Tussen loeiende sirenes
en inslaande bommen
rent Von Braun
én voor zijn eigen leven
én voor het leven
van de toen nog op papier
staande A-4, de latere V-2.
De basis is geslecht,
maar het monster leeft.
Het zal in Blizna (Polen)
van de grond komen.
De opdracht voor
„Bomber-Harris"
Herinneringen
Verbod
Melding
De hel
Gered
Verhuisd
Serleproduktie
Slinks
Gelukt
Los
Dood en opstanding
Peenemünde
Wernher von Braun (geboren 19T2) heeft
zich van jongs af aan bezig gehouden
met de ontwikkeling van een raket, die door
vloeibare brandstof werd aangedreven.
Nadat hij in 1932 in dienst van het leger is
getreden, om geld voor zijn onderzoekingen
te bemachtigen, ontwikkelt hij voor nazi-
Duitsland een raket, die draagt over een
afstand van 270 kilometer..
Hitier wil Von Brauns werk geen geloof
schenken. De Führer is sceptisch. Pas als op
Hitiers hoofdkwartier de jeugdige geleerde
een film van de lancering van een A-4 heeft
laten zien „bekeert" Hitier zich.
Maar Engeland heeft inmiddels uitgevon
den, dat Duitsland over een geheim wapen
beschikt.
Het is nog heet ofschoon het
avondeten al is gebruikt en
de zon allang als een bal
achter de dunne stammen van Peene
münde is weggerold.
Generaal-majoor Dornberger, dr.
Wernher von Braun en dr. Ernst Stein-
hoff het drietal geleerden dat op
hoog bevel van Himmler niet meer
samen in één vliegtuig mag reizen:
kun koppen zijn te kostbaar zitten
met een vrouwelijke gast en praten.
Hanna Reitsch is een geëerde gaste.
Zij is de enige vrouw, die in deze fase
van de oorlog het is de avond van
de zeventiende augustus 1943 - al het
IJzeren Kruis Eerste Klasse draagt. Zij
geldt als een vliegenier, voor wie geen
onderneming te dol is.
Om die driestheid van haar is zij dan ook
deze avond op het schiereiland in de Oost
zee. Er moeten proefvluchten worden ge
maakt met de Fi-103, de door de Luftwaffe
onafhankelijk ontwikkelde vliegende bom,
die bekendheid zal krijgen als de V-l.
Maar de gesprekken, die tot laat duren,
gaan niet over de Fi-103 of de Aggregat-4
Von Braun en, Hanna Reitsch wisselen her
inneringen uit; herinneringen aan de tijd, dat
zij samen nog aan zweefvliegerij deden... iets
waarvoor nu geen tijd meer is.
Om half twaalf breekt het gezelschap op.
Steinhoff, expert op het terrein van de
raketaandrijving, zoekt vrouw en kinderen
op. Von Braun brengt Hanna Reitsch met
zijn wagen naar het hotel van de luchtmacht
in Peenemünde-West. Als hij terugkomt bij
Dornberger, zeuren sirenes door de klamme
nacht.
,,Dat was voor ons niets bijzonders, zo'n
luchtalarm", vertelt Wernher von Braun.
..De Engelse bommenwerpers plachten zich
boven de Oostzee te formeren om dan,
verhuld door de nacht, hun dodelijke last
naar het zuiden te brengen, naar Berlijn. We
hadden er tot dan toe nooit enige aandacht
aan geschonken".
Het was het afweergeschut op Peene
münde verboden te schieten op overvlie
gende bommenwerpers. Het mocht pas dan
in actie komen als zonneklaar vaststond, dat
tr een aanval op Peenemünde zelf werd
ondernomen.
Dus gaan Von Braun en Dornberger gerust
naar bed.
Die gerustheid is van korte duur. Enkele
minuten zijn verstreken als er opnieuw
alarm wordt geslagen. En niet ten onrechte.
Dit wordt immers de nacht, die Churchill en
luchtmaarschalk Sir Arthur Harris, „Bom
ber-Harris", hebben bestemd voor de te
rechtstelling van het intellect van Nazi-
Duitsland.
Harris heeft zijn plannen ervoor gemaakt.
Een list verzonnen, die de Duitsers machte
loos zal maken nog iets voor hun geliefde
Peenemünde te ondernemen.
Want ook in Berlijn verscheurt het naar
geestige loeien van de sirenes de stilte. De
Berlijners zijn er al aan gewend: zij kruipen
in kelders, bunkers en schuilhokken. Hitiers
luchtmacht telt ditmaal echter veel meer
Britse vliegtuigen, die op Berlijn aankoersen.
Er gaat een bevel de lucht in aan alle
nachtjagers van de Luftwaffe: concentreren
op Berlijn!
Niet alleen van boven de Oostzee, maar
ook van boven de Noordzee worden grote
menigten Engelse vliegtuigen gemeld. Als
wespen hangen 128 nachtjagers in de lucht
boven Berlijn: de Britten zullen warm wor
den onthaald.
Méér jagers van de Luftwaffe worden naar
Berlijn geroepen en als de eerste Mosquito
over de stad scheert, zien 213 Duitse vlieg
tuigbemanningen verbeten uit naar de komst
de Mosquito-
niet. Zij heb-
uur 10, 18
van de bommenwerpers, die
jagers moeten volgen...
De bommenwerpers komen
ben een ander doel. Om 1
augustus 1943, markeert
kolonel Searby van een
hoogte van twaalfhonderd
meter het doelwit Peene
münde. Aan parachutes
worden fakkels neergela-4
ten, die het rakettenproef-
station ontredderend
naakt onder ogen brengt
van de aanzwermende
bommenwerpers. Om 1
uur 16 dreunen de eerste
voltreffers.
„Bomber-Harris" had
zijn mensen niet met lege
handen op pad gestuurd.
In die nacht vielen 1953
ton springstof en 281 ton
brandbommen op Peene
münde.
Als de Berlijnse nacht
jagers horen, dat zij in de
val gelopen zijn, is het
grove werk al verricht. Een
dertigtal fanatieke piloten
brullen naar het noorden
om de Engelsen tenminste
nog in de staart te kunnen
bijten. Het lukt de Duit
sers veertig bommenwer
pers en een Mosquito om
laag te halen.
lil Peenemünde waant
men zich op dat ogenblik
in de hel. Wetenschap, ra
ketten; het had allemaal
niets met oorlog te maken.
Maar nu Peenemünde
schokt en zich kromt on
der elke slag, weten de
geleerden eindelijk waar
voor zij werken.
Wernher von Braun heeft
maar één zorg die nacht:
het ontwerpbureau. Hij
moet het werk van zeven
tien jaar redden uit de
vlammen, die uit het ge
bouw slaan, waar het bu
reau is gevestigd.
Springend, bukkend,
rennend, vallend en weer
opstaand, vecht Von
Braun zich over het ter
rein, dat hel verlicht is
door het vuur, door licht
flitsen en brandbommen.
Als hij het gebouw bereikt,
is er al geen dak meer, is
de tweede verdieping ver
dwenen, staat de gevel op
instorten...
Von Braun weet de deur
van zijn kamer te vinden.
Hij gooit een brandvrije
kast naar buiten, waar hij
zijn secretaresse ziet, Hannelore Bannasch,
die kennelijk van dezelfde kracht vervuld is
geweest als Von Braun.
Von Braun, in gescheurd hemd dat hem
op de huid plakt, werpt de papieren, de
ordners, de tekeningen het raam uit. Hanne
lore stopt alles in de kast van pantserstaai.
De A-4 is gered.
Van de zeshonderd Poolse dwangarbeiders
en vijfhonderd Russische krijgsgevangenen,
die op dat moment proberen zich het leven
te redden, omdat de bommen op hun
barakken vallen, worden er velen door SS-
ers neergeschoten of door bloedhonden ver
scheurd.
Als het dag wordt kan de balans worden
opgemaakt. Van de wetenschapsmensen in
Peenemünde hebben er 178 het leven verlo
ren.
Het dodental van 733 wordt volgemaakt
door de Poolse gevangenen, die zich het
leven niet mochten redden. Onder hen
bevonden zich enkele moedige mannen, die
de Britten berichten over Duitslands gehei
me wapen hadden gestuurd.
Zo zag de raketbasis Peenemünde er uit na de
bommenregen in de nacht van 18 augustus 1943.
Maar waar Sir Arthur Harris op had
gerekend de totale vernietiging van Peene
münde is niet gebeurd. Hoewel het er alle
schijn van had. Zozeer de schijn, dat bij een
eerste rondgang 's ochtends op 18 augustus
over het terrein Dornberger de tranen in de
ogen schieten en hij zucht: „Mijn arme,
arme Peenemünde".
Want Peenemünde is niet dodelijk getrof
fen. Alle vitale delen de windtunnel, de
meetkamers zijn zelfs ongeschonden. En
von Braun en Dornberger kunnen tegen
elkaar zeggen, dat het werk binnen vier tot
zes weken weer op volle kracht kan worden
voortgezet.
Sir Arthur Harris begaat nóg een vergis
sing. Hij vergeet, dat ook Duitsers een slim
plan kunnen bedenken en dat plan is van
Dornberger. De generaal-majoor geeft bevel
alle bomtrechters intact te laten, geen barak
op te zetten en de niet getroffen gebouwen
te camoufleren met geblakerde balken.
De luchtfoto's, die Harris dan ook kort
daarop onder ogen krijgt, laten er voor hem
geen twijfel aan bestaan: Peenemünde heeft
zijn laatste adem uitgeblazen.
Duidelijk is natuurlijk wel. dat van dat
ogenblik af op Peenemünde geen raket meer
zal worden afgeschoten. De geleerden, tech
nici en arbeiders moeten elders de omtrek
worden ondergebracht. De lanceringen en
schietproeven zullen in het „Generalgouver
nement" (Polen) moeten gebeuren, in een
gebied, dat de bommenwerpers van de ge
allieerden niet zullen kunnen bereiken.
In september 1943 krijgt Dornberger het
bevel naar Blizna in de delta van San en
Weichsel in Polen te vertrekken. Daar moe
ten de proeven met de A-4. de latere V-2.
worden voortgezet en wel zó. dat er met de
A-4 op land moet worden geschoten. De SS
zal voor arbeidskrachten zorgen; de concen
tratiekampen leveren die in overvloed en
zeer goedkoop.
De SS treft de nodige voorbereidingen.
Tien Poolse dorpen worden in één nacht
„geëvacueerd". Poolse dwangarbeiders trek
ken in enkele weken tijd.wat gebouwen op,
leggen een spoorverbinding met de lijn
Krakau-Lemberg aan en een betonnen weg.
Het kamp wordt met een prikkeldraad
versperring afgesloten.
Wat de SS betreft, is alles in orde. Wat
Hitier en zijn staf betreft, kan de serie-
produktie van de A-4 beginnen. Wat Von
Braun betreft, lijkt er een vloek te liggen op
zijn werk.
Onvermoeibaar wordt er gewerkt aan ver
betering van de raket. Maar hartje zomer '44
functioneert niet meer dan dertig procent
van de afgeschoten raketten naar behoren.
Alsof hem dit alles niet aangaat heeft Hitier
bevolen, dat de „vergelding" op 15 februari
1944 moet beginnen. Voor de maand
januari had de Führer 1400 Fi-103's besteld.
Er kwam er niet één klaar voor het einde
van die maand.
Terwijl von Braun zich de hersens pijnigt
over wat zijn raketten mankeert, bralt
Goebbels in Berlijn:
„De Führer en ik hebben, gebogen over
een kaart van Londen, de delen aangestipt
die ons het meest in aanmerking leken te
komen voor aanvallen. In Londen wonen op
een kleiner oppervlak tweemaal zoveel
mensen als in Berlijn. En Londen heeft al in
geen drie jaar luchtalarm gehoord... Wat
denkt u. dat zal een verschikkelijk ontwaken
worden?
Maar voorshands zijn het anderen dan de
Duitsers, die de Britten een verrassing
bezorgen. Het zijn de Polen, die al vlug in de
gaten hebben, dat in Blizna (waar de SS
zelfs voor een rustiek fop-dorp van houten
huizen en gipsen koeien heeft gezorgd)
vreemde dingen gebeuren.
Het zijn de Polen, die hoe ongelooflijk
ook de Britten een vrijwel gaaf exemplaar
van de A-4 in handen spelen.
De Engelsen hadden al lang geaasd op een
dergelijke vliegende bom, nadat Churchill
een driest plan om Von Braun en enkele van
zijn medewerkers door spionnen te laten
ontvoeren, had moeten opgeven. Het was
volkomen onuitvoerbaar!
Zo gauw de proeven in Blizna waren
begonnen, hadden Poolse verzetslieden ge
zorgd zoveel mogelijk onderdelen van neer
gestorte onderdelen en ontplofte raketten te
verzamelen. Het ging er daarbij altijd om, om
de Duitse, gemotoriseerde „Suchkomman-
dos" vóór te wezen.
Meestal zijn de Duitsers eerder ter plaatse
en kunnen de Polen niets uitrichten. Andere
keren zijn de laatsten rapper en weten
kostbare instrumenten en soms alleen maar
bomscherven te ..redden", die dan in
kruiwagens onder het hooi of in manden op
de hoofden van boerinnen in veiligheid
worden gebracht.
Op 29 april 1944 krijgen de Polen hun
droomkans. Niet ver van het dorp Sarnaki
komt een verdwaalde A-4 terecht, die niet
explodeert. Per radio worden Duitse zoekers
naar het gebied gedirigeerd, maar de Polen
zijn snéller.
Radeloos staan de verzetslieden rondom
hun gevaarlijke vondeling. Het ding is niet te
vervoeren. Maar de kans, de goddelijke kans
een complete A-4 buit te maken, maakt
vindingrijk. De twintig mannen tillen de
raket en laten hem in een riviertje zakken.
Om hem in het water onzichtbaar te maken
drijven zij enkele koeien het water in, dat
troebel wordt van het hoevengestamp.
Als de Duitsers komen, zien zij boeren
wanhopige pogingen doen hun koeien uit
het riviertje te jagen. De Duitsers gaan
verder.
In de nacht komen veertig Polen terug en
laden de A-4 op een vrachtwagen. Een
technicus slaagt erin de ontplofbare lading
te neutraliseren.
Codeberichten naar Londen. Ongeloof in
Londen. Nieuwe verzekeringen uit Polen. En
dan het gecodeerde bericht, aat Londen een
vliegtuig zal sturen om de A-4 op te halen.
De raket wordt in tekening gebracht en de
belangrijkste delen worden er uitgenomen.
Een twaalf meter lange A-4 kan immers niet
in zijn geheel in een Dakota, die bovendien
van een drassig weiland zal moeten opstij
gen!
Landing en vertrek van het vliegtuig
worden een nachtmerrie. De angst voor de
ontdekking door de Duitsers is beklem
mend. Maar onbeschrijfelijk wordt de span
ning, als de Dakota zich niet meer los kan
maken van de grond, nadat hij de A-4 heeft
ingenomen.
Urenlang werken in doodse stilte tien
tallen Polen aan een startbaantje voor d€
wielen. Over riet en rijshout moet hel
vliegtuig weg kunnen rollen. De Dakota dóél
het ook.... als hij bijna gebarsten is van dt
spanning en het geloei van de motoren df
trommelvliezen begint te doen scheuren.
Als de vogel vliegt juichen de mannen niet
Zij nemen hun spaden op en verdwijnen.
