Als ze maar niet met elkaar vechten
Macabere maskerade aan
sterfbed is stotend
Gids voor het
bruine Borm
HAARVERZORGING
Afgerasterd
Vechten
Zeldzaam
Jozef
tegen vet haar
hairsprays
haarverstevigers
haarkleurverstevigers
en spoelingen
crèmebehandelingen
haarherstellers
Enigste plek in
West-Europa
waar beer in
het wild leeft
Verstekeling hield
winterslaap"
Laatste taboe in onze samenleving
•v' Buiten
Begeleide
i
Uit het hoog
ORIËNTERINGSDAGEN
UNIVERSITEIT
UTRECHT
Ilpiligp grond
met het symbool van klassieke schoonheid
Let op het EGYPTISCHE KOPJE
op alle Lavona-produkten, het symbool
van klassieke schoonheid.
A/brokkeling
Herbouw
DINSDAG 10 JUNI 1969
IN HET EIFELGEBERGTE
ZIJN DE BEREN LOS...
J^e beren zijn los in de Eifel. Er zijn
in het Eifel-wildreservaat bij Gon-
dorf vijf bruine beren in de vrije wild
baan gebracht. Nog vijftien zullen er
volgen, zodra zij in de Karpaten en in
Bosnië zijn gevangen.
Het Eifel-reservaat is de enige plek
in West-Europa waar een groep beren
in zijn natuurlijke omgeving is terugge
bracht. De beer, het grootste roofdier
van Europa, komt nog slechts in een
zame berggebieden in Oost-Europa in
het wild voor.
Tn het Eifel-reservaat heerst heel
wat spanning rond de vrijlating van de
vfjf beren. Er waren slechts enkele ge
nodigden en die moesten zich heel rus
tig houden.
De vijf beren, twee indrukwekkende
mannetjes, twee vrouwtjes en een
beertje wiens geslacht nog niet bekend
is, blijven voorlopig in het uiteinde
van een bebost ravijn.
Een revier van ongeveer een halve
hectare. Later mogen de beren het hele
ravijn, dat tweehonderd meter breed
en twee en een halve kilometer land is,
in bezit nemen. Waar de natuurlijke be
grenzing van het revier tekort schiet is
een zware stalen afrastenring geplaatst
Ondanks alle goede adviezen van zoö
logen en berenjagers en ondanks alle
uitgebreide voorzorgsmaatregelen, was
de directeur van 'het reservaat, Carl
Ernst Bartmann (30) niet gerust toen
zijn opzichters op het punt stonden de
beren de vrijheid te geven.
Ik vrees dat ze met elkaar zullen
vechten. Er zfjn twee volwassen beren
bij, die zo'n driehonderdvijftig kilo we
gen en bijna twee en een halve meter
lang zijn. Ik hoop niet dat ze het jonge
beertje zuilen verscheuren. Blijf rustig
ook al vechten ze op leven en dood. Ze
kunnen niet naar buiten klimmen."
Niettemin droegen alle opzichters
een pistool op zak.
Op enkele strategische punten stonden
de opzichters klaar met walkie-talkies
A In dit gebied ligt de vrije wildbaan
om elkaar op de hoogte te houden van
de bewegingen van de beren. Het werd
even spannen toen de schuifdeuren één
voor één omhoog werden getrokken.
Het kleine beertje, dat het eerst werd
vrijgelaten, rende weg alsof de duivel
hem op de hielen zat toen één van de
grote mannetjesputters bedrieglijk loom
naar hem toe schommelde. De vier
grote beren sloften met glinsterende
oogjes om elkaar heen. De kennisma
king bleef echter beperkt tot grauwen
en flitsend uitschietende klauwen.
„Het is uniek in Europa dat een groep
beren is aangebracht in de vrije wild-
ADVERTENT1E
lavona
A De beren zijn los: eerst nog een
halve hectare vrijheid.
baan. De beer eet vruchten, die hij in
het bos en in het veld vindt, maar
eigenlijk is hij een alleseter, die in het
wild ook dieren aanvalt. De bruine beer
is een geweldig goede klimmer. Hier
kan hij zich uitleven in de bomen en de
rotspartijen", aldus Carl Ernst Bart
mann.
Het honderd hectaren grote wildreser
vaat Eifel telt diverse diersoorten die
in hun natuurlijke omgeving leven:
herten, reeën, moeflonschapen, gem
zen, steenbokken en wisenten. In totaal
honderdvijftig dieren.
Voor de bezoekers zijn wandelpaden
aangelegd. Maar zelfs na een urenlange
wandeling vertrekken de meesten niet
voor zij het hert Jozes hebben gezien.
Een 24-ender, die in de Eifel als het
mooiste en populairste hert van Europa
wordt bezongen.
A Daar gaan ze, met glinsterende
oogjes.
MADRID Armando Socarras, de
Cubaanse vluchteling, die per vliegtuig
uit Havana in Madrid aankwam als ver
stekeling in het onderstel van het toes
tel, heeft volgens een arts in Madrid, de
vlucht van acht uur overleefd, doordat
hij tijdelijk in 'n soort winterslaap ver
keerd heeft.
„Wij kennen geen dergelijk geval in
de gehele medische geschiedenis", al
dus heeft dr. Alejandro Martinez Dal-
mau in Madrid tegenover de pers ge
zegd.
Socarras wrong zich op het vliegveld
in Havana in de ruimte voor het lan
dingsgestel van een Douglas DC-8
straalvliegtuig, dat na een vlucht van
9.000 km uit Havana in Madrid arri
veerde.
De dun geklede Cubaan, die watjes in
zijn oren had gedaan, heeft in de onver
warmde ruimte een temperatuur van
40 graden celsius onder nul overleefd.
Dat hij ook het gebrek aan zuurstof op
hoogten van bij de 9 km te boven kwam
schrijft dokter Dalmau toe aan de om
standigheid, dat Socarras. die thans in
een Madrileens ziekenhuis wordt be
handeld, in een soort winterslaap moet
zijn geraakt, waardoor hij met een mi
nimale hoeveelheid zuurstof kon vol
staan.
AMSTERDAM In Nederland pleegt een arts een stervende niet te ver
tellen dat de dood nadert.
Zelfs in ziekenhuizen blijft het medisch personeel opgewekt praten over
niet aanwezige genezingskansen.
Om het sterfbed wordt in ons cultuurpatroon een maskerade opgevoerd,
waardoor de stervende in diepe eenzaamheid komt op het enige moment in
zijn leven, dat hij wezenlijk contact met medemensen niet kan missen.
Dit wegduwen van de dood heeft
er in het buitenland al toe geleid,
dat patiënten die in een ziekenhuis
zijn opgegeven, niet langer in dat
ziekenhuis kunnen blijven. In Enge
land en Amerika zijn speciale „zie-
kenhuizen-om-te-sterven". In Neder
land zal men, als het proces van
sterven lang kan duren, pogingen
doen om de patiënt naar huis te
krijgen.
Voor het eerst is vrijdag en zater
dag in Nederland in het openbaar
een wetenschappelijk debat gevoerd
over de dood en het sterven. Op uit
nodiging van enkele studenten aan
de medische faculteit van de Am
sterdamse universiteit, zijn geduren
de twee dagen in het RAI-gebouw
films vertoond, lezingen gehouden
en discussies gevoerd over De Dood
wel genoemd „de laatste taboe
van onze samenleving".
Hoezeer de dood in onze westerse
samenleving verdrongen wordt, bleek
duidelijk uit voordrachten van Ne
derlandse en buitenlandse specialis
ten, die in hun werk de stervende
ontmoeten. Vooral de Amerikaanse
psychologe R. Abram en de Ameri
kaanse psychiater L. Leshan ver
telden beklemmende ervaringen.
Beiden werken in ziekenhuizen voor
kankerpatiënten. Doordat men het
sterven voor de stervende tot het
laatst toe verborgen wil houden,
durft ook de stervende met zijn om
geving niet over de naderende dood
te praten. De stervende voelt dat
hij uitgestoten zal worden; dat men
hem, als hij laat merken dat hij
weet te zullen sterven, niet langer
als een lid van de levende gemeen
schap aanvaardt.
Dr. Leshan schilderde de tragiek
van een gelukkig echtpaar, dat na ja
ren van goed contact bij het sterven
van een hunner niet verder kon ko
men dan een weerpraatje.
De Duitse socioloog dr. Chr. von
P'erber constateerde dat de verdrin
ging van de dood een typisch ver
schijnsel in een sterk geïndustriali
seerde wereld is. De onmacht die de
technisch zo almachtige mens bij het
naderen van de dood voelt, brengt
hem ertoe „de dood buiten het roos
ter" te plaatsen.
De mens kan in groot comfort le
ven, maar als hij sterft het meest
essentiële uur in zijn leven wordt
hij door iedereen in de steek ge
laten.
Hoewel iedereen dit oncomforta
bele sterven eens zal beleven, is er
nog steeds een diepe weerzin bij de
mens om zich wetenschappelijk af
te vragen of „dit moment van de
meest wezenlijke verlating" niet
beter kan worden opgevangen. Art
sen en verpleegsters ^worden met op
het begeleiden van stervenden opge
leid of voorbereid. De vraag rees
overigens tijdens het congres, of dit
alleen een taak voor medisch perso
neel was.
Onthullend was het resultaat van
een proef, die dr. Leshan in zijn zie
kenhuis had genomen: hoe dichter
een patiënt bij de dood was, hoe
langer het duurde voor een ver
pleegster op het waarschuwingsbel
letje reageerde. Toen hij dit de ver
pleegsters vertelde, waren zij zeer
geschokt geen van hen was zich
bewust van het treuzelen, het on-
bewust-werkend afweermechanisme
tegen de dood.
Deskundigen die dagelijks con
tact met stervenden hebben, ver
klaarden dat er geen verschil in het
benaderen van de dood is bij ster
venden die gelovig zijn of niet-gelo-
vig. Ook zijn er geen duidelijke ver
schillen tussen het sterven van man
of vrouw, jeugdige of grijsaard, on
geletterde of intellectueel.
Over de dood zelf - werd op het
congres weinig gesproken. De non-
conform atische filosoof F. Elders
vertelde dat men via LSD- tijdelijk
de geest van het lichaam kan schei
den; dit zou de mens stervenserva
ringen kunnen geven die bij het be
geleiden van stervenden nuttig zou
kunnen zijn.
Over het algemeen was men ech
ter van mening dat er wetenschap
pelijk over het dood-zijn weinig te
ontdekken zal zijn in een film zei
een klein meisje: „Het lijkt me zo
ongezellig, je kunt met niemand
meer praten" maar dat het dood
gaan een zeer speciale wetenschap
pelijke belangstelling ndet langer kan
ontberen.
Zoals een van de sprekers het uit
drukte: „Wij dreigen het einde van
ieder leven, namelijk het sterven,
uit het oog te verliezen, omdat wij
het te druk hebben met de middellen
die toch slechts tot dat ene onher
roepelijke kunnen leiden."
UNESCO WIL TEMPELS
VAN NUL-EILANDJE PHILAE
TRACHTEN TE REDDEN
CAIRO De monumenten van Philae, die meer dan 70 jaar zyn onderge
dompeld in de Nyl, zullen binnenkort worden gered uit de ziedende wateren aan
de voet van de Aswan-dam.
Met steun van de Unesco en kunstminnaars in de gehele wereld zullen de
18 uit rotsblokken opgetrokken vry staande tempels, die voor het grootste
gedeelte dateren van omstreeks 350 voor chr., worden overgebracht naar het
eiland Agilka.
Dit eiland, waarop de tempels zullen worden herbouwd, ligt op nog geen 500
meter afstand van Philae, maar hoog genoeg om de monumenten een veilige en
droge nieuwe bouwplaats te bieden, niet evenwel de goddelijke grond, die de
oude heersters vonden op Philae, het toevluchtsoord van het stervende heiden
dom.
UTRECHT De oriënteringsdagen
voor de aankomende studenten voor
de Utrechtse universiteit zullen dit jaar
worden gehouden op 21, 22 en 23 augus
tus. Voorheen was de eerste kennisma
king van de aankomende studenten al
tijd in een eendaags programma sa
mengevat, maar tegen een dergelijke
massale voorlichtingsdag bestonden
nogal wat bezwaren.
Het eendaags programma heeft nu
plaats moeten maken voor een breed
scala van inleidings- en oriënterings
evenementen over drie dagen. Circa
200 voorbereide mentoren zullen de
eerstejaars in groepjes van tien opge
deeld drie dagen lang begeleiden en in
leiden.
De organisatoren hebben in de nieu
we opzet van de oriënteringsdagen er
naar gestreefd de nieuwbakken student
in korte tijd en op een aangename wij
ze te laten kennismaken met de voor
naamste facetten van zijn zo kortelings
aangegane universitaire bestaan.
„De reddingsoperatie zal bijna 12.5
miljoen Amerikaanse dollars kosten",
vertelde Vladimir Menedovitsj, de per
soonlijk vertegenwoordiger van de di
recteur-generaal van de ÜNESCO, Re-
né Mahu en verbindingsman van de or
ganisatie te Cairo.
Menedovitsj deelde mee. dat de VS
tijdens het bewind van wijlen president
Kennedy hebben aangeboden, tot zes
miljoen dollar voor de redding van de
monumenten van Philae bij te dragen.
„Wij hopen, dat het politieke klimaat
in Amerika geen nadelige invloed op
het plan zal hebben" liet hij hierop vol
gen.
„Een deel van de nodige gelden zal
beschikbaar worden gesteld door de
Egyptische regering, en de UNESCO
probeert.zes miljoen dollar bijeen te
brengen" vervolgde Menedovitsj. Vol
gens de laatste berichten van de ijve-
raars van de UNESCO, zal West-Duits-
land een half miljoen dollar bijdragen.
Het eiland Philae, de heilige grond,
waarop de oude tempels zijn gebouwd,
lavona
ligt in de Nijl tussen de oude door de
Engelsen gebouwde Aswan dam en de
nieuwe door de Russen gebouwde hoge
dam. Na de bouw van de oude dam in
1902, stonden de tempels meestal onder
water. Alleen de toppen van de enorme
monumenten zijn negen maanden van
het jaar te zien. Van juli tot september
zakt het peil van het water en wordt de
„parel van Egypte", Philae zichtbaar.
Het eilandje Philae was in de tijd van
de farao's een heilig oord. De heer
sers uit die tijd bouwden er indrukwek
kende tempels en heiligdommen, gewijd
aan hun goden. Latere keizers en cae-
saren verfraaiden het gewijde oord.
Fijn gevormde zuilen en door prach
tige zuilengangen verbonden scheids
muren getuigen van de invloed van de
Grieks-Romeinse bouwkunst en heer
schappij in Egypte.
Een groep internationale deskundi
gen, die kort geleden heeft aangedron
gen op het overbrengen van deze tem
pelstad naar Agilka, heeft voorgesteld
een kistdam rondom Philae te bouwen.
Een 18 meter hoge muur van plaat
staal zal er een waterdicht bouwsel
van maken zodat het terrein kan wor
den droog gepompt alvorens de tem
pels worden afgebroken
Het afbreken van de tempels zal wel
licht leiden tot belangrijke oudheidkun
dige vondsten. Menedovitsj deelde mee,
dat recent onderzoek heeft geleid tot de
veronderstelling, dat beneden de huidi
ge tempels nog andere oude gebouwen
liggen. „Als tegen het einde van dit jaar
met het werk wordt begonnen, kan het
overbrengen misschien omstreeks 1975
zijn voltooid" verklaarde Menedovitsj.
Het sein om het werk te beginnen
wacht op de definitieve beslissing over
de inschrijvingen, die het uitvoerend
comité voor de redding van Nubische
monumenten heeft ontvangen. Dit li
chaam zal in oktober bijeenkomen om
rapporten van ingenieurs te bestuderen.
„Wij zijn nu in een kritieke tijd", zei
Menedovitsj. „Elke turbine, die aan
de hoge Aswan-dam wordt toegevoegd,
betekent groter gevaar voor de monu
menten. De dagelijkse erosie door de
wateren, het doordrenken en opdrogen
van de oude muren, verhaast hun ver
brokkeling".
Menedovitsj deelde mee, dat, als een
maal met het werk wordt begonnen,
drie ploegen arbeiders dag en nacht
zullen werken, omdat de monumenten
snel moeten worden gered.
In verband met de ruwere bodemge
steldheid van Agilka, zullen de deskun
digen de rotsige bodem moeten uitgra
ven en egaliseren. Steenslag zal worden
gebruikt om het eiland te vergroten en
het de vorm van Philae te geven. Ver
volgens zullen de tempels en andere
heiligdommen blok na blok worden her
bouwd in precies dezelfde onderlinge
plaatselijke verhoudingen, waarin ze op
de oorspronkelijke bodem stonden.
KEULEN De Westduitse „Vereni
ging van vervolgden onder het Nazire
gime" heeft ter gelegenheid van haar
congres in Keulen, een „gids door het
bruine Bonn" gepubliceerd. Daarin
staat dat op alle regeringsbureaus oud-
nazi's kunnen worden aangetroffen,
maar dat men lang moet zoeken naar
verzetsstrijders op belangrijke posten.
In de „gids" worden talrijke hoge
ambtenaren genoemd die vroeger in
vloedrijke nazi's zouden zijn geweest.
