Dringend
Hoge chef
Gekrakeel
Wat voorafging
Von Braun voelt zich allesbe
halve op zijn gemak als hij
de volgende dag tegenover
Himmler zit. Zo goed en zo
kwaad als het gaat probeert hij zijn
opwinding te verbergen. De duivel
mag weten waartoe dit gesprek met
Hitiers gunsteling dient. Himmler
helpt hem echter al gauw uit de
droom.
Geen speelgoed
Technisch
Eigenwijs
Infiltratie
Onbeschoft
Arrestaties
Gemak houden
Aanklacht
Misverstand
„Ha, daar bent u eindelijk. We maakten
ons al zorgen". Zo begroet mejuffrouw
Beise, von Brauns secretaressehaar chef op
24 februari 1944.
Het is al laat op de avond en von Braun
keert net 'terug uit Blizna, blij dat een defect
aan de A-4 verholpen is. „Het was een
verdraaid onaangename vlucht", moppert
von Braun die met een door hem zelf
bestuurd vliegtuig, de Me-108 uit het oefen-
gebied van de A-4 in Polen is komen vliegen.
van de SS. Himmler wenst hem te spreken.
Morgen al moet hij zich bij de op een na
machtigste man in Duitsland vervoegen in
diens veldkwartier Hochwald in Oost-
Pruisen.
Wat moet hij van me, denkt von Braun.
Aan het politieke gekrakeel tussen het leger
en de SS heeft hij nooit meegedaan. Maar
een bevel van Himmler kun je niet naast je
neerleggen. Daarom laat hij belangrijk werk
in de steek en vliegt naar Oost-Pruisen.
,3ezorgt u me maar eens gauw een kopje
koffie en een hapje eten", zegt hij tegen zijn
secretaresse. „En trommel dan meteen alle
afdelingschefs voor me op. Zeg maar dat ik
ze dringend moet spreken en dat het laat
kan worden".
„Ik ben bang dat de bespreking niet kan
doorgaan", antwoordt mejuffrouw Beise ter
wijl ze hem een telexboodschap overhandigt
die al uren geleden is binnengekomen.
Wemher von Braun trekt zijn wenkbrau
wen op. De boodschap komt van niemand
minder dan Heinrich Himmler, Reichsführer
Himmler is op dat tijdstip niet alleen
Reichsführer van de SS. Hij is tevens de
opperste chef van de politie en van de
Gestapo. Bovendien is hij sinds 1943 minis
ter van binnenlandse zaken.
En Himmler heeft dr. ir. Hans Kammler,
brigadecommandant van de SS en leider van
de afdeling bouwzaken bij het hoofdkwar
tier van de SS, nu ook belast met alle
bouwzaken die iets te maken hebben met
het project A4.
Generaal Domberger en Wemher von
Braun vrezen dat Kammler en de SS zich in
de toekomst niet zullen beperken tot bouw-
kwesties. En al gauw blijkt dat hun vrees
•niet ongegrond is.
Veldmaarschalk
generaal Keitel
(links) durfde de
Führer niet te
vertellen dat
Himmler de drie
belangrijkste man
nen van Peenemünde
had laten arresteren.
Wernher von Braun (geboren
1912) heeft al als jongeman een
raket ontworpen, die door vloeiba
re brandstof wordt aangedreven.
In dienst getreden bij de Duitse
Wehrmacht, om geld voor zijn
experimenten los te krijgen, ont
wikkelt hij de A-4, die Hitier en
zijn staf vyillen gebruiken als ver
geldingswapen tegen Engeland.
In Londen heeft Churchill bevel
gegeven om de plaats, waar aan het
vergeldingswapen, de V-2, wordt
gewerkt, met de grond gelijk te
maken.
Terwijl - Britse jagers de Duitse
luchtmacht in een val boven Ber
lijn lokken, gooien de Britse bom
menwerpers hun tonnen bommen
uit op Peenemünde, dat aldus
gelooft men in Engeland de ge
nadeslag heeft gekregen.
Peenemünde is echter niet dood.
De werkzaamheden kunnen er
weer spoedig worden voortgezet.
De lanceringen van de A-4 gebeu
ren van dat ogenblik af in Polen,
waar Poolse verzetslieden erin sla
gen een gaaf exemplaar van de A4
(V-2) de Engelsen in handen te
spelen.
-fc SaboteurWemher von Braun. Hij pleegde een „mie-
drijf' dat in de ogen van de Gestapo alle perken te
buiten ging. Hij sprak namelijk over ruimtevaart in
plaats van raketwapens.
41 Opgepakt door de Gestapo in maart 1944: Klaus Rie-
del,, de oudste medewerker van von Braun. Enkele
maanden later komt hij bij een verkeersongeluk om
hiet leven.
4t „Verdachte democratische neigingen" werden in maart 1944 ingenieur Hel
mut Gröttrup en zijn vrouw, Irmgard, ten laste gelegd Samen met von Braun
werd Gröttrup gearresteerd. Later is hij de leider geworden van de raketdev-
kundigen die van 1946 af in de Sowjet-Unie werkten.
„Die eigenwijze jongen
krijgt een lesje.
Na een vriendelijk inleidinkje zegt
hij poeslief: „Ik heb gehoord dat u
moeilijkheden hebt met de A-4, pro
fessor von 'Braun
„Och, dat zijn problemen die we metter-,
•tijd wel kunnen oplossen, Reichsführer".
„Mettertijd, zegt u. Dat is nu precies waar
ik me zorgen om maak. De tijd dringt. Ik
hoop dat u er goed van doordrongen bent
dat de A-4 raket al lang geen technisch
speelgoed meer is. Het hele Duitse volk
wacht op dit wonder-wapen!
„En dan nog wat. Ik kan me zo voorstel
len dat u door het bureaucratisme in het
leger niet zo snel kunt opschieten met uw
werk als u zou willen. Waarom komt u niet
bij mij?
„U weet toch, nietwaar, dat ik zo bij de
Führer kan binnenlopen. Daarom kan ik u
veel meer steun geven dan u ooit van al die
kleingeestige generaals mag verwachten."
„Domberger had gelijk", denkt von
Braun. Maar hij zegt: „Ik zou me geen
betere chef kunnen wensen dan generaal
Domberger, Reichsführer. De moeilijkheden
die ons werk ophouden zijn van louter
technische aard. Een verandering van de
organisatie zou nu alleen maar meer vertra
ging geven."
Himmler antwoordt niet meteen. Hij glim
lacht even en gaat op een ander onderwerp
over. Hij herhaalt zijn vraag echter niet.
Even later staat von Braun weer buiten. Als
Himmler kwaad is heeft hij het in elk geval
niet laten merken.
4t Ofschoon zich bij de lanceringen van de A-4 (V-2) op de lanceerbasis in Blizna voortdurend hinderlijke storingen voordeden werden de berichten van
de basis steeds gunstiger. De raketten bereikten een hoogte van 190 kilometer en daarmee was bewezen dat ze zouden kunnen worden gebruikt in de
ruimtevaart.
Von Braun vliegt terug naar Peenemünde
en stort zich weer op zijn werk. Al gauw
ontdekt hij waardoor zoveel raketten in
Blizna kort na de lancering ontploffen. De
berichten van de lanceerbasis worden on
danks het optreden van storingen steeds
gunstiger.
Wemher von Braun heeft dus geweigerd
over te lopen naar de afdeling Wapens van
de SS. Maar wat hij natuurlijk niet kan
weten is dat Himmler onmiddellijk opdracht
geeft zoveel mogelijk belastend materiaal
over hem te verzamelen. De SS zal deze
„eigenwijze jongeman" eens een lesje ge
ven.-
Ze legt niet alleen een dossier-von Braun
aan. Er komen ook dossiers over Domber
ger, Klaus Riedel (de leider van de „grond
troepen" op de lanceerbasis), ir. Helmut
Gröttrup (op een na de belangrijkste man op
het gebied van radiografische besturing) en
vele andere leidinggevende geleerden.
Himmler had overigens al eerder zijn oog
op Peenemünde laten vallen. Al in januari
1943 had hij opdracht gegeven dat agenten
van de Gestapo er moesten infiltreren. Hun
opdracht was uit te zoeken of de belangrijk
ste technici van het Derde Rijk „politiek
betrouwbaar" waren.
Deze agenten deden hun werk snel en
grondig. Spoedig beschikten ze over heel
wat „belastend" materiaal. Himmler wreef
zich dan ook in de handen over dit succes.
Het verzamelde materiaal was hem uiterst
welkom. En het duurde niet lang voor hij er
gebruik van kon maken.
Op 20 juli 1944 was hij namelijk naast al
zijn andere functies ook nog belast met het
commando over het reserveleger. Zodoende
was hij generaal Dornbergers chef geworden.
Nu had hij vrij spel. Nu kon hij „die jongens
in Peenemünde" naar zijn hand zetten.
Het eerste wat hij deed om dit te bereiken
was de inmiddels tot Obergruppenführer der
SS bevorderde Hans Kammler te benoemen
tot zijn speciale gevolmachtigde voor het
project A-4. Kammler begon zich meteen
overal mee te bemoeien. Tijdens een onver
wacht bezoek aan de lanceerbasis in Polen
gedroeg hij zich ronduit onbeschoft.
Zo probeerde hij von Braun bij Domber
ger zwart te maken. „Die von Braun is veel
te jong; te kinderlijk, te arrogant en te
oppervlakkig om technisch leider van Peene
münde te kunnen zijn."
Deze intriges waren niet bepaald bevorder
lijk voor de gemoedsrust van generaal Dom
berger. Bange voorgevoelens bekropen hem.
Ook deze keer kreeg hij gelijk.
Midden in de nacht gaat bij Domberger de
telefoon. Generaal Keitel, opperbevelhebber
van de Wehrmacht, aan de lijn. Of hij zich
met de grootst mogelijke spoed bij hem wil
melden in Hitiers hoofdkwartier in Berchtes-
gaden.
Daar hoort hij 24 uur later dat Wernher
von Braun, Klaus Riedel en Helmut Grött
rup wegens sabotage van het project A-4 zijn
gearresteerd. De Gestapo heeft hen over
gebracht naar Stettin.
Dornbergers protesten helpen niets.
„Himmler heeft de zaak zelf in handen",
zegt Keitel. En tegen* Himmler staat ook
Keitel machteloos.
Woedend probeert Domberger argumen
ten te vinden om zijn medewerkers weer vrij
te krijgen. Het lukt hem niet. Als hij
desondanks aanhoudt wordt hij tenslotte
naar Berlijn verwezen naar het hoofdkwar
tier van de Gestapo.
Hij wordt er ontvangen door de Obergrup
penführer van de SS Heinrich Müller, Gesta-
po-Müller. Deze maakt hem kort en goed
duidelijk dat hij zijn gemak moet houden.
Weet hij, Domberger, dan niet dat de
Gestapo ook beschikt over een dik dossier-
Domberger. „Altijd gemakkelijk", grijnst
Müller.
Domberger geeft de moed echter niet op.
Terwijl hij zijn pogingen voor de vrijlating
van von Braun en de anderen voortzet
hebben de arrestanten inmiddels hun eerste
nacht in de SS-gevangenis te Stettin achter
de rug.
De aanklacht van de Gestapo tegen hen is
niet mis. Tijdens een gezellig avondje met de
medewerkers op Peenemünde hadden ze aan
een stuk door gesproken over hun oude
droom, de ruimtevaart, in plaats van over
raketwapens.
En tegen von Braun zelf is er zelfs nog een
zwaardere aanklacht. Men beschuldigt hem
ervan dat hij er een particulier vliegtuigje op
na houdt met het doel naar Engeland te
vliegen om de vijand daar alle geheimen van
het project A-4 te overhandigen.
„Dat was natuurlijk je reinste onzin,"
heeft von Braun later gezegd. Maar intussen
viel het hem zeer moeilijk om de bewering
van de Gestapo te weerleggen.
Op 29 maart wordt Wernher von Braun
door twee cipiers uit zijn koude cel over
gebracht naar een ruimte die er uitziet als
^een rechtszaal. Een advocaat is er niet,
'rechters evenmin. Wel zitten er een aantal"
streng kijkende heren in SS-uniform.
Die zijn bij nader inzien toch de rechters.
Zij herhalen alle aanklachten die al eerder
tegen von Braun zijn uitgebracht, inclusief
die van zijn vermeende voornemen om naar
Engeland te vliegen.
Een dag later wordt hij opnieuw verhoord.
Nu gebeurt er iets wonderlijks dat hij
vandaag de dag nog maar amper kan begrij
pen. Tijdens het verhoor vliegt plotseling de
deur van de rechtszaal open.
Wie komt er binnen? Generaal Domber
ger. Hij groet en loopt zonder verdere
plichtplegingen op de voorzitter van de
rechtbank toe. Zonder iets te zeggen gooit
hij een vel papier voor hem op tafel en
bestudeert kalm de reactie van de man.
Intussen geeft hij von Braun een bemoedi
gend knipoogje.
Wat blijkt? Het papier dat Domberger op
tafel heeft gesmeten is een bevel voor
onmiddellijke vrijlating van von Braun! De
andere arrestanten, onder wie von Brauns
broer Magnus, komen een paar dagen later
vrij.
i 7» Is
De arrestatie van Magnus berustte trou
wens op een „misverstand". Hij had op 13
maart 1944 nog maar een paar dagen als
chemicus in Peenemünde gewerkt. Daarvoor
had hij als kapitein bij de Luftwaffe ge
diend.
Wernher von Braun, Klaus Riedel en Hel
mut Gröttrup zijn nu wel vrij maar daarom
nog niet vrijgesproken. Het proces tegen hen
is alleen maar voor korte tijd uitgesteld. Hun
vrijlating geldt maar voor drié maanden. Er
volgt'echter nieuw uitstel en wanneer in
september 1944 de A-4 in gebruik wordt
genomen laat men de kwestie verder rusten.
Heinrich Himmler
(links), leider van
de SS, gaat zich er
mee bemoeien...
Generaal Domber
ger (rechts), de
chef van Von
Braun, vreest
terecht dat
Himmlers bemoei
zucht allerlei
moeilijkheden zal
veroorzaken. Hij
krijgt gelijk.