Portugal voert
koloniale
oorlogen met
N avo-wapens
Ommekeer in twintig jaar
KANS OP
GENEZING
PSYCHISCH
ZIEKEN
STEEG
STERK
DANK ZIJ
DE OPKOMST VAN DE
TRANQUILIZERS
Beste prijs voor Rembrandt
Handige gidsjes - klem
maar toch uitvoerig
ULBRICHTS "KRUIS"
„I)e deur
en patiënl
ral vroeger
potdicht"
Dr. Spock over
Vietnam
Joods leven in
bet oude Polen
Luitenant trachtte tegendeel te
bewijzenmaar feiten tonen aan
Manhatlan-wijk
in Brussel
Plan Den Haag
in zee uit
te bouwen
lerlanil
De trouw in
het zand
Man gered door
sc/i ildpadden
De zomer van de
vingerhoed
Driemaal Grace
IRRITANT
AMERIKA
DOODGESCHOTEN
NEDERLANDER WAS
EINDHOVENAAR
IMMOREEL
NAPALM
WAANWERELD
RUIMTEVAART
GEEN CONTACT
GEKSCHEREND
DOLHUYSJES9
DONDERDAG 3 JULI 1969
ROTTERDAM Luitenant-ter-zee tweede klasse mr. Chr. van Krimpen uit
Rotterdam heeft met zijn slechts twintig bladzijden tellende rapport „Portu
gal in de Navo" wel opzien gebaard. De inhoud ervan heeft velen geschokt.
Hijzelf echter heeft bij het samenstellen ervan de eerste schok te verwerken
gekregen: de beschuldiging dat Portugal Navo-wapens gebruikt voor zijn ko
loniale oorlogen had hij willen logenstraffen. Het resultaat van zijn onderzoek
echter is juist het tegendeel: de bewijzen tegen Portugal stapelden zich op en
in plaats van een rapport dat Portugal vrij pleit kwam er één tot stand dat
één lange aanklacht vormt.
Lt. Van Krimpen toont in zijn rapport aan de hand van gepubliceerde docu
menten aan dat Portugal zijn koloniale oorlogen in Angola, Mozambique en
Guinee voert met wapens die het land als Navo-partner ter beschikking wor
den gesteld.
In de Portugese koloniën in Afrika
vechten 135.000 Portugese soldaten
slechts vijftienduizend militairen be
vinden zich in Portugal. De gegevens
voor zijn rapport heeft mr. Van Krim
pen geput uit militaire en civiele pu-
blikaties van de Westerse landen.
De 30-jarige marine-officier, die ze
ven jaar in dienst is en die tijdens zijn
diensttijd vorig jaar in Rotterdam afstu
deerde als jurist, is zich bewust dat niet
iedereen ingenomen zal zijn met dit
raaport onder zijn naam. Hij zegt
„In het Koninklijk Instituut voor de
marine in Den Helder hangt een
spreuk: „Kennis is Macht maar Karak
ter is Meer". Dat is mijn uitgangspunt
geworden".
Waarom bent u zich voor de kolo
niale strijd van Portugal gaan interes
seren?
„Ik ben lid van de Partij van de
Arbeid neen, ik voel me bepaald
niet verbonden met Nieuw Links. Op
een vergadering werd door dr. Bosgra,
die mij bij het opstellen van het rap
port heeft geholpen, gesproken over
Angola. Hij vertelde dat Portugal zijn
koloniale oorlogen alleen bij de gratie
van de NAVO kan voeren. Dat irriteer
de me. Ik beschouwde het als de zo
veelste aanval op de NAVO en ik pro
testeerde".
U bent dus vóór de NAVO?
„Ik acht de NAVO een zeer nuttige
organisatie. Om de NAVO vrij te plei
ten begon ik een onderzoek. Ik ging
zoeken in militaire tijdschriften, ik
vroeg krante-artikelen op, ik schreef
naar Amerika om senaatsverslagen en
rechterlijke arresten. Ik kreeg een over
vloed aan, materiaal omdat ik als jurist
en als marineman wist waar ik moest
zoeken".
„Terwijl ik poogde te bewijzen, dat
de NAVO niets te maken had met de
koloniale oorlogen van Portugal, vond
ik tot mijn verbijstering steeds meer
bewijzen van het tegendeel. In het rap
port dat nu verschijnt en waarin ik
aantoon dat Portugal zonder steun van
de NAVO zijn oorlogen niet lang zou
kunnen voeren, heb ik bij elk feit de
bron genoemd en ik heb alleen als bron
aanvaard wat gepubliceerd en voor
een ieder toegankelijk is".
BRUSSEL Bij het Brusselse Noord-
station, aan de rand van de oude bin
nenstad, is de eerste steen gelegd voor
het eerste complex van een nieuwe za
kenwijk, die een oppervlakte van 50 ha
zal beslaan en die om haar Amerikaan
se allure „Manhattan" zal heten.
Het eerste pand, Manhattan-center,
wordt een gebouw met drie torens van
circa 90 meter hoog. In twee ervan ko
men notels, in de derde kantoren. Op
de dakterrassen zijn een zwembad en
een landingsplaats voor hefschroefvlieg-
tuigen voorzien. Het complex moet in
1972 gereed zijn.
DEN HAAG De Rijswijkse tech
nisch hoofdambtenaar B. J. Elhorst
wil tussen de gemeente Monster en
Scheveningen voor de kust een zes kilo
meter lang stuk Noordzee dempen. Vol
gens zijn berekening kost dat hooguit
honderd miljoen gulden en voor dat geld
heeft Den Haag er achthonderd hecta
ren bouwgrond bij.
Hij heeft zijn plan netjes op papier
gezet en toegezonden aan het gemeente
bestuur van Den Haag en aan de Twee
de Kamer.
„Als in de buurt van Rotterdam voor
de uitbreiding van industriegebied land
kan worden drooggelegd kan dat in
Den Haag voor woningbouw 'ook",
meent de heer Elhorst.
ROERMOND De Nederlander die
In Monrovia (Liberia) door een 36-ja-
rige Westduitser is doodgeschoten,
blijkt de 36-jarige W. J. H. Baghus te
zijn. Hij is afkomstig uit Eindhoven.
De heer Baghus was koeltechnicus.
Hij werkte enige jaren in Monrovia,
waar ook zijn gezin woonde. Binnen
kort zou hij naar Nederland terugko
men en in Roermond gaan wonen.
Zijn vrouw en zijn twee kinderen had
den zich daarom al in Roermond ge
vestigd.
Speelt de NAVO met Portugal vol
gens u onder één hoedje?"
„Neen, dat is juist het trieste. Alle
NAVO-landen uitgezonderd wellicht
Frankrijk en Griekenland keuren de
Portugese oorlogen in Afrika ten scherp
ste af. Zij worden echter door Portugal
óf misleid óf gechanteerd".
„Ik wil bijvoorbeeld zonder reserve
aannemen, dat onze premier De Jong
meende de waarheid te spreken toen
hij op 12 februari 1968 voor de televi
sie verklaarde dat er geen NAVO-wa-
pens in Angola werden gebruikt in
mijn rapport wordt bewezen dat hij
fout was ingelicht".
„In Amerika weten zeer veel autori
teiten dat Portugal Amerikaanse wa
pens gebruikt voor zijn koloniale oor
logen. Dat is een paar keer tijdens pro
cessen duidelijk gebleken. Op Portugees
grondgebied zijn echter enkele belang
rijke Amerikaanse bases voor strategi
sche doeleinden gevestigd".
„Bij elke wapenleverantie aan Portu
gal maakt Amerika de bepaling, dat
de wapens niet in de koloniën mogen
worden gebruikt, maar als Amerika
protesteert wanneer het ontdekt dat het
wel gèbeurt, dan dreigt Portugal de
Amerikaanse bases van zijn grondge
bied te verwijderen".
Kan uw rapport niet erg schadelijk
zijn voor de NAVO, die bijvoorbeeld
in Nederland toch al niet zo'n beste
naam heeft?
„Het is schadelijker voor de NAVO
om te zwijgen. Portugal gebruikt in zijn
koloniën zo openlijk de NAVO-wapens,
dat in Afrika het wantrouwen tegen
het Westen en tegen de NAVO met de
dag toeneemt. Bovendien acht ik het
immoreel om als burger van een NA-
VO-land te zwijgen, omdat ik de ver
antwoordelijkheid voor wat Portugal in
zijn koloniën doet, niet kan dragen".
Niet iedereen in de marine zal blij
zijn dat u als marine-officier dit rap
port hebt gepubliceerd.
„Dat kan wel, maar ik heb slechts
gepubliceerd wat iedreen kan contro
leren. Ik heb foto's gezien van napalm
bommen in Guinee met het NAVO-stem
pel. Ik heb ze niet in mijn rapport
opgenomen, omdat ik een foto geen
sluitend bewijs acht".
„Ik wil graag met mijn superieuren
over dit rapport praten, maar als men
mij verwijt dat ik de waarheid heb
gepubliceerd, dan maakt men zich schul
dig aan vak-idioterie: als de NAVO is
gebaseerd op mensenrechten, dan geldt
dat niet alleen voor de klassieke Oost-
West-verhouding. Dan geldt evenzeer,
dat de NAVO niet als dekmantel mag
worden gebruikt in een oorlog die dui
delijk spot met alle mensenrechten die
de NAVO wil verdedigen".
Psychisch zieke mensen kunnen te
genwoordig veel beter en in veel kor
ter tijd worden genezen dan vroeger.
Dr. H. Loois, geneesheer-directeur van
het Willem Arntszhuis in Utrecht, kan
daarover boeiende dingen vertellen.
Op tafel: de nieuwe therapie, in dikke
boeken en een groot aantal genees
middelen die daarbij .wonderen ver
richten.
Dr. H. Loois:
successen dank zij
de toepassing
van tranquilizers.
UTRECHT Een wonderlijk gegeven als uitgangspunt: Het aantal patiënten
dat baat heeft gevonden bij de behandeling in het psychiatrisch ziekenhuis van
de Willem Arntsz Stichting, is tussen 1957 en 1967 gestegen van 28,9 tot 67,7
procent. Van iedere honderd verpleegde psychisch zieken kunnen er 83 binnen
het jaar het Willem Arntszhuis in Utrecht verlaten. Tien jaar geleden moest
bijna de helft langer blijven.
Oorzakende tranquilizers (sterk
werkende kalmeringsmiddelen) en de
nieuwe geneeswijze die op grond daar
van mogelijk is.
Daarover pratend met de geneesheer
directeur dr. H. Loois doet hij deze
bekentenis: „Vroeger voelden wij psy
chiaters ons doodongelukkig. Tegenover
psychisch zieke mensen stonden wij
vrijwel machteloos. Ons enige middel
was: de patiënten in een toestand van
versuffing te brengen. De deur tussen
de psychiater en de patiënt zat potdicht.
Nu staat zij op een kier".
Nog maar twintig jaar geleden, legt
dr. Loois uit, was het uitgangspunt van
de psychiaters fout. Zij dachten dat
psychisch zieken in een andere werke
lijkheid leefden. Deze zieken beleven
hun hallucinaties tijdens hun waken.
De „gezonde" mens heeft het vermogen
zich van zijn dromen los te maken. De
patiënten kunnen dat niet ten opzichte
van hun waanwereld.
Totdat zo omstreeks 1953, de tran
quilizers in de psychiatrie toepassing
gingen vinden. De psychisch zieken wer
den er meer toegankelijk door.
Dr. Loois vertelde het zo. „Door het
gebruik van die nieuwe middelen ont
dekten we dat deze patiënten ook in
de werkelijkheid staan, dat wil zeggen:
ze leven in beide werelden".
„Ondanks hun waanwereld kunnen
zij onder invloed van tranquilizers een
normaal gesprek voeren. Hun waanwe
reld is dan verbleekt. Daarom is het
zo belangrijk hen als gewone mensen
te behandelen".
Natuurlijk doen de tranquilizers het
niet alleen. Wel hebben zij nieuwe me
thoden van behandeling mogelijk ge
maakt. De arbeidstherapie kon nooit
eerder zo intensief worden toegepast als
de laatste tijd. Creatieve en bewegings
therapeuten zijn nu bekende verschij
ningen in psychiatrische ziekenhuizen.
Sport, muziek, vormingswerk en onder
wijs zijn voor velen normale zaken.
Dank zij voorbereidingen op de ruim
tevaart weet de wereld nu zo onge
veer hoe de waanwereld van een psy
chisch zieke eruit moet zien. Astronau
ten in spe zijn eerst in zo'n waanwe
reld gebracht door ieder van hen drie
dagen en nachten afzonderlijk op te
sluiten in een ruimte waarin zij niets
konden zien of horen.
Hun enige verbinding met de buiten
wereld bestond uit een radioverbinding.
Zij werden wel constant gecontroleerd,
doch kregen op geen vraag of verzoek
antwoord.
Volgens dr. Loois moet de man in
zo'n situatie na. zijn eerste slaap al
iedere zin voor tijd hebben verloren. Hij
denkt te worden bedrogen, in de ver
onderstelling dat de drie dagen al lang
voorbij zijn. Ook al schreeuwt hij het
uit van angst of ellende, de buitenwe
reld geeft geen antwoord.
„Het geen contact meer hebben met
anderen schept een situatie die heel
dicht bij de psychose (zielziekte) ligt.
Onze patiënten voelen zich ongeveer als
LONDEN Robert Light (r.) heeft behoeve van het Norton Simon Foun-ifoto: Light en het zelfportret dat da-
in Londen een zelfportret van Rem- dation Museum in Los Angeles. Op de teert uit 1630.
brandt gekocht voor 483.000,-, ten I
zo'n astronaut, in dodelijke eenzaamhei
en in de steek gelaten".
Nu zijn ook de voorbeelden duidelijk
van enkele patiënten waarover dr.
Loois vertelt. Het zijn stuk voor stuk
bewijzen van wat met de nieuwe mid
delen en methoden mogelijk is.
Een vrouwtje leefde in het waandenk
beeld dat zij geen maag had. Ieder
een beschouwde haar als een opgege
ven „geval". Na anderhalf jaar kon zij
genezen naar een normaal rusthuis.
Bij haar vertrek vroeg iemand: „Hoe
is het nu met uw maag". Knipogend
en doelbewust gekscherend antwoord
de ze: „Die ligt daar toch in dat bosje?"
Een andere vrouw, al dertig jaar ver
pleegd. Dank zij tranquilizers vertelde
ze haar waan: God geeft iedereen een
bepaalde hoeveelheid voedsel. Als die
op is ga je dood. Daarom at zij eerst
spaarzaam, later niets meer.
Omdat zij inderdaad dreigde dood te
gaan, werd ze kunstmatig gevoed. Dat
vatte zij op als diefstal van haar por
tie, als een poging haar te vermoorden.
Toen zij dat eenmaal had verteld, ver
loor hei waanidee aan kracht. Zij ging
weer eten en genas.
Vijf opgegeven vrouwelijke patiënten
werden samen in een afzonderlijk huisje
gezet, met alles erin wat voor hun
huishoudinkje nodig was, tot en met een
telefoon en een niet op slot zittende
deur.
Eén van de vrouwtjes, die al jaren
geen woord had gezegd, ging wel steeds
meer doen in het huisje, maar bleef
hardnekkig zwijgen. Tot op een avond
de telefoon ging en de verpleegster zei:
„Dat is voor u". Na bijna tien jaar
sprak ze op slag.
Essentieel hierbij vindt dr. Loois de
sfeer van vertrouwen die was gescha
pen.
Ook dat is nieuw in de therapie. Het
gaat om de overbrugging van het psy
chiatrisch centrum naar de maatschap
pij. Die is moeilijk. Daarom bouwt de
Willem Arntsz Stichting nu bij het cen
trum in Utrecht zes huisjes, waarin bij
elkaar veertig patiënten voor zichzelf
kunnen zorgen.
Een aantal van hen zal nooit naar
huis terug kunnen keren, maar zij zul
len er wel een prettiger leven heb
ben dan tot nu toe. In de nieuwbouw
van het centrum komen geen zalen meer
maar leefgemeenschappen voor telkens
25 patiënten met zit-, hobby-, t.v.- en
spelkamers.
Dat alles staat op dezelfde plaats waar
in 1461 het „Gasthuys voor dulle lie
den" werd gebouwd. In zes „dolhuysjes"
eromheen werden de mensen opgebor
gen die „een verbond met de duivel"
hadden gesldten. Tot heel ver in de vol
gende eeuw toe werden doodvonnissen
voltrokken aan geesteszieken, wegens
„hekserij".
Ook daarna was het nog een heel
lange weg die de psychiatrie moest gaan.
Totdat er nu gesproken kan worden van
het wonder van de tranquilizers. En van
grote successen.
yn de serie „Kosmos Reisgidsen" die handige kleine boekjes verschenen on
langs drie uitvoerige beschrijvingen over het Teutoburgerwoud, Ierland *n
Schotland. Bekijken we het gidsje over het Teutoburgerwoud, samengesteld door
T. H. Oostenbrug, dan valt op hoe in kort bestek een grote schat aan informatie
wordt gegeven over een landstreek, waaraan de automobilist, die aan lange reizen
gewend is, gemakkeltfk voorbijgaat.
Naast een algemeen overzicht van
het te beschrijven gebied en grepen uit
de geschiedenis daarvan, worden al
lereerst de belangrijkste toegangswe
gen besproken. Dan gaat de schrijver
iedere streek en alle belangrijke plaat
sen daarin schilderen met een grote
mate van nauwkeurigheid en vooral
actualiteit.
Behalve het Teutoburgerwoud wor
den ook grensgebieden beschreven zo
als het Eggegebergte, het Weserberg-
land en het Münsterland. We lezen
bijvoorbeeld dat een plaats als Borg-
holzhausen, waar de Nederlandse lucht
macht een kampement heeft, bekend
is om zijn honingkoeken, dat Tecklen-
burg vanouds bekend is om zijn linnen,
dat Bad Rothenfelde een belangrijk
kuuroord is en dat de bakpoeders van
dr. Oetker uit Bielefeld komen.
De schrijver geeft beelden van het
pittoreske Blomberg, de oude gebouwen
in Paderborn, de grote bosgebieden
in het Bürenerland en het mooie dal van
de Diemei, om maar enkele voorbeel
den te noemen. Voor de kampeerder is
er een lijst van geschikte terreinen aan
toegevoegd.
Op nagenoeg dezelfde wjjze beschrijft
H. P. Oskamp Ierland; Ook zeer
gedetailleerd, met een terugblik op de
geschiedenis van dat land en met uit
voerige beschrijvingen van de vele be
zienswaardigheden. De Ierse steden, de
kuststrook en het binnenland worden in
aparte hoofdstukken behandeld.
We lezen dat op de Aran-eilanden
iedere familie een eigen patroon heeft
omtruien en vesten te breien, dat Kilda-
re beroemd is om z'n paardenraces en
dat Younghal beroemd is om zijn ta
pijtindustrie.
Vele toeristische informaties ver
sterkt ook het boekje over Schotland
van de hand van L. Beekman. Hij geeft
wat exacter cijfermateriaal, maar be
steedt ook de nodige aandacht aan de
bezienswaardigheden.
Na een stuk geschiedenis en een lijst
van namen van beroemde Schotten te
hebben gegeven, voert de schrijver ons
mee naar het Borderland, bekend ge
worden door de romans van Sir Wil
liam Scott.
Schilderachtig is de beschrijving van
de mooie rotsformaties bij East Lothian
en van de vissersplaatsjes langs de kust.
Ook in dit boekje treft men vele actu
ele gegevens aan en een uitvoerige lijst
van kampeerplaatsen.
Alle drie de gidsjes zijn bovendien
voorzien van een lijst van veel voorko
mende woorden, zodat ze ook nog voor
degenen, die de taal maar matig mach
tig zijn, als woordenboek kunnen die
nen.
T^obo Abé, de 45-jarige Japanse
schrijver van veel moderne ro
mans, heeft weer een opmerkelijk
boek geschreven: De vrouw in het
zand. Het is een strak geschreven ver
haal van een man die op zoek is naar
insekten en die daarbij in een haast
onaardse situatie terecht komt.
„De vrouw in het zand" is een boek,
dat steunt op een sterk surrealistisch
gegeven, waaraan vooral de bijna za
kelijke verteltrant voor grote spanning
zorgt.
Het boek van Kobo Abé was reeds
uitgangspunt voor de film van Hiroshi
Teshigahara, die in 1963 veel publiek
trok. Abé is een vertegenwoordiger
van de moderne stroming binnen de
Japanse literatuur, zo laat uitgever
A. W. Bruna op de omslag weten
Wie „De vrouw in het zand" leest is
geneigd hem te geloven. Voor liefheb
bers van surrealistische lectuur een
boek van de bovenste plank.
PORT LAVANCA (Texas) De ka
pitein van een garnalenboot, de 55-ja-
rige E. J. Lemaire, is voor eeuwig
vriend en voorvechter geworden van
alles wat maar schildpad is.
Hij viel onlangs op acht kilometer
van land in de Golf van Mexico. Nie
mand aan boord had het gemerkt en
de boot voer voort. Zwemmen maar,
dacht Lemaire en zette koers naar land,
maar dat was een heel eind weg en
Lemaire werd vrij gauw moe.
Plotseling merkte hij dat hij niet
meer alleen was, maar omringd werd
door een school grote zeeschildpadden,
die duidelijk als een scherm om
hem heen gingen zwemmen, nu en dan
speels eens tegen hem aanvoeren en
hem min of meer de kant van de kust
opduwden.
En dat lukte opperbest. Lemaire werd
aan land afgeleverd en zijn redders
verdwenen weer.
Volgens kenners hebben de schild
padden bewust de man geréd, want in
die wateren zitten veel haaien.
BERLIJN Aan de vele zorgen, die
de Oostduitse communisten sinds het
begin van hun bewind hebben moeten
verwerken, is onlangs een blinkend
kruis toegevoegd, dat zich hoog boven
de daken van Oost-Berlijn verheft en
dat in beide stadsdelen te zien is.
Dit kruis manifesteert zich op elke
zonnige dag, maar het is het opval
lendst tegen een bewolkte achtergrond.
Aangezien het regime van Ulbricht niet
bepaald de reputatie heeft, zich vaak
op dit symbool van het christendom te
beroepen, wordt de verschijning aan
beide kanten van de muur met aanzien
lijk gegnuif begroet.
Oorzaak is de metalen bekleding van
een enorme bol, die zich bijna 250 me
ter boven de grond verheft op een he
melhoge toren, en waarin een langzaam
ronddraaiend restaurant wordt geves
tigd. De Westberlijners waren aanvan
kelijk niet erg te spreken over het
Oostduitse voornemen, in het oostelijk
deel van hun stad het hoogste bouw
werk van heel Duitsland op te rich
ten. Om te beginnen was 't een kwestie
van prestige, maar bovendien zou de
toren het silhouet van de aangrenzen
de Mariakerk, de oudste kerk van Ber
lijn, geheel overheersen. Nu echter de
grote bol gereed is, en het gouden kruis
van teruggekaatste zonnestralen van
heinde en ver te zien is, beginnen ze
het bouwwerk met andere ogen te be
zien.
Het restaurant zal in oktober, op
de twintigste verjaardag van het com
munistische bewind, officieel worden
geopend. Het is nog niet bekend wat
de Oostduitsers tegen de kruisverschij-
ning denken te doen. Wellicht zullen ze
ertoe overgaan, de hele bol met matte
verf te bespuiten.
f~kver de oorlog in Vietnam wordt *1
jarenlang gesproken. En geschre
ven. Niet te verwachten valt daarom,
dat het bij uitgever A. W. Bruna uit
gegeven Zwarte Beertje „Dr. Spock
over Vietnam" het laatste boek over
de oorlog daar zal zijn. Eigenlijk ver
telt dr. Spock ook weinig nieuws over
het conflict in Vietnam.
Zijn boek kan men echter niet zo
maar terzijde leggen, omdat het vol
doende gegevens bevat die tot naden
ken stemmen.
Dr. Spock vertelt aan het begin van
zijn boek nooit pacifist te zijn geweest.
Voor wie er nog aan mocht twijfelen:
Op de laatste bladzijde van deze 112
pagina's tellende pocket is hij dat wel.
Een citaat: Als we doorgaan Vietnam
te vernietigen, zal er geen land ter we
reld zijn dat niet de voorkeur aan het
communisme zou geven boven deze
„verdediging van de vrijheid" op zijn
Amerikaans.
Dr. Spock verfoeit het optreden van
de Amerikanen in Vietnam. Het „waar
om" doet hij in zijn boek uitvoerig uit
de doeken. Zijn visie op de oorlog daar
mag dan voer zijn voor pacifisten,
voor de door dik-en-dun aanhangers
van de Amerikaanse politiek in Azië
bevat het boek van Spock toch wel eni
ge wetenswaardigheden.
Dr. Spock neemt geen blad voor de
mond. Wellicht is hij daardoor in een
opzienbarend proces verwikkeld ge
raakt. De medewerker van de tv-ac-
tualiteitenrubriek „Hier en nu", René
Eijbersen. heeft Spock's waarschuwing
voor de Nederlandse lezers bewerkt.
garnet, een meisje van 10 jaar dat
op een boerderij in Amerika
woont, heeft een vingerhoed gevonden.
Een heel bijzondere. Wat ze daar al
lemaal mee beleeft verhaalt het boek
van Elizabeth Enright: „De zomer van
de vingerhoed".
Een fijn 176 pagina's tellend boek
voor de jeugd, dat uit het Engels werd
vertaald door Mies Bouhuys en uitge
geven in dejeugdserie van N.V. De
Arbeiderspers te Amsterdam.
De illustraties van Mance Post doen
wat stijfjes aan. Het feit, dat de eer
ste druk van de oorspronkelijke uitga
ve van 1938 dateert is daarop mis
schien van invloed gweest. Daarente
gen heeft Mance Post voor een fraaie
bandtekening gezorgd. Met minder
kan het verhaal ook niet toe.
XSjie anders dan Paul van Vliet zou
„two or three Graces" van Al-
dous Huxley in „Driemaal Grace"
moeten vertalen? Van Vliet heeft met
zijn vroegere Huxley-vertalingen veel
goede kritieken gekregen. Deze nog
niet eerder in Nederlandse vertaling
verschenen novelle is een van de beste
boeken van Aldous Huxley. Het ont
stond in 1926, kort voor zijn beroemde
romans „Point counter point" en
„Brave New World".
Een knap verhaal, vol satire en
eigentijdse humor. Geen niemendalle
tje, maar toch een boekje voor een re
genachtige vakantiedag. A. W. Bruna
bracht het in de serie Zwarte Beertjes
op de markt.
Een interessant en boeiend stuk
Joodse geschiedenis in Polen, date
rend uit het eind van de vorige eeuw,
is Singer's grote roman „De Landheer
van Jampol", een uitgave van A. W.
Bruna en Zoon, (Utrecht/Antwerpen).
We krijgen in dit boek niet alleen
een vrij volledig beeld van het Jood
se leven in de vorige eeuw, maar ook
een goede kijk op het Polen van die
jaren, dat toen onder Russisch bewind
stond.
Centrale figuur van deze roman, die
een tijdperk beschrijft waarin zich
reeds vernieuwingen en veranderingen
opgedrongen, is de graanhandelaar Cai
man Jacobi, die als pachter van een
landgoed, dat aan een verbannen Pool
se graaf behoorde, met vele maat
schappelijke vernieuwingen meegaat
en daar goed zijde van weet te spin
nen.
Toch gaan geldzaken niet voor alles
bij deze orthodoxe gelovige Jood, die
zich op vele terreinen moet aanpassen
aan steeds veranderende omstandighe
den. Dat geldt vooral wat zijn familie
betreft.
Na de dood van zijn echtgenote Zei-
da hertrouwt hij, uit zakelijke overwe
gingen, met de dochter van een colle
ga-zakenman, de wilskrachtige Clara
met wie hij, vooral op het gebied van
de huwelijkstrouw, heel wat te stellen
krijgt.
Caiman Jacobi verschijnt in deze ro
man als een soort aartsvader, een
man die staat als een rots in de bran
ding. Iemand die de moderne tijd wel
begrijpt, maar er toch niet helemaal
met mee wil gaan. Het zakenleven
houdt hij streng gescheiden van zijn
privébestaan, hetgeen hem niet zonder
conflicten lukt.
Caiman begreep de veranderingen,
die in Polen in die tijd plaats hadden,
maar bleef anderzijds toch met een
been in de historie staan. Het is die
strijd tussen oud en nieuw, traditie en
moderne opvattingen, die dit knap
beschreven stuk Joodse geschiedenis
zo levendig maakt.