Devaluatie een geneesmiddel
Lachen om de overheid
Von Hassel deed 'n
boekje open
over het
parlement
driehoeksverhoudingen in
de wereldpolitiek
Gromyko hield een rede
en Nixon maakte een reis
Optimisme is gerechtvaardigd
mits steunend op feitenkennis
0m
II <v w*-
Enthousiasme
en kritiek
Cuba en Roemenië
Albanië en China
Bewapening
Hoopgevend
Opfru
risser
Grapje
De devaluatie van de Franse franc is
zo onverwacht gekomen dat men haast
mag spreken van een der best bewaarde
geheimen uit de jongste geschiedenis.
Nog maar weinige maanden geleden had
ledereen er de mond van vol en deden
speculanten al hun best er zo rijk moge
lijk van te worden - maar men had toen
buiten De Gaulle gerekend die een deva
luatie beneden de Franse waardigheid
achtte en er zijn veto over uitsprak. En
daarmee is langzaamaan de speculatie
weggeëbd, ook al omdat de „club van
tien" rijke landen het besluit van de
Franse president respecteerde en mede
alle krachten inspande om de franc er
weer bovenop te helpen.
Het nieuwe, na-Gaullistische bewind is
blijkbaar toch tot de conclusie gekomen
dat de Franse economie die last niet lan
ger kon dragen. Die conclusie hadden an
deren al eerder getrokken: het Franse
produktie-apparaat is lang niet op alle
punten even sterk, soms kan men zelfs
van verouderd spreken, en de te lang
volgehouden paternalistische structuur
van vele bedrijven heeft die achterstand
dikwijls nog vergroot. Bovendien heeft
men tegenslag: het sterkste produkt van
de Franse landbouw, het graan, haalt op
het ogenblik als gevolg van de Ameri
kaanse dumping en de daarop gevolgde
EEG-maatregelen, niet de prijs die men
had mogen hopen, de kledingindustrie, tot
voor kort ook een niet geringe deviezen-
bron, begint haar magische invloed te
verliezen en zo is er meer.
Dit alles is niet alleen voor Frankrijk
maar voor alle landen van de EEG een
spijtige ontwikkeling - het heeft geen en
kele zin dit te verbloemen en er Is nog
minder reden om de devaluatie met een
zeker leedvermaak jegens Charles de
Gaulle te begroeten. Devaluatie is een
geneesmiddel - het wil dus zeggen dat er
ziekte is. En een zieke plek schaadt ons
aller belangen.
Aan de andere kant is er geen enkele
reden tot paniek: er is geen reden om te
twijfelen aan de uitwerking van het ge
neesmiddel. Wat dit betreft staat Frank
rijk er veel beter voor dan Engeland,
waar men zich gehaast heeft de snel in
de wereld gekomen geruchten over een
devaluatie De vraag of West-Duitsland
We hopen dat het waar is want Engeland
heeft andere geneesmiddelen nodig dan
de vakantie! De vraag of West-Duitsland
nu een revaluatie zal kunnen tegenhou
den - eveneens een haast noodzakelijk ge
neesmiddel - en wat daarvan de gevolgen
zullen zijn voor Nederland, zal in de ko
mende week snel beantwoord worden. Het
kan een belangrijke week worden die ech
ter veel kan bijdragen tot verbetering van
de Westeuropese economische structuur.
Er is in de afgelopen week wat scham
per gepraat over het Overijsselse plan
om de provincie-ambtenaren 's middags
vrijaf te geven afs om 12 uur de ther
mometer meer dan 30 graden Celsius
aanwijst. En als volgende week de scho
len weer begonnen zijn en ook daar mis
schien stel dat het weer zo blijft -
eens een extra middagje vrijaf gegeven
zal worden, dan zal op dezelfde scham
pere manier gepraat worden over „de
schoolmeesters". Want het is in Neder
land gemeengoed om onderscheid te ma
ken tussen ambtenaren, onderwijzers en
daarmee te vergelijken functionarissen
•n de „echte werkers" uit het vrije be
drijfsleven. De eersten lopen de kantjes
er af, de laatsten zijn de zwoegers. Het
wordt dikwijls wel als een grapje gelan
ceerd maar dan toch wel als een echt
gemeend grapje!
Dit is een nare manier van praten.
Natuurlijk zijn er luie ambtenaren en
luie onderwijzers, maar er zijn ook luie
bouwvakkers en luie kantoorbedienden.
Op ambtenaren rust de niet altijd benij
denswaardige taak onze steeds ingewik
kelder samenleving toch zo soepel mo
gelijk draaiende te houden en daarvoor
moeten heel velen dikwijls heel hard
werken. In de wetenschap dat het nau
welijks gewaardeerd wordt! En op het
onderwijzend personeel rust de al even
min benijdenswaardige taak onze kinde
ren de kennis en kunde bij te brengen
die ze in die ingewikkelde samenleving
niet kunnen ontberen. Een taak die ver
reweg de meeste ouders op geen stuk
ken na aan zouden kunnen. Hoe blij zijn
de meeste moeders dat volgende week
de school weer begint en ze hun kinde
ren tenminste een poosje kwijt zijn!
Blijft de vraag of het wel tactisch is
op de manier zoals in Overijssel {gebeurt
ambtenaren in een uitzonderlijke positie
te plaatsen - geeft men dan niet moed
willig stof aan dat geklets over ambte
naren? Tegenvraag mag zijn waarom 't
bedrijfsleven dat voorbeeld niet volgt
voor zover dat mogelijk is? Natuurlijk
kan dat niet bij een krant en niet bij de
Hoogovens om maar eens twee nog
al „hete" bedrijfstakken te noemen.
Waar continu gewerkt moet worden is
een middagje vrijaf nu eenmaal onmo
gelijk. Maar in vele andere bedrijven
zou het wél kunnen, hier niet minder
goed dan in zuidelijker landen. Alleen,
wij zijn er niet aan gewend en we mis
sen de fantasie en het improvisatiever
mogen om ons aarr te passen aan om
standigheden waaraan we niet gewend
zijn. Waar dan nog bij komt dat we ons
zelf „flink" vinden als we net doen of die
omstandigheden niet bestaan. Een mis
plaatste trots want niet ieders gezond
heid is bij die flinkheid gebaat!
Conclusie: in plaats van schamper te
praten zou het bedrijfsleven er beter
aan doen zich af te vragen of het niet
wat kan leren van het Overijsselse voor
beeld. Improvisatievermogen misschien
voor menige onderneming minstens
zo belangrijk als voor de overheid
„Parlementsleden, wat
voeren die nou eigenlijk
uit? Praten, praten en nog
eens praten en als er eens
werkelijk iets belangrijks
valt te beslissen dat kun
je op de televisie zien
dan zijn ze afwezig of ze
aitten tijdens het debat de
krant te lezen..."
Dit citaat is niet afkom
stig van een verbitterd
staatsburger in Nederland
of waar ook ter wereld
al zou het ontleend kun
nen zijn aan het onderzoek
waarbij de burgerij de
kwaliteiten van ons parle
ment met een zes-plus be
loonde maar van de hui
dige voorzitter van de
Westduitse Bondsdag, de
vroegere minister Von Has
sel. Hij begint met deze zin
een brochure die uitgereikt
zal worden aan de bezoe
kers van het parlements
gebouw in Bonn.
Het is in de Duitse
Bondsrepubliek namelijk
niet beter of slechter dan
in Nederland zoals Von
Hassel zijn brochure begon
nen is zo denken inderdaad
vele Duitse belastingbeta
lers over hun volksverte
genwoordiging. Ze zien
daar een college in dat
goeddeels dient om de ijdel-
heid van diverse redenaars
te bevredigen en dat zich
zelf daarvoor nog regelma
tig salarisverhoging toe
kent ook. Ook al een ge
dachte die in Nederland
niet vreemd is...
Parlementsvoorzitter Von
Hassel vond het hard no
dig om het democratisch
inzicht van zo redenerende
staatsburgers wat op te
frissen. Daarom heeft hij
in zijn brochure uiteenge
zet hoe het werkelijk met
de parlementariërs is ge
steld. Men krijgt ^r de tra
nen bij in de ogen!
De dag van een volks
vertegenwoordiger begint
om negen uur 's morgens
al goed: doornemen van de
post, een papierberg, die
doorgaans ettelijke kilo's
weegt. Na dit politieke ge
wichtheffen volgen verga
deringen in de fractie,
werkgroepen, commissies
en nog vele andere gezel
schappen meer.
Als enige afwisseling op
al deze palavers moet de
volksvertegenwoordiger
spreekuur houden voor het
vertegenwoordigde volk.
Daarbij moet hij steevast
een lange reeks klachten
en protesten aanhoren over
velerlei misstanden en pro
blemen. Meestal wordt het
wel een uur of tien des
avonds voor het parle
mentslid zijn bureau kan
opruimen.
Haha, denkt de criticus,
maar in het weekend
néémt meneer 'het er na
tuurlijk van. Mis! In het
weekeinde is de geachte af
gevaardigde er zo mogelijk
nog slechter aan toe. In
plaats van thuis te verzin
ken in een luie stoel moet de
ongelukkige zich nu gaan
vertonen in het kiesdistrict
dat hem heeft afgevaar
digd. Daar draaft hij van
vergadering naar vergade
ring, houdt redevoeringen,
geeft interviews, zit achter
forumtafels en fungeert als
vraagbaak voor lokale
grootheden, die willen we
ten wat „hun man in
Bonn" nu eigenlijk heeft
gepresteerd.
Komt de rampzalige ten
slotte thuis, dan zijn vrouw
en kinderen al lang naar
bed en hijzelf schuift mis
moedig achter zijn schrijf
tafel met een stapel pape
rassen die hij beslist nog
moet doorwerken.
De weinige ogenblikken,
die de parlementariër in dit
martel aarsbesta an nog
overblijven, brengt hij door
in treincoupé's, vliegtuig-
stoelen of achter het stuur
van zijn auto want de
afstand van Bonn naar zijn
kiesdistrict is vaak een
paar honderd kilometer.
Alles goed en wel, gromt
de achterdochtige belas
tingbetaler, maar daar
wordt-ie dan ook dubbel
en dwars voor betaald.
Vergeet dit maar! Aldus
de strekking van Von Has-
sels boekje. De parle
mentsvoorzitter rekent
zijn lezers voor dat 't ge
middeld Bondsdaglid
per maand krap 5000
mark ontvangt. Dat lijkt
een stevig bedrag maar
het omvat de vergoeding
van alle onkosten, ook van
gederfde inkomsten elders.
Van dit bedrag moet 't
Bondsdaglid onder meer
zijn hotel of flatje in Bonn
betalen, zijn kantoortje
met typiste, zijn auto, ge
peperde bijdrage aan frac
tie en kiesdistrict, en ten
slotte is de zwaar getrof
fene ook nog verplicht
voor allerlei goede doelen
nog eens royaal in de
beurs te tasten. Uiteinde
lijk, zo rekent de brochure
voor, houdt 't parlements
lid voor al zijn moeite per
maand ongeveer 1300
mark over.
Het Westduitse parle
ment is daarmee een van
de goedkoopste ter wereld.
Het kost de individuele be
lastingbetaler maar 1.46
mark per jaar, terwijl de
Fransman voor zijn parle
ment 3.38 mark en de
Amerikaan voor het zijne
5.58 mark moet neertel
len.
Voor de beschouwer van het wereldpolitieke toneel zijn het dikwijls raadsels.
Op het moment dat de Russisch-Chinese grensincidenten worden opgeblazen als
gold het hier het begin van een oorlog terwijl er in het verleden toch al tien
tallen van zulke incidenten zijn geweestverklaart de Sovjet-minister van
Buitenlandse Zaken, Andrej Gromyko, dat de grondslag van de Russische poli
tiek met betrekking tot China de lijn van de vriendschap is. En even nadat pre
sident Nixon op zijn wereldreis de doctrine heeft ontwikkeld die weliswaar de
Aziaten aanspoort hun eigen zaken te regelen maar wél bescherming belooft te
gen eventuele Chinese agressie, praat diezelfde president Nixon met het Roe
meense staatshoofd, Ceausescu, over betere betrekkingen tussen zijn land en de
Chinese volksrepubliek en verklaart van zijn kant de Chinese minister-presi
dent, Tsjoe En-lai, dat hij goede relaties met Amerika op hoge prijs stelt. Alle
maal woorden die de beschouwer verbaasd doen vragen welk politiek spel er nu
eigenlijk gespeeld wordt tussen die drie grootmachten der wereld Amerika, de
Sovjet-Unie en de Chinese volksrepubliek!
Het is niet zo dat in onderstaand artikel die vragen worden beantwoord. Wel is
hier een deskundige aan het woord die zijn naspeuringen niet beperkt heeft tot
wat Westerse kranten en Westerse persbureaus aan feiten en beschouwingen te
berde brengen en evenmin alleen maar afgaat op wat Westerse deskundigen in
allerlei vaktijdschriften publiceren, maar die bovendien een respectabel aantal
Russische en Tsjecho-Slowaakse kranten en tijdschriften plus nog een handjevol
uit Albanië, Joegoslavië, Roemenië, Polen en Oost-Duitsland tot zijn dagelijks»
lectuur rekent. HU is bq «qn bschouwing uitgegaan van de redevoering die
Gromyko vorige maand in Moskou heeft gehouden en waarin deze de buiten
landse politiek voor de komende vier jaar heeft uitgestippeld maar dan wél
van de werkeiyke tekst en niet van het uittreksel dat de Russen naar het buiten
land hebben gestuurd en dat vooral in Amerika zoveel optimisme veroorzaakt»
Aan die redevoering heeft hij een aantal andere uitlatingen van 's werelds groten
vastgekoppeld en zo is er iets meer samenhang gekomen in het soms zo verwar
rend ïykende spel der drie wereldgrootmachten.
Ook het aanzien van 'n
parlementslid, zo zeggen
ingewijden, is tegenwoor
dig lang niet meer wat 't
vroeger was. Nu in de
parlementszaal binnenkort
een elektronische stemma-
chine zal worden geïnstal
leerd, circuleert het grap
je, dat binnenkort de be
langrijkste man in de
Westduitse politiek de
„elektricien" zal zijn, die
dit apparaat controleert...
Bij het lezen van de
brochure zouden de staats
burgers bijna tranen van
dankbaarheid over de par
lementariërs in de ogen
moeten springen. Helaas,
het leerzame boekje ver
scheen juist op 't tijdstip,
dat de Bondsdag voor
twee maanden met zomer
vakantie ging en dus had
de bozige burger al weer
'n nieuwe reden tot brom
men
AMERIKA - RUSLAND - CHINA
RICHARD NIXON
tegen Chinese agressie
TSJOE EN-LAI
vriendschap met Amerika
JOHN F. KENNEDY
Cuba en Turkije
FIDEL CASTRO
een vriend dichtbzij
CEAUSESCU
tussen drie machten
De Russische minister van Buiten
landse Zaken, Andrej A. Gromyko,
hield afgelopen maand in het Krem
lin een redevoering. Aanwezig wa
ren de Opperste Sovjet, de gedele
geerden uit het gehele land en ge
nodigden. Zij moesten veel geduld
hebben, want de rede duurde onge
veer vier uur. Wel mocht in die pe
riode acht maal geapplaudisseerd
worden, iets dat dient om bepaalde
gedeelten in een toespraak te onder
strepen. Maar heel menselijk ge
sproken misschien ook wel om de
slaperigen onder het gehoor erbij te
houden
De rede werd zo belangrijk geacht,
dat de Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken, William Ro
gers, met spoed contact moest zoe
ken met Moskou en er twee dagen
later al present was. Gromyko na
melijk heeft in deze rede de toe
komstige Sovjet-politiek voor de
eerstkomende vier jaren uiteenge
zet. Alle punten die de wereld be
roeren worden erin genoemd en ook
de meeste landen, ook Nederland
in het totaal worden zeventien
verschillende onderwerpen aange
sneden.
Dit zei Gromyko van (onder ande
re) Nederland: „Naar onze mening
kan de reikwijdte der wederzijdse
goede betrekkingen met België, De
nemarken, Nederland, IJsland en an
dere landen van Europa nog worden
vergroot". Zoals men ziet wordt in
deze rij die landen van West-Europa
genoemd wier bijdrage in de Navo
relatief gering is (IJsland en Dene
marken) of waarvan men hoopt dat
deze geringer kan worden (België
en Nederland). Zo komen er meer
van dergelijke paradigmata in voor,
maar het zou te ver voeren ze hier
stuk voor stuk te analyseren. Beper
ken we ons tot de hoofdlijnen dan
kunnen we in deze schets van de
Russische buitenlandse politiek drie
onderdelen onderscheiden:
De vaststelling van de invloeds
sfeer van de Sovjet-Unie in de
wereld
De wensen van de Sovjet-Unie
en de voorstellen om tot deze
gewenste toestand te geraken;
De goede 'betrekkingen die men
met alle staten en met de UNO
wil onderhouden als tenminste aan
die wensen tegemoet gekomen
wordt.
De eerste, vooral Amerikaanse re
acties, waren enthousiast. Men zag
in deze redevoering pogingen tot
toenadering, vooral ook in het licht
van de door de Sovjet-Unie geduren
de het afgelopen jaar zo naar voren
geschoven grensconflicten met ook
vóór die tijd waren er immers grens
conflicten bij tientallen!
Die eerste blijdschap ontstond
vooral doordat de Amerikaanse
pers zich oriënteerde op een door
de Russen uitgereikt uittreksel in
het Engels. Er waren zelfs persbu
reaus toen die meldden dat in de
rede niets over Vietnam gezegd
werd. Zou men echter in Moskou de
Pravda of een ander dagblad gele
zen hebben, dan zou men hebben
gezien, dat aan Vietnam een dege
lijk brok slecht verteerbare kost
was gewijd met de bekende termen
als „uitzichtloze en agressieve ver
overingsoorlog".
Nu de eerste vreugde wat is be
koeld, blijft een meer objectieve be
nadering over. Die is dan toch nog
ruimschoots interessant, niet alleen
omdat hier, voor het forum van het
Sovjet-Unie, dus een van de drie
wereldmachten, een visie gegeven
wordt op de toestand in de wereld,
maar vooral als in die visie wordt
gesproken over een gemeenschappe
lijk veiligheidssysteem voor West
en Oost-Europa te zamen en over een
identiek veiligheidssysteem in Azië.
Wil men de mening van Peking
weten dan moet men in Europa
het oor te luisteren leggen in Alba
nië, het land waar zich al sedert
jaren de eerste Chinese militaire
specialisten bevinden. Vorig jaar ok
tober werd het militaire bondge
nootschap tussen die beide landen
vernieuwd Op de receptie die de
Albanese ambassade in Peking op
10 juli gaf, werd erover gesproken
dat „het Chinese en Albanese leger
zijn verbonden in de strijd tegen het
Sovjet-revisionisme".
Het dagblad van de Albanese com
munistische partij, Zeri i Popullit
(Stem van het Volk) publiceerde op
17 juli een scherp artikel tegen wat
genoemd werd „de gemeenschappe
lijke politiek van de VS-imperialis-
ten en de Sovjet-revisionisten met
de bedoeling Azië te mobiliseren te
gen China. „Het gaf uitdrukking aan
het Chinese wantrouwen tegen de
cyclus van bezoeken van eerst hoge
Sovjet-functionarissen aan Azië en
nu van de meest vooraanstaande
Amerikanen, als president Nixon
en de minister van buitenlandse za-
leidsels te krijgen is wel zeker. Pe
king liet Zeri i Popullit aldus het ad
vies doorgeven in de richting van
een volledig bondgenootschap met
China: „Al onze sympathie is op
principiële gronden met het Roe
meense volk. Doch hij die een wer
kelijk revolutionair is, moet zowel
de imperialisten als de revisionisten
bestrijden."
Voorlopig heeft het bezoek van
Nixon Roemenië zowel extra Ameri
kaanse als Russische economische
betrekkingen opgeleverd èn de posi
tie van zijn leider, Ceausescu, bij
het volk versterkt. Ook Nixon's po
pulariteit is hiermee in Oost-Europa
en in het eigen land enorm gestegen.
Militair bezien blijft Roemenië, hoe-
ken Rogers.
Op een banket met Pakistaanse
militaire autoriteiten zei vorige
maand Tsjoe En-lai, de minister
president van de Chinese Staatsraad,
dat beide grootmachten proberen
bondgenootschappen tegen China te
organiseren. Niet duidelijk en
voor een objectieve beschouwing zou
het noodzakelijk zijn dit te weten
is of China inderdaad „meer weet"
van dergelijke pogingen of dat het
alleen maar een kwestie is van wan
trouwen en propaganda. Dat „meer
weten" hoeft niet onwaarschijnlijk
te zijn, want ook China heeft een
inlichtingendienst? Hoe dit ook zij,
'n dergelijke overeenkomst zou voor
China, zeker in Azië dat het histo
risch als zijn eigen invloedssfeer op
eist, een gevoelig verlies aan invloed
en prestige betekenen.
Zeri i Popullit richtte zich ook te
gen de Strategic Arms Limitation
Talks (SALT) tussen de Verenigde
Staten en de USSR. Het blad voor
zag een Amerikaans-Russische top
conferentie op korte termijn.
Het begin van Gromyko's rede
werd gevormd door een soort optel
som van de Russische macht, het
Warschau-Pact, de KOMEKON, de
Oosteuropese landen en last but
not least Cuba. Zekere groeperin
gen in de Ver. Staten achten sinds
lang dit eiland, dat maar 200 kilo
meter verwijderd ligt, een grote be
dreiging. President John F. Kenne
dy dwong Cuba om de aldaar door
de Russen geïnstalleerde raketbases
grotendeels te verwijderen overi
gens toen in ruil voor de zijne in
Turkije. Voordien waren er, vooral
in de militaire pers, al talrijke ar
tikelen verschenen over „de rode
raketten op 200 km van Amerika's
weke onderlijf", hiermee doelend op
de weinig perfecte afscherming
van Amenka's zuidflank.
Cuba en Turkije - weinig fantasie
is er nodig om een analogie te zien
in Cuba en Roemenië. Onmiddellijk
na deze inleiding noemde Andrej
Gromyko Cuba als een „ver maar
juist in deze tijd nabij land". Het
bleek inderdaad Letterlijk zo nabij
dat op dezelfde tijd dat bekend werd
dat president Nixon een officieel be
zoek zou brengen aan Roemenië,
Cuba Russisch vlootbezoek kreeg,
waarbij in ieder geval van de zeven
schepen twee kruisers waren uitge
rust met kernraketten. „De Sovjet-
Unie doet alles om de republiek Cu
ba te helpen!" zei Gromyko nog.
Zeri i Popullit schreef dat men er
het nut niet van inzag dat Roeme
nië Nixon ontving, nog wel een week
voor het begin van de tiende Confe
rentie van de Roemeense commu
nistische partij. En dat deze „bijna
sensationele stap" niet de weg was
om het land te beschermen tegen
een Sovjet-aanval. „Integendeel",
zo schreef het Albanese dagblad,
„het is balanceren op het slappe
koord."
Wat bedoelt Albanië met dit
„slappe koort"? Wilde het Roeme
nië waarschuwen tegen Russische
plannen? Of wees het erop dat deze
ontvangst China, dat door verschei
dene verdragen Roemenie's onaf
hankelijkheid van Rusland vergroot,
onwelgevallig is? Want dat de Sov
jet-Unie binnen het jaar zal trachten
zijn ontrouwe satelliet weer in de
wel het lid is van het Warschau
pact, een eigen koers varen, Dit
jaar deed het wel mee aan de door
Moskou gedirigeerde oefencyclus in
de Oekraïne en de stafoefeningen in
Bulgarije, maar het zal zich niet
storten in het avontuur van de deel
neming aan de komende versterkte
Warschau-pact-bezetting van Tsje-
cho-Slowakije rond 21 augustus.
Daarom een avontuur omdat men
nooit weet of bij de herdenking van
een jaar bezetting de vonk niet in
het kruitvat der Tsjechoslo waakse
jeugd zal slaan!
Maar blijven we bij Boekarest,
de stad waar honderdduizenden
Nixon toejuichten bij zijn bezoek.
Boekarest werd (toeval en samen
loop van omstandigheden?) ook ge
noemd in Gromyko's marathon-rede.
Dit is wat hij zei:
„De Sovjet-Unie is bereid ieder
voorstel van andere landen, in
dien dat gericht is op de ontspan
ning in Europa en de versterking
van de Europese vrede, in be
schouwing te nemen. De lidstaten
van het Warschau-pact gaven de
bekende verklaring van Boekarest
uit, die een uitgebreid programma
van maatregelen inhield voor het
verzekeren van de veiligheid in
Europa. De deelnemers aan de
Verklaring van Boekarest spraken
er zich voor uit, dat de vraagstuk
ken van de Europese veiligheid
collectief zouden worden bespro
ken door alle Europese landen."
Andere punten die de Russische
minister van buitenlandse zaken in
zijn rede noemde, waren het Nabije
Oosten en Israël, het Middellandse
Zeegebied en ook de kernwapens die
zich in dat gebied bevinden. Doelde
hij daarbij ook op de vijf jaar ge
leden door de Chinezen aangebrach
te raketinstallaties in rotshellingen
van Albanië? Die volgens een oog
getuige het landschap, zoals bij Dur-
rës, het uiterlijk geven van een ga
tenkaas?
De Chinese ambassadeur in Egyp
te, Choeang Choea, gaf openlijk als
zijn mening te kennen dat „de Ver.
Staten en Rusland reeds een over
eenkomst hebben Uitgewerkt betref
fende het Midden-Oosten en bezig
zijn overeenkomsten uit te werken om
ook andere gebieden tussen hen te
verdelen". Deze vertegenwoordiger
verklaarde ook, dat een van de on
derwerpen van gesprek van de Ame
rikaanse president met Ceausescu
zou zijn het verzoek om via Peking
te bemiddelen in de Vietnamese oor
log. Choeang Choea is een der be
langrijkste Chinese ambassadeurs. Hij
is de enige die tijdens de grote zui
veringen de grote proletarische cul
turele revolutie niet naar het moe
derland werd teruggeroepen voor on
derzoek.
Het ligt voor de hand dat in Gro
myko's redevoering grote aandacht
werd besteed aan de Russisch-Chi
nese verhoudingen en de conflicten
die er zijn. Toch zei A. A. Gromyko:
„De grondslag van onze politiek in
de betrekkingen met China was en
blijft de lijn tot het vestigen en de
verdere ontwikkeling van de vriend
schap tussen de USSR en de Chine
se Volksrepubliek."
De verhoudingen tussen de Ver
Staten en China worden eveneens
weer wat beter, zo blijkt uit het feit
dat de Ver. Staten vorige maand d»
beperkingen op de handel met en
het reizen naar China verlichtten.
En uit de redevoering van Tsjoe En-
lai waarin deze zei dat communis
tisch China goede betrekkingen met
Amerika op prijs stelt. Als voorwaar
de stelde hij echter dat de Ameri
kaanse vlooteenheden uit dat gebied
worden teruggetrokken en de hulp
aan Formosa wordt gestaakt. Ove
rigens, Amerika onderhield reeds ge
durende vijftien jaar contacten met
de Chinese Volksrepubliek door mid
del van besprekingen in Genève en
later in Warschau. Helemaal te ver
trouwen schenen de Russen dit toch
niet, want in de Krasnaja Zweeda
(Rode -Ster), het dagblad voor de
strijdkrachten, van 27 juli 1968 vroe
gen zij zich af wat er achter deze
besprekingen school. Het blad schreef:
„De deur altijd open houden is de
kern van de nieuwe Amerikaanse
politiek. Enige maanden geleden zond
de Amerikaanse regering een memo
randum rond aan haar buitenlandse
vertegenwoordigers, waarin zij hen
verplichtte overal waar mogelijk d»
ondermijnende activiteiten van de
Mao-groep tegen de communistische
partij van de Sovjet-Unie en tegen
andere communistische partijen te
ondersteunen. Voor de Ver. Staten
is het wenselijk - zo staat in dit
document - dat de groep van Mao
aan het bewind blijft aangezien haar
voornaamste krachten gericht ziin
tegen de "JSSR, hetgeen dientenge
volge de Sovjet-activiteiten tegen de
Ver. Staten weer verzwakt."
Andere door Gromyko genoemd»
onderwerpen waren de na-oorlogse
situatie in Europa, de beide Duits-
landen en West-Berlijn. Zijn ge
zichtspunten inzake dit stadsdeel lij
ken veel op het al tien jaar oud»
Oostduitse en Russische standpunt.
De Navo noemde hij in zijn redevoe
ring onmiddellijk na het onderwerp
der bewapeningswedloop. „Omdat
zo zei hij de bewapeningswed
loop reeds lang geleden zinloos is
geworden, moeten de gedachten van
regeerders en geleerden zich onver
wijld richten op de ontwapening".
Overigens is reeds twee maanden
voor deze redevoering door de per
manente Navo-raad in Brussel een
document opgesteld dat richtlijnen
en een schema geeft voor de verde
re besprekingen over de ontspan
ning tussen Oost en West. Men is in
Brussel voorzichtig genoeg om de
consequenties door te denken van d»
neutralisering van Europa. Immers,
de afstand van de Sovjet-Unie tot de
Noordzee, 1400 kilometer, kan bij
een ontwapend Europa via de voor-
bèreide Russische Blitzkriegmetho-
de (men denke aan Tsjecho-Slowa-
Irije) gemakkelijk binnen enige we
ken worden overbrugd.
Na de Navo werd de Mongools»
Volksrepubliek besproken, het stra
tegisch gelegen land tussen China
en de Sovjet-Unie in. Onmiddellijk
hierop kwam het voorstel voor het
collectieve veiligheidssysteem voor
Azië aan bod.
In het laatste deel van de redevoe
ring werden de verhoudingen met d»
met-communistische landen gerele
veerd. In de volgorde van het be
lang dat er in deze periode aan toe
gekend wordt, noemde hij als eerste
vijf: de Verenigde Staten, Frank
rijk, Engeland, Italië en India. En
tot slot werd dan de Uno besproken.
Hoe dit alles te beoordelen? Voor
op staat dat men de specifieke Sov
jettaai waarin ook deze rede is ver
vat, moet kunnen doorgronden. Er
is een stroming die overigens
weinig aanhangers vindt onder de
westelijke Sovjetologen die stelt
dat de Sovjet-Unie dit soort termino
logie van de bekende onvriendelijke
woorden wel moet gebruiken, omdat
de lagere communisten geen toena
deringspogingen tot het Westen zou
den wensen. Hun leiders zouden wel
verplicht zijn deze pogingen te ver
pakken in de gebruikelijke termino
logie van scheldwoorden over impe
rialisme en agressie. Deze theorie
lijkt ons onwaarschijnlijk. Gezien
de vele voorbeelden is te constate
ren dat ae bevolkingen van de
meeste communistische landen wel
degelijk toenadering tot het Westen
wensen en zoeken.
Gaat men daar van uit dan bevat
de nieuwe Russische buitenlandse
politiek stellig interessante voorstel
len die hoop geven op ontspanning
vooropgesteld dat men in dit opzicht
de nodige voorzichtigheid betracht.