Astronauten laten zoveel mogelijk spullen achtêr Voor terugkeer tijd voor tc eten en te rusten Oude steden geven niet altijd antivoord op herinneringen Tijdschema voor de Apollo-11 De dagen in Israël (4) Bijbel blijft de beste gids bij zo n reis Verzamelen van brokjes maansteen HET GROTE WERK BEGINT; INSTRUMENTEN SEINEN ONOPHOUDELIJK TAL VAN GEGEVENS NAAR DE AARDE Zendertje Antenne Luik dicht Eten en rusten Controles Verzamelen Foto's Maanlucht Verpakt Rekenwerk TRILLINGEN IN MAANBODEM WORDEN PRECIES GEMETEN Het ^grote werkM voor de astronauten op de maan. de opstelling van twee wetenschappelij ke instrumenten, die op de maan achterblij ven, gaat beginnen, nu de maanrei/.igers rijn uitgestapt en zich aan de vreemde omstandig heden op de maan hebben gewend. Het ene is een passieve seismometer, die zo ge voelig is. dat hij zelfs de voetstappen van Arm strong en Aldrin op de maan kan registreren. Dat instrument moet vooral dienen om zeer lange tijd gegevens te verschaffen over trillin gen in de maanbodem. Dat kunnen trillingen zijn, die worden veroorzaakt door inslagen van meteorieten. Het zouden ook trillingen kunnen z(jn. die het gevolg zijn van werkingen van de maanbodem zelf. Het andere instrument is een laserreflector. Het belangrijkste onderdeel daarvan is een paneel, waarop honderd reflectoren in tien rjjen van tien z(jn aange bracht. Dat paneel moet worden gericht op de aarde, want het is de bedoeling, dat het bundels laserlicht zal terugkaatsen, die erop zullen worden gericht. Dat gebeurt op twee plaatsen: de basis Cloudcroft van de Amerikaanse luchtmacht in de staat New Mexico, en een punt op de Hawaii-eilanden. Men hoopt de laserreflector te kunnen gebruiken om de steeds wisselende af standen tussen aarde en maan met zeer grote nauwkeurigheid te kunnen berekenen, om op aarde de afstanden tussen continenten onderling en tussen continenten en eilandgroepen zuiverder te kunnen bepalen en om zo mogelijk op de lange duur te kunnen nagaan of de continenten nog steeds van elkaar afdrijven. Beide instrumenten zijn opgevouwen in pakketten, die zich bevinden in de zelfde bergruimte, waaruit eerder het gereedschapsrek te voorschijn is geko men. Aldrin treUt ze aan een lijn naar buiten en laat ze dan één voor één aan die lijnen zakken. Hij draagt beide pak ketten naar de plek, waar de twee in strumenten geplaatst moeten worden, ruim twintig meter ten zuiden van de LM. Aldrin pakt de passieve seismometer uit en stelt hem op en terwijl hij dat instrument opstelt neemt Armstrong het pakket met de laserreflector en be gint dat instrument een meter of drie verder zuidwaarts op te stellen. Zodra de twee panelen zonnecellen rijn ontvouwd, die stroom opwekken voor de passieve seismometer, begint ook het zendertje van dat instrument te werken. En van dat ogenblik af zul len op aarde schrijfstiften driftige be wegingen over langzaam voortschui- vend papier maken wanneer een van de twee astronauten dicht langs de seis mometer loopt. In de seismometer is een tijdklokje aangebracht. Dat zal het instrument na twee jaren indien het dan nog werkt uitschakelen. Tegen die tijd zullen de maanonderzoekers het niet meer nodig hebben. Zij zullen dan de beschikking hebben over een uitge breid assortiment van log verfijnder instrumenten op tal van punten op de maan. Alle instrumenten zijn opgesteld. Zo nodig plaatst Armstrong ook nog een kleine, op de aarde gerichte schaalan- tenne op de maanbodem. Het is een lichtgewicht-schaalantenne, die precies zo wordt ontvouwd als een regenscherm Hij wordt echter alleen dan opgesteld indien van de aarde bericht komt, dat de beeldontvangst via de antennes van de LM te slecht is. Het opstellen en zuiver richten van die hulpantenne zal naar schatting 19 minuten vergen. Wat die hulpantenne betreft dus: liever niet dan wel. Van de aarde is inmiddels bericht ont vangen over de kwaliteit van de gege vens, die de passieve seismometer uit zendt. Zijn die berichten zo bevredigend, dat zij dat instrument rustig verder zijn werk kunnen laten doen, dan wan delen Armstrong en Aldrin terug naar de uitpakplaats, rechts van het trapje van de LM. 0 Aldrin (links heeft met een grijptangetje een brok „maansteen' opgeraapt tijdens een oefening. Armstrong pakt het van hem aan en neemt onder wijl foto's. Links van Aldrin staat een maanstof- schep met uit- schuifbare steel. camera's laten Armstrong en Aldrin achter. Hoe lichter het bovenstuk van de LM bij het opstijgen van de maan zal zijn hoe beter. Hun uitscheidingsstoffen, hoe goed gedesinfecteerd ook, laten de twee as tronauten niet op de maan achter. Die worden opgeborgen in het opstijgings gedeelte van de LM en later in een baan om de maan in de steek gelaten. Alles wat zij willen achterlaten staat buiten opgestapeld, tussen de vele voet sporen die zij hebben gemaakt in het landingsgebied. Het voorluik gaat, zo dra zij weer binnen zijn, voor de laat ste keer dicht. De stuurhut van de LM stroomt weer vol verdunde zuurstof. Armstrong en Al- dri gaan na of alle apparatuur aan boord naar behoren werkt. En in het bijzonder controleren zij alles wat tij dens de opstijging perfect moet wer ken. Er zijn dan, indiert zij hun tijdsche ma precies hebben kunrten aanhouden, zedert hun aankomst op de maan 13 uren en 24 minuten verstreken. Alles is gereed voor de opstijging. Maar eerst zijn Armstrong en Aldrin echt aan wat rust toe, en ook zullen zij wat willen eten. Een uitgebreide maaltijd wordt het niet; het tijdschema geeft hun veertig minuten daarvoor. Dan volgt een lange rustperiode van vier uur en veertig mi nuten. De twee ontdekkingsreizigers zullen nu heus wel de slaap kunnen vat ten. Zij hebben inspannende uren achter de rug. Uren van zowel lichamelijke en geestelijke inspanning. Beide astronauten maken zich klaar om wat verder van de LM vandaan grondmonsters en stenen te gaan ver zamelen. Het is de bedoeling dat zij veertien plasticzakken zullen vullen met materiaal, dat later op aarde zal worden onderzocht in een laboratorium dat speciaal voor dat doel is gebouwd nabij Houston in Texas. Aldrin hanteert een schepje en een grijptang is dus de verzamelaar van het materiaal waarover onder wetenschapsmensen op aarde al hevi ge ruzies zijn ontstaan voordat de tocht van de Apollo-11 begon en Armstrong houdt de zakken voor hem open. Aldrin beschrijft mondeling al les wat hij verzamelt want do aar de luistert immers mee en Arm strong zorgt voor nummering van de zakken en voor de verzegeling ervan. Af en toe maakt Armstrong nok fo to's van brokken maansteen. Hij zorgt er dan telkens voor, dat op de foto ook een maatstok komt, waarop tien toon- gradaties grijs zijn aangegeven, van bijna wit tot bijna zwart. De gegevens op die maatstok dienen later, na terugkeer op aardeom de kleurenfoto's die Armstrong maakt op de juiste wijze te ontwikkelen en af te drukken. Omdat al die monsters tijdens het verzamelen worden beschreven noemt NASA ze „gedocumenteerde monsters". Even eerder heeft een van de twee as tronauten ook nog een eenvoudige grondboring verricht. Een holle meta len buis heeft hij enkele centimeters de bodem in geduwd. Bovendien vullen Armstrong en Al drin twee luchtdichte flessen met maan- stof en stenen. Wanneer zij daarmee op aarde terugkeren hebben zij tevens een monster meegebracht van een eventueel b^taande zeer, zeer ijle maandampkring. Het lichte en zware werk op de maan is verricht. Voor Armstrong en Aldrin is de tijd voor het inpakken aangebro ken. Aldrin beklimt het trapje en gaat de LM in. Langs een transportlijn bren gen hij en Armstrong alle op de maan vergaarde materiaal netjes in twee laadkistjes verpakt aan boord. Na het inladen klimt ook Armstrong de LM in. Het voorluik gaat dicht. De stuurhut van het maanlandingsvoertuig wordt vol zuurstof gepompt. Beide astronauten gaan alles wat mee terug moet naar de aarde apart zetten en alle spullen uitzoeken die zij op de maan willen achterlaten. Het voorluik gaat vervolgens weer open. De twee astronauten brengen alles wat zij niet mee terug willen nemen naar bui ten en deponeren het op de maanbo dem. Alles wat op de maan achterblijft wordt zo verpakt dat de maan niet kan worden „besmet"' met aardse micro organismen. De bij de uitgaanspakken behorende overschoenen met zeer dik ke zolen, bij voorbeeld, en de machines die de twee astronauten buiten op de maan in leven hebben gehouden. Zelfs Armstrong en Aldrin krijgen na hun tweede rustperiode ruimschoots de tijd twee uren en 28 minuten voor zorgvuldige technische voorbereidin gen tot hun vertrek. Weer voeren zij lange reeksen controles uit, precies zo als dat trouwens ook altijd gebeurt in de cockpit van een verkeersvliegtuig voor het vertrek. Komt er voldoende druk in de brand stoftanks? Werkt de klimaatregeling goed? Is alles in orde met de energie voorziening aan boord? Vragen, vra gen. Armstrong en Aldrin willen ze al le bevredigend zien beantwoord op hun instrumentenborden met hun honder den knoppen, schakelaars, meters, sig naallampjes. Ook de laatste gegevens over de baa beweging van 'de Apollo om de maan moeten nog worden verwerkt. Zij kun nen daarbij steunen op heel veel reken werk dat op aarde is verricht in een \JtIe bezoekers zullen misschien een teleurstelling in Bethlehem moeten overwinnen van wat ze als kind en ook daarna zich voorgesteld hadden van die stad Davids, waarheen Jozet uit Nazareth moest gaan, omdat Keizer Augustus een volkstelling had bevolen en Jozef uit de stam Davids was. En daar werd in een stal het Kind Jezus geboren. Die stal met de os en de ezel, de herders, die uit het veld de ster volgden, het Ls een naïeve jeugdherinnering aan een pastorale ietwat romantische gebeurtenis, door Lucas zo suggestief beschreven, Lucas, die een schilder moet zijn geweest. Een herinnering, die in latere jaren levendig werd gehouden door de voorstellingen van de grote schilders, die we leerden kennen. De teleurstelling moet ge overwin nen, want Bethlehem is een mooie le vendige stad met 20.000 inwoners, heeft vele kerken en heeft zich zo ingesteld op de duizenden pelgrims, die jaarlijks de stad bezoeken, dat de vele winkels en magazijnen overladen zijn met meer of minder artistieke kunstwoorwerpen, die voor de bedevaartgangers een waardevolle gedachtenis zijn aan de heilige stede, vooral aan de diep gele gen geboortegrot en daarnaast de grot waar herders en koningen ter aan bidding kwamen. Iezus is niet in een open stal gebo ren, zoals de kunstenaars ons al tijd lieten zien, doch in een grot, zoals er om de herberg meer waren, voor slaapplaatsen en voor stalling van die ren in wintertijd. Het beeld van de ge boorte wordt hier meer in het duister gedrongen, wordt killer dan de vrien delijke, vaak zonovergoten stal van de kunstenaars. Maar nu hebben die twee heilige grot ten alle duister en kilheid verloren door de aandoenlijk naieve en vrome pel grims, die reeds sedert de kruistochten de rotswand met marmer bekleed den, een altaartje, een zilveren ster, crucifix, luchters, bloemen ter versie ring aanbrachten. Ik had moeite, zelfs toen ik me daar alleen bevond 'n zeldzame mogelijk heid deze naïeve sier en pronk, hoe vroom, vererend en aanbiddend ook bedoeld, weg te denken en mij daar die wonderlijke verscholen geboorte van 't Christuskind voor te stellen bij 'n wal mend olielampje en de schuchtere her ders te zien naderen en de deemoedige koningen, gebogen onder het lage ge welf en knielend op de ruwe steen. Buiten Bethlehem, op weg naar He- bron, in een golvend heuvelland, zwier ven herders met hun schapen. Er graas den enige kamelen ginds in de verte. Het was toch wel het Bijbelse land nog, die herders en de kudde, de kamelen, die zo groot silhouetteren tegen de lucht. Waren de wijzen of de koningen niet op kamelen naar Bethlehem gekomen en hadden de herders hun kudden niet ver laten in de nacht. Llebron! Voor ik deze stad bezocht, had ik deze regels in het boek Ge nesis gelezen: „En Abram hij zou later Abraham heten sloeg tenten op kwam en woonde bij de eikebossen van Mamré, die bij Hebron zijn en hij bouwde er een altaar", 'n Paar oude, knoestige eiken bij de stad worden nog aangewezen als zijn verblijfplaats, 'n legende? Ook wordt er zo'n eik aange wezen als de plaats waar Maria en Jo zef met het Jezuskind rustten op hun vlucht naar Egypte. Waar of niet, ver haal is mooi. Met de aangehaalde bijbeltekst uit Genesis is de oud-testamentische sfeer aangeduid, die een der oudste steden ter wereld nog altijd behouden heeft. Een minaret en een koepel wijzen van ver reeds de weg naar deze bijzondere, bijbelse stad van Abraham. Het centrale punt in Hebron is de Moskee Al-Haram, waar Abraham, de aartsvader der Joden begraven moet zijn. Er wordt de Islam beleden, Mo hammed zegt in de Koran: En de Ai- machtige nam Abraham aan als een vriend. Koran en Thora ontmoeten el kaar hier en ik ontkwam niet aan een naïeve verzuchting: Als hier Abraham vereerd wordt door de Islamieten, waarom zich dan niet met de Israëlie ten verbroederen, in plaats van ze te beoorlogen! LVn machtig bouwwerk is deze tem- pel. waarvan het ontstaan terug gaat tot Herodes 30 jaar v. Chr. en waarvan in de middeleeuwen Byzantij nen, Kruisvaarders, later de Arabieren het karakter van macht en schoonheid voltooid hebben. In de rotsbodem onder de moskee moeten de graven* liggen van Abraham en zijn vrouw Sara, van Isaak en Ja cob en hun vrouwen Rebekka en Lea. Deze voorhof is het heilige mausoleum voor Islamieten en Israëlieten, waar van de cenotafen uit de 14e eeuw de plaats aanduiden, waar beneden deze vereerde patriarchen rusten. Het in terieur van de moskee met de zuilen, de prachtige mozaïeken, een gebeeld houwde kansel, zij wijzen 800 jaren te rug en je wordt er opgenomen in een sfeer van ingetogen voornaamheid en schoonheid. In plaats van dagen, zou men weken lang in deze oude merkwaardige ste den als Hebron moeten verblijven om volkomen op te gaan in hun historie, hun oude architectuur, in hun verval en verrijzing en hun schoonheid. En vooral om iets te begrijpen van wat in deze, door ras en geloof zo genuanceer de bevolking leeft. Helaas, ik kon slechts de dagen noteren. Door het Jordaanse land ben ik ge gaan, vriendelijke dorpen en oude stad jes, waar bedoeïenen het schilderachtige decor vormden van het landschap. Doch de weg ging ook door een ver laten bergland, stenig, okerbruine aar de, met nauwelijks een plantenleven. Toch zwierf er nog een kudde kamelen en klommen schapen tegen de rotsen op om een sprietje groen te vinden. /"kok in dit gebied vindt ge oud-testa- w mentische overleveringen. Eén stond er gegrift in een rots, dicht bij de Zoutzee of Dode Zee, een hoge rots, als 'n monument en bij de top zag mijn fantasie of was het werkelijkheid? een mensenhoofd, door de burijn der natuur en eeuwen daarin geslagen. In die rots is versteend de ongehoorzame vrouw van Lot, die er een zoutpilaar werd, dicht bij het verwoeste Sodom, vanwaar Lot met zijn twee dochters verder trok naar de tent van Abraham. Hij kon toch geen zoutpilaar meedra gen? Daar was zout in overvloed en het is er nog. De zoutproduktie uit de Dode Zee is belangrijk en er is een in dustrie ontstaan, die potas levert en in grediënten voor glasfabrikatie. Van de zuidelijke kant van de Zout zee gaat de weg naar het Noorden door een dor en bergachtig land, slechts on derbroken door een eenzaam dorp of een kamp van Arabieren en bedoeïenen in hutten, tenten, spelonken en door schaarse kudden schapen en magere kamelen. Tot eindelijk, heel ver groene zones zichtbaar worden en de stad Jericho verrijst naast het oude bijbelse Jeri cho, waarvan de muren in Jozua's tijd in zeven dagen vielen in 't geweld van zeven bazuinen en nu opgegraven res ten uit oer-oude tijden en ruïnes zo mys terieus spreken van Israels wonderlijk verleden. En uit Jezus' tijd. Is daar ginds in de verte niet de eenzame berg, waar Jezus veertig dagen vastte en er de duivel weerstond? i-Tet nieuwe Jericho, de stad met 40.000 inwoners is niet zo belang rijk, doch het is verrassend te zien hoe die stad omringd is door welige vegeta tie van zuidvruchten, sinaasappelen en bananen en hoe de palmen er de tover brengen van het Oosten. Nazareth. Vandaag ben ik naar die stad van Jozef en Maria gegaan, waar ook de familie van Jozef, de timmer man woonde. Hier leeft de herinnering aan 't. mys terie van de engel Gabriël, die Maria de geboorte aankondigde van Jezus. Aan dit mysterie herinnert ook de prachti ge kerk der Annunciatie. Reeds in de vierde eeqw werd op de plaats waar Ga briël aan Maria verscheen, door Con- stantijn, keizer van 't Byzantijnse rijk een kerk gesticht. Behalve deze Grieks- Katholieke kerk der Annunciatie zijn er godshuizen van andere gezindten, ook 'n Moskee der Mohammedanen waarvan de hoge minaret de stad beheerst. Het was in de synagoge van Nazareth, dat Jezus uit het boek van de profeet Jesa- ja voorlas. Waren het de zg. Dodezee- rollen, niet lang geleden door kinderen gevonden en nu in 'n bijzonder museum in Jeruzalem tentoongesteld? Ik schreef daarover reeds. In ieder oud straatje heeft Jezus als jongen, en ook ouder reeds, gelo pen en op de markt met de Nazareners gepraat. Gedroomd van 'n andere, be tere wereld, gemeenschap met het on zienlijke zal hij gevonden hebben onder de cypressen, die ook nu nog een bij zondere, schilderachtige aanblik geven aan de stad. Wat 't door het landschap uit zijn jeugd, dat hij later zo vaak de natuur tot voorbeeld stelde in zijn ge lijkenissen? ....Een zaaier ging uit om te /.aaien.... Zie de leliën des velds... „Wolken die regen beloofdenZuiden wind zal hitte brengenZo zult ge er meer vinden in zijn leerredenen tot de menigte, die hem volgde naar Galilea. en in zijn eigen huis! Want Jezus verliet zijn woonplaats en van 's werelds machtigste computer centra. Dat is het computerpark van het Goddard Spaceflight Center In Greenbelt, nabij Washington. Daar wordt precies uitgerekend hoe laat Armstrong en Aldrin moeten opstijgen van de maan aan de hand van de allerlaat ste gegevens. Volgens het reisschema valt het ver trek omtrent vijf etmalen vier uren en achttien minuten na het vertrek van de aarde of 21 uren en 27 minuten na de aankomst op de maan. Volgende keer: Schoon schip maken De toren van de Geboortekerk in Bethlehem zei de woorden, die een gezegde voor alle tijd gebleven zijn: Een profeet is alom geëerd, behalve in zijn eigen va derland en onder zijn eigen verwanten Ik heb al eens eerder gezegd: de bij bel is de beste gids op een reis door Israël. In mijn herinnering blijft de stad Nazareth als de stad der hoge, donkere cypressen, die in hun hoogheid en met het statieus gebaar van hun kruinen manen tot stilte en eerbied. Dat zwij gende, vermanende gebaar van die cy pressen, dat wekt maar een vluchtige sensatie, die snel voorbij gaat, want Nazareth als zovele steden in Israël bruist van leven, gestage arbeid en flo rissante kleurige nering en handel. Voor mij zijn het de cypressenThe rest is silence! JOHAN WESSELINK Het vluchtplan van de Apollo-11* zoals door het Amerikaanse ruim tevaartbureau NASA is gepubliceerd, luidt als volgt (alles in Ned. t(jd): WOENSDAG 16 JULI: 14.32 uur lancering vanaf Kp Ken nedy 14.43 uur Apollo-11 in parkeerbaan 17.33 uur ontsteking derde en laatste rakettrap; Apollo-11 vertrekt naar de maan 18.03 uur maanlandingsvaartuig (LM) wordt vastgekoppeld aan voor zijde moedercabine 18.42 uur LM en moedercabine ma ken zich los van derde rakettrap DONDERDAG 17 JULI: 02.16 uur eerste koerscorrectie 04.02 uur bemanning kan voor de eer ste maal gaan rusten 17.16 uur tweede koerscorrectie VRIJDAG 18 JULI: 03.32 uur begin nieuwe rustperiode 20.27 uur derde koerscorrectie 22.40 uur Edwin Aldrin gaat de LM binnen 23.32 uur Neil Armstrong voegt zich bij Aldrin. ZATERDAG 19 JULI: 00.17 uur Aldrin en Armstrong keren terug in de moedercabine, na er zich van te hebben overtuigd, dat alles aan boord van de „maan- spin" in orde is 02.32 uur nieuwe rustperiode 13.27 uur vierde koerscorrectie 18.26 uur Apollo-11 in voorlopige baan om maan (afstand tot maan oppervlak variërend van 112 tot 314 km) 22.42 uur wijziging van baan die bijna cirkelvormig wordt (100 tot 122 km). ZONDAG 20 JULI: 12.57 uur Aldrin gaat LM binnen 13.22 uur Armstrong volgt hem 15.35 uur „uitklapping" landingsge stel 18.42 uur LM maakt zich los van moedercabine 19.12 uur LM begint zich van moe dercabine te verwijderen, waar mee Collins cirkelbaan blijft be schrijven 20.12 uur Armstrong en Aldrin bren gen LM in baan die hen tot 15 km van maan moet voeren 21.08 uur afdaling begint naar „zee van rust" 21.19 uur landing op de maan 23.24 Armstrong en Aldrin. nog altijd aan boord LM, gebruiken eerste maaltijd op maan. MAANDAG 21 JULI: 00.00 uur bemanning gaat rusten 04.00 uur einde rustperiode; Arm strong en Aldrin gebruiken nieu we maaltijd 07.02 uur na technische voorbereidin gen opent Armstrong luik en maakt hij zich gereed ladder af te dalen; hij heeft tv-camera bij zich. waarmee de activiteit van het tweetal op maan zal worden gefilmd 07.17 uur Armstrong zet als eerste mens voet op de maan 07.27 uur Armstrong verzamelt eerste bodemmonsters 07.47 uur Aldrin voegt zich bij Arm strong, waarna verscheidene meetinstrumenten en laser-re flector op maan worden geïn stalleerd 09.12 uur Aldrin klimt weer aan boord LM 09.32 uur Armstrong volgt hem 0P.42 uur luik wordt gesloten; appa ratuur aan boord gecontroleerd 10.50 uur luik wordt even geopend om overbodig geworden uitrus ting weg te werpen 11.12 uur Armstrong en Aldrin ge bruiken maaltijd 11.52 uur rustperiode 15.52 uur na nieuwe maaltijd laatsta controle apparatuur 18.55 uur „maanspin" stijgt op van maan richting moedercabine 22.15 uur LM weer vastgekoppeld aan moedercabine 22.32 uur Armstrong'en Aldrin terug aan boord Apollo-11 DINSDAG 22 JULI: 02.25 uur afstoting van LM 05.57 uur ontsteking hoofdmotor Apollo-11 voor terugkeer naar aarde 20.57 eerste koerscorrectie DONDERDAG 24 JULI: 02.37 uur tweede koerscorrectie 14.37 uur derde en laatste koerscor rectie 17.22 uur afstoting aandrijf gedeelte 17.37 uur Apollo-11 keert terug in dampkring aarde 17.51 uur cabine komt neer in Stille Oceaan ten zuiden van Hawaii.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1969 | | pagina 9