WONDER VAN BELGIË HERHAALDE ZICH NIET IN ONS LAND
Terreur werd oppermachtig na Dolle Dinsdag
Jeugd van Eindhoven gaat
hei bij Oirschot „bezetten''
CONTROLE OP NARCOTICA IS
BESLIST NIET WA TERDICHT
DEZE MAAND
VOOR 25 JAAR
r over dru^e!^«ji|'
Vluchtende treinen vol weerbare
nazi's naar Oosten
Handel in verdovende middelen j l
^ivnci
Yon Thadden wil
arbeidsdienst
Wilde stakingen
in Duits staal
Vragen over
kruitfabriek
Protest tegen uitbreiden oefenterrein
Qeen toestemming
Schoolblad
Medewerking
Applaus
Sprookje
Maan en
Glas
(Wil iSu^vlsi
I JB
Terreur
Mislukking
Uitgebroken
Netter Kerl
Vermoord
Wanhoop
MAANDAG 8 SEPTEMBER 196*
1
i bet JMttvanztMto fOrtSe Ni*.
t— van Opperheerefnlekiex der W-A.
5ASÖ50F. pt hurt*»
A« Mtfr n
^ernétxL byrna der tefcaa^it: «ite eorrsspon.
óertift. voer Evacueerden tnoa hex tóre# in
ISeétrUM^m «n tói# w® Stefc*
knd tt&vsfrjwró* W&Otii
■Mimi^ÊÊÊtÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊtÊtÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ
ifciUKJS* NOG*»«*$TRAAT *1, ALMELO,
tt» Mat#** m tówifclkaï MJ Vfcmfct k«OOM»
t **a d* D&tricb&srjïemj maMctieveel^k;
mm A< x».
In september 1944, nu 25 jaar geleden, beleefde Europa de maand van de ge
miste kansen. Nadat de geallieerde legers op 27 augustus 1944 de Seine wa
ren overgestoken, scheen niets hun overwinningstocht nog in de weg te staan.
Het hele Duitse leger in West-Europa leek materieel en geestelijk gebroken.
Met honderdduizenden tegelijk sloegen de Duitse soldaten op de vlucht
De geallieerden behoefden slechts op te rukken tegenstand van enige bete
kenis vonden zq niet meer op hun weg: op 2 september passeerden de bevri
jdingslegers de Frans-Belgische grens, op 3 september werd Brussel zonder slag of
stoot bevrqd, op 4 september viel hun de havenstad Antwerpen bijna onbescha
digd in handen.
Een advertentie uit Volk en Vaderland: voor de gevluchte NSB'ers is in
Duitsland een evacuatiebureau" opgericht.
EINDHOVEN De regering heeft
plannen om het militaire oefenterrein
bij Oirschot uit te breiden met acht
tienhonderd hectaren. Als dit doorgaat
zal een enorm gebied van hei- en cul
tuurgronden worden onttrokken aan
een schitterend gelegen recreatie-arse
naal.
De Eindhovense agglomeratie neemt
dit niet. De gemeenteraden hebben ge
protesteerd. Er zijn zelfs vragen over
gesteld. Bewoners van Veldhoven heb
ben enkele weken geleden met span
doeken gedemonstreerd, toen deze af
faire in de gemeenteraad ter sprake
kwam. Van ministeriële zijde wordt op
al deze protesten geen commentaar ge
geven.
De Eindhovense jeugd, pas terug van
vakantie heeft de zaken nu groots
aangepakt. Onder leidmg van de leraar
Lambert Tegenbosch heeft zij plan
nen gesmeed om 9 september de Oir-
schotse hogere te „bezetten".
Alle lagere, middelbare en lagere
scholen in Eindhoven werden aange
schreven, met het verzoek om op 9 sep
tember gezamenlijk op te trekken naar
de Oirschotse hei, alwaar een soort hap
pening zou plaatsvinden.
De redactie van het Kavooschoolblad
Feniks had de organisatie in handen.
Men rekende al op duizenden kinderen,
die met spandoeken gewapend, van
Eindhoven naar de Oirschotse hei zou
den trekken.
De organisatie rekende echter buiten
de waard van de Eindhovense St. Jo
zefvereniging, die het bestuur vormt
van alle katholieke scholen in Eindho
ven. De dagelijkse leiding deelde mee:
„Ofschoon 't bestuur sympathiseert met
het doel van deze actie, is het van me
ning dat het gezien de grote ver
antwoordelijkheden die hieruit kunnen
voortvloeien geen toestemming kan
geven tot afwijking van lesrooster en/
of schooltijden. Het bestuur vertrouwt
erop dat u overeenkomstig dit besluit
zult handelen".
De organisatoren werden boos over
deze mededelingen. Zij schreven een
brief naar de minister, waarin zij hem
in kennis stelden van hun plannen.
„Wij vrezen dat de acties die door an
dere instanties en door tienduizenden
zijn ondernomen om het gebied voor
recreatie te behouden weinig zullen uit
halen als de reactie van militairen on
der meer tot uiting komt in de veelzeg
gende uitspraak: „Waar bemoeien de
burgers zich mee". Wij zijn van me
ning, dat een dergelijke mentaliteit om
een duidelijke manifestatie vraagt".
Zaterdag kwam er een nieuw num
mer van het schoolblad Feniks uit, dat
in en om Eindhoven in tienduizend
exemplaren wordt verspreid. Hierin no
digt de redactie alle middelbare en ho
gere scholieren uit, om dinsdagmorgen
negen uur met hen de Oirschotse hei
te gaan bezetten.
Lambert Tegenbosch, die aan de Ka-
voo doceert, houdt tijdens zijn lessen
hele discussies over dit onderwerp.
„Als de besturen tegen onze plannen
zijn gaan wij deze maar illegaal uit
voeren. Wij gaan expres tijdens de
schooluren deze protestmars houden
omdat dit meer aanspreekt bij de auto
riteiten. Wij hebben trouwens ontdekt,
dat de plannen van het inlijven van
de Oirschotse heide niet van vandaag
of gisteren zijn. De heer Van Vliet, van
de NCB, was er zes jaar geleden reeds
van op de hoogte. Het is daarom dat wij
tegen deze totale demonstratie van ge
weld en bruut wanbeleid willen protes
teren.
„Allq leraren hier op de Kavoo heb
ben zich akkoord verklaard met dit
plan en de autoriteiten op het gebied
van onderwijs en burgerlijk bestuur
zijn ingelicht en hebben ons plan toe
gejuicht. Daarom vertrekken wij op 9
september om negen uur met onze
„Kinderkruistocht Oirschotse heide
1969".
De protestmars lijkt een succes te
gaan worden. Van verschillende scholen
in en bij Eindhoven is reeds medewer
king toegezegd. Ook één lagere school,
die niet bij de St.-Jozefvereniging is
aangesloten, doet mee. Ook de studen
ten van de Eindhovense technische ho
geschool gaan dinsdag mee protesteren
op de Oirschotse hei.
Na een zo grandioze opmars lag het
in de lijn der redelijkheid dat de vol
gende dag Amsterdam zou worden be
reikt. De volgende dag was 5 septem
ber 1944, die de geschiedenis zou in
gaan als Dolle Dinsdag.
Al dagenlang hadden de verrukte
vaderlanders vluchtende Duitse troe
pen door Nederland zien trekken.
Op allerlei gammele voertuigen kwa
men de vluchtelingen aanzetten. De
arrogantie had plaats gemaakt voor
zichtbare angst. Wel hadden ze inder
haast nog allerlei geroofd en deze vaak
zeer zielige buit hadden ze gebrekkig
aan hun kaduke voertuigen vastge
sjord.
Na een korte onderduik in Rotter
dam was ik met de laatste raderboot
die tijdens de oorlog zou varen, precies
op tijd in Nijmegen teruggekomen om
het hele feest mee te maken. Zondag
3 september begon de panische vlucht
op gang te komen.
Vanuit Grave kwam de totaal ont
wrichte bende opzetten. Via het Kei
zer Karelplein hobbelde het eindeloos^
lijkende leger vluchtelingen over de
Oranjesingel naar het Keizer Lode-
wijkplein, waar er telkens een korte
tweestrijd ontstond of ze de weg naar
Kleef zouden kiezen of de weg over de
Waalbrug naar Arnhem.
Alsof het een georganiseerd feest
was, stonden duizenden Nijmegenaren
in dichte drommen langs de straten
met zichtbare opgetogenheid de vlucht
te bekijken.
Een hoge Duitse officier kwam op
een motor aangieren. Voor hem rolde
en koffer van een auto en uit de open
vliegende koffer spatten damesbroek
jes, bustehouders en onderjurken. De
officier duikelde midden in deze linge
rie en hij kreeg van ons een spontaan
applaus.
Doordat Brussel, Antwerpen en ge
heel België zonder gevechten waren
bevrijd, voelden we de veilige zeker
heid dat ook Nederland zonder tegen
stand door de Duitsers zou worden
prijsgegeven.
We stelden ons voor dat de laatste
hijgende Duitsers zou langsrennen.
Dan even niets en daarna het mach
tige bevrijdingsleger, minzaam wuivend
naar de gelukkige Nijmegenaren langs
de kant.
We waren op de stoep de route voor
het bevrijdingsleger aan het uitstip
pelen: Eindhoven, Grave, Nijmegen,
Arnhem, Utrecht en Amsterdam.
Toen we hoorden dat Breda al was
bevrijd, stelden we snel een ander plan
op: Breda, Moerdijk, Rotterdam (daar
waren de geallieerden al, naar we ver
namen), Amsterdam, voor de eerste be-
vrijdingskolonne en Maastricht, Ven-
lo, Nijmegen, Arnhem, Utrecht voor
de tweede groep bevrijders. We ontdek
ten onmiddellijk de geniale strategie:
„Dan zijn alle Duitsers in Nederland
ingesloten!"
Om de geallieerde fuik flink vol te
laten lopen, gingen we aarzelende Duit
sers de weg over de Waalbrug wijzen,
want we vonden het zonde dat ze nog
naar Duitsland zouden ontkomen.
Goed, achteraf kan men dat alle
maal erg naïef en simpel vinden, maar
als een buurland in twee dagen wordt
bevrijd en als men dagenlang een diep-
gehaat leger in verregaande staat van
ontbinding langs ziet rennen, dan lijkt
alles mogelijk.
Alle tekenen wezen op die Dolle Dins
dag naar het sprookje van de pijnloze
bevrijding: met duizenden tegelijk na
men de Nederlandse landverraders de
benen: richting Duitse grens. Op 12
juni 1944 had Mussert wel dapper ver
klaard dat hij een Duits uniform zou
aantrekken als de geallieerde legers de
Nederlandse grens zouden naderen,
maar toen vochten die geallieerden
nog ver van Mussert verwijderd op het
Normandische strand.
Mussert had in september 1944, toen
de paniek losbrak, alles netjes willen
regelen volgens het schema dat bij
scheepsrampen pleegt te gelden: Vrou
wen en kinderen eerst! Hij had van
Rauter, de Duitse opperbeul in Neder
land, 25 treinen gekregen die de vrou
wen en kinderen van NSB-ers naar
Duitsland moesten brengen.
Toen de treinen gingen rijden bleken
ze echter net zo als vaak de sloe
pen van een zinkend schip vol te
zitten met zeer weerbare mannen. Af
delingen SS-ers ijlden naar de grenssta
tions om de Nederlandse landverraders
er aan te herinneren dat hun aanwe
zigheid in het vaderland dringend ge
wenst was.
Een dertigduizend vrouwen en kin
deren kwamen tenslotte over de grens,
maar in het door bommen geteisterde
Duitsland zat men nu niet direct op
hen te wachten. De vrouw van een
NSB-er schreef ontgoocheld in haar
dagboek: „Het is ons hier heel erg te
gengevallen, alles en allen. We had
den het ons heel anders gedacht. Over
al waar we komen, moeten we horen
dat we slechts Auslander zijn".
Ondertussen verstreek de Dolle Dins
dag zonder dat de vrolijke bevrijdings-
Staatssecretaris dr. R. J. H. Krui-
singa (Sociale Zaken en Volksge
zondheid) is een fel tegenstander
van het niet strikt medisch gebruik
van verdovende middelen. Hij heeft
dat meermalen uitdrukkelijk ver
klaard.
Als directeur-generaal voor de Volks
gezondheid streefde hij naar een te
rugdringen van deze middelen in de
samenleving.
Ook als staatssecretaris betoogt
hij herhaaldelijk dat bijvoorbeeld
morfine de mens zeer gemkkelijk tot
een verslaafde maakt.
De afdeling preventief farmaceu
tisch toezicht van zijn ministerie
heeft echter de registratie van ver
dovende middelen niet volledig onder
de knie. Er kan niet gesproken wor
den van een waterdichte controle,
ook niet van een systeem dat daarop
lijkt.
]\og niet zo heel lang geleden was
er in Limburg een arts met een
uitgebreide handel in dergelijke pre
paraten. Dezer dagen overleed in
Wassenaar de public relations-advi-
seur B. S. Korsten aan morfine-ver-
giftiging, nadat hij tenminste vier
jaar een fervent morfinegebruiker
was geweest.
Een Haagse arts, wellicht zelfs
meer, zou een aanzienlijke hoeveel
heid morfine hebben geleverd: op di
verse recepten, bij verscheiden apo
thekers en tegen een forse prijs
het afgelopen jaar voor meer dan
een halve ton.
De mening dringt zich op dat de
aid. preventief farmaceutisch toe
zicht de toeneming van het gebruik
van verdovende middelen in Neder
land niet heeft onderkend. De afd.
werkt met vier controleurs en een in
Leidschendam landelijk bijgehouden
register op bijna vijfduizend artsen,
ruim achthonderd apothekers en een
handvol fabrikanten en importeurs
van verdovende middelen.
'V/'ier controleurs moeten de achhon-
derd apothekers bezoeken om na
te gaan of zij hun register bijhouden
s V 1 l> c* v-' J>V.1 r
1 ,v\o« m* mfurmcm J™«d ■mi
■*ict
3h3S>
Van onze correspondent
GOT^i'r- De Geleease arts
J. O. (49) is last van de offi
cier van justitie in Maastricht:
opgesloten in het politiebureau
van Geleen. De officier besloot
daartoe om de dokier de bans
te ontnemen contact te zoeken
Hli IWli ff
wiens mampuL
m gekomen l")
erk de prakt t
mm. De opvc Wfkl
rapport satnci
maar dat ble- i. 411 I
bureaulade va *i> V\ KI j j j
leur voor de Jj|
Pas toen die c Dl. fj
:Wf\>
ht
vervanger, wt v*ïf -
tv
Whi;
b>t
ht
H
Bit
op een wijze als de Opiumwet al
jaren voorschrijft. In de praktijk be
tekent dat een jaarlijks bezoek van
de controleur en een tijdrovend door
snuffelen van een massa papieren.
Pas als bij deze controle blijkt dat
de omzet van verdovende middelen
bij de apotheker bevreemdend is ge
stegen, komt de geneeskundige in
spectie in actie. Een inspecteur be
zoekt de arts die wellicht te veel
verdovende preparaten heeft voor
geschreven. Hij maakt uit of er een
college voor medisch tuchtrecht bij
moet worden betrokken.
In dat jaar kan het kwaad al zijn
geschied. Aan morfine is de mens
in veel gevallen gauw verslaafd. Dat
is de overtuiging van staatssecreta
ris Kruisinga (die in 1950 aan de
rijksuniversiteit in Groningen zijn
artsexamen deed).
De arts kan naar believen recep
ten hebben uitgeschreven, al dan niet
op gefingeerde naam en bovendien
heeft hij de gelegenheid zijn recep
ten zo te verdelen over zijn patiën
ten en apothekers in zijn woonplaats
dat controle vrijwel is uitgesloten.
Het stijgende aantal verdovende
middelen vergroot de kans op fraude.
Niet veel apotheker, die zijn ver
plicht de naam, van de voorschrij
vende medicus en die van de klant
in hun register te noteren, vragen
naar een legitimatie. De opiumwet
schrijft dat helaas niet voor.
Nog eenvoudiger is fraude moge
lijk voor apotheekhoudende artsen.
Volgens cijfers van de Landelijke
Huisartsen Vereniging hebben van de
bijna vijfduizend Nederlandse medi
ci meer dan dertienhonderd een eigen
apotheek.
Zij hoeven geen register bij te hou
den van leveringen aan patiënten.
Zij worden gecontroleerd via hun
leveranciers die op hun beurt elke
drie maanden de boeken moeten ope
leggen. Het landelijk register is daar
bij enige steun.
Al jaren loopt de inspectie voor de
volksgezondheid rond met de gedach
te, ook de apotheekhoudende artsen
een register te laten bijhouden en de
apothekers te verplichten naar een
legitimatie te vragen. Ongetwijfeld
heeft de klacht van de Scheveningse
zenuwarts dr. C. van der Kroef te
gen een Haagse collega in de zaak-
Korsten deze gedachte nieuw leven
ingeblazen.
De hoofdinspectie voor de geeste
lijke volksgezondheid geeft toe, dat
aan het toezicht op de verkoop van
morfine en andere verdovende mid
delen het een en ander mankeert.
„Er staat een wijziging op stapel",
zegt het ministerie simpel, maar dat
is een opmerking, die vorig jaar ook
al is gemaakt
Uoe het precies staat met het drug-
verbruik in Nederland kan het
ministerie van Sociale Zaken en
Volksgezondheid lezen in een rapport
van de Amsterdamse socioloog drs.
H. Cohen. Hij heeft zich langdurig
de moeite getroost de „hard en soft
drugs" op hun weg naar de verbrui
ker te volgen.
Soms drong hij zich vermomd tus
sen het volkje van hasjiesj- en ma-
rihuanarokers en de liefhebbers van
sterkere verdovende en verslavende
middelen. Hij verrichtte zijn onder
zoek in opdracht van de Amster
damse Universiteit. Met steun van
de overheid dus.
Reden temeer voor deze overheid
het rapport nauwkeurig te lezen en
wegen te vinden de verdovende mid
delen terug te dringen in d« samen
leving.
Uit België en Frankrijk vluchten
de Duitse soldaten moesten na
de Westerschelde te zijn overgezet
van Hoedekenskerke naar het station
in Goes lopen. De meest rechtse sol
daat is blootsvoets.
legers de Nijmeegse straten kwamen
binnenrijden. Enkele ondernemende
Nijmegenaren hadden het vluchtende
leger wat vertraging willen bezorgen
door flink wat gebroken glas op de
vluchtroute te strooien. Het was na
tuurlijk een geweldig grappig gezicht
telkens weer onthutste Duitsers panie
kerig bij kapotte autobanden te zien
staan, maar de Duitsers zelf vonden 't
minder geslaagd. Ergens bleek nog een
vorm van organisatie aanwezig, want
er werden biljetten aangeplakt: als er
glas in de straat lag, zouden de huizen
in de buurt worden platgebrand.
Goed, dan het glas vlug van de we
gen gehaald; zonder glas was het toch
al leuk genoeg.
De kater kwam de volgende dag.
De vlucht was in de nacht tot stil
stand gekomen en de geallieerden ble
ken aan de Belgische grens een pauze
te houden zoals later bleek had de
zeer snelle opmars door Frankrijk en
België de aanvoer in dé war geschopt.
Nederland werd overstroomd met ui
terst actieve nazi's, die de orde wei
eens even zouden herstellen. Politie-
standrecht werd afgekondigd. Alle
mannen tussen de zeventien en de 45
jaar moesten zich melden om schut-
tersputten te graven. Wie niet kwam en
gevonden werd, kon ter plaatse worden
doodgeschoten.
Het aantal terreurdaden groeide met
het uur. Links en rechts werden men
sen gearresteerd. Als er iets gebeurde
dat de Duitsers niet zinde, werden luk
raak op straat lopende mensen bijeen
gedreven en doodgeschoten, waarna
hun lijken „als afschrikwekkend voor
beeld" dagenlang op straat moesten
blijven liggen.
Voor Nijmegen duurde deze terreur'
slechts elf dagen, want op zondag 17
september 1944 sprongen duizenden
Britse parachutisten boven Nijmegen
en Arnhem omlaag, terwijl een Brits
leger vanuit België langs Eindhoven
en Grave optrok om via het bevrijde
Nijmegen en Arnhem naar het IJssel-
meer door te stoten.
De bedoeling was dat ze vervolgens
bij Arnhem over de Rijn het Ruhr-
gebied zouden binnenrukken om pas in
Hamburg tot stilstand te komen. De
ruggegraat van Duitsland zou dan met
één massale actie zijn gebroken.
Er is eindeloos over de mislukking
van Arnhem gesproken en geschre
ven. Het gigantische plan was ontspro
ten aan het brein van de Brit Mont
gomery, voorstander van de snelle door
braak op een smal front. Opperbevel
hebber Eisenhower had slechts na lang
aarzelen toestemming voor het plan ge
geven, want Eisenhower geloofde in de
strategie van blijvend aanvallen op alle
delen van het front.
Daarom had Montgomery niet hele
maal zijn zin gekregen: tegen zijn
wens in werd er aan de andere fron
ten doorgevochten, zij het met vermin
derde activiteit. Hierdoor ging een deel
van de toch al vertraagde stroom men
sen en materieel aan Montgomery voor
bij.
Voorts moet de zeer ambitieuze Ame
rikaanse generaal Patton met een slim
migheidje een deel van de aanvoer
die Eisenhower aan Montgomery had
toegezegd, naar zijn eigen frontsector
hebben geloodst.
Hoe het zij: het Britse leger dat ra
zend snel naar Nijmegen en Arnhem
had moeten doorstoten, miste de ver
eiste kracht. Het kwam twee dagen la
ter dan was voorzien op het uur af
nog precies op tijd in Nijmegen aan
om daar de uitgeputte parachutisten
die ernstig overwogen zich maar ge
wonnen te geven, te ontzetten.
De Nijmeegse ondergrondse had we
ten te verhinderen dat de Duitsers de
Waalbrug opbliezen en na twaalf uren
hard vechten vooral bij de toegang
tot de Waalbrug vielen aan beide zij
den vele honderden doden lag de weg
naar Arnhem open.
Aan de andere kant van de Rijn had
den de parachutisten hun stellingen
echter niet kunnen houden, mede door
dat een Duits tankleger op de vlucht
was opgevangen en tegen de lichtbewa
pende parachutisten in het strijdperk
werd gebracht.
Van de tienduizend parachutisten die
boven Arnhem waren neergekomen,
wisten zich in de nacht van 25 op 26
september tweeduizend tqdens een uit-
braakpoging naar de Betuwe te redden;
achtduizend parachutisten waren toen
gedood of gevangen genomen.
Iedereen had vast op het succes van
deze grootse militaire manoeuvre gere
kend. Toen zij mislukte waren de ge
volgen catastrofaal. De Nederlandse re
gering in Londen had op 17 september
de algehele spoorwegstaking geprocla
meerd en de spoorwegmannen hadden
aan deze oproep gehoor gegeven
sommigen vonden het een hele opluch
ting dat ze niet meer behoefden te rij
den nu de treinen bijna doorlopend
werden beschoten.
Seyss Inquart, Hitiers zetbaas in Ne
derland, antwoordde woedend: „Dan ook
geen voedseltransporten meer in Neder
land". Voor de grote steden zoals Am
sterdam, Haarlem, Leiden, Den Haag,
Rotterdam en Utrecht brak een tijd
aan van onvoorstelbaar dor en uit
zichtloos lijden.
De actie en haar mislukking had ge
volgen in het hele nazi-rijk. In vele
concentratiekampen hadden de beulen
de onmiddellijke ineenstorting van hun
wereld verwacht. Op vele plaatsen wa
ren zij opvallend mild geworden en het
ten dode toe tergen van gevangenen
gestaakt er waren zelfs beulen die
de gevangenen verzochten comités op
te richten die de leiding van het kamp
konden overnemen.
Wie in augustus 1944 nog dagelijks
mensen had doodgeslagen, ging dikwijls,
half september 1944 gezellige praatjes
maken met de gevangenen om uit te
leggen dat hij in zijn hart altijd een
fatsoenlijke vent (ein netter Kerl) was
geweest, die in feite alleen maar geluk
kig kon zijn bij zijn vrouw, zijn kin
deren en zijn moestuintje.
Toen de operatie bij Arnhem misluk
te en toen het duidelijk werd dat aan
de magische opmars van de geallieerden
voorlopig een einde was gekomen, sloe
gen de beulen weer toe. Urenlang
moesten de gevangenen op de appel
plaatsen staan om de hoon van hun
beulen over zich heen te laten gaan en
het moorden werd onmiddellijk hervat.
Soms hadden de beulen geen zwakheid
getoond. Bij de nadering van de geal
lieerde legers hadden de beulen in het
Nederlandse kamp bij Vught massa-
executies uitgevoerd. In Tsjecho-Slowa-
kije lag het modelkamp Theresienstadt,
waar de Duitsers gedurende de oorlog
soms Rodekruiscommissies hadden
ontvangen om aan te tonen dat zij erg
goed voor de „joodse geïnterneerden"
zorgden.
Dit kamp werd op 28 september 1944
ontruimd. De ruim achttienduizend ge
vangenen werden in beestenwagens
naar Auschwitz overgebracht, waar zij
bijna allen werden vermoord.
Miljoenen waren al vermoord in de
honderden kampen, maar de Duitsers
zouden in de laatste oorlogsmaanden al
hun afzichtelijke records breken. Zij
zouden tenslotte zelfs geen moeite meer
doen om de gevolgen van hun misda
den te verbergen. Toen de geallieerden
op 15 april 1945 het concentratiekamp
Bergen Belsen bereikten, vonden zij
daar dertigduizend onbegraven doden.
De wereld had twaalf jaar kunnen
zien, waartoe zegevierende, zelfverze
kerde Duitsers in staat waren door
de mislukking van Arnhem kregen de
Nazi's zeven maanden de kans om te
laten zien wat bange, klemgeraakte
Duitsers wisten te presteren.
De alles vernietigende wanhoop maak
te zich van de Duitsers meester. Over
al verdwenen hun steunpunten. Grie
kenland was al in augustus 1944 door de
Duitsers ontruimd. Finland had laten we
ten dat het na 15 september geen Duit
ser meer op zijn grondgebied zou dul
den.
Op 27 september landden de geallieer
den in Albanië en de Duitse bondgenoot
Bulgarije had zich bij de nadering van
de Russische legers „onder Russische
bescherming" gesteld. Het Duitse le
ger had dagen dat het honderddui
zend man en meer verloor.
De Russen hadden in augustus 1944
de grens bereikt en op 11 september
waren de eerste Amerikanen bij Trier
de Duitse grens over getrokken. Op 25
september 1944 beval Hitler de oprich
ting van de Volkssturm: weldra zouden
jongens van veertien en mannen van
zestig met overjarige geweren tegen
Amerikaanse tanks worden ingezet.
Europa beefde in september 1944,
maar dat weerhield kleine mensjes er
niet van 'n wakend oog op de eigen po
sitie te houden. Toen de parachutisten
Nijmegen binnentrokken, was er in de
binnenstad een groot restaurant dat
voor en gedurende de oorlog met le
vensgrote letters 'n Duitse naam op de
gevel had getorst. Toen het plein waar
aan het restaurant lag, even niemands
land was, waagde de eigenaar van het
restaurant zijn leven en dat van en
kele personeelsleden door op het mo
ment dat de eerste parachutist zicht
baar werd, met enkele welgemikte bei
telslagen de Duitse naam van zijn ge
vel te verwijderen.
DUSSELDORF/BONN Adolf von
Thadden, de voorzitter van de extreem
rechtse „Nationaal Demokratische par
tei Deutschlands", wil herinvoering
van de verplichte „arbeidsdienst", des
tijds in Hitler-Duitsland ingevoerd, als
jaar voor de militaire dienst. Alle jon
ge mannen die niet in de strijdkrach
ten worden ingelijfd, zouden verplicht
moeten worden tot deze arbeidsdienst.
Ook meisjes zouden bij de wet verplicht
moeten worden tot een vorm van
dienstplicht, „sociaal jaar" genaamd.
De toespraak van de Duitse partij
leider werd met „sieg heil" roepende
spreekkoren verstoord. Tevoren had
den 2500 demonstranten getracht de
verkiezingsbijeenkomst van de NPD
onmogelijk te maken.
In Bonn kregen Von Thadden en zijn
aanhangers het eveneens moeilijk, daar
werden zij uitgefloten zodra Von Thad
den het podium in de „Beethoven-Hall"
betrad. „Nazi's verdwijn uit Bonn", zo
riepen jongeren. Toen de ordedienst van
de partij ingreep, ontstonden vechtpar
tijen waarna de politie trachtte de rust
te doen weerkeren. Von Thadden kreeg
voor het podium bescherming van een
haag politiemannen.
GELSENKIRCHEN De bond van
metaalarbeiders heeft zaterdag een
loonsverhoging van 14 procent geëist
voor de staalarbeiders in Noordrijn-
land-Westfalen, waar zes grote staalfa
brieken door een wilde staking stillig
gen. Deze eis van de tarievencommis-
sie van de bond, moet nog door het
bondsbestuur worden bekrachtigd voor
dat hij aan de werkgevers wordt voor
gelegd. Intussen wordt in drie bedrij
ven van de Rheinstahl Hüttenwerke en
bij Mannesmann in Duisburg de sta
king voortgezet in afwachting van een
definitieve beslissing.
1800 arbeiders van een staalfabriek
in Saarland, hebben zaterdag het werk
hervat, nadat de werkgever een loons
verhoging van 8 procent had aangebo
den. In een andere fabriek in Saarland
blijven 6000 man staken.
Bij de Klöckner Hütte in Bremen
wordt nog gestaakt. De arbeiders wil
len 50 pfennig per uur meer. De werk
gever heeft 30 pfennig aangeboden.
AMSTERDAM De minister van
Defensie is gevraagd welke concrete
maatregelen hij op korte termijn
denkt te nemen met het oog op de ge
vaarlijke situatie die de kruitfabriek
Muiden schept voor de omwonenden.
Het Tweede-Kamerlid drs. J. J.
Voogd (PvdA) heeft de minister een
reeks vragen gesteld.
De heer Voogd wil nadere inlichtin
gen over de samenstelling, de werk
wijze en het werktempo van de com
missie die al sinds 1967 met een onder
zoek bezig is. Hij wil weten of de
commissie niet met verouderde gege
vens werkt, omdat de produktie van
de kruitfabriek de laatste jaren sterk
is gestegen. Drs. Voogd dringt aan op
spoed bij het samenstellen van een
rapport dat moet adviseren over een
eventuele verplaatsing van de fabriek.
In 1966 explodeerde de kruitfabriek,
waarna de minister van Defensie een
onderzoek liet instellen.
