DR. IR. TROMP (vice-president van Philips) TREEDT UIT DE RIJ DER GROOTINDUSTRIËLEN „Wij moeten zorgen geen industrieel achtergebleven gebied te worden „Echtscheiding" eindelijk in Italiaans parlement Heyerdahl „in kielzogvan Foeniciërs Vrouwelijke griffier in de Senaat Ie doen'' PAPYRUSBOOT „RA" ZET KOERS NAAR MIDDEN-AMERIKA OM ZEEMANSKUNST OUDE EGYPTENAREN TE BEWIJZEN Vanaf het prille begin Nieuwe avonturen tegemoet LIEBHERR Pagina 5 ZATERDAG 31 MEI 1969 Dr. Ir. Th. P. Tromp treedt op 1 juni uit de rjj der groot-industriëlen. Hjj en de heer H. J. R. G. Hartong leggen dan hun functie van vice-president van het Phi lips-concern neer. Gisteren namen zjj afscheid van vrienden, medewerkers en bekenden tjjdens een receptie in het Philips-Ontspanningscentrum in Eindhoven. Onze redacteur wetenschappen voerde een gesprek met dr. Tromp naar aanlei ding van zjjn afscheid. Mej. mr. LIESBETH LIESVELD DEN HAAG Nu al zijn de verwar ringen met namen Van Lieshout en Liesveld niet van de lucht. De eerste is fractie-voorzitter van de KVP in de Eerste Kamer, de tweede wordt met ingang van 1 juli griffier in diezelfde Kamer. Ze is vrouw, en daarmee iets bijzon ders in de parlementaire geschiedenis, die tot nu toe alleen mannelijke grif fiers achter de tafel naast de voorzit ter kende. In het zwart Griffiers in jaguet, wat voor de 31- jarige Liebeth Liesveld, dochter van de directeur van de NRC, al direct moei lijkheden met zich meebrengt wat de kleding betreft. Er bestaat geen ambts kostuum, daarom zal ze in zwart en bij hoge uitzondering in het grijs ver schijnen. Voor het overige ziet de jeug dige juriste, die in Leiden studeerde, geen problemen. Het is wel leuk dat de benoeming afkomt in het jaar dat we 50 jaar vrouwenkiesrecht hebben, maar voor het overige maakt het niet uit of er een man of vrouw de voorlopige versla gen van de commissievergaderingen de hoofdzaak van een griffier maakt Ze moet verder de plenaire vergade ringen bijwonen en vooor het overige weet ze het nog niet. Keuzevak Mr. Liesveld, lid van de KVP niet van de Radicalen had op het gymnasium al belangstelling voor de parlementaire geschiedenis. In Leiden werd het haar keuzevak. Bij de Raad van State, waar zij nu twee jaar werkt kreeg zij met één kant" van het parle mentaire leven te maken het advies uitbrengen over wetsontwerpen in de Eerste Kamer met de andere. Toen in maart de vacature bekend werd is zij op aandringen van haar chef gaan solliciteren. Eenmaal over de drempel is zij voor de stemming alle fracties eens gaan bezoeken. „Ze moesten toch weten met wie ze te doen hadden". Felicitatie De Eerste Kamer heeft niet gestemd zij is bij acclamatie gekozen. Dat ge beurde om half twee 's middags. Om twee uur kwam vanuit de vergadering van de kamer als eerste een felicitatie van de AR-fractie. De leukste, die ik heb gehad, bekent mr. L. Liesveld, die zeker niet instemt met geluiden als zou de Eerste Kamer haar langste tijd heb ben gehad. Voordelen van Eerste-Ka- merleden zijn dat zij politiek door enf door geschoold zijn. Ze hebben boven-' dien geen eigen belangen te verdedi gen, ze zijn minder aan partijpolitiek gebonden, ze kunnen een wetsvoorstel alleen maar verwerpen of aannemen, maar door eventuele kritiek is het mo gelijk de minister op andere gedachten te brengen. „Het is echt niet alleen voor mijn brood, dat ik zo zit te pra ten", overtuigt Liebeth, wier broer en zuster ook beiden ambtenaar zijn. De een op het ministerie van verkeer en waterstaat en de ander bij het rijksin- koopbureau. ROTTERDAM De resultaten van Phs. van Ommeren N.V. te Rotterdam over de eerste vier maanden van 1969 waren, ook vergeleken met het vorige gunstige jaar, bevredigend, zo is giste ren op de aandeelhoudersvergadering meegedeeld. EINDHOVEN „Het begint vele mensen duchtig te vervelen dat zij steeds maar moeten luisteren naar mensen die al protesterend eisen dat de wereld ver anderd zal worden. Maar ook hieraan zal eens een einde komen". Dr. ir. Th. Tromp zegt het zonder wrok of bitterheid. Hij ziet in de protest houding, vooral van de jongeren, een reactie op maatschappij-ontwikkelingen die van tijdelijke aard zijn. INHiaillVI „Ik denk daarbij, om een voorbeeld uit de natuur te nemen, aan de eerste bio logische gevolgen van de afsluiting van de Zuiderzee. Het zoute water werd brak, het brakke water werd zoet. En toen kwam de plaag van de groene muggen. Wie per auto over de Afsluit dijk reed moest zijn radiator afscher men". „Een jaar later vergingen de bewo ners van Kronwerderzand van de spin nen. Die vraten de muggen op. En weer een jaar later krioelde het daar van de vogels die zich aan de spinnen tegoed deden. Zo werd in een paar jaar het evenwicht in de natuur weer her steld". Evenwicht Dr. Tromp gelooft dat een dergelijk evenwicht zich ook in onze samenle ving dat nu is verbroken door snelle technische en wetenschappelijke ont wikkelingen zal herstellen. Zolang het begin daarvan zich nog niet afte kent blijft het volgens hem een merk waardig verschijnsel' dat de trek naar de grote steden aanhoudt in weerwil van vrij algemene klachten over de „onleefbaarheid" van die steden. „Wat kan dc industrie doen tegen die kortsluiting met de samenleving"? vragen wij. ,ziet u iets in het direct of indirect uitoefenen van invloed in de volksvertegenwoordiging, naar Ameri kaans voorbeeld? Of in een energieker aanpak van de voorlichting over de in dustrie als bron van onze welvaart?" „Nee", zegt dr. Tromp, „het is niet onze taak aan politiek te doen. Verho ging van welvaart, bevrediging van be hoeften en zorg voor continuïteit in de werkgelegenheid, dat zijn onze drie hoofdtaken". „Toch is de industrie thans sterk in het defensief gedrongen, zonder zich krachtig te weer te stellen. Hoe ver klaart u dat?" „'Och, de voorlichting js niet zo slecht als men wel eens aanneemt. Maar men wil ook bepaalde dingen niet horen. Men hoort ze blijkbaar niet graag, sluit er de oren voor. Wij kunnen niemand dwingen naar onze zienswijze te luiste ren. Gelukkig ontmoeten wij de laatste tijd meer begrip, ook 'van de zijde van de politici". Voorlichting De vaste commissie van economische zaken uit de Kamer, zegt dr. Tromp, en de Kamer-fractie van de KVP heb ben tijdens werkbezoeken aan Philipf duidelijk belangstelling getoond voor goede industriële voorlichting. Dat vindt hij een belangrijk winstpunt. Toch veranderen de opvattingen over de industrie volgens dr. Tromp te traag. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het tempo van uitvoering van het project voor de bouw van een Nederlands grondstation voor het onderhouden van verbindin gen via de wereldruimte. Dat project is een van de twee onderdelen van het Nederlandse ruimtevaartprogramma. Het andere voorziet in de bouw van een Nederlandse astronomische kunstmaan. Nadelen „Zoiets vraagt nu eenmaal in ons land heel veel tijd", zegt dr. Tromp. „Een kind komt na negen maanden ter wereld, een olifantje na een paar jaar. Ons land is vergelijkbaar met een moe der-olifant. Heel veel duurt bij ons nu eenmaal erg lang. Daarvan ondervindt vooral de industrie vaak de nadelen". „Hoe denkt u over het verschil in tempo van industriële ontwikkeling tussen West-Europa en de Verenigde Staten?" „Wij moeten oppassen dat wij in in dustrieel opzicht geen achtergebleven gebied, geen ontwikkelingsland wor den", zegt dr. Tromp. „Hiermee raken wij aan het probleem van stimulering van industriële research door de over heid. In de Verenigde Staten, maar ook in Engeland, West-Duitsland en Zwe den, heeft men daarover heel andere opvattingen. Voorzieningen Hiermee worstelt mininster De Block hevig. Er moet bij ons zo ontzettend veel geld worden uitgetrokken voor so- Dr. ir. Th. P. Tromp, de schei dende vice-president van de Phi- lipsfabrieken, heeft de ontwikke ling van het Eindhovense wereld concern van het prille begin af meegemaakt. Op 19 september 1927 treedt hjj, als pas afgestudeerd Delfts in genieur, bij Philips in dienst. Zijn weg naar de top begint al vroeg. In 1928 krijgt hij de leiding van een fabriek van Philips in Berlijn. In 1930 keert hij naar ons land terug. Hij werkt energiek mee aan de grote expansie van Philips in het buitenland en in 1940 krijgt hij de leiding van de radiobuizen- fabriek. Dan breekt de oorlog uit. Tromp blijft in Eindhoven, om het bedrjjf zo goed mogelyk draaiend te hou den. Hij gaat ook in het verzet en ontplooit daarin evenveel energie en doorzettingsvermogen als voor dien in het bedrijfsleven. Na de bevrijding van het zui den van ons land wordt ir. Tromp minister van verkeer en water staat. Hy brengt het ecoftomisch herstel van ons land weer op gang. In 1946 wordt ir. Tromp lid van de Raad van Bestuur van Philips, en in 1957 vice-president. In september 1957 vierde hg zijn veertigjarig jubileum en in januari van het vorig jaar ver leende de Delftse T.H. hem een eredoctoraat. >,j van gebrek aan besef van de waarde van de industrie voor onze samenle- ving?" „Wij in'Nederland zien nog te weinig in", zegt dr. Tromp, „dat onze hele welvaart door de industrie moet wor- den geschapen en dat die industrie dat niet kan doen zonder winst te maken". „Komt dat misschien doordat wij Nederlanders veel van de commerciële kant van een onderneming te zien krij- gen en weinig of geen gelegenheid heb- ben de waarde van de technische kant ervan te leren inzien?" S „Ja, daarin zoudt u wel eens gelijk kunnen hebben", zegt dr. Tromp. „Maar er is nog iets anders in het geding: het probleem van de verdelende rechtvaar- digheid. Wat Jan heeft moeten Piet en Klaas per se ook hebben. En dat leidt 5 tot een voorkeur voor verlening van overheidssteun aan ondernemingen die er slecht voor staan. Een betere politiek zou zijn er voor te zorgen dat gezonde bedrijven gezond kunnen blijven". Beginsel ciale voorzieningen en voor defensie dat er voor stimulering van indus triële ontwikkelingen te weinig over blijft". „Is dit een kwestie van mentaliteit. Indien dat beginsel in ons land had gegolden zoals het geldt in sommige grote landen om ons heen zou Philips de nieuwe computerfabriek niet geheel uit eigen middelen hebben behoeven te financieren. „Indien Philips daarbij steun had ge kregen van de overheid", zégt dr. Tromp „zouden er waarschijnlijk stormen van protest zijn opgestoken. Vooral ook van de zijde van degenen die vooral de kleine en middengrote ondernemingen gesteund zouden willen zien. Zij verge ten dat al die ondernemingen in TNO een machtig researchapparaat hebben, en daarvan naar mijn gevoel nog te weinig gebruik maken ook. Zij vergeten ook dat met steun van de overheid ten behoeve van speurwerk dat ook de draagkracht van een zeer grote onder neming te boven gaat een groot alge meen belang is gediend". ADVERTENTIE KOELKASTEN DIEPVRIEZERS i WASAUTOMATEN AFWASMACHINES MÊÊ LIEBHERR NEDERLAND N V. 020 946287 AMSTERDAM TAe machtige roomskatholieke kerk in Italië mobiliseert haar strijd krachten: een „heilige oorlog" staat voor de deur. Voor de eerste maal in de geschiedenis van het Italiaanse parlement zal een wet in behandeling komen die in beperkte mate echt scheiding mogelijk moet maken. Al jarenlang streven linkse politici er naar een wet in behandeling te krijgen, die de ontbinding van een" hu welijk legaliseert als de „geestelijke en materiële gemeenschap tussen een echtpaar onmogelijk is geworden". Voor een wet in behandeling kan ko men moet het Huis van Afgevaardig den zich in meerderheid er over uit spreken of een debat wenselijk is. Tot dusver waren alle pogingen om een echtscheidingswet te introduceren ge strand op de eensgezinde afweer van de christen-democraten, de neofascis ten en de monarchisten, krachtig ge- ruggesteund door de kerk. Tijdens de stemming van donder dagnacht bleek de rechtse afweer on voldoende om het voorstel van links te stuiten. De coalitiegenoten van de christen-democraten in de regering, de socialisten en de republikeinen, stemden voor het in behandeling ne men van de wet en brachten daarmee de wankele coalitie in ernstig ge vaar. Overigens betekent het in behande ling nemen van de wet niet dat deze ook zal worden aangenomen. De chris ten-democraten hebben laten weten dat zij de wet tot het bittere einde zullen bestrijden. Zij hebben ad gedreigd dat als de wet wordt aangenomen een referen dum zal worden uitgeschreven om de wet weer ongedaan te maken. Zij re kenen in dat geval op de conservatie ve mentaliteit van het Italiaans^ volk en de ongetwijfeld grote morele druk die de bisschoppen op het gelovige volk zullen uitoefenen. Het Vaticaanse dagblad Osservato- re Romano, heeft er bij meer dan één gelegenheid de nadruk op gelegd dat het aannemen van een echtschei dingswet in strijd zou zijn met het Pact van Lateranen het in 1929 tus sen Mussolini en Paus Pius XI geslo ten concordaat tussen kerk en staat. Het Pact van Lateranen verleent aan het kerkelijke huwelijk een bur gerlijke status, wat in de praktijk neerkwam op de onmogelijkheid van echtscheiding omdat de kerk dit ver bood. Paus Paulus heeft enige maanden geleden de echtscheiding nog veroor deeld als een „teken van verderfelijk moreel verval". De Italiaanse bis schoppen waarschuwden in januari nog dat iedereen die de „heilige plicht" verwaarloosde om huwelijk en gezin te verdedigen zich schuldig maakte aan grove nalatigheid. Nu de wet op de echtscheiding offi cieel in behandeling komt kan een nog fellere strijd worden verwacht. Vele linkse politici vrezen dat de kerkelijke leiders niet zullen schuwen om morele pressiemiddelen te gebruiken om aan neming van de wet te verhinderen. De ,,Ra" in volle zee. Doel van de reis is het bewijs te leveren dat ten tijde van de Egyptische farao's de Foeniciërs in staat waren naar Amerika over te steken. ia*«aaiauvtaai Thor Heverdahl is een beroemde naam in alle werelddelen. Hij is een welge steld man geworden, vooral dank zij de opbrengst van de in tientallen lan den vertaalde boeken over zijn opmer kelijke onderzoekingsreizen. Deze avontuurlijke wetenschapsman is nu 54 jaar. Zijn vrienden kennen hem als een een voudig en vriendelijk mens. Een ijze ren wil bezielt hem niettemin als hij op spectaculaire en realistische wijze zijn theorieën over volkenkunde wil bewij zen. Hij heeft dan ook een heilige eer bied voor wetenschappelijk onderzoek. Van het grote publiek lijkt het of zijn in 1947 met vijf metgezellen onder nomen drijftocht met een van licht balsahout vervaardigd vlot over de Stille Oceaan zijn eerste kennismaking met verafgelegen gebieden was. Velen beschouwden hem als een koppige man die met zijn leven speelde. Marquesas Zij wisten niet dat hij van jongsaf diep had nagedacht over antropolosi- sche raadsels. Hij studeerde zoölogie en geografie aan de universiteit in Oslo, maar hij ging er voortijdig weg. Hij trok naar de eilandengroep Marquesas in de Stille Oceaan om er een terug- naar-de-natuur leven aan den lijve te ondervinden. Dat was in 1937-'38. Daar ontwaakte bij hem de gedachte dat de Polyne sische eilanden in het verre verleden bevolkt zouden zijn door mensen van het Zuidamerikaanse continent. Die theorie liet hem nooit meer los. Tahiti Het duurde wel tien jaar voor hij er het bewijs van kon leveren. In die pe riode viel eerst de Tweede Wereldoor log die hij doorbracht bij de Vrije Noor se luchtmacht. Daarna begon hij aan de voorbereidingen voor zijn opmerke lijke reis die bijna honderd dagen duur de. Toen kwam hij weer aan land: op een koraalrif van een eilandje bij Ta hiti. In april 1947 had hij in de Peru viaanse haven Callao verscheidenen in twijfel achtergelaten. De ontdekkings reis ging bijna zevenduizend kilometer lang worden. Hij schreef er de wereldbestseller Kon-Tiki over de naam van het vlot. Een aantal jaren laterverscheen een even spannend boek Aku Aku. Hier in gaf hij de oplossing hoe de bewoners van het Paaseiland in de Stille Oceaan (zevenhonderd kilometer uit de Zuid amerikaanse kust) de hoge en enorm zware beelden hadden opgericht. Het was een eenvoudige verklaring, maar dat is het kenmerk van een geniale geest. Onderscheidingen Befaamd is eveneens zijn expeditie naar de Galapagos eilanden, eveneens in de Stille Oceaan, want in dit gebied vindt hij zijn onuitputtelijke inspiratie voor het achterhalen van volkenkundi ge geheimen. Het heeft wel verscheide ne jaren geduurd voor de wetenschap pelijke waarde van zijn speurtochten werd erkend. Toen die eenmaal vast stond, kreeg hij volop onderscheidingen uit diverse landen. Sinds Thor Heyerdahl dertig jaar ge leden werd geobsedeerd door zijn origi neel gebleken theorieën, is zijn haar grijs en dun geworden. Gebleven is zijn hartstocht. Bewijzen Het actuele voorbeeld hiervan is een zeiltocht met een papyrusboot over de Atlantische Oceaan, die andermaal een opwindend avontuur belooft te worden. Het gaat er deze keer om te bewijzen dat de Oude Egyptenaren met zo'n zelfde soort boot naar Centraal Ameri ka hebben kunnen varen. Zes reisgenoten (en een aap als mas cotte) zullen het meebeleven. Het zijn een Egyptenaar, een man uit de Afri kaanse staat Tsaad, een Amerikaan, een Rus, een Italiaan en een Mexicaan. Typerend is dat Heyerdahl als leider van de expeditie zich geen zeeman vindt, maar dat de uitdaging van zijn theorieën hem naar zee drijft. Zijn vrouw Yvonne en kinderen (zoon van dertig en dochter van zeventien) laten hem er in gemoede vrij in. Geheel in stijl heeft Heyerdahl zijn merkwaardig schip laten maken in de schaduw van de Egyptische pyramiden. Er kwamen behalve papyrus ook bam boe en takken aan te pas, zoals dat eens gebeurde ten tijde van de farao's. Het tien ton zware geval werd vijftien me ter lang. Honderden studenten uit Cairo sleep ten de Ra zo genoemd naar de Egyp- Thor Heyerdahl nam in Safi (Ma rokko) afscheid van zijn vroww Yvonne voor zijn vertrek met de pa pyrusboot ,,Ra", waarmee hij naar Amerika wil oversteken. tische zonnegod naar de kade waar de boot werd geladen op een vracht schip dat haar naar Tanger bracht. Van daar ging het met een vrachtauto naar de Marokkaanse vissersplaats Sa- ti. Hier koos de Ra zee. Heyerdahl nam dit vertrekpunt, om dat hij aanneemt dat de Oude Egypte naren Safi ook hebben gekend. In elk geval was het bekend bij de Foenicl- sche en Carthaagse zeelieden. Proviand is gestuwd in de hut en in een soort wasmanden op het voordek. Honderd amforen buikige kruiken van aardewerk met twee oren, zoals vijfduizend jaar geleden werden ge bruikt bevatten drinkwater en ge droogd voedsel, zoals vijgen en dadels. Kopie Heyerdahl weet zeker dat zijn papy rusboot er net zo uitziet als in de Oud heid het geval was. Het is evenwel niet bekend hoe de Egyptenaren ermee om gingen. Dit heeft in het bijzonder be trekking op de stuurinrichting. Op de Ra bestaat die uit twee lange riemen aan weerszijden van de achtersteven. Zij worden bediend door een roergan ger die op een verhoging staat. Voor de voortgang vertrouwt de Noor se onderzoeker op een vierkant zeil dat is versierd met een grote oranje schijf als het symbool van de zonnegod. Ver der hoopt hij te profiteren van de Cana- rische zeestroom en de passaatwinden. Radio Hij vond het bovendien verstandig sextant, kompas en radio mee te ne men. Het gaat tenslotte niet om een roekeloos avontuur. De gedachte aan romantiek komt misschien nog wel als na ongeveer hon derd dagen de overkant is bereikt. Als dat is gelukt zou er wellicht meer be wijskracht zijn voor de theorie dat de Oude Egyptenaren de geboorte hebben beïnvloed van Amerikaanse culturen als die van de Azteken en Inca's, wier architectuur lijkt op de Egyptische py ramiden.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1969 | | pagina 5