Vakbondsleider in de West verbitterd
Ong a Kwie twijfelt aan
rechtszekerheid op Antillen
Opheffing spaarbank
zonder faillissement
Nieuwe encyclopedie
bedrijfseconomie
TWEEDEHANDS LOCS VOOR N.S.
Buitengewoon hoge waardering
van „Apollo ll"-uitzending
Benzine-lood gaat onze
gezondheid bedreigen
Nieuwe straaljagers
voor de luchtmacht
„Loonpolitieke
stap terug
in 1970"
TOT JAAR 2000 WEINIG GEVAAR
T ransatlantische
conferentie over
containers
Constantijn had
geheim contact
met junta
Blijkens gegevens van N.O.S.:
Snellere aflevering
van telegrammen
GESCHEIDEN
HEKSENKETEL
„ST. WILL1BRORDUS"
KAARTETS GESCHUD
GEES PANIEK
OPTIMISTISCH
Opblijvers
Radi
IN NOVEMBER HIER VERWACHT
VRIJDAG 29 AUGUSTUS 1969
WILLEMSTAD Vermoeid en slecht
ziet de Cura^aose vakbondsleider Ong
a Kwie eruit als hij na ruim een
week in de cel te hebben gezeten
eindelijk thuis is.
De hele week is hij in hongerstaking
geweest. Enkele dagen lang heeft hij
zelfs geen slok gedronken.
Vraag: Wat is uw mening over de
rechtszekerheid en de rechtspleging op
de Nederlandse Antillen?
Ong a Kwie: Vóór mijn arrestatie op
18 augustus dacht ik dat er een be
hoorlijke rechtszekerheid op de Antillen
bestond. Sindsdien heb ik mij bedacht.
Alles wat er na mijn arrestatie is ge
beurd vond ik een grote komedie.
Vraag: Wat vindt u van de vak
bondsbeweging op de Antillen?
Ong a Kwie: De vakbeweging is hier
natuurlijk nog erg jong. Zelf heb ik sta
ge gelopen in Nederland. Dat was van
september 1963 tot maart 1964. Ver
scheidene keren heb ik in Latijnsame-
rikaanse landen korte cursussen ge
volgd. Ik zou mezelf geen topvakbonds-
leider willen noemen maar ik weet er
toch wel een beetje van. Er is natuur
lijk nog veel kader nodig. Dat ont
breekt ons. Wij hebben indertijd wel
moeite gedaan om Antilliaans kader te
laten vormen in Nederland want we
willen bijzonder graag nauw samen
werken met de Nederlandse vakbonden.
WASHINGTON Vier Amerikaanse
en vier Westeuropese scheepvaartmaat
schappijen die diensten onderhouden op
de noordatlantische route hebben beslo
ten tot de oprichting van een freight
conference voor rederijen met contai
nerschepen. Het zijn American Export
Isbrandtsen Lines, Atlantic Container
Line, Dart Container Line, Holland-
Amerika iyn, Moore Mccormack Lines,
Norddeutsche Lloyd, Sea-land Service
en United States Lines.
De oprichters vinden het nodig dat er
een „containerconference" komt in ver
band met de snelle toeneming van het
vervoer van laadkisten en de bouw van
speciaal daarvoor ingerichte schepen.
De oprichting moet nog worden goed
gekeurd door de Amerikaanse Federal
Maritime Commission.
De nieuwe organisatie gaat Transat
lantic Freight Conference heten. Zij zal
haar eigen tarieven en andere voor
waarden voor het containervervoer tus
sen Europa en de Verenigde Staten mo
gen vaststellen. Zij zal ook zelf mogen
uitmaken of andere scheepvaartmaat
schappijen kunnen toetreden. Er is een
strenge regeling voor intern toezicht
getroffen. Er komt ook een klachten
afdeling voor de bevrachters die met
de aangesloten rederijen zaken doen.
De organisatie zal vooral aandacht
schenken aan de bijzondere behoeften
van het zich snel ontwikkelende contai
nervervoer, zowel wat de tarieven als
wat de transportmethoden betreft.
DEN HAAG De telegraafkantoren
in de drie grote steden zullen met in
gang van 1 september de daar binnen
gekomen telegrammen, indien mogeiyk,
rechtstreeks per telefoon of telex aan de
geadresseerden in het hele land afleve
ren.
Het kantoor in de plaats waar de ge
adresseerde woont, wordt dus niet meer
ingeschakeld. De rechtstreekse afleve
ring zal behalve voor geadresseerden
met een telegramadres ook worden be
proefd voor telegrammen met een volle
dig adres, waarvan de geadresseerde
telefoon heeft.
De maatregel heeft drie voordelen, al
dus de P.T.T.: versnelling in het ver
keer, minder kans op fouten en een aan
zienlijke arbeidsbesparing.
BAD SCHINZACH De Griekse ko
ning in ballingschap, Constantijn, heeft
een geheime ontmoeting gehad met de
Griekse minister van Buitenlandse Za
ken Pipinelis.
De ontmoeting vond plaats in het
Zwitserse plaatsje Bad Schinznach, 45
kilometer van Zürich. Pipinelis ver
blijft al een paar weken in het dorp.
Men was toen in Nederland echter
bang dat kadervorming daar opgevat
zou worden als een soort verkapt kolo
nialisme van Nederland.
Dat is natuurlijk helemaal niet het
geval. We werken nu wel samen met
het NVV maar er zou nog veel meer
moeten gebeuren.
Vraag: Als Nederland bereid zou zijn
mee te werken aan de kadervorming
binnen de vakbonden, zou u dan de ge
schikte mensen hebben voor die oplei
ding?
Ong a Kwie: O ja, ongetwijfeld. Ik
zou meteen een aantal mensen kunnen
aanwijzen.
Vraag: Waarom zoudt u de mensen
naar Nederland willen sturen?
Ong a Kwie: Nederland zou je een
soort universiteitscentrale voor vakbon
den kunnen noemen. Het vakbondswe
zen is in Nederland geweldig hoog ont
wikkeld en daar kunnen we enorm veel
van leren. Ik sluit samenwerking met
Latijns-Amerika natuurlijk niet uit,
maar in Nederland is men nu eenmaal
veel verder op dit gebied.
Volgens Ong a Kwie moet het vak
bondswezen gescheiden blijven van de
politiek. „De politieke partijen probe
ren te veel invloed te krijgen op de
vakbonden", vindt hij. Hij ziet de toe
komst van het vakbondswezen op de
Antillen zeer hoopvol in, vooral wan
neer Nederland daartoe flink zou wil
len bijdragen.
Ong a Kwie is nu wel thuis maar hij
is nog niet ontslagen van rechtsvervol
ging. Het is niet bekend wanneer zijn
zaak zal voorkomen.
Die zaak zou opruiïing moeten zijn
De vakbondsleider ontkent dit. Hij be
weert zeker niet gezegd te hebben de
„kapitalistische winkels" maar in
brand te steken. Hij geeft wel toe in de
buurt van Texas. Instruments gezegd
te hebben dat dit een Amerikaanse fir
ma is die geweigerd heeft de vakbond
te erkennen.
Bij deze verklaring blijft hij. Hij is
ervan overtuigd de waarheid gesproken
te hebben.
Daar tegenover staat een verklaring
van zeven politiemannen. Die beweren
dat Ong a Kwie in de buurt van Berg
Altena gezegd zou hebben: „Nu is het
hek van de dam. Nu gaan we naar de
stad en alles wordt in brand gestoken".
Ong a Kwie betwijfelt of hij dat heeft
gezegd. „Misschien is het wel zo, maar
ik betwijfel of iedereen die daar bij
was, alle woorden precies kan weerge
ven. Het was er een geweldige heksen
ketel".
Verbitterd is de vakbondsleider over
zijn ervaringen tijdens zijn arrest. Uit
protest tegen de behandeling daar is
hij in hongerstaking gegaan, al op de
dag van zijn arrestatie.
In de eerste uren van zijn arrest
werd zijn verzoek om een boterham
aanvankelijk botweg genegeerd. Pas
nadat een assistent-rechercheur twee
maal zelf de aandacht op het verzoek
van Ong a Kwie gevestigd werd er
een boterham besteld. In de gevange
nis werd hem op ruwe toon te verstaan
gegeven dat hij zijn broek moest uit
trekken. Na het verhoor wilde men
hem een verklaring laten ondertekenen.
Ong a Kwie weigerde dit omdat hij
eerst zijn raadsman wilde raadplegen.
Het duurde 24 uur voordat de verdedi
ger in de gevangenis werd toegelaten,
aldus het verhaal van Ong a Kwie.
DEN HAAG De werknemers drei
gen volgend jaar de dupe te worden
van de afspraken die in juni in de
Sociaal-Economische Raad zjjn gemaakt
over de ionen.
De katholieke bond van werknemers
in de industriële bedrijven St. Willibror-
dus verwacht dat de afgesproken loons
verhoging van xHijf procent zal leiden
tot een verhoging van het besteedbare
inkomen met slechts een half procent.
In zijn orgaan „Industria" zegt de
bond, dat in 1970 een grote loonpoli
tieke stap terug gedaan zal worden. In
het systeem van de vrijere loonpolitiek
dragen de contracterende partijen de
eerste verantwoordelijkheid voor de
loonvorming. „Maar nu gloren geleide
loonpolitiek, gemillimeter en betutte
ling aan de top, waar de gewone man
geen begrip voor op zal brengen, aan de
horizon", schrijft het blad.
St. Willibrordus vreest dat de bonden
pas in de gelegenheid gesteld zullen
worden over de lonen iets te zeggen
als de kaarten al geschud zijn. Want de
regering zal bij het bepalen van haar
beleid voor 1970 ongetwijfeld rekening
houden met de inhoud van het SER-ad-
vies. De bond zegt dat zich hier op
nieuw wreekt dat de vakcentrales zich
bemoeien met de loonpolitiek die tot
het terrein van de vakbond behoort.
De heer L. van Hattum, secretaris
van de Algemene Bedrijfsgroepen Cen
trale van het N.V.V., zegt dat in de
kring van de A.B.C. dezelfde bezwaren
leven. Binnen het N.V.V. en ook in de
looncommissie is daarover een discus
sie op gang gekomen. Zolang er intern
nog geen standpunt is bepaald, wil de
A.B.C., aldus de heer Van Hattum,
hierover geen uitspraak doen.
MAASTRICHT Ook als de recht
bank in Maastricht op 4 september het
door de schuldeisers ondersteunde ver
zoekschrift tot vernietiging van het
faillissement van de Neberu inwilligt,
zal de spaarbank geleidelijk worden op
geheven.
„Na de ongunstige publikaties die vo
rig jaar over mijn spaarbank zijn ver
schenen, heb ik ingezien dat deze af
deling de zwakke kant van de zaak
was", aldus directeur Heyboer.
„We hebben twee tot drie duizend
spaarders gehad. Dit aantal is nu te
ruggelopen tot vier- a vijfhonderd. Sa
men hebben deze mensen een half mil
joen gulden te goed van de Neberu".
De ingelegde gelden, die binnen een
half jaar opeisbaar zijn, belopen nog
geen 200.000 gulden. De rest heeft een
looptijd van meer dan een jaar. Het is
echter tekenend dat na het faillisse
ment nog geen tien procent van de di
rect opeisbare gelden is teruggevraagd."
„Er was dus geen sprake van paniek
De meeste spaarders zijn immers men
sen die na de waarschuwende publika
ties hun geld hebben laten staan. In ruil
voor de hogere rente zijn ze bereid
meer risico te dragen."
„Onze spaarders wonen voornamelijk
in Limburg en in de randstad. Overi
gens is onze rentevoet een jaar geleden
gedaald tot 7Vi procent maximaal".
De heer Heijboer vecht nu voor het
behoud van zijn levenswerk. Hij
spreekt met hautaine zelfverzekerd
heid, bijna elk betoog afrondend met
een vragend: Ja? Hij stelt nog steeds
een onwankelbaar vertrouwen in de fi
nanciële fundamenten van zijn onderne
ming, al wil hij kwijt dat het verras
sende faillissement hem niet in de kou
de kleren is gaan zitten. De heer Hey-
boer zetelt achter een deur met het
opschrift: Hoofddirectie. Hij zit er hele
maal alleen. Om elke vergissing uit te
sluiten staat op de rand van zijn bu
reau een grote transparante plaat die
zijn naam draagt.
„Er wordt maar gekletst over die
spaarbank, maar die maakt slechts tien
procent van mijn zaak uit. De bouwon
derneming, die de afgelopen jaren uit
de spaarbank is ontwikkeld, is tien
maal zo belangrijk. Het bedrijf is kern
gezond. Ik heb geen buitensporige
DEN HAAG De Encyclopedie van
de Bedrijfseconomie krijgt een gloed
nieuw binnenwerk. Sinds de verschij
ning van de eerste uitgave in 1947/
1949 zijn er zoveel stormachtige ont
wikkelingen op dit terrein geweest,
dat bijwerken ondoenlijk werd.
Vandaar dat een redactieraad van
bijna dertig Nederlandse economen, bij
gestaan door 250 deskundigen, aan het
werk toog om onder leiding van prof.
dr. A. Meyeen geheel nieuwe uitgave
(2500 bladzijden) te produceren.
Het eerste deel is deze week flink
vertraagd uitgekomen. Het is ge
wijd aan de Algemene economie en
bevat de onderwerpen: macro-econo
mie, conjunctuur (prof. dr. C. Goed
hart), waarde- en prijsleer (prof. dr.
F. Hartog), geld en krediet (prof. dr.
C. D. Jongman), Internationale betrek
kingen (prof. dr. F. de Roos), openbare
financiën (prof. dr. C. J. van der Weij-
den).
De overige vijf delen wil uitgeverij
W. de Haan (Bussum) vóór eind 1970
doen verschijnen Het zijn: Waarde,
kosten en resultaat Financiering
Organisatie (inclusief hoofdstukken over
psychologie en sociologie) Admi
nistratieve organisatie, controleer
Mathematische analyse en statistiek.
Prof. Mey, oud-directeur van de
Rijksbegroting, heeft voor hij als hoofd
redacteur zijn werk begon contacten
gelegd met 'n groot aantal instellingen
in ons land waar bedrijfseconomie wordt
gedoceerd. Mede aan de hand daarvan
heeft hij de bakens uitgezet en de juiste
specialisten aangetrokken.
Tot het verschijnen van deel 2 geldt
een intekenprijs van 57,50 gulden per
deel. Daarna wordt de prijs 65 gulden.
Voor leden van het accountantinstituut
Nivra, de verenigingen van afgestudeer
de economen, het Nederlands centrum
van directeuren en de Orde van organi
satie-adviseurs bedraagt de prijs tot
drie maanden na verschijning van het
eerste deel vijftig gulden.
schulden. Negentig procent van de le
veranciers en crediteuren staat achter
mij. Dat is de afgelopen dagen duide
lijk geworden".
„Ook al zou ik van vandaag af niets
meer verkopen dan heb ik nog voor
anderhalf jaar werk. Van de driehon
derd woningen die op 't bouwprogram
ma staan, zijn er 275 verkocht.
Hondervijftig huizen zijn in aanbouw-
Als we gewoon doorgaan met bouwen,
kan het vertrouwen in de Neberu wor
den hersteld. Het bouwbedrijf heeft in
1968 een omzet van 4Va miljoen geboekt
en dit jaar zal die nog hoger komen
te liggen."
„Er zijn concurrenten die hebben ge
zegd dat mijn financiële debacle te ver
wachten was, omdat de Neberuhuizen
te goedkoop en te degelijk zijn. Maar
de makelaars en aannemers, die bewe
ren dat je voor weinig geld geen goe
de huizen kunt bouwen, weten heel
goed waarom wij het wel kunnen: we
doen eenvoudig alles zelf. Daarom heb
ben we nu al kopers voor méér wonin
gen dan we ooit kunnen bouwen."
Voor het eerst is de heer Heijboer
bereid een tipje op te lichten van de
sluier, die de roerende en onroerende
goedei-en van de Neberu nog steeds
aan het oog van de nieuwsgierige lie
den onttrekt.
„Dit gebouw", zegt hij en hij tikt
met zijn vingertoppen op zijn indruk
wekkende bureau, „is helemaal van
G. C. J. Heijboer. Onbelast...heb ik vo
rig jaar voor 230.000 gulden gekocht
van het Algemeen Mijnwerkers Fonds.
Ik heb er centrale verwarming in la
ten leggen en er zijn diverse verbeterin
gen in het gebouw aangebracht. U
krijgt het nu voor geen drie ton! Ver
der ben ik goed voor 300.000 gulden
aan ander woningbezit."
„Het onderzoek naar mijn financiële
positie zal wel gunstig uitvallen. Ik heb
wel geen accountantsrapport laten op
stellen, maar je moet zelf toch wel de
situatie kunnen overzien."
„Openheid naar buiten is bij een
bouwmaatschappij niet nodig; ik ben
persoonlijk verantwoordelijk- Als men
mij laat doorgaan kan ik aan al mijn
verplichtingen voldoen. Indien er bin
nen een maand een groot bedrag op
tafel moet komen, dan komt het er".
Tijd is geld, zo luidt de lijfspreuk
van de heer Heijboer. Zij heeft in deze
dagen een beklemmende betekenis ge
kregen.
De curator, mr. A. Lüskers uit Heer
len, is er met de heer Heijboer van
overtuigd dat stopzetting van de bouw
activiteiten de Nederu in een financiële
afgrond zou doen storten: „Op hetzelf
de moment dat de zaak stil ligt, komen
er tonnen schuld bij. De kopers van
de 150 onlangs gebouwde woningen ku-
nen immers ieder een schadeclaim van
tenminste vierduizend gulden indienen."
Mr. A. Lüskers, die in Limburg een
naam heeft als adviseur van de bouw
wereld, ziet de toekomst van de Neberu
allerminst rooskleurig.
„De heer Heijboer is vreselijk opti
mistisch, maar de fiscus heeft een vor
dering van twee a drie ton ingediend.
Daar komt nog de omzetbelasting over
het derde kwartaal bij. Verder is er
nog niet bekend of er nog andere grote
crediteuren zijn. De lijsten worden mo
menteel samengesteld".
„Ik ben bezig diep in de bedrijfsvoe
ring te graven. Eigenlijk zou er voor
de behandeling van het verzoekschrift
tegen het faillissement een accountants
onderzoek naar de financiële positie
van de Neberu moeten worden inge
steld. Maar daarvoor is de tijd te
kort"-
„Er zijn geen tussenbalansen voor
handen. Voor een bedrijf van een der
gelijke omvang is de boekhouding te
ondoorzichtig. Wel is mij gebleken dat
de zuinigheid bij de Neberu niet hoog
in het vaandel staat geschreven."
De Nederlandse Spoorwegen heb
ben zes elektrische locomotieven
van de Britse spoorwegen gekocht om
te kunnen voorzien in het gebrek aan
tractiematerieel. Men verwacht bij de
N.S. dat deze machines zeker nog tien
jaar mee kunnen gaan. De aankoop
van de tweedehandsmachines
betekent voor de Spoorwegen een aan
zienlijke besparing op het budget voor
aankoop van nieuw materieel.
van de NOS-televisie met betrekking
tot de maanreis van de Apollo-11 was
buitengewoon hoog. Zij was nooit la
ger dan 79, soms 85 of 86 en gemid
deld 83. Dergelijke cijfers worden door
minder dan 1 procent van alle uitge
zonden televisie-programma's be
haald.
Dit blijkt uit het „Continu Program
ma Onderzoek", in opdracht van de
NOS uitgevoerd door Intomart. In dit
onderzoek werden ruim 30 van alle aan
het Apollo-ll-project gewijde televisie
uitzendingen betrokken.
De ochtenduitzendingen (ca. 8.45-
9.15 uur) werden gemiddeld door 9 pet.
van het publiek bekeken; de uitzendin
gen in de middag en de vooravond door
gemiddeld 15 pet.; die tussen 20.00 en
22.00 uur door 32 pet- en die tussen
22.00 en 24.00 uur door gemiddeld 23
pet.
Een goede vergelijking van de Apol-
lo-cijfers met de normale kijkdicht
heid op genoemde tijdstippen kan al
leen voor de periode van 20.00 tot 22.00
uur worden gemaakt. Deze vergelijking
leert, dat de gemiddelde kijkdichtheid
voor de Apollo-uitzendingen, behalve op
zondag, weinig van het algemene ge
middelde afweek.
Evenals voor andere programma's
was ook de belangstelling voor de Apol
lo-uitzendingen bij jongeren gering. On
der de 15- tot 19-jarigen zelfs nog iets
minder dan normaal. Personen van 65
jaar en ouder keken, behalve in de la
te avond, juist meer dan normaal.
Mannen keken ongeveer evenveel als
vrouwen.
Het gemiddelde opleidingsniveau van
het „Apollo-publiek" was, vergeleken
met dat van het publiek voor andere
programma's, aan de hoge kant, ver
geleken met dat van de totale bevolking
vrijwel normaal.
In het algemeen was de belangstel
ling voor de uitzendingen in Amster
dam, Rotterdam en Den Haag groter,
die in de drie noordelijke provincies
beduidend kleiner dan gemiddeld.
De kijkdichtheid van de uitzendingen
op zondag 20 juli was relatief het
hoogst. Dat gold zowel de vroege uit
zending (14 pet.), die in de middag (23
pet., de avond uitzending (47 pet) als
het programma daarna, dat slechts tot
24.00 uur op normale wijze kon worden
gemeten (22.00-23.00 uur 44 pet., 23.00-
24.00 uur 35 pet.).
voör de (onverwachte) nachtuitzen-
,zing van zondag 20 op maandag 21 juli
werd al eerder bij een telefonisch inge
steld onderzoek geconstateerd, dat van
alle Nederlanders van 15 jaar en ouder
met telefoon thuis, die niet met vakan
tie waren, circa een derde de maan-
wandeling rechtstreeks heeft gevolgd.
Bovendien werd toen de verwachting
uitgesproken, dat waarschijnlijk onge
veer gelijke belangstelling zou zijn ge
registreerd wanneer ook niet-telefoon-
bezitters in het onderzoek zouden zijn
betrokken.
Deze verwachting wordt enigszins
bevestigd door de gegevens uit het on
derzoek, waarbij met behulp van de
z.g. Intometer het percentage inge
schakelde toestellen wordt gemeten.
Na 24.00 uur bleek dat in die nacht cir
ca 35 pet. te zijn. In dit aantal kwam
in de loop van de nacht weinig veran
dering- Een kleine top (39 pet.) werd
tijdens de reportage van de maanwan-
deling, vanaf 0.3.45 uur, geconstateerd.
Na 0.6.30 uur nam het aantal inge
schakelde toestellen toe tot 42 pet. om
07.15 uur.
Wanneer men het aantal ingescha
kelde toestellen rond 03.45 uur (39 pet.
ofte wel circa 1.4 miljoen) vergelijkt
met de bovengenoemde kijkdichtheid
van circa een derde (2.5 miljoen perso
nen van 15 jaar en ouder), dan komt
men gemiddeld op een aantal van onge
veer twee personen per ingeschakeld
toestel.
Tenslotte is gebleken, dat een klein
deel van de kijkers (circa 12 pet.) tij
dens het kijken ook de radio heeft aan
gehad.
Met betrekking tot de belangstelling
De keuringsdienst van waren vindt
dat het antiklopmiddel tetra-ethyllood
uit de autobenzine moet verdwijnen
omdat het een gevaar kan gaan ople
veren voor de volksgezondheid. Het
ministerie van Sociale Zaken en Volks
gezondheid ziet nu nog geen aanleiding
tot een verbod van toevoegingen van
loodverbindingen aan autobenzine.
Volgens mededelingen van industriële
zijde hebben onderzoekingen van het
Amerikaanse ministerie van Volksge
zondheid aangetoond dat er zonder ern
stige gevaren voor de volksgezondheid
zeker nog tot het jaar 2000 loodver
bindingen aan benzine kunnen wor
den toegevoegd.
De risico's zijn in medische kringen
goed bekend en de „gevarengrens" is
duidelijk vastgesteld: het loodgehalte
van lucht in garages mag niet stijgen
boven honderdvijftig miljoenste delen
van een gram per kubieke meter lucht.
Die gevarengrens werd in het jaarver
slag over 1967 van de Commissie bo
dem, water en lucht Rotterdam ge
noemd in vergelijking met loodgehal-
ten die waren gemeten in de Maastun
nel waar altijd veel benzinedamp
hangt en in de Rotterdamse buiten
lucht.
Het loodgehalte van de lucht in de
Maastunnel was twintig miljoenste de
len van één gram per kubieke meter
lucht; ongeveer dertien procent dus van
het uiterst toelaatbare in garages. In de
buitenlucht in Rotterdam liep dat lood
gehalte uiteen van vier honderdmil
joenste delen van één gram tot 122
honderdmiljoenste delen van één gram
per kubieke meter lucht. Het hoogste
in de buitenlucht gemeten loodgehalte
was dus minder dan één procent van
het uiterst toelaatbare in garages.
Een jaar later vestigde het rijksinsti
tuut voor veldbiologisch onderzoek in
een rapport Oecologisch onderzoek
Rijnmond eveneens de aandacht op de
ze vorm van luchtverontreiniging. De
opstellers van dat rapport vermeldden
wel cijfers over gemeten hoeveelheden
lood in wegbermbegroeiingen in Cana
da en enkele Scandinavische landen,
maar geen vergelijkbare Nederlandse
cijfers.
Evenmin gaven zij cijfers over het
loodgehalte van de lucht op en langs
verkeerswegen en straten in het ge
bied van Rijnmond. Van aantoonbare
grote gevaren in ons land voor de mens
in dit verband repten zij niet. Wel we
zen zij er op dat zich vergiftigingsver
schijnselen kunnen voordoen bij men
sen en dieren die planten eten waarin
zich door luchtverontreiniging veel lood
heeft opgehoopt.
Al in oktober 1965 liet ir. H. Eilers,
inspecteur van de volksgezondheid, in
een lezing in Utrecht blijken dat de
aanwezigheid van loodverbindingen in
de uitlaatgassen van auto's de aan
dacht van de overheid had. Die aan
dacht lijkt thans, in weerwil van de
paniekerige mededelingen van de keu
ringsdienst van waren, niet te zijn ver
slapt.
Het ontwerp van wet inzake de
luchtverontreiniging houdt in artikel 12
lid g de mogelijkheid in van het ver
bieden van toevoeging van bepaalde
stoffen aan brandstoffen zoals auto
benzine indien daardoor de volksge
zondheid in gevaar mocht komen. Dat
wetsontwerp is- in behandeling in de
Tweede Kamer. De betrokken Kamer
commissie heeft aan dat wetsontwerp
al een hearing van deskundigen ge
wijd. Binnenkort gaat de commissie op
nieuw deskundigen-verklaringen over
luchtverontreinigingskwesties aanho
ren.
Het heeft er veel van dat de keu
ringsdienst vaii waren daarop met de
mededelingen van deze week over het
lood in de autobenzine invloed heeft
willen uitoefenen.
io
Ook de uitzendingen, die de NOS-ra-
dio aan de vlucht van de Apollo-11 en
de landing op de maan heeft gewijd,
hadden een opmerkelijke luisterdicht
heid en oogstten een waarderingscijfer,
dat tot de hoogste behoort, die ooit
voor een radio-uitzending zijn gemeten.
De radioreportages over de Apollo-11,
waarop dit onderzoek betrekking heeft,
werden door de NOS uitgezonden op
zondag 20 juli van 18.30 uur tot circa
08.00 uur op maandag 21 juli en voorts
op 21 juli van 18.30 tot 24.00 uur,
steeds via de zender Hilversum II.
Verder werd in het onderzoek de uit
zending betrokken tussen zondag 20 ju
li 18.00 uur en 21 juli 09.00 uur van de
FM-zenders van Hilversum III, waar
op rechtstreeks het geluid was te ho
ren van de verbindingen tussen Mis
sion Control in Houston en de Apollo-
combinatie.
Op zondag 20 juli werd voor de uit-
zemdingen via Hilversum III van 18.30
tot 19.30 uur een luisterdichtheid gere
gistreerd van 8 procent (1 procent cir
ca 90.000 personen van 15 jaar en ou
der). Het waarderingscijfer was 80.
Van 19.35 tot 20.00 uur was de luister
dichtheid 6.5 procent en de waardering
82. Tussen 20.00 en 21.00 uur bedroeg
de luisterdichtheid 6 2 procent en was
de waardering eveneens 82.
Naar de Apollo-uitzendingen op
maandag 21 juli werd van 18.30 tot
19.30 uur door 7.4 procent geluisterd. De
waardering was 81. Tussen 19.35 en
20.00 uur was de luisterdichtheid 7.2
procent en de waardering eveneens 81.
De uitzending tussen 20.00 en 21.00 uur
werd door 68 procent beluisterd en had
een waardering van 82.
Tenminste 150.000 personen (1.6 pro
cent) maar waarschijnlijk veel meer
hebben korter of langer de Apollo-uit-
zemding via Hilversum III gevolgd.
Uit een aanvullend onderzoek is ge
bleken, dat 16 procent van de Neder
landse bevolking tussen zondag 20 juli
20.00 uur en maandag 21 juli 07 00 uur
korter of langer haar de radio heeft
geluisterd. Het merendeel keek tevens
naar de televisie.
De radioreportage van de landing
van de Apollo-capsule in de Stille
Oceaan, die de NOS uitzond op donder
dag 24 juli van 17.20 tot 18.00 uur, had
een luisterdichtheid van 5,7 procent.
De waardering bedroeg 82.
DEN HAAG Als alles volgens de
plannen verloopt, kunnen half novem
ber de eerste vier, voor de Koninklij
ke Luchtmacht bestemde, NF-5 straal
jagers in ons land worden verwacht.
Dit zullen vier tweepersoons trainers
zyn, NF-5b-toestellen.
De vier jachtvliegtuigen zullen van
Canada, waar ze zijn gebouwd, door
de lucht naar de vliegbasis Twente
worden overgevlogen. Luitenant-kolo
nel W. P. Vogelaar, tot voor kort chef-
vliegdienst Twente, is medio augustus
als leider van het overvliegen al naar
Canada vertrokken. Hy was ook de
eerste Nederlander die in 1968 met een
voor Noorwegen bestemde F-5b de
vlucht over de oceaan maakte.
Drie vliegers hebben de tocht naar
Canada ondernomen om daar vertrouwd
te raken met de besturing van deze
tweemotorige jager. Die vliegers, de
kapiteins G. Goes van het 314 squadron
„Thunderstreaks" en J. Verdonk en C.
A. Campfens van het 315 squadron
„Thunderstreaks", allen van de vliegba
sis Eindhoven zullen de eerste machi
nes overvliegen. De nieuwe straalja
gers zullen, zoals bekend, geleidelijk,
de sterk verouderde T-33-lesvliegtuigen
en F-84 f „Thunderstreaks"-straaljagers
gaan vervangen.
Die eerste nieuwe toestellen zullen op
de vliegbasis Twente worden gesta
tioneerd. Om voor die en de daarna
komende vliegtuigen plaats te maken
zal het met „Starfighters" uitgeruste
306 fotoverkenningssquadron half sep
tember van Twente naar Volkel wor
den overgebracht. Het overvliegen van
de voor de luchtmacht bestemde vlieg
tuigen zal zijn beginpunt hebben op de
Canadese basis Bagotville. Vandaar
gaat de vlucht naar de basis Goose
Bay in Labrador voordat de oversteek
naar de Deens-Amerikaanse basis Son-
dre Strömf jord op Groenland wordt ge
maakt. De Amerikaanse basis Kefvla-
vik op Island is het volgende landings-
punt waarna naar de Engelse basis Los
siemouth in Schotland wordt gevlogen
en dan naar Twente.
De 105 door Nederland bestelde nieu
we vliegtuigen, 75 éénpersoons en 30
tweepersoons toestellen, voor in totaal
601 miljoen gulden, worden in licentie
van de ontwerper de Amerikaanse vlieg-
tuigenfabriek Northrop, door de Canade
se vliegtuigenfabriek Canadair in sa
menwerking met o.a. Fokker in Montreal
afgeleverd en beproefd. De eerste twee
voor de luchtmacht bestemde éénper
soons jagers ondergaan thans op de
Amerikaanse basis Adwards bij Los
Angeles in Californië uitgebreide proe
ven. De Nederlandse toestellen verschil
len in verscheidene opzichten van de
Amerikaanse uitvoering die bij vele
luchtmachten in gebruik is.
Op 7 oktober zullen op het fabrieks-
vliegveld van Canadair in Montreal in
tegenwoordigheid van Canadese en Ne
derlandse autoriteiten de eerste Neder
landse F-5-straaljagers worden overge
dragen.
Het overvliegen van de bemanningen
en technici naar Canada geschiedt met
lijndiensten van burgerluchtvaartmaat
schappijen of met vliegtuigen van de
Canadese luchtmacht waarmee enige
malen perweek de verbinding tussen de
Canadese luchtmachtbasis in Europa
en Canada worden onderhouden.
Wanneer de weersomstandigheden
gunstig zijn en zich geen technische
storingen in de apparatuur van de over
te vliegen toestellen voordoet kan de
tocht in een dag of vijf worden vol
bracht. Er wordt per dag een vlucht
gemaakt.
