Teleurstellingen en successen
Voordat Hitler in 1939 in de
stromende regen en met klein
gevolg in Kummersdorf pools
hoogte neemt, heeft Von Braun met
zijn staf in de zeven jaar, dat hij in
dienst is van de Wehrmacht, veel
geleerd, veel tegenslag gehad en enkele
successen geboekt.
Overstapje
Legerkas
Verbetering
Verhuizing
Hitier komt!
Geen vragen
Nuttige last
Gedeprimeerd
Bezuiniging
Wat voorafging
Morgen dusmijnheer Von Braun, zat
Hitier ons dan eindelijk met een bezoek
vererenDe inmiddels tot kolonel bevor
derde Walter Dornberger zit tegenover de
dan 27-jarige dr. Wernher von Braun,
technisch-directeur van een bedrijfdat het
grote geheim is van het Derde Rijk. Het Is
22 maart 1939.
maken. Hij* wil wapens. Wapens, waarvan de
bruikbaarheid voor hem vaststaat."
„Wij moeten realist blijven, Von Braun",
vervolgt de kolonel, als zijn technisch-
directeur plechtig heeft geloofd, dat hij met
geen woord over de ruimte zal reppen.
„Zonder het geld van het leger wordt onze
droom nooit werkelijkheid. Hitier moet hier
tot ere-doctor wordt benoemd van de
Technische Universiteit van Berlijn, zegt hij
in zijn rede:
„Wij oude rotten in het rakettenvak
hebben vaak betreurd, dat raketten ook als
wapens zijn gebruikt. Toch geloof ik, dat
deze ontwikkeling niet ongewoon is ge
weest."
Dornberger buigt zich naar de jongeman toe
en zegt: „Eén ding moet ik u dringend
vragen. Laat tegenover Hitier het onderwerp
ruimtevaart rustenl Roer het niet aan, want
hij wil er niets van weten. Het is zelfs de
vraag of hij zich in de verste verte zal
interesseren voor de raketten, die wij hier
de zekerheid krijgen, dat ons enig doel is
mee te werken aan de verwezenlijking van
zijn ideaal: de suprematie van Duitslands
militaire macht!
Wanneer Von Braun op 8 januari 1963,
samen met professor dr. Hermann Oberth,
„Zoals de pioniers van de luchtvaart hun
machines niet hebben ontworpen om van
daaruit bommen te kunnen werpen, zo
hebben ook wij de raket niet ontwikkeld
opdat hij de» mensheid tot wapen zou
dienen..."
Mtlerschu
zijn hoofd
We gaan in sneltreinvaart door die
zeven jaren heen.
1 oktober 1932: Wernher von Braun
treedt in dienst bij het leger en krijgt als
werkterrein het rakettenproefstation Kum
mersdorf. Zijn chef, kolonel dr. ir. Karl Emil
Becker, hoogleraar aan de Friedrich Wilhelm
Universiteit in Berlijn, stippelt direct de weg
voor hem uit.
Von Braun moet overstappen van de
Technische Hogeschool naar de Universiteit.
Hij moet daar fysica gaan „doen". Als de
tijd rijp is, moet Wernher von Braun een
proefschrift schrijven over de door vloeibare
brandstof aangedreven raket. Promotor zal
Becker zijn.
Twee exemplaren van de A-2 heeft von
Braun in november '34 klaar. De tweeling
wordt Max en Moritz gedoopt. Op 1
december bereikt Max een hoogte van 2200
meter en Moritz doet geen meter voor zijn
broer onder.
Het succes van Max en Moritz brengt de
autoriteiten in Berlijn in verrukking. Zij
denken al aan raketten met een bereik van
vijftig kilometer. Von Braun moet een
sussende brief schrijven. ..Het proces",
schrijft von Braun aan zijn superieuren,
„moet rijpen. Overhaasten is nadelig."
Het proces moet rijpen. En dat kost geld.
Geld dat losgebrand moet worden uit de
legerkas. Maar door leger en luchtmacht
tegen elkaar uit te spelen lukt het Becker en
Dornberger elf miljoen mark los te peuteren.
Leger en luchtmacht de twee concurren
ten worden het zelfs eens over een
„fusie", als von Braun aankomt piet zijn
plan het werkterrein van Kummersdorf naar
elders te verleggen Naar eenrustigér plekje,
aan de Oostzee: Peenemünde.
Op het bureau van generaal Albert
Kesselring, chef van de generale staf van de
Luftwaffe, in Berlijn, wordt op 2 april 1936
het plan besproken: Peenemünde, waar leger
en luchtmacht samen een nieuw en verbe
terd Kummersdorf zullen bouwen voor
Óp 7 juni 1934 promoveert de 22jarige
von Braun. Hij krijgt het predikaat .„cum
laude" voor zijn dissertatie, die niet open
baar wordt gemaakt, maar als staatsgeheim
in de archieven van de Duitse Wehrmacht
verdwijnt.
Wernher von Braun mag zich enkele
maanden „Herr Doktor" laten noemen als
hij. zijn eerste, in Kummersdorf gemaakte,
raket, de Aggregat 1 (A-l), startklaar heeft.
Walter Riedel heeft er mede zijn krachten
aan gegeven.
Maar de A-l gaat niet omhoog. Hij is
topzwaar.
Von Braun stroopt de mouwen op en
verbetert zijn A-l. In de A-2 verandert hij
niets dan de stabiliseringsinrichting; de
gyroscoop komt niet meer in de kop, maar
in het midden van de raket te zitten.
gezamenlijke kosten.
Nog op dezelfde avond is Peenemünde van
de gemeente Usedom aan de Peenemünder
Bocht gekocht voor 750.000 Rijksmark.
In mei 1937 al kan het merendeel van de
negentig man sterke staf van von Braun naar
Peenemünde verhuizen. Tot 1940 toe zal er
550 miljoen Rijksmark in het project-
Peenemünde worden gestoken.
Peenemünde. Het strengst bewaakte stukje
Duitsland, dat spionnen aantrekt zoals een
magneet spijkers. Peenemünde, waar de
dennebomen aan de lopende band worden
gekapl om plaats te maken voor fabrieks
hallen, laboratoria en hangars.
D?. Hermann, de Duitse expert in de
aerodynamiek, bouwt er de sterkste wind
tunnel ter wereld. Allerlei fabrieken verrij
zen er, waar gereedschappen en vloeistoffen
worden gemaakt. Want Peenemünde moet
zichzelf bedruipen. Grondstoffen en onder
delen van de industrie betrekken zou
betekenen: het geheim verraden.
De proefnemingen gaan onderwijl onver
minderd door. In december 1937 wordt
viermaal een A-3 gelanceerd. Viermaal eert
mislukking. In de zomer van het jaar daarop
gaan vier A-5 raketten feilloos de lucht in.
Een jaar later bereikt zo'n A-5 een hoogte
van acht kilometer.
Bij de derde lancering van de A-5 in 1939
slagen von Braun en zijn mensen erin, de
raket loodrecht de lucht in te sturen en
halverwege in een baan van 45 graden te
brengen.
Dan is voor von Braun bewezen dat zijn
werk is gelukt, Dan weet hij, dat vijftig op
de honderd keren zijn raketten een bereik
van 270 kilometer hebben en dat deze
raketten trefzeker zijn binnen een cirkel van
duizend meter.
Wernher von Braun kan deze bevindingen
nog niet vertellen, wanneer op 23 maart
1939 Adolf Hitler naar Kummersdorf komt.
Naar Kummersdorf, omdat het bezoek van
de Reichsführer aan Peenemünde de aan
dacht van de buitenwereld op dat grote
Duitse geheim zou vestigen.
En Von Braun en Dornberger geloven, dat
zij ook in Kummersdorf voldoende zullen
kunnen tonen om de interesse van de
machtige man te wekken.
Terwijl Hitler in een indrukwekkende
Mercedes van Berlijn op weg is naar
Kummersdorf, rukken de Duitse troepen het
Memelgebied binnen. Memel is door een
Duitse wet weer tot Duits gebied gemaakt.
Een week eerder heeft Duitsland Tsjecho-
Slowakije onder de voet gelopen.
Het weer op deze 23e maart 1939
weerspiegelt het politieke klimaat: zware,
laaghangende wolken, waaruit kille buien
neerranselen.
Hitier wordt begeleid door generaal
Becker en generaal von Brauchitsch, opper
bevelhebber van het Duitse leger.
Aan de ingang van het rakettenproef
station staan Dornberger en von Braun het
hoge gezelschap op te wachten. „Dr. von
Braun", zegt Dornberger na het handen-
drukken, „zal u op alle vragen die u heeft,
een antwoord kunnen geven".
Die vragen blijven uit. Aan knallen,
geknetter en vuurballen ontbreekt het niet.
Het oorverdovend gebrul van raketmotoren
doet Hitier geen spier op het gezicht
vertrekken.
Drie, vier montagetorens worden „ge
showd" en Dornberger en von Braun
bestoken de Führer met verslagen van hun
werk in Peenemünde. Hitier luistert zwij
gend toe. Zegt niets, knikt niet met het
hoofd, maar stapt naast zijn gastheren voort.
De ingewanden van een Aggregat-3 krijgt
Hitier voorgeschoteld. De man, die anders
niet bij wapens is weg te slaan en elke
wapeningenieur tot dol-wordens toe uit
vraagt over de technische bijzonderheden,
kijkt plichtmatig naar het mechanisme en
reageert. Reageert op een wijze, die von
Braun en Dornberger verlamd doet stilstaan:
Hitier schudt het hoofd.
Bij de A-5 (de voorloper van de A-4, die
later berucht zal worden als de V-2)
gekomen, vraagt Hitier plotseling naar het
vermogen van de raket. „Een druk van
anderhalve ton binnen 44 seconden", zegt
von Braun vlug. Maar voordat hij verdere
bijzonderheden kan vertellen wuift Hitier
afwerend.
Op weg naar de barakken waar de heren
het middagmaal zullen gebruiken, infor
meert Hitler nog even naar de nuttige last
die dé A-5-raket kan dragen.
„De A-5 is maar een proefraket", moet
von Braun antwoorden. „Hij kan geen
noemenswaardige last voor militaire doelein
den dragen. In Peenemünde echter zijn we al
zover met de proeven, dat wij grotere
raketten voor militaire doeleinden kunnen
bouwen."
Meer kan von Braun op het moment niet
kwijt, omdat de eetzaal is bereikt. Tijdens
het maal, waarbij Hitier als naar gewoonte
wat groente eet en zijn glas spawater drinkt,
vraagt Hitier nog hoe lang het duren zal,
voordat een gevechtsklare raket is ontwik
keld. Hij knikt kort als Dornberger hem het
aantal jaren noemt. Dan heft Hitier de tafel
op door op te staan.
Afwezig lachend zegt Hitier bij het
afscheid: „En toch was het geweldig!
Von Braun weet nog, hoe gedeprimeerd
hij was na het bezoek van Hitier. Het staat
voor hem vast, dat Hitiers hoofd die dag in
het geheel niet stond naar raketten. Als hij
tenminste al ooit iets voor raketten had
gevoeld.
Tijdens het tafelgesprek had Hitier immers
plotseling opgemerkt: „Valier was een
fantast! Valier, de man die in 1930
verongelukt was bij het nemen van proeven
met vloeibare brandstof!
Een week na Hitier komt ook Göring in
Kummersdorf kijken. De opperbevelhebber
van de Luftwaffe toont zich, geheel volgens
zijn temperament, geestdriftig over wat hij
te zien krijgt.
Wat von Braun hem vertelt, slikt hij niet
alleen voor zoete koek, maar hij doet er
zelfs een schep bovenop. Hij ziet zijn
•vliegtuigen al uitgerust met raketten, hij laat
er treinen mee rijden en zelfs ruimtecabines
van het Duitse Rijk zweven hem al boven
het hoofd.
Von Braun en Dornberger laten Göring
uitrazen. Zij kunnen zijn hulp best gebrui
ken en zien daarom zijn onwetenschappelijk
enthousiasme graag over het hoofd. Want
von Braun en Dornberger weten heel goéd,
dat Hitier hun plan met één pennestreek kan
vernietigen. Een machtig bondgenoot als
Göring te hebben, is dan geen overdadige
luxe.
Maar tegen het einde van het jaar boekt
'von Braun in Peenemünde zijn grote succes
met de A-5, die hij in een gerichte baan weet
te brengen na de start. Dan heeft de
opperbevelhebber van het leger, maarschalk
Walther von Brauchitsch, reden genoeg om
het project-Peenemünde op de „urgentie-
lijst" te zetten van de militaire ondernemin
gen in Duitsland.
Op 23 november beveelt Hitier echter, dat
Peenemünde het voortaan maar moet doen
met de helft van het materiaal, dat het
bestelt. Zijn bliksemsnelle oorlog in Polen
legt Hitier de woorden in de mond: „Ik zal
in deze oorlog geen raketten gebruiken.
D» In 1912 in Pruitsn gebo
ren Wernher von Braun heeft
zich van jongs af aan aange
trokken gevoeld tot de we
tenschap. Het is zijn vurige
wens die te verrijken met een
raket, die door vloeibare
brandstof zei worden aan-
Eind september 1931
daagt een groep van drie
jonge mensen erin, een raket
te lanceren, die zich 350
meter van de aarde verheft
en daarna aan een parachute
een zachte landing maakt.
Wernher von Braun heeft
de eerste stap gezet op de
weg naar de roem. Omdat hij
echter vroegtijdig inziet, dat
zonder geld geen vorderingen
zullen worden gemaakt, te
kent hij in 1932 een contract
met de Wehrmacht. Het
Duitse leger zal zijn onder
zoekingen gaan betalen.
Hitler, vol argwaan jegens de „raket*
fantasten" met zijn minister van bewa
pening Albert Speer op weg naar een
proeflancering
Bovendien kent men mijn scepsis met
betrekking tot deze experimenten."
Dornberger en von Braun doen alles om
deze zet van de Führer ongedaan te maken.
Na veel praten weten zij von Brauchitsch te
bewegen achter de rug van Hitier om
vierduizend frontsoldaten vrij te maken voor
werk in Peenemünde. Het zijn allen techni
sche vaklui en ingenieurs.
Maat Peenemündes leven blijft een penibe
le zaak. Generaal Becker, de grote bescherm
heer van von Brauns researchwerk, wordt
door Hitier dodelijk gekrenkt en maakt uit
de benoeming van dr. Fritz Todt tot zijn
directe chef de gevolgtrekking, dat hij zich
beter het leven kan benemen.
Een maand later slagen von Braun en zijn
medewerkers, dr. Walter Thïel en ir. Moritz
Pöhlmann, erin de „motor" van de A-4 aan
het werk te krijgen. En dat betekent de
eerste stap naar de ontwikkeling van het
geheime wapen van nazi-Duitsland, de V-2.
Klaar voor de start: een Aggregat-4. Bijna veertien
meter hoog en met een doorsnee van 1.65 meter.
Van start gegaan en met succes: een A-4. Dé
geSi
dingswapen V-2.
raket zal
schiedenis ingaan als het vergd-
In 1942 zijn de hoge Duitse officieren niet meer te houden. Iedereen moet Peenemünde hebben gezien, waar
aan het wonderwapen wordt gewerkt, dat Engeland de genadeslag zal toebrengen. Op de voorgrond links
veldmaarschalk Wilhelm Keitel
Voor elk van deze, zeer burgerlijke, heren zou Londen in 1942 wel eens een miljoen pond over hebben! Op
de voorgrond rechts Wernher von Braun. Naast hem in uniform generaal ir. Dornberger. De oude man in het
midden is dr. Hugo Eckener, wiens fabriek in Friedrichshafen bij de produktie van de A-4 is ingeschakeld.
Lang niet elke start gelukte. Veel van de gelanceerde raketten stortten voortijdig neer.
wmmrn
