FUhrer ontsnapt
aan de dood
Speuren naar
stambomen in
de vrije tijd
Duitsland werpt V-wapens in de strijd
DEZE MAAND EEN KWAKT EEUW GELEDEN
halve
eeuw
Enorme krachten
kwamen los in
die laatste
De dagen in Israël (3)
ie De .Vergeldingis begonnen.
Duitsland wierp raketten in de
strijdeen V-I
Kolonel Klaus von Stauffenberg, de
man die de bom plaatste.
VERWARRING NA AANSLAG OP HITLER
vertellen hoe groot de Duitse successen ter zee wel
waren. Toen het aan iedereen duidelijk was, dat
de geallieerde legers niet meer uit Frankrijk zou
den worden verdreven, verschenen op 13 juni 1944
de kranten in Nederland met grote koppen Dc
Vergelding Begonnen.
rpelkens als de snorkende Duitse propaganda
tijdens de oorlog een campagne begon om
grote Duitse successen te melden, haalden de
meeste mensen in de bezette gebieden wat ver
moeid de schouders op. Toen de Russen in het
najaar van 1942 de Duitse legers begonnen te
verdrijven kwam de Duitse propaganda loeiend
De Nederlanders lazen, dat er Duitse vergeldingswapens in gebruik waren ge
nomen. Het bericht bracht voorbarige vrolijkheid in Nederland „Het moet die
moffen wel bijzonder slecht gaan in Frankrijk, dat ze met zo'n bespottelijk be
richt komen".
Het bericht was echter niet bespottelijk. Op 13 .juni waren de eerste onbemande
vliegtuigen, gevuld met springstof, op Londen terecht gekomen.
De vernietigende kracht van de vlie
gende bom was voor die tijd onvoor
stelbaar groot. Op zondag 18 juni 1944
werd de Guard Chapel in Londen tij
dens een kerkdienst door een vliegen
de bom getroffen, waardoor tweehon
derd mensen het leven verloren.
Eind augustus 1944 waren de geal
lieerde legers zover in Frankrijk op
getrokken dat alle lanceerplaatsen
van de vliegende bom voor de Duit
sers verloren waren gegaan toen
begon echter een bombardement met
een veel gevaarlijker wapen, door de
Duitsers V2 genoemd: een lange-af-
stand-raket, gevuld met tien ton ex
plosieven, die radiografisch naar het
doel werd geleid.
Hitiers deskundigen hadden nog een
derde V-wapen in voorbereiding ge
had: een' kanon met vijftig lopen, die
via een ingenieus ontbrandingssys
teem permanent granaten zouden uit
spuwen, die bij het verlaten van de
loop een snelheid van ruim vijfdui
zend km per uur zouden hebben.
Voor de invasie hadden vijfduizend
specialisten aan de opbouw van dat
kanon, dat aan de Franse kust moest
verrijzen, gewerkt, maar op 4 mei
1944 hadden ze Hdtler bevend en be
schaamd moeten berichten dat hun
kanon niet binnen afzienbare tijd in
actie zou kunnen komen. De invasie
maakte vervolgens aan de geschiede
nis van dit monsterkanon een einde.
Hitiers „vergeldingswapéns" mógen
dan geen invloed hebben gehad op de
afloop van de oorrog, zij getuigden
wel van grote vindingrijkheid en ver
nuft. Vele duizenden hooggespeciali
seerde geleerden en deskundigen heb
ben zich tijdens de oorlog in nazi-
Duitsland uitgesloofd om Hitier de
meest-vernietigende wapens aan te
bieden.
JSooit beantwoord
Waarom? Door welke inspiratie
werd deze Duitse intelligentsia gedre
ven?
Deze vraag is nooit beantwoord,
want na de oorlog waren zowel Ame
rikanen als Russen zo begerig zich
van het Duitse intellect meester te
maken, dat zij de Duitse intelligentsia
geen enkele lastige vraag wilden stel
len. Integendeel, al dan niet met
dwang hebben zij de Duitse specialis
ten naar hun eigen laboratoria en
werkplaatsen gebracht om hen daar
verder te laten denken en verder te
laten werken. De Duitse wetenschaps
mensen die eerst hun kennis in dienst
van Hitier hadden gesteld zijn na
1945 vlijtig door blijven werken, voor
de Amerikanen, voor de Russen, en
soms voor beiden.
Met minder succes hebben de Duit
se officieren gepoogd de status van
de wetenschapsman te veroveren. Ook
zij wilden graag als pure vaklui wor
den beschouwd. Als eerlijke houwde
gens wilden ook zij slechts hun kennis
en hun kunde demonstreren in
dienst van wie moest onbelangrijk
worden geacht, want een ware officier
bemoeit zich niet met politiek.
Zij zouden vechten zo goed ze kon
den, waar en wanneer een toevallig
aanwezige politicus dat maar wilde,
als die politicus dan maar naar hen
wilde luisteren, als zij deskundig zou
den aantonen dat het gevecht ge
staakt diende te worden.
Opstand
Hitier werd spelbreker en daarom
zijn de Duitse officieren boos op hem
geworden. Deze maand is het een
kwart eeuw geleden, dat een groep
Duitse officieren tegen Hitler in open
lijke opstand kwam. Op 20 juli 1944
wist kolonel Stauffenberg tot Hitiers
hoofdkwartier door te dringen. Hij
plaatste een aktentas met een tijdbom
onder de tafel, waaraan Hitier een be
spreking hield. Om tien minuten voor
een uur 's middags explodeerde de
bom. Hitler was juist van de tafel op
gestaan en hij werd slechts licht ge
wond.
Dat wist de kort daarvoor vertrok
ken Stauffenberg niet. Hij meende dat
de bom Hitler had gedood en hij ren
de naar een telefoon om naar Berlijn
een codewoord door te bellen, dat de
opstand zou inluiden.
Onmiddellijk kwam een wijdvertakt
apparaat in werking. In Berlijn, aan
het Oostfront, in Parijs en op tiental
len andere plaatsen kwamen officieren
en burgers in actie. Binnen het half
uur hadden de opstandelingen de be
langrijkste gebouwen van Berlijn be
zet. Troepen trokken de Duitse hoofd
stad binnen om de SS, de SA, de
Gestapo en de vele andere nazigroe-
pen te ontwapenen. In Parijs namen
legeronderdelen tegelijkertijd alle na
zi-functionarissen gevangen.
Dat alles werd veelal uitgevoerd
door jonge officieren. De meeste top-
offie:eren hielden zich wat achteraf.
Zij keurden goed nog af wat zij za
gen gebeuren. Of zij waren voor en
kele uren onvindbaar.
Binnen het uur waren zowel in
Duitsland als aan de fronten de be
langrijkste sleutelposities door de op
standelingen bezet en het was toen
volstrekt onbelangrijk of Hitier dood
was of nog leefde: de macht van de
nazi's leek gebroken.
Misschien weet u het niet, maar
hebt u toch een familiewapen. ,,Het
hoeft allemaal niet, maar het kan. Je
kunt de gekste dingen ontdekken in de
geschiedenis van je eigen familie",
zeggen in Rotterdam twee mannen,
die beiden na jaren speurzoeken in
oude papieren ook ineens een verge
ten familiewapen ontdekten.
Maar dat familiewapen is niet
eens het belangrijkste voor de heer
H. J. van der Waag en de heer B. Ne-
derlof uit Rotterdam, respectievelijk
bureauchef op een notariskantoor en
hoofd douanezaken van een handels
huis. Ze zijn beiden bestuurslid van de
Zuid-Hollandse vereniging voor genea
logie, familieonderzoek, zou men kun
nen zeggen.
Die vereniging is er een van men
sen die in hun vrije uren de genealo
gie bedrijven, met in feite maar één
doel voor ogen. Stambomen samen
stellen en het allermoeilijkste
een kwartierstaat, stambomen waar
dan ook steeds de familie van moe
derskant bij wordt betrokken.
Voor de Nederlandse adel en het
Nederlands patriciaat is dat reeds al
lemaal vastgelegd, maar er zijn in dit
land nog wel wat meer namen dan die
in het Rode en het Blauwe boekje.
Familie-onderzoek dus. ,,En in feite
heb je niet eens een vereniging nodig
om familie-onderzoek te doen", aldus
de heer Nederlof. ,,Want iedereen
heeft bijvoorbeeld toegang tot de ar
chieven vanp rovincie of gemeente,
ik noem maar iets. Maar dan zul je
na maanden speurwerk komen vast te
zitten. Dan heb je een vereniging wél
nodig, omdat andere mensen je wel
licht geweldig op weg kunnen helpen
en boeken of kwartierstaten hebben
waarin je net vindt wat je zolang
nocht".
TOT CLOUS
Genealogie bedrijven als hobby is
geen kwestie van maanden maar een
kwestie van jaren. Er komen zelfs rei
zen naar het buitenland bij kijken.
,,Maarzegt de heer Van der Waag,
,,zo zijn er al mensen die hun familie
konden nagaan tot de tijd van Clo-
vis".
Op die lange speurtochten door de
geschiedenis ontdekten beide heren
ook onverwacht hun familiewapen.
,,Er zijn veel mensen die kans hebben
op zo'n wapen", vertelt de heer Ne
derlof, „omdat vroeger heel veel bur
gers een eigen wapen lieten ontwer
pen".
Dat kwam dan zo. Een familiewa
pen was in principe gereserveerd voor
de adel, maar in het begin alleen uit
pure noodzaak. De toen nog vrij gro
ve familiewapens werden geschil
derd op de strijdschilden van de rid
ders. die in een oorlog allemaal het
zelfde harnas droegen en toch ergens
aan herkend moesten worden door
hun krijgers.
BURGERIJ
„Maar later kwamen er veel ge
goede burgerlijke families die wilden
laten merken dat burgerij niet voor
adel hoefde onder te doen", vertelt de
heer Van der Waag. „Men ging zich
óók een familiewapen aanmeten. En
zodoende".
Zo. Wanneer u de moed hebt te
gaan zoeken (of te Idten zoeken) cn
u zoudt ergens iets tegenkomen in ou
de documenten over een voorvader die
iets zegelde ,dus zegelring, dus fami
liewapen had), dan kunt u bij het Cen
traal bureau voor de genealogie in
Den Haag. terecht om te ontdekken
hoe het wapen er precies uitzag.
ie De dood is
vlakbij geweest:
Na de aanslag:
Keitel, Göring
Hitler en
met petten)
Schorner en
Himmler. Op dc
achtergrond tas
sen Hitier en
Göring Jodl met
zijn hoofd in
verband
Goebbels de propaganda-minister
van Hitier komt de trieste eer toe de
ze macht in één uur teruggewonnen
te hebben.
Zonder dat de opstandelingen dat
beletten, belde Goebbels het hoofd
kwartier op en hij kreeg Hitier aan de
lijn. Toen kwam niet alleen Goebbels,
maar ook enkele officieren, die nog
steeds niet hadden besloten of zij wel
of niet meededen, snel tot actie.
Tegenorders
Zij begonnen door de telefoon tegen
orders te brullen aan troepenaanvoer
ders die klaar stonden naar Berlijn op
te rukken. Sommigen sloofden zich zo
uit dat ze begonnen hun eigen officie
ren als verraders te arresteren. Enkele
uren later hadden de nazi's Berlijn
weer stevig in handen.
Nog potsierlijker verliep de opstand aan
de fronten, waar de legers het handje
vol partijfunctionarissen ter plaatse ge
makkelijk konden overmeesteren. Toen
het codewoord de legeraanvoerders be
reikte, nam het leger op de meeste
plaaten de macht over. Zo ook in Parijs
waar alle nazi-functionarissen werden
gearresteerd en opgesloten.
Enkele Uren later klonk Hitlers stem
echter door de radio en toen bleven er
op al die hoofdkwartieren slechts sid
derende mensjes over.
Afrekenen
Hitier begreep na 20 juli 1944 nog
slechts één ding: hij had nu de kans
om af te rekenen met allen die het niet
met hem eens waren. Na de eerste
bloedorgie die enkele dagen duurde
de nazi's hingen de samenzweerders en
hun andere vijanden in abattoirs aan
vleeshaken op kwam de systemati
sche terreur. Er werden volksrechtban
ken opgericht die tot aan de dag van
de definitieve nederlaag aan de lopende
band doodvonnissen zouden uitspreken.
Uitersten in
Tiberias
raken elkaar
I*Im daarover te oordelen, zal men niet
alleen het land en alle mogelijk
heden moeten kennen, doch ook een
inzicht hebben in de geestelijke krach
ten, die er in het volk leven. In die
halve eeuw hebben zij dié krachten
wel getoond.
In mijn jonge jaren werd door Dr.
Frederik van Eeden reeds in het be
gin van deze eeuw een dergelijke ko
lonie gesticht, Walden, een nederzetting
van enkele idealisten. De schrijver van
„Kleine Johannes" beleefde er niet veel
plezier aan. De krachten van die idea
listische aanhangers waren niet sterk
genoeg of de tijd in het behoudende
Nederland was er niet rijp voor.
„Walden" leefde slechts kort.
Ayelet Hashakar, waar ik gastvrij
heid genoot, werd in 1915 reeds gesticht
door jonge Joden uit Rusland, die er
het verwaarloosd land in zware arbeid
bewerkten. Omstreeks 1930 werden de
eerste waterbronnen aangeboord en
boomgaarden geplant.
Andere immigranten vonden er een
toevluchtsoord. Galilea werd in 1948
zwaar gebombardeerd en beschoten, de
Kibboets leed ernstige verliezen aan
mensenlevens. Na 1948. een bijzonder
jaar voor Israël, werd het een voor
spoedige tijd. Het waterprobleem werd
opgelost. Ayelet Hashakar werd een
der grootste fruitproducenten in Israël.
Zag ik niet bij de haven van Haifa de
loodsen vol met sinaasappelen, de niet
ophoudende export naar Europa?
"Intensiever werd het bedrijf van de
Kibboets. Katoen, levende have, bijen
Hashakar werd ook een der grootste
honingproducenten.
Visvijvers werden aangelegd. Een
boekbinderij ingericht en het culturele
leven hield met die voorspoed gelijke
tred. Muziek, zang, toneel. Er is een
studio voor beeldende kunst en hand
werken en uit het tentoongestelde zag
e&weweitmiMimtmtititMMtiiitititmi*
ik een moderne opvatting bij de kun
stenaars, die nochtans het figuratieve
niet voorbij zien en ook aan de kleur
accenten bijzondere aandacht schenken.
En dan denk ik aan dat wandkleed,
dat Sara de Leeuwe, die haar naam
schrijft Sara Saai, vervaardigde. Uit dat
wandkleed in een eigenaardig, ik zou
kunnen zeggen dromend rood mei d
12 emblemen van de zonen Jacobs in
doorstroomd grijs, uit dat wandk .tl
sprak een gevoelige kunstenares. Nu
hangt het in mijn huis, een stem uit
Israël.
Het is afschuwelijk te bedenken, dat
deze Kibboetzim, 230 in aantal, dat deze
vredige, arbeidzame bewoners nog zou
den kunnen blootstaan aan bombarde
ment en vernietiging.
Fie nacht kwam. Onder een fluweel-
donkere hemel met de fonkelende
sterren lag het hotel, dat de gasten van
Hashakar ontving. Ik zag het ook
„gasthuis" genoemd, een tehuis voor
gasten. En ik dacht nan Mozes' woor
den, die gastvrijheid verkondigden
ook de v ivomdelingen, die binnen uw
poorten zijn.
Na 1945 is 20 juli 1944 een heldendag
geworden: Officieren tegen Hitier. Te
recht schreef een Duits historicus twin
tig jaar na de oorlog, dat men beter zou
kunnen spreken van een bijna geslaag
de opstand, die door de beginselloze
wankelmoedigheid van vele leidingge
vende officieren mislukte.
Zwaarder
De geschiedenis van het Duitse ver
zet tegen het nazisme is een triest ver
haal. Evenals in de bezette landen zijn
er ook in Duitsland groepen geweest die
zich principieel tegen Hitier en zijn me
demisdadigers hebben verzet. Hun posi
tie was eindeloos veel zwaarder dan die
van de verzetslieden in bezette landen.
Zij konden niet hopen op een stralende
bevrijdingsdag. Zij moesten zich keren
tegen hun eigen land, omdat hun land
door een schurftigeepidemie was be
smet. Zij werden tijdens het nazisme
door de meeste Duitsers landverraders
genoemd en nog steeds kan men in
Duitsland de Duitse verzetsmensen land
verraders horen noemen.
Wat bij het Duatse verzet tegen de na
zi's echter zo opvalt is de enorme on
derlinge verdeeldheid. Ook in ons land
werden de verzetsgroepen door verschil
lende soms elkaar tegenstrijdige
idealen ^geïnspireerd, maar men wilde
de onderlinge geschillen vergeten totdat
het gemeenschappelijke doel de be
vrijding van het naziisme zou zijn be
reikt.
Geen eenheid
Een dergelijke eendrachtigheid heeft
het Duitse verzet nooit gekend. Som
mige groepen wilden het keizerrijk her
stellen, andere wilden een militaire dic
tatuur. Er waren er die in de oorlog
tegen Rusland wilden voortzetten na
Hitiers val. Tenslotte werd er eindeloos
gekibbeld of Hitier moest worden gedood
of kleèhts gevangen moest worden ge
nomen. Er was weinig bereidheid tus
sen de groepen om samen te werken
dikwijls was de vijandschap tegen
de andere verzetsgroep groter dan de
haat tegen Hitier. Een Westduits schrij
ver meende na de oorlog: „Als men
tenslotte de politieke opvattingen van
enige van deze mannen bestudeert, dan
valt het soms moeilijk om spijt te voe
len dat deze gedachten niet in daden
zijn omgezet".
In de bezette gebieden hoorde men
,>as van de aanslag toen de nazi's de
toestand al weer volkomen meester wa
ren. De teleurstelling was niet bijzon
der groot. De afloop van de oorlog
zo meende men - was nu toch in zicht
en het was beter als Hitier levend ge
vangen werd genomen zodat de geterg
de mensheid hem ter verantwoording
kon roepen.
Toch was de mensheid op de 20ste
juli 1944 bereikten Russische legers
deel van de schuld der nazi's. Op 24
juli 1944 bereikten Russische legers
het Poolse Maldanek, het eerste grote
concentratiekamp dat werd bevrijd. Het
verslag van hun bevindingen klonk zo
ongelooflijk afgrijselijk dat het in de
westerse wereld niet werd gepubliceerd.
„Een beetje anti-propaganda kan geen
kwaad" meenden de leiders in London
en Washington, „maar dat verslag van
die Russen is te gek. Als je zo gaat
overdrijven gelooft niemand je".
De Russen hadden echter in hun rap-
'port geen letter te veel gezet, maar
de mensheid kon in juli 1944 de ver
schrikking van de Duitse vernietigings
kampen onmogelijk bevatten. Ook toen
Amerikaanse en Engelse legers in 1945
de eerste grote concentratiekampen be
vrijdden, werden hun rapporten aan
vankelijk niet aanvaard.
Slechts zeer langzaam zou de mens
heid er aan gaan wennen dat in haar
midden medemensen waren geweest die
volgens een ambtelijk systeem kolossa
le ondernemingen hadden gebouwd ter
vernietiging van miljoenen mensen, die
eerst op vakkundige manier geestelijk
en lichamelijk waren gebroken.
Aanvaarden
De mensheid was vóór 1945 gewend
geraakt aan pogroms, aan vervolgin
gen, aan moordpartijen en aan plunde
rende legers zij keurde dit niet goed,
maar deze daden pasten in het mens
zijn omdat drift, woede, brooddronken
heid en fanatisme menselijke uitingen
zijn.
De miljoenenmoord in de Duitse con
centratiekampen geschiedde zonder
emotie. Dat zjj ook daartoe in staat was,
moest de mensheid na 1945 leren aan
vaarden.
^p een der dagen heb ik in Opper-Galilca bij de bronnen van de Jordaan naar
het geheimzinnig geruis van het water geluisterd, dat uit donkere rotsen naar
buiten stortte. Water In Israël leert men de goddelijke betekenis van hel water
kennen, dat dorre bodem leven schenkt cn vruchtbaar maakt. Hier zijn de eerste
kiboetsim een halve eeuw geleden gesticht en in één dezer, misschien dc oudste
en grootste, ben ik te gast geweest, de kiboets Aveiet Hashahar, een communiteit
van harde werkers en idealisten, die een gemeenschap, een eigen wereldje, op
bouwden, waar arbeid en een geloof in de eenheid, de verbondenheid van een
menselijk samenleven, dc grondslag vormden van hun bestaan, hun communiteit.
Er is al veel geschreven over het experiment van deze coöperatieve nederzettin
gen, over de resultaten en mogelijkheden voor de toekomst.
0 Ruïne van de synagoge in Kaper-
naum.
De weg leidde de andere dag, op een
zonnige morgen, door dat Galilea, waar
eens Jezus zwierf, leraarde en zijn ge
lijkenissen sprak, de mensen vermaan
de en door de kracht van zijn geloof
wonderen verrichtte, zonden vergaf en
zieken genas.
Jezus was uit Nazareth naar Galilea
gegaan, waar de hemel boven de Jor
daan zich opende, toen Johannes de Na-
zarener doopte. Vandaar predikte Jezus
het evangelie, gaande langs het meer.
f~|p die zonnige morgen ging ik langs
hetzelfde meer van Galilea. Er dob
berden kleine vissersbootjes en de zeil
tjes reflecteerden in het effen water.
In mijn verbeelding zag ik kleine boot
jes landen, de vissers zich haasten naar
de wal, nieuwsgierig die vreemde Jood
se man te zien, de vrijmoedigen zich
met vragen tot hem wendend. Ze kwa
men met hem in Kapernaum, de stad
liep uit, de wonderdoende man tege
moet, die gieken kon genezen. Deze fan
tasie werd weer als een realiteit voor
mij. Ik zag stakkers op krukken, zieken
door vrouwen ondersteund, kinderen,
die zijn kleed betastten. Ik zag de ern
stige vissers naast hem gaan, eerbie
dig opziend naar de prediker, die zo
rustig en toch nadrukkelijk sprak:
Ik zag daar bij de synagoge de pries
ters wat laatdunkend of verwonderd
toezien, uitnodigend handgebaar ma
ken. Want de vreemdeling ging de sy
nagoge binnen en de menigte volgde.
Ik hoorde in mijn verbeelding de ang
stige roep van die éne man: .Jezus van
Nazareth, wilt Ge ons verdelgen! Bin
nen die oude muren genas hij vele
zieken. Ik zie in de avond het tafereel
voor me, de flakkerende olielampen in
de nederige Jiuisjes der vissers, op de
lemen vloer gehurkt, luisterend naar
die rustige stem en het zegenende, stille
gebaar van die blanke panden.
pussen de ruïnes van die synagoge
heb ik gelopen, hoe groot moet die
geweest zijn! Ik heb het mozaïek, de
resten van een vloer, bewonderd, de
figuren in de neergevallen stenen or
namenten, de gebeeldhouwde kapitelen
van neergestorte zuilen.
Een wonderlijke stad, Kapernaum.
Het licht werpt er mysterieuze schadu
wen in de straten, de huizen doen fluis
terend de stemmen van 't verleden ho
ren, een stad waar de eeuwen bewaard
bleven en herinneringen leven.
Buiten dit Kapernaum, daar is een
berg, die ik genoemd zag „Mont des
beatitudes" de berg waar Jezus zijn za
ligsprekingen en zijn aangrijpende rede
sprak. Historisch is dit niet zeker, voor
mij wel, nu ik Kapernaum gezien heb.
Over het meer van Galilea ging ik
naar Tiberias. Het is ook een sensatie
die tocht, men ontkomt niet aan de
Bijbelse verhalen, van de wonderlijke
voorstellingen die deze verhalen oproe
pen.
Een effen zee, enkele vissersboten, in
de verten bergen in nevelen gehuld,
zon over het water. Ik luisterde weer
naar wat de evangelisten me vertelden,
wonderen van een visvangst, van het
lopen over het water, van een stem,
die de storm bezwoer en de wilde gol
ven. In de zonnige stilte, de luwte en
zachte streling van de wind, in het
weidse en zuivere van de atmosfeer,
schenen de verhalen mij geen sprookjes
meer of symbolische voorstellingen van
de evangelisten. Werden ze waarheden?
Daar is meer tussen hemel en aarde, dat
we niet kunnen begrijpen...
IVfaar bij de landing in Tiberias week
de fantasie en aan mijn overpein
zingen kwam een abrupt einde. Ik land
de bij een toeristen-badplaats. Cafés,
restaurants, hotels, logeergasten, die er
zonden aan het strand. En in de stad
een casino, een nachtclub, cabarets.
Toch, de twee synagogen, een Grieks-
Katholieke Kerk en klooster, een Schot
se Kerk en een Rooms-Katholieke, de
Mohammedaanse tempels, ze zullen er
wel evenwicht gebracht hebben tussen
het mondaine en geestelijke leven in
Tiberias.
Buiten de stad, daar is de bron, waar
uit het geneeskrachtige warme water
stroomt, een bron, die door Koning Salo
mo ontdekt zou zijn. Dan is hier mis
schien ook de bron van 's konings Hoog
lied: ...O bruid! Gij zijt een besloten
wel, een verzegelde fontein. O, fon
tein, put der levende wateren, die uit
de Libadon vloeien
En met deze mystieke poëzie van hun
Koning, besluit ik één der dagen in
Israël.
JOHAN WESSELINK
f
