze geesten
64. voorzetsel
65. zoogdier
66. lekkernij
68. Europeanen
69. gehalte
VERTICAAL:
1. insect
2. waterstand
3. godin
4. gezond
5. kweek
6. rivier in Frankrijk
7. lied
8. muziekteken
9. de oudere
10. rouwfloers
12. verdriet
13. voormalig R isch parlement
15. fijn maken
18. Europeanen
20. opera
22. bergplaats
24. plag
26. rapper
27. plaats in Noord Holland
30. bepaalde grondbewerking
33. heel dunne lijn
35. eind hout
36. Bijbelse figuur
39. eenvoudig
40. opstap
41. eiland in de Middellandse Zee
43. waterplas
44. plaats in Zwitserland
45. godheid
46. eenjarig dier
47. oud scheldwoord voor r.k.
49. toets
52. plaats in Duitsland
53. krijt
56. groot brok steen
58. plaats in Gelderland
61. godin
63. rond voorwerp
65. zoogdier
67. rivier in Italië
CRYPTOGRAMOPLOSSING
HORIZONTAAL:
1. pianola; 5. Alkmaar; 9. ton; 10. slungel;
11. Illusie; 12. naast; 15. sport; 19. nacht
clubs; 20. stop; 22. stut; 24. afstekende;
25. krent; 28. stond; 31. diamant; 32. oor
zaak; 33. ego; 34. genoten; 35. notulen.
VERTICAAL:
1. Pasen; 2. Aruba; 3. oogst; 4. Atlas;
5. animo; 6. kalot; 7. Ansicht; 8. roetmop;
13. Agaat; 14. Schot; 16. plussen; 17. rusten;
18. schaar; 20. stelt; 21. ouden; 22. slordig;
23. uitgaan; 25. kwast; 26. Elten; 27. troon;
28. strot; 29. ovaal; 30. deken.
