„Leger loopt niet achter durven zich bij democratiserings proces in Nederland" voor Zee gaf 'n ton prijs IN DRIE JAAR DE WERELD OMZEILD Eerste Bijlmer-bruidspaar Vlaardinger deed het op z'n gemak en genoot ervan duitsland Indiaanse tradities leren voort in en om Phoenix soms veel te permitteren krijgt groot aandeel in oliewinning in M.-Oosten Maanrecht Bertus Zijdenbos verzamelt in geheim Engels haventje krachten voor de thuisvaart K.M.A-got i ven reu r generaal Mulder: huisbazen in Sovjet-Unie Druk genoeg met andere dan ding en parades Visitekaartje Partijlid Laatste post PARIJSE BES LIGT ERUIT Oude ruïnes Tien procent van de Britten behept met rassenvooroordelen D< HULDIGING DRIE JAAR BREDA De generaal moet duide lijk even wennen aan het vraaggesprek, zoals hij in de afgelopen week aan méér heeft moeten wennen. Hij heeft gevraagd of ik om half tien op het Bredase kasteel wil zijn, waar de Koninklijke Militaire Acade mie is gehuisvest het is precies een week geleden dat generaal-majoor J. N. Mulder als gouverneur van de K.M.A. werd geïnstalleerd. Drie-en-dertig jaar geleden woonde dc generaal ook op het Kasteel, toen als cadet. Als hy in 1936 de „blauwe stoep" op moest om naar de kamer van de gouverneur te gaan, „was er be hoorlijk wat mis". Wat vindt de generaal het opval lendste verschil tussen de KMA van 1936 en de KMA van 1969? „De cadetten hebben veel meer vrij heid gekregen en zij dragen een veel grotere verantwoordelijkheid. In mijn tijd als cadet werd je gezegd wat je moest doen en dat vond je heerlijk". Was het heerlijk om alleen maar commando's op te volgen? Nou ja, heerlijk! Je wist niet beter en het was voor een cadet in elk geval ge makkelijker dan nu. Nu bepalen de ca detten hun eigen werkschema. Verstaat u mij niet verkeerd: ik vind het huidige systeem machtig". Houdt u van parades? „Parades zijn er in de eerste plaats voor de burgerij, niet voor de militair zij zijn een soort visitekaartje. Als het juist is, moet de burgerij om para des vragen. Wil de burgerij liever geen parades, nu dan wordt er niet gepara deerd. We hebben het echt druk genoeg met andere zaken". De cadet van nu krtfgt leiding te geven in een leger, dat totaal afwijkt van het klassieke leger. Geeft dat problemen bij de opleiding aan de KMA? „Ik heb het gevoel dat bij het huidige democratiseringsproces het leger in Nederland niet achterloopt. In het le ger wordt al geruime tijd mede door technische ontwikkeling - hoofdzakelijk in kleine groepen gewerkt. Daardoor kan en moet iedere militair wel mee praten en meebeslissen". Moet een militair politiek worden geschoold? „Dat is een moeilijke vraag. In elk geval zal een beroepsofficier moeten le ren genuanceerd te oordelen over poli tieke vraagstukken. Ik moet u beken nen dat ik mezelf niet zo erg bij de po litiek betrokken voel". MIMi WH W;:: mm Acht u het een bezwaar als een beroepsofficier lid is van een politie ke partij en daarvoor uitkomt? „Dat kan niemand hem verhinderen en dat is maar goed ook. Er zijn na tuurlijk situaties, die moeilijkheden kunnen geven: een Nederlandse be roepsmilitair die tevens partijcommu nist is, lijkt me een zonderlinge combi natie". Hebt u persoonlijk ooit moeilijk heden gehad met het bevel-is-bevel - probleem? „Neen, men heeft mij nog nooit in zo'n situatie gebracht. Het vraagstuk is Generaal-majoor J. N. Mulder: ,,Een beroepsofficier moet leren ge nuanceerd te oordelen over politievraagstukken." voor mij nooit klemmend geweest. Ik heb me weieens afgevraagd of het niet een typisch Duits probleem is". Generaal-majoor Mulder kan uit rij ke ervaring putten. Hij was nauwelijks als cadet afgestudeerd, toen de oorlog uitbrak. Als vlieger belandde hij in En geland en voerde 83 bombardements- vluchten uit. Hiervoor werd hij gerid derd met de Militaire Willemsorde 4de klasse. Na de bevrijding terug in het vaderland, werd hij achtereenvolgens geplaatst op de vliegvelden bij Valken burg, Leeuwarden en Ypenburg. Tussentijds had hij functies bij de Navo en op het voormalige Nieuw-Gui- nea. Toen hij commandant was van de luchtopleiding in Arnhem, werd hij an derhalf jaar geleden gepolst voor het gouverneurschap van de KMA: „Ik had nooit aan deze functie gedacht, maar het leek mij onmiddellijk een zeer eer volle afsluiting van mijn militaire loop baan". Dit wordt uw laatste militaire post? „Dat verwacht ik wel. Ik ben nu 57 jaar en in 1973 ga ik met pensioen". Hoe beziet u de onrust by het hoger onderwijs in Nederland? „Ik meen dat die onrust een overtrok ken beeld geeft van een redelijk doel, dat met te forse middelen wordt na gestreefd". Wat zou u doen als cadetten de bestuurskamers hier zouden bezet ten? „Als dat zou gebeuren, wat ik me ab soluut niet kan voorstellen, zou de lei ding hebben gefaald. Als men een goed onderling contact onderhoudt, kan zoiets niet gebeuren". Ik vraag de generaal of ik de ge maakte notities nog even met hem zal doornemen, maar de generaal zegt wat gelaten: „Ik zal toch moeten af wachten hoe dit vraaggesprek in de krant komt". De majoor Van der Putten van de Le- gervoorlichtingsdienst, die het vraagge sprek heeft bijgewoond, spreekt enkele geruststellende woorden, maar de ge neraal is niet helemaal overtuigd. BONN De Westduitse minister van Volkshuisvesting, Lauritzen, laat op het ogenblik een standaardhuurcontract ontwerpen, dat moet worden ingevoerd door heel de Bondsrepubliek. De bedoe ling daarvan is vooral de huurder te beschermen tegen willekeur van de huiseigenaar. Nu zijn er talloze typen huurcontrac ten in gebruik, waarbij de huisbazen met dikwijls speciale clausules weder rechtelijk ingrijpen in het privéleven van hun huurders. Wat de huiseigena ren soms eisen, en wat de huurders ac cepteren, grenst dikwijls aan het onge looflijke. Zo verplichtte een huiseigenaar in Hannover zijn huurders om hem el ke salarisverhoging onmiddellijk te melden, op straffe van opzegging van de huur. In een Münchens flatgebouw moch ten na negen uur 's avonds de toi letten niet meer worden doorgespoeld. Een hoge ambtenaar kon een flatje in Mainz alleen krijgen op voor waarde dat hij ook zijn kolen en aard appelen bij de huisbaas zou bestellen. i In Hildesheim dreigde een eigenaar zijn huurder met uitzetting als de ze zijn baard niet zou afscheren. Een huisvrouw in Frankfort betaal de 25 mark per maand alleen om een kinderwagen in de kelder te mogen „parkeren". Een echtpaar in Essen moest vol gens huurcontract het huis uit in dien er een baby zou komen. Advies van de huiseigenaar: „U kunt immers de pil nemen..." Het merkwaardigste huurcontract komt op naam van een eigenaar in München. Deze behield zich het recht voor om een huurster, een alleenstaan de vrouw, bij overtreding van de huis regels te straffen met stokslagen. De vrouw, doodsbenauwd om haar flatje te verliezen, liet ettelijke afranselingen toe maar liep tenslotte toch naar de poli tie. Tien procent van de Britten heeft sterke rassenvooroordelen. Dit blijkt uit een verslag van het onafhankelijke instituut voor rassenbetrekkingen in Londen, dat in Engeland een vijf jaar durend onderzoek inzake rassenkwes ties heeft verricht. Uit antwoorden op vragen, dfe aan de blanke bevolking van vijf gebieden met een groot aantal gekleurde bewo ners zijn gesteld, is gebleken dat tien procent sterke rassenvooroordelen heeft, zeventien procent helt over tot rassenonderscheid, 38 procent is ge neigd tot een tolerante houding en 35 procent is geheel tolerant. Het verslag beveelt de regering aan in de komende tien jaar veel aan het rassenvraagstuk te doen om te voorko men, dat de gekleurden blijvend twee derangs burgers worden. LONDEN De eerste veiling van wat de zee rondom de Britse eilanden de laatste jaren aan schatten prijsgaf, leverde deze week 12.354 pond op, dat is ruim 106.000 gulden. Het waren oude kanonnen, 2500 mun ten en andere voorwerpen, die zijn op gedoken bij de Sciily- eilanden. Ze zijn afkomstig van het Engelse oorlogsschip de Association, die daar in 1707 is ge zonken. De veiling was bij de bekende firma Sotheby in Londen. De Association was het vlaggeschip van de commandant van de Engelse Middellandse zee-vloot. Bij terugkeer naar Engeland liep h/ij met vijf van zijn schepen te pletter op de rotsen voor de Scilly- eilanden. Daar kwamen twee duizend mensen bij om. Dezer dagen is in de hulpsecre tarie der burgerlijke stand van de gemeente Amsterdam in de Bijl mermeer het eerste huwelijk in dit nieuwe stadsdeel voltrokken tussen Ronald Talen (26) en Maria van Beek (23), die na de plechtigheid bereidwillig onder het bordje Bijl merplein poseerden voor de foto graaf. Roland Morris, eigenaar van een restaurant in Penzance in Cornwall, heeft het wrak van de Association ont dekt. Hij en zijn vrienden hebben alles opgedoken wat er thans is geveild. Van de opbrengst krijgt Morris meer dan achtduizend pond. Hij onthulde, dat hij onlangs weer een scheepswrak heeft ontdekt bij de Scilly-eilanden. Twee bronzen scheepskanonnen uit de zeventiende eeuw van drie ton, die drie meter lang zijn werden voor zes duizend pond verkocht aan een Engelde wapenfabriek. Deskundigen zijn van mening, dat er geen twijfel bestaat aan de wettigheid van de landing van de Amerikaanse ruimtevaarders op de maan, alhoewel de maan internationaal gebied is. Volgens de overeenkomst betreffende de ruimtevaart van 1967 behoeft de landing alleen maar te worden uitge voerd in overeenstemming met het in ternationale recht en in het belang van alle landen der wereld. Krachtens de overeenkomst van 1967, hebben alle landen vrij toegang tot de maan en bestaat er volkomen vrijheid voor het wetenschappelijk onderzoek. Er staat niets in dat verdrag, dat de ruimtevaarders zou beletten een natio nale vlag op de maan te planten en ze hoeven ook geen vlag van een inter nationaal lichaam mee te nemen, zoals bijvoorbeeld de Verenigde Naties. De drie Amerikanen behoeven er slechts voor te zorgen, dat ze de maan niet besmetten en dat ze geen stoffen mee naar de aarde terug brengen, die een gevaar zouden kunnen vormen voor de aarde. Ook moeten alle inlich tingen over de maan aan alle landen worden doorgegven. Ze moeten slechts vredelievende dingen doen op de maan. nieuwe overeenkomst tussen de Sovjet-Unie en Irak over het ex ploiteren van de velden van Noord- Roemelia, die aan de Perzische Golf grenzen, betekent dat Moskou een groot aandeel zal krijgen in de oliewinning van het Midden-Oosten. Voor zover uit publikaties in olietijd schriften bekend is, beschikt de Sov jet-Unie in eigen land over een onder grondse oliereserve van ongeveer 4,5 miljard ton. Hiervan bevindt zich 87 procent in Siberië en in gebieden in het Verre Oosten en Centraal-Azië, die ver der van de geïndustrialiseerde gebie den van de Sovjet-Unie verwijderd lig gen dan het Midden-Oosten. Onder de nieuwe overeenkomst stelt de Sovjet-Unie Irak een bedrag van 70 miljoen dollar als lening ter beschik king om de velden van Noord-Roemelia tot ontginning te brengen. Het techni sche werk daar zal door Sovjets worden gedaan, Irak zal terugbetalen in de vorm van ruwe olie. Het olieveld was destijds door de Iraq Petroleum Company ontdekt. De IPC, die voor een groot deel Brits be zit was, werd in 1961 door de regering van Irak genaast. Er zou ter plaatse meer dan een mil jard ton olie in de grond zitten. Als men daarvan 20 miljoen per jaar naar boven kan brengen, betekent dit voor Irak een jaarlijks inkomen van 250 miljoen dollar, berekend naar de prij zen van vandaag. Men zou trachten het veld na drie tot vijf jaar voor exploitatie in gereedheid te brengen en de olie dan verschepen via de Perzische Golf en het Suezka- naal. De penetratie der Sovjet-Unie ver loopt op het ogenblik zeer naar wens van Moskou, dat nu goede maatjes is met Irak, de belangrijkste aan de Per zische Golf grenzende mogendheid. Ook onderhoudt men goede betrekkingen met de linkse regeringen van Aden, de voormalige Britse kolonie, en Jemen. In het kleine olierijk Koeweit voert de Sovjet-Unie sinds enige tijd een zeer in tensieve diplomatieke activiteit. De Parijse autobussen verliezen zo snel zoveel passagiers, dat sommige buslijnen worden opgeheven. Dat is geen wonder, aangezien de bussen in het drukke Parijse verkeer een gemid delde snelheid van slechts 10 km per uur halen. In Londen rijden de bussen bijvoorbeeld nog met een gemiddelde van 18 km per uur. Het gemeentelijk vervoerbedrijf be vindt zich in feite in een dusdanige toestand, dat op het ogenblik een stu die voor een ingrijpende reorganisatie aan de gang is. Bus en metro zullen dit jaar een verlies van 1 miljard frank (720 miljoen gulden) lijden. Door negen dag- en vijf nachtbussen geheel of ge deeltelijk op te heffen, zal 10 miljoen frank (7,2 miljoen gulden) worden be spaard, maar dit is slechts een lapmid del. De opgeheven buslijnen vervoerden slechts een tot drie passagiers per bus kilometer tegen een gemiddelde voor de hele stad van zes. De bussen ver liezen sinds jaren gestadig passagiers. Dit jaar worden er slecht 560 miljoen verwacht tegen 661 miljoen in 1967. Erger is, dat ook de Parijse metro voor het eerst een daling in het ver voersaanbod beleeft. Ondanks een kost bare modernisering van het net, wordt het aantal passagiers voor dit jaar op 1.140 miljoen geraamd tegen 1.170 mil joen in 1967. Bertus Zydenbos wordt de eerste Nederlander die, grotendeels alleen, de ze monstertocht volbrengt. Hij heeft het niet zo moeilyk gehad als de eenza men, die de laatste tijd op jacht naar hoge geldprijzen non-stop om de globe zijn gecirkeld. Hij bleef, soms wekenlang, bij een ei land of in e haven liggen om het land en de mensen te leren kennen. Zij denbos had niet zo'n haast en hij heef daarom wellicht veel meer plezier aan zijn avontuur beleefd. Wat in Vlaardingen allemaal te ge beuren staat, wanneer hij de pieren van Hoek van Holland is gepasseerd, is nog niet duidelijk. Het gemeentebestuur werkt aan plannen voor een huldiging. En Zijdenbos kan er op reken dat hij op de Nieuwe Waterweg door een keur van schepen zal worden begroet. Heel spoedig zal hij ankeren in een haventje aan de Engelse zuidkust, waar van de naam angstvallig geheim wordt gehouden. Daar wil Zijdenbos zich in alle rust voorbereiden op de thuiskomst en er zijn dagboek persklaar maken. Zijn jongste zoon Louis (Pö) vertrok kortgeleden na een bekroond eindexa men g/mnasium naar de Azoren, waar vader Zijdenbos hem opwachtte. Geza menlijk varen zij de voorlaatste étappe naar Engeland. Bertus Zijdenbos vertrok in de zomer van 1966 uit Vlaardingen om via Gibral- tar. Panama en Tahiti naar Nieuw-Zee- land te zeilen. Door de beruchte Torres Straat bereikte hij de Indische Oceaan en via Kaapstad, Sint Helena en Ascen sion voer hu naar de Azoren. Onderweg deed hij vrijwel alle landen en eilan den aan, die maar enigszins op zijn route lagen. Van Ascension tot de Azoren was het langste traject. Zijdenbos had voor de zevenduizend kilometer enkele maanden nodig. Een jonge Nieuwzeelander hield hem op dit stuk gezelschap. De Vlaardinger heeft trouwens nooit de eenzaamheid gezocht. De eerste maan den werd hij vergezeld door zijn oudste zoon en naamgenoot Bertus. De wijde zee deed de jongere generatie geen goed: een arts oordeelde het na afloop van tijd beter, dat Bertus junior van boord ging. Tot tweemaal toe stapte mevrouw Zjjdenbos in het vliegtuig. Eerst om samen met haar man kerstfeest te vie ren en later om met de bebaarde Ber tus van een welverdiende vakantie te genieten. Al die jaren heeft zjj alleen achter de tapkast in Vlaardingen ge staan. Over enkele weken zal zij weer door haar man worden geassisteerd, als hij er tijd voor kan vinden. Want Bertus Bertus Zijdenbos, verenigd met zijn vrouw in de haven van Durban in Zuid-Afrika. is van plan zijn ervaringen te boek te stellen. Maar dat spreekt haast van zelf. jyjeer dan zeven eeuwen geleden leg den indianen van de Hohokan-stam in het toen nog door Columbus te ont dekken Amerika en om meer precies te zijn in de huidige staat Arizona een uitgebreid net van irrigatiekanalen aan. Dat de Hohokans hiermee hun tijd ver vooruit waren, bljjkt wel uit 't feit dat een aantal van die kanalen nu nog deel uitmaken van het moderne bevloei- ingssystem van Arizona. Trouwens de huidige hoofdstad van Arizona, Phoenix, verrees als de mystieke vogel van de zelfde naam op de ruïnes waar de Ho hokans eens leefden en werkten. Van daar dat het niet verwonderlijk is, dat in Phoenix de vitaliteit en attracties van het moderne Westen hand in hand gaan met de cultuur en geschiedenis van lang vervlogen dagen. Met fascinerende musea en handwerk centra, is Phoenix een van de bij uit stek geschikte steden in westelijk Ame rika om een inzicht te krijgen in de ze den, gewoontes en cultuur van de In dianen. Trouwens in bijna de gehele „Vallei van de Zon" kan men ontelbare kunst en handwerkwinkels vinden, waar de oude motieven in een modern jasje zijn gestoken - maar toch een duidelijke in druk geven van de cultuur van de In dianen. Phoenix is trouwens een van de meest vooraanstaande centra in Ame rika op het gebied van Indiaanse cul tuur. Er zyn ontelbare oude ruïnes, waarvan vele tot nationaal monument zijn verklaard. Er is in het gebied om Phoenix trou wens ook alle kans echte Indianen te ontmoeten. Er zijn 14 reservaten, waar Indianen wonen en werken en ook daar kan men kunst- en handwerken kopen, met als aardige bijzonderheid, dat de maker zelf zijn produkten ver koopt. Musea, Indiaanse ruïnes, dorpen en reservaten geven een onvergetelijk beeld van het „oude Westen" voor al degenen, die Phoenix en de „Vallei van de Zon" uitkiezen als hun vakan tiehoofdkwartier. Een van de meest bekende trekpleis ters voor toeristen is het onlangs uit gebreide Heath museum in East Mon te Vista ten noorden van het Civic Centre. Sinds lange tijd is dit museum, waar antropologie de hoofdschotel vormt, bekend als het museum waar men, met gevoel voor humor, op onder houdende en informatieve wijze de di verse exposities heeft opgezet. De col lectie van het Heath-museum geeft de bezoeker een gemakkelijk te ver werken beeld van Indiaanse cultuur en tradities van prehistorische tijden tot heden. Een ander museum, dat zeker de moeite van een bezoek waard is, ligt ten oosten van Phoenix, nabij Papago Park. Het is Pueblo Grange, de enig overgebleven grote ruïne uit de eeuwen oude Hohokan-cultuur. Nabij Pueblo Grange kan men ook een deel van een door die stam aangelegd irrigatiekanaal bewonderen. In een klein museum is een schat van Indiaanse cultuur verzameld en er kan worden geluisterd naar Indiaanse ge zangen en muziek, opgenomen door Odd Halseth. Ook kan men er een uit gegraven en gedeeltelijk gerestaureer de balzaal bewonderen een zeldzaam heid tussen de Hohokan-ruïnes. VLAARDINGEN In het logboek van zeezeiler Bertus Zijdenbos zal de da tum van de 26ste juli 1969 met gouden letters worden bijgeschreven. Op die dag, zo heeft de 64-jarige Vlaardingse caféhouder bepaald, zal hij thuis varen van een reis om de wereld, die drie jaar heeft geduurd. Met zijn jacht Santa Maria (elf meter) zal hij dan zo'n zeventigduizend kilometer hebben af gelegd.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1969 | | pagina 6