Wc weten "t, maar zelfs
dit helpt niet meer...
Jaarbeurs van het
Oosten weer groter
k
Een komen en gaan van
merkwaardige figuren
SYNDROOM
IN GLAZEN
HUIZEN
Subsidie voor
regionale
bibliotheek
De lucht is blauw en de schoolmeester dronken"
Relig
leus
Het schoolhuis
Naast de schout
Dronken
Tuinman
Op gladde banden het ziekenhuis in
Hercontrole
Smalle straten
Mechanisch speelgoed
SCHAKEN
door H. KRAMER
DAMMEN
door J. M. BOM
BRIDGE Vb door H. W. FILARSKI
CRYPTOGRAM
Onderwijs in Renswoude leverde
aardig stukje geschiedenis op
Tn Renswoude dacht men in
de 17e eeuw aan geheel an
dere zaken dan aan het stich
ten van een school. De voor
het merendeel van de land
bouw levende bevolking had
alle energie nodig om het
hoofd boven water te houden.
Elk jaar dienden op tijd pacht
en tienden te worden betaald.
Jn die omstandigheden waren
de kinderen dan ook zeer be
langrijk voor het verrichten
van allerlei karweitjes.
Toen echter in 1639 de eer
ste steen van de Hervormde
Koepelkerk gelegd werd en de
band met het dorp Scherpen-
zeel steeds losser, ging men
wat dieper over de zin van
het eigen bestaan nadenken.
Spoedig, het werd 1641, zou de
eigen kerk gereed zijn, een
eigen predikant zou beroepen
worden en men ging zelfs
reeds uitzien naar een ge
schikte koster of custos. Inder
daad verliep de zaak zoals
men verwacht had. Het pro
test van de heer Van Scher-
penzeel, die fel tegen de af
splitsing van de Renswoudse
parochianen was, vond geen
gehoor. De heer Van Rens
woude, Johan van Reede, zag
zijn kerk in 1641 gereed en
met grote dank namen de
Renswoudenaren het nieuwe
Godshuis in gebruik.
Tijdens een kerkeraadsver-
gadering, die op 4 nov. 1642
werd gehouden, kwam het idee
naar voren de koster Jan Wil-
lems tevens tot schoolmeester
te benoemen. Jan Willems, die
op de boerderij „de Borgwal"
achter de Herv. Kerk inwoon
de bij Bart Janse, wilde do
minee Van Middelhoven niet
teleurstellen en nam de be
noeming aan.
Koster-schoolmeester Jan
Willems wist daarmee wel wat
hij te doen had. Behalve het
schoonhouden van de kerk
moest hij al het in de kerk
aanwezige koper poetsen, de
klok op de kerk schoonmaken,
na verloop van tijd werd
hij voorlezer en voorzanger,
moest hij publicaties voorle
zen en assisteren met de ca-
thechisatie.
En dan moest hij dus ook
lesgeven. Het aantal kinderen
dat de school bezocht was be
slist niet groot. Er was bo
vendien geen verplichting tot
schoolgaan; de leerplichtwet
kwam eerst in 1901 tot stand.
hield de plattelands-
schoolmeester zich zoal
mee bezig in de school?
Aanvankelijk droeg alle on
derwijs een religieus karak
ter.
Meester Jan Willems kreeg
evenals alle schoolmeesters in
de provincie Utrecht in 1654
duidelijke instructies in han
den. In de toen gepubliceerde
..Schoolordening ten plattelan-
de binnen Utrecht" werd voor
geschreven, dat de school
meesters „zullen voornamelijk
leeren de eerste fundamenten
der Christelijke religie, den
kleinen en grooten catechis
mus, het vragenboekje van
Aldegonde, de Zondagsche
Evangeliën, het gecorrigeerde
Titelboekje, de Zendbrieven,
de Historiën van David, de
Spiegel der Jeugd, de Letter
kunst en voorts geschreven
stichtelijke brieven; mits eeni-
ge daarvan eerst worden ge
corrigeerd in zulke plaatsen,
die naar het Pausdom smaken
of anderszins onstichtelijk zijn
en bij de eerste beginselen bij
gedrukt en den kinderen ge
leerd worden; het Formulier
van de belijdenis der zonden,
die gedaan wordt vóór de pre
dicate".
Wanneer men dit zo in
ogenschouw neemt dan zal
men begrijpen, dat men de
kinderen toch eerst moest le
ren lezen en schrijven, alvo
rens ze deze zware kost kon
den slikken. Inderdaad, er er
gens tussen in komen we „de
letterkunst" tegen.
Het is niet uitgesloten dat
de school te Renswoude tij
den gesloten was; gedurende
tientallen jaren wordt de
naam van de schoolmeester
niet eens genoemd!
Eerst rond 1700 krijgen we
vaste grond onder de voet. Het
onderwijs geven wordt wat
degelijker aangepakt. Zelfs is
er sprake van avondschool,
waarvoor de schoolmeester ex
tra betaald werd. De leerlin
gen betaalden behalve enkele
stuivers voor de avondlessen
ook een paar kaarsen als
schoolgeld.
Tn diezelfde tijd komen we
voor het eerst het school
huis tegen. Gerrit Overeem,
die van 1700 tot 1710 school
meester was, woonde in de
Dorpsstraat te Renswoude in
het Schoolhuis, waar dus te
vens les gegeven werd. Als
eigendom van de Herv. Kerk
werd het huis regelmatig na
gekeken en opgeknapt. In 1704
werd een raam in de turfhoek
gemaakt en vrijwel ieder jaar
werden nieuwe ruiten ingezet.
De lieve jeugd liet vele ramen
sneuvelen! In 1707 kwam er
een ander of een geheel nieuw
schoolbord.
Tijdens de ambtsperiode van
meester D. D. Hart, die er tot
1720 les gaf, werden vele her
stelwerkzaamheden verricht.
Op 3 aug. 1712 werden het
kamertje, de zolder, de bed
stee en verscheidene ramen
tweemaal geverfd. In 1717
kwam er een nieuw hek voor
het schoolhuis, er werden 333
rode estrikken geleverd, het
kruisraam boven in het huis
werd opgeknapt en er werd
voor twee gulden een boek
voor de meester gekocht. Het
is heel jammer dat we niet
weten welk boek dit was!
In 1720 kwam er een nieu
we meester, namelijk Hendrik
Timmer. We weten van hem
slechts, dat hij tevens koster
was en meehielp met het stel
len van de klok op de kerk.
Abraham Vermeer was de
volgende schoolmeester. Hij
kwam met zijn vrouw Adria
ns van Dijck in 1722 uit
Utrecht en vertrok reeds in
het daaropvolgende jaar naar
Woensdrecht.
Van zijn opvolger Gerrit
van der Kruijssen weten we
slechts, dat hij in 1723 uit
Utrecht kwam, in 1724 te
Renswoude huwde met Ever-
tje Corse en dat ze aldaar
drie kinderen kregen. Hij stierf
reeds in 1727.
Tets uitvoeriger kunnen we
zijn over de nieuwe school
meester Reinier van Lend
Hij arriveerde op 25 april
1729 met zijn vrouw Barbara
van Ammers uit Utrecht. Ze
namen hun intrek in het
schoolhuis en wisten zich
.spoedig geheel in het dorps-
gebeuren in te leven. Zo zeer
zelfs, dat Reinier menigmaal
de schout in zijn werkzaam
heden moest bijstaan. Spoe
dig kwam er een ondermees
ter bij, te weten Lambrecht
Nederhouw. We krijgen ech
ter de indruk, dat Nederhouw
het volledige schoolwerk te
doen kreeg, want Van Lendt
werd secretaris van de Heer
lijkheid Renswoude en Em-
mickhuyzen. Tot zijn dood
bleef hij in dit dorp wonen,
zij het sinds 1738 in een an
dere woning. In 1768 stierf hij
en „tot op de huidige dag is
zijn graf bij ons". Op een van
de weinige grafzerken die in
de Herv. Koepelkerk van
Renswoude te vinden zijn ko
men zijn initialen voor en het
grafboek geeft het nummer,
20 en zijn naam aan. Het is
slechts een simpele steen.
De enige dochter, die in 1733
werd gedoopt en de namen
Annetje Elisabeth ontving,
bleef ook haar leven lang te
Renswoude. Zij huwde met
Reinier Maarseveen, winke
lier aldaar, en stierf op 9 nov.
1806, in de ouderdom van 73
jaar.
W7e keren echter terug naar
de schoolmeesters. In 1738
kwam als zodanig te Renswou
de Jan Willem van Hoeven
met zijn vrouw Suzanna van
Ommeren uit Rhenen. Het is
spijtig, maar er valt over Van
Hoeven niet zo veel fraais te
zeggen. Tot 1750 schijnt alles
goed te gaan, doch dan, tij
dens de ambtsperiode van do
minee Kleman komen de
klachten binnen. Naar men
zegt moet meester Van Hoe
ven wegens dronkenschap on
bekwaam zijn tot lesgeven.
Ook tijdens de avondschool
was hij dronken. Van Hoeven
moest voor de kerkeraad ver
schijnen en beloofde beter
schap. In 1752 begon het weer.
De meester „stonk naar de je
never" en was zelfs dronken
tijdens cathechisatie.
In 1763 werd het toch al te
bar. Dominee Du Tour vertel
de aan zijn kerkeraad het vol
gende verhaal.
„Des avonts zijnde de twee
de maert is Van Hoeven zoo
stomdronken geweest dat hij
in het water is gevallen en
daar wederom uitgekomen
zijnde, het egter zoo verre ge-
bragt heeft, dat hij tot voor
het huys van mij predikant
alhier is nedergevallen, kun
nende zig zelve niet meer op-
bueren, en zoude mogelijk
daer van de kou zijn omgeko
men, zoo niet door eene gun
stige bestelling van Godts
Hooge Voorzienigheijdt, ie-
mandt meenende, dat er on-
raadt aan mijn huys was, de
tuynman en boer van de plaat
se van de Vrouwe dit hadt
gecommuniceert, die daerop
na mijn huys komende, hem
zoo van het hooft tot de voe
ten nat en stomdronken vin
dende na huys hebben gebragt,
waarop hij als een blijk van
een onberouwelijk bestaan
over het zelve op den bede
dag des smorgens 3 kleyne
glaasjes jannever weer heeft
gedronken, gelijk hij, dit al
les zelfs beleeden heeft bij
mij".
Nadien geraakt Van Hoe
ven uit het nieuws. Heeft hij
toch zijn leven gebeterd? Tot
1773 bleef hij in functie. Daar
na kwam een nieuwe school
meester.
Jan Willem van Hoeven
stierf in 1778 te Renswoude.
Ook van hem is een grafsteen
in de Herv. Kerk bewaard ge
bleven.
HPoen Van Hoeven in 1773
als schoolmeester stopte
kwam in dat zelfde jaar voor
hem in de plaats Abraham
Kalt. Hij was gehuwd met
Teuntje van Meerbeek waar
mee hij uit Heeze kwam.
Evenals zijn voorgangers
was Kalt koster en verricht
te hij tal van bezigheden in
en rond de kerk. Volgens de
voor 1940 nog aanwezige fa
miliepapieren, waarover Ba
ron Max. J. L. Taets van
Amerongen bij het schrijven
van zijn boek in 19!4 be
schikte. was Kalt na verloop
van lijd tuinman van het
kasteel. Tijdens de afwezig
heid van de familie Taets van
Amerongen was hij huisbe
waarder.
Is ons over zijn schoolmees
terschap niets bekend, over
zijn huiselijke omstandighe
den zijn we meer ingelicht, al
raken ook hier de feiten
slechts de armzalige buiten
kant. Enkele jaren achtereen
moest Kalt een lid van zijn
gezin ten grave dragen. Dit
was voor hem reden om een
graf in de Herv. Kerk van
Renswoude te kopen. Dit graf
ligt binnen de pilaren en is
genummerd met 7. Het is een
van de weinige graven of al
thans grafzerken die nu nog
in de kerk terug te vinden
zijn. De eenvoudige steen
draagt de naam B. Kalt, al
hoewel hij er zelf niet begra
ven is.
Op 9 nov. 1784 begroef Kalt
zijn dochter Jacomina, op 26
jan. 1785 zijn dochter Gerar-
da Agnetta en op 7 maart
1787 zijn vrouw. Het graf
boek, dat door Kalt zelf werd
bijgehouden, geeft daarvan de
volgende mededeling: 1 maart
1787 de vrouw van Abraham
Kalt in den Heere ontslapen
's morgens half 8 aan een
bloedstorting".
TJet was Barend ter Wogt,
die als nauwelijks 20 jaar
oude ondermeester uit Utrecht
kwam met zijn vrouw Mag-
dalena Francken, om de taak
van Kalt te verlichten. Over
hem is verder niets bekend. De
tijden waren roerig, eerst
door het rumoer der patriot
ten en vervolgens door de
tussenkomst der Pruisische
troepen, die ook te Renswou
de ingekwartierd werden. De
jeugd zal in die dagen meer
aandacht voor de kleurige uni
formen gehad hebben dan
voor de school! Ter Wogt ver
dween en als nieuwe onder
meester dook een zekere J. de
Bruin op.
Intussen had Kalt genoeg
gekregen van zijn dubbele
taak. Met zijn tweede vrouw
Geertje Landweer vertrok hij
in 1801 naar Haarlem. Met
hem werd weer een periode,
zelfs een eeuw afgesloten.
In de ingetreden 19e eeuw
zouden zich vele veranderin
gen en verbeteringen bij het
onderwijs voordoen. Een nieu
we wet was reeds in de maak.
S. Laansma.
Tn het boekje „Politie, Auto
en Veilig Verkeer" hebben
prof. dr. Buikhuizen en dr. van
Weringh hun bevindingen ge
publiceerd inzake hun onder
zoek of acties van de politie
op het gebied van de verkeers
veiligheid effect hebben.
Zij hebben het onderzoek ge
daan aan de hand van gladde
banden.
De „onderzoekers" zijn
's nachts in Groningen en
Leeuwarden kentekens van au
to's gaan noteren, die op glad
de banden stonden. In beide
steden noteerde men 500 ken
tekens. Men heeft toen in Gro
ningen op ruime schaal be
kend gemaakt dat bandencon
trole zou gaan plaatsvinden.
De politie heeft toen in Gro
ningen in 5 dagen ruim 14000
auto's gecontroleerd. In Leeu
warden deed men dit niet.
Hierna zijn de „onderzoe
kers" 's nachts weer op pad
gegaan om de hup bekende
auto's te controleren. Geble
ken is, dat 54 pet. van het
aantal „gladde banden rijders"
andere banden hadden laten
monteren. In Leeuwarden waar
de politie geen actie had ge
voerd waren slechts 27 pet.
van de gladde banden verwis
seld.
In Groningen heeft echter
toch 46 pre. niet gereageerd op
de politie-actie en ook hiernaar
heeft prof. dr. Buikhuizen als
directeur van het Criminolo
gisch Instituut van de Rijks
universiteit in Groningen een
onderzoek ingesteld.
I Tit interviews bleek, dat au-
tomobilisten die toch op
gladde banden blijven door
rijden, jonger zijn en een lager
opleidingsniveau hebben
dat zij oudere auto's kopen en
daar langer in rondrijden
dat zij ook vaker iets op een
autosloperij kopen en er ook
geen bezwaar in zien een
tweedehands band te kopen in
plaats van een nieuwe.
Dat dit automobilisten zijn die
zich eigenlijk niet goed een au
to kunnen veroorloven en .dat
hun enige zorg is: hoe houd ik
met zo min mogelijke kosten
mijn auto rijdende? Typerend
was hoe deze mensen kans
zien aan controles van de po
litie te ontkomen: „Gewoon
veel door smalle straten rij
den. Daar kunnen ze je niet
aanhouden, want als ze dat
toch doen, dan geeft dit ver
keersopstoppingen" gaf er één
als antwoord.
lVTensen die voortdurend
tussen glazen wanden le
ven en werken worden door
een vreemde ziekte bevangen.
Het is een geestesstoornis, die
de psychiaters „lichtsyndroom"
noemen, aldus „Volkshuisves
ting", tijdschrift van het Chr.
Sociaal Centrum voor Volks
huisvesting.
Wie eraan lijdt heeft vaak
een obsessie voortdurend be
spied te worden en een sterk
verlangen zich in donkere hoe
ken terug te trekken. Velen
lijden ook aan zgn. vertigo.
Dit betekent dat men even
wichtsstoornissen ondervindt.
Het verschijnsel heeft vele
Amerikaanse architecten en
aannemers aan het denken ge
zet.
De eerste symptomen van
„licht-syndroom" werden in de
nieuwste New Yorkse wolken
krabbers ontdekt. Het perso
neel schoof de bureaus steeds
verder van de ramen weg.
IJTet onderwerp werd onlangs
door de architect James F.
Fitch, professor in architec
tuur aan de Columbia Univer
siteit in New York, behandeld.
Fitch vertelde van gezinnen,
die in dure nieuwe hoekflats
waren getrokken, met glazen
wanden rondom, doch reeds
na enkele maanden waren
vertrokken, omdat zij niet lan
ger in een „goudvissenkom"
konden leven. Ook een van de
bekendste New Yorkse bin
nenhuisarchitecten, William
Pahlmann, vertelde veel ver
zoeken te hebben gekregen om
het uitzicht van grote glazen
ramen te blokkeren.
T"|e gemeente Deventer heeft
van de minister van Cul
tuur, Recreatie en Maatschap
pelijk Werk bericht ontvangen
dat voor 1969 f 68.000, subsidie
zal worden verleend voor de
Athenaeumbibliotheek, als re
gionale steunbibliotheek. Dit
subsidie is bestemd voor hono
rering achteraf voor verleende
diensten op het terrein van de
wetenschappelijke literatuur
voorziening aan niet-universi-
tair studerenden en voor aan
koop van belangrijk bibliogra
fisch materiaal en naslagwer
ken. Verwacht wordt, dat ook
in de toekomst rijkssteun aan
deze regionalisering en decen
tralisering zal worden verleend.
TTe Athenaeumbibliotheek te
Deventer voorziet als re
gionale wetenschappelijke bi
bliotheek reeds lang voor het
gebied Overijssel en een groot
gedeelte van Gelderland in de
leemte tussen Universiteitsbi
bliotheken en plaatselijke
openbare bibliotheken. Het
subsidie betekent een erken
ning van deze feitelijke situa
tie en is een eerste resultaat
van een advies, dat een in
1963 ingestelde werkcommissie
uitbracht.
Voor de gebruikers van de
Athenaeumbibliotheek bete
kent deze erkenning een snel
ler verloop van het postleen-
verkeer en de literatuurvoor
ziening.
TTit het onderzoek blijkt, dat exPos'he
acties van de politie toch \7"an 22 juli tot en met 15 sep-
preventief werken, aldus „Er- tember zal er in het ge-
kenning", het blad van de Ned. meentemuseum De Waag,
Bond voor Autorijschoolhou- Brink 57 te Deventer, een col-
ders. lectie mechanisch speelgoed
Het is onbegrijpelijk, dat ten toon worden gesteld,
waar banden en remmen, toch De collectie is eigendom van
wel de meest kwetsbare zaken de heer J. Stekelenburg te De-
aan het motorvoertuig, er nog venter. Het speelgoed is ver
dikwijls zo onverantwoordelijk vaardigd in de tweede helft
mee gereden wordt. Het is be- van de vorige eeuw en in het
grijpelijk, dat wanneer uit de- begin van deze eeuw. Voorts
ze onverantwoordelijkheid on- zal in een der zalen een verza-
gelukken ontstaan het geen meling „antieke" fietsen voor
vraag meer is mea culpa! het publiek te bezichtigen zijn.
J"kp de 13e Jaarbeurs van
het Oosten die van 17
t.m. 24 september in Zutphen
wordt georganiseerd, expose
ren ongeveer 250 standhou
ders. Deze stands vertegen
woordigen ca. 50 branches. De
deelnemende bedrijven ko
men uit geheel Nederland,
waarvan ca. 60 procent uit de
Randstad. Evenals het vorige
jaar zullen alle bedrijven die
bij de Kamers van Koophan
del in Gelderland en een deel
van Overijssel staan inge
schreven, met een reductie-
kaart persoonlijk worden uit
genodigd. Meer dan 60.000 on
dernemers zullen hierdoor at
tent worden gemaakt op de
Zutphense Jaarbeurs, dit is
meer dan 10 procent van alle
ingeschreven Nederlandse be
drijven. De directie van de
beurs verwacht dit jaar weer
een belangstelling van 45.000
bezoekers. De gemiddelde op
pervlakte per stand is groter
geworden. Mede door de gro
te belangstelling van exposan
ten werd het noodzakelijk om
reeds dit jaar het aansluiten
de complex Buitensociëteit
aan de beurs teo te voegen
Hierdoor is de beursoppervlak
te gegroeid tot ca. 16.000 m2
TTe kwaliteit van de deelnt
mende bedrijven garan
deert ook dit jaar weer een
jaarbeurs van goed gehalte;
ook zijn enkele, voor het be
drijfsleven interessante, voor
lichtingsstands aanwezig, b.v.
de P.T.T. met moderne com
municatiemiddelen, het Ne
derlands Normalisatie Insti
tuut, een Computercentrum
e.d. In samenwerking met het
genoemde computercentrum
zullen dagelijks verkoopgege
vens en de samenstelling van
het bezoekersaantal worden
verwerkt. Deze gegevens wor
den zo veel mogelijk voor be
langstellenden ter beschikking
gesteld.
Door de samenwerking met
enkele Duitse Kamers van
Koophandel wordt dit jaar
een groter bezoek uit Duits
land verwacht. Onder andere
treedt de Nederlands-Duitse
Kamer van Koophandel te
Düsseldorf als vertegenwoor
diger op van de Jaarbeurs van
het Oosten.
Dit jaar worden in samen
werking met de Nederlandse
Spoorwegen gecombineerde
Trein-Toengangsbiljetten ver
kocht aan 40 NS-stations. Deze
TT-biljetten geven belangrijke
korting op de toegangsprijs
van de beurs en op de trein
reis. Tevens geeft een TT-bil-
jet gratis vervoer met de
stadsbusdienst, die de verbin
ding vormt met de beurster
reinen.
In het sterk bezette toernooi le Bltsum
heeft de West-Duitser Mathias Gerusel «en
schitterend resultaat behaald door beslag te
leggen op de derde plaats achter Larsen en
Polugajewsky, maar vóór spelers als Gligo
ric, Ivkov Saizew, Bobuzow en vele anderen.
De Duitser heeft zelfs een ogenblik kans
gehad op een grootmeesterresultaat want
kort voor het einde van de wedstrijd had hij
nog "slechts" een overwwinning nodig op
Gligoric om de benodigde IO'/j punt te be
halen. Het is niet een grote verrassing, dat
deze overwinning uitbleef en dat het zelfs
een nederlaag werd. De Zuidslavischc groot
meester Svetoza'r Gligoric behoort nog altijd
tot de sterkste schakers ter wereld. Men ziet
hem zijn 46-jarige leeftijd beslist niet aan
wat wel mede het gevolg is van zijn leven
swijze: veel sport, veel rusten en veel wande
len. De levenswijze die hij gemeen heeft met
andere groten op het schaakbord, zoals
Eu we, Botwinnik en Keres.
Hieronder de geciteerde partij.
Wit: GLIGORIC. Zwart: GERUSEL
(Büsum 1969.)
Slavische verdediging.
Id2—d4, d7—d5 2. c2-o4, c7-o6 3. Pgl-fl,
Pg8-P6 4. Pbl-c3, d5xc4 5. a2-a4. Lc8-f5
6. e2—e3, e7-e6 7. Lflxc4, Lf8-b4 8. 0-0
(Een bekende variant uit de dertiger jaren.
De stelling kwam veel voor in' de beide
tccekampen tussen Euwe en Aljechin in'
1935 en 1937.)
8Pb8-d7 9. Ddl—e2, Lf5-g6 (Ge
bruikelijker is 90-0. De tekstzet kwam
overigens ook al voor in de tweekamp
Euwe—Aljechin 1937.)
10. e3—e4!? (Een interessant pionoffer.
Het voorzichtige 10. Ld3, Lxd3 11. Dxd3,
0-0 levert overigens niets op.)
10Lb4xc3 11. b2xc3, Pf6xe4 (Slecht is
11Lxe4 12. Pg5, Lf5 13. La3 met verhin
dering van zwarts rochade.)
12. Lcl-a3, Dd8-c7 (Vooral niet 12
Pxc3? wegens 13. Db2, Pa4 14. Db3, Pb6 15.
Lxe6!)
13. De2~e3!? (Deze zet geeft de wwitspe-
ler zelf in zijn monografie over deze opening
ais slecht aan.)
1 3Pd7-b6 14. Lc4-b3 (In een partij
Sajtar—Vukovic, Belgrado 1948 volgde: 14.
Pe5, f6! 15. Pxgó, hxgö 16. h3, Pxc4 17.
Dxe4, Kf7 ten gunste van zwart)
1 4Pb6-c8 15. Tfl—el, Pe4-d6 16.
De3-f4, 0-0 17. PB-e5, TfB-e8 18,
Tel—e3, Dc7-b6 19. Lb3~a2, Pd6-f5 20.
Te3—f3 (Voor de geofferde pion heeft wit
het loperpaar en druk op de vijandelijke
stelling. Voorlopig is dat alles.)
20Pc8—e7 21. g2-g4, Pf5-h6 22.
Pe5—c4, Db6-a6 23. Pc4-d6, Da6xa4
24. c3—c4!, Te8-b8 25. Df4-g5. !7-f6 26.
Dg5-e3, e6—e5 (Qm. 27. dxe5 met 27
Pxg4 te beantwoorden.)
27. h2-h3. Pe7—c8 28. c4-c5f, Kg8-h8
29. d4xe5, Pc8xd6 (Vrijwel noodzakelijk om
dat 29fxe5 op 30. Tf8t en mat faalt.)
30. c5xd6, f6xe5 31. De3xe5, Tb8~e8
GERUSEL
GLIGORIC
De opgave van de week: hoe besliste Gli
goric met wit de partij vanuit de diagram
stelling?
De oplossing komt in de volgende ru
briek.
OPLOSSING
De stand was:
Git (Bochdansky): Khl, Dd3, Tfl en g2,
Lb2, Pb5, pionnen a2, b3, c4, e3, g3 en h2;
Zwart (Roth): Kc8, Dh3, Th8 en h6, Lb6
en g4, pionnen a7, b7, c5, d6,17, g7.
Er volgde: 23Lg4-f3ü 24. Tflxf3,
Dh3xh2f! 25. Tg2xb2, Th6xh2| 26. Khl-gl,
Th2—hlf 27. Kgl-12, Th8-h2 mat.
Wereldkampioen Andreiko is een omstre
den figuur. Herhaaldelijk kan men horen en
lezen, dat hij voortdurend een onbegrijpelijk
geluk heeft en blijkbaar bizonder nauw e (en
goede!) betrekkingen onderhoudt met Vrou
we Fortuna.'
Inderdaad is de schijn, als gevolg van zijn
speeltrant, tegen hem. Echter wereldkam
pioen worden met tegenstanders als Koeper-
man en Tsjegolev. eerste worden in tour-
nooien met dezelfde tegenstanders en daar
bij dan nog spelers als Sybrands en Kuyken,
kan niet alleem maar met "geluk". Destijds,
zo'n dertig jaar geleden, heerste in ons land
dezelfde stemming ten aanzien van Mairice
Raichenbach, tot ex-wereldkampioen Ben
Sprinter eens fijntjes opmerkte: Inderdaad
•onbegrijpelijk, al dat succes, maarzou
het misschien ook kunnen, dat hij sterk
damt?
Dat dit zeker ook geldt voor And ris An
dreiko mag blijken uit onderstaande partij:
Wit: A. Andreiko; Zwart: Baba Sy;
Hoogezand 1969.
1. 32-28 18-23; 2.33-29 23x32; 3. 37x28
17-22; 4. 28x17 11x22; 5.39-33 12-18; De
theorie geeft (13-18) aan, dat zeker beter
lijkt
6. 44-39 19-23; 7. 41-37 14-19; 8.
37-32 7—12; 9. 50-44 6-11; 10. 46-41
11-17; 11. 42-37 10-14; 12. 48-42 5-10;
13. 31-26 Andreiko is een expert in het
creëren en handhaven van spanningen. Hij
wacht met de centruraactie 32—28 totdat,
zwart niet meer analoog kan antwoorden.
Bovendien daagt hij zwart gelijkertijd uit tot
een flankaanval met (22-27) Zwart kiest de
eerste mogelijkheid: 13. 20—25;
14. 36-31 Weer een bewijs, hoe scherp de
wereldkampioen speelt. Op het geijkte
37—31 blijft de strijd om het centrum nog
onbeslist: (14-20) 31-27 (22x31) 26x37
(20-24) 29x20 (25x14) en 32-28 kan weer
later beantwoord worden door (19-23)
14. 14-20; 15.32-28 23x32; 16.37x28
20-24; 29x20 25x14; 18. 34-29 Waarmede
wit het centrum, ook na (19-23) beheerst en
zwarts rechter vleugel ontwikkelingsmoeilij
kheden heeft;
18. 14-20; 19. 41—36 19-23? Een mis
vatting van de situatie. De halve hekstelling
heeft door zwarts opstelling rechts weinig
zin. Vanaf dit ogenblik toont Andreiko zijn
kracht:
20. 28x19 13x24; 21. 40-34 9-13; 22.
34-30 3-9; 23. 30x19 13x24; 24. 45 -40
10-14; 25. 40-34 14-19; 26'. 34-30! Ver
breekt de halve hekstelling van zwart en
leidt gelijkertijd de aanval tegen de bewe-,
gingloze rechtervleugel van de Senegalees
m:
26. 20-25; 27. 29x20 25x14; 28.
38-321 18-23; 29. 42-38! 1-7; Op (12-18)
volgt 32—28! met dodelijke hekstelling;
30.32-27! 12-18; 31.38-32 Anders volgt
(17-21)
32. 8—12; Om'op 43—38 de tegenaan
val (23-28) te lanceren.
33. 33-28!! 22x33; 34. 39x28 (zie dia
gram)
Onbarmhartig legt wit de zwaktes in de
zwarte positie bloot: Er dreigt 30—24, maar
ook 43-38.
34. 4-10; 35. 44-39! Niet direct
43-38 wegens (18-22) 27x29 (19-24) 30x19
(14x34)
35. 2—8; 36. 39—33! Nu zijn zowel
(15-20) als (14-20) belet door 27-21 ge
volgd door 30-24 of 30-25.
36. -17-21; 37.26x17 12x21; 38.31-26
7-12; 39. 26x17 12x21; Zwart schijnt de erg
ste gevaren bezworen te hebben, maar
40.43-39!! en met deze mokerslag is zwarts
lot bezegeld. Weer zijn (14— en 15—20) ver
boden.
40.40. - 21-26;
Aan onze lezers deze week de opgave: Hoe
forceerde wit na deze zet "de winst?
OPLOSSING
De stand was:
Wit: Andreiko: 26, 27, 29, 31, 33, 34, 36,
37, 38,39,43,44 (12 st.)
Zwart (Sybrands): 7,11, 12,13,14,16,17,
18,22,23,25,30 (12 st)
Op (14-20) of (14-19) zou gevolgd zijn
26-21! (17x26) 37-32 (26x28) 44-40!
(22x31) 33x22 (18x27) 29x9 met minstens re
mise.
Behalve de in de partij gespeelde zet
(13-19) blijft dus alleen nog oven (30-35)
hierop volgt: 29-24! en na b.v, (14—19)
speelt wit: 38-32! (19x30) 26-21 (17x26)
33—28! (22x33) 39x6 en na (30x50) speelt wit
de schitterende zet: 32—28!! met remise,
want (50x17) wordt beantwoord met 27—21!
enz. en (50x22) door 37-32 (26x28) 6-1
(22x31) 1x26!
Dus gedwongen (50xJLl) 6x17 gelijk spel.
Eén van de beste wedstrijden die te Oslo
tijdens de Europese kampioenschappen
voor bridgerama werd gespeeld, was die tus
sen Italië en Frankrijk. De Fransen, die bij
deze gelegenheid speelden in de opstelling
Boulenger-Svarc met Stoppa-Roudinesco
deden het voortreffelijk en wisten de "pres-
tigestrijd" met 7-1 te winnen. Op welk ni
veau hier bridge werd gespeeld, toont een
iardig spel uit de eerste helft:
A V 10 7 6
O 8 5
O A 8 5
B 8 7
kon hebben, doch zelf niet kwetsbaar zijnde
tegen kwetsbare tegenstanders, hoopte hij
NZ uit een ipanchebod weg te bluffen.
In zoverre had hij gelijk, dat NZ zowel
drie SA als vier schoppen kunnen maken,
alleen:... dit werd niet geboden aan de ande
re tafel. Want daar opende de Italiaan Bian-
chi (zuid) in de derde hand met één klaver
OW pasten - noord bopd tien twee
schoppen - en zuid gaf de strijd op. Door
de gunstige kaurtvcrdeling 'werden; er 10 sla
gen gemaakt. De score was onbelangrijk:
H 8 2
B 9 5
O
9 6 2
N
W O
jo
A H B
O
7 6 4 3
z
1 O
V 9
V 6 3
9 4 2
43
4
10 7
O V 4 3
O H B 10 2
O A H 10 5
Bclladonna-Garozzo hadden 200 punten
erloren met 4 down te gaan, aan de andere
tafel hadden hun partners 170 teruggewon
nen. zodat het verschil slechts 30 punten in
Fran's voordeel bedroeg: ééil matchpunt!
Moeilijke slem
Noord gever, NZ kwetsbaar. In de open r
kamer paste noord en opende de Italiaan d"e'fd' w=d«r,,d Frukrnk-toW
Belladonna her oostspel me. mee.harren krt8e" btld' ,c,m5 sle"'bod 'F*1"
(zwakke twee). Zuid paste alleszins begrij
pelijk nadat noord al had gepast waarna met talrijke mogelijkheden. Ik stel u voor op
Garozzo (west) bood.... vier harten! Natuur- de noordplaats te gaan zitten bij deze kaart-
lijk wist hij dat dit contract geen enkele kans verdeling tussen NZ:
Oost gever. OG kwetsbaar.
Oost paste - zuid opende één klaver
(conventioneel, sterk spel aangevend) ca
west paste - hierop bood noord één harten
(positief spel aangevend) - zuid vier harten
- gaarop noord naar zes harten stevende.
Tegen dit zes-hartenbod speelde oost d«
klaverheer voor - aan u de vraag, hoe of u
dit spet zou afwerken. Indien u in slag I oost
klaverheer laat hoüden. speelt oost schop
pen acht na. In slag 1 valt bij wgst de klaver
zeven.
Nu maar diep nadenken, al staat voor u
dan niet de Europese bridgetitel op het spel!
Oplossing volgende.weck!
Horizontaal:
1. Het slopen van de boosdoeners (8)
4. Dwaze hoop (6)
8. Zo'n kreet is hard 8)
9. De volgende generatie (6)
10. Hij is een volwaardige partner (8)
11Dit is reeds opnieuw 6)
13. Het kleine hoofddeksel zit op de pot
(10)
17. Beurs met koorden 10)
21Dit komt altijd achteraan (6)
z2. Na zijn overlijden kan men er zijn ge
mak van nemen (8)
23. Stad der aanvoerders (6)
25. Dit heeft niets met boos opzet te maken
(8)
26. Boos op temperatuur (6)
27. Dos-a-dos in de landbouw (4)
28. De god in de keuken (3)
Verticaal:
1Wat hiermee eindigt loopt wel los (6)
2. Dit is evenwel onvervalst (6)
3. Hieraan lijkt geen eind te komen 10)
5. Deze vogel kan je dol maken (8)
6. Hier maakt schuld een belofte (8)
7. De ateliers van Fortuna (8)
12. Hierbij moet het van twee kanten ko
men (10)
14. Dat kan nooit lang duren (8)
15. Muzikaal is er niets moderns aan (8)
16. Rug aan rug te water (4)
18. De ene die niet twijfelt (6)
19. Vliegenvanger (6)
20. Als ze klein zijn, zijn ze oud 6)
24. Een vooraanstaande plaats (3)
OPLOSSING
Horizontaal: 1. april; 6. maart; 11. sirene;
12. antiek; 14. Made; 15. tiend; 16. sneu; 18.
opa, 19. bed; 20. iep; 21. tui; 22. r.p.; 24. re
kel; 27. je; 28. risee; 31. nar; 32. sober; 34.
agenda; 36. Amiens; 37. ellende; 38. finale;
41. eerste; 45. roede; 46. big; 48. rotan, 49.
i.l.; 50..moker; 52. h; 53. ski; 55. wed; 56.
wal; 57. heg; 58. oord; 60. leges; 61. zone;
62. smerig; 64. sproet; 66. a-saga; 67. taats.
Verticaal: 1. Aida; 2. pre; 3. re; 4. inter; 5.
Leiden; 6. manier; 7. Andel; 8. A.T.; 9. ris;
10. tent; 11. sappig; 13. kleuren; 14. Morra';
17. uiers; 23. den; 25. Kamerik; 26. ooi; 29.
Seine; 30. edele; 32. smeer; 33. beest; 35
ale; 36. ade; 38. Friso; 39,Iolkos; 40. Ada;
42. rok; 43. talent; 44. enige; 46. bodega; 47.
gewest; 50. melig; 51.- raspa; 54. Irma; 57.
hoes; 59. des; 61. zot; 63. Ra; 65. ra.
