Haventje speelde een belangrijke rol in de oudheid
over
parkeergarages
Goulash, Hachee, Jachtschotel
Nieuw werk van
Hugo Claus
bij Ned. Comedie
Prins Bernhard ontkende
geruchten over vertrek
uit Gelukkige Olifant
TOENEMENDE
VRAAG NAAR
DIAMANT
Legende
Vechten
Exclusief
Vervallen
Handelsdeel
Werf
Omhoog
Nieuw in oud
Verrukt
Grote parade
Verscholen
„ledereen"
Ts de Gelukkige Olifant het zomerverblijf van onze
koninklijke familie in Italië nog wel zo gelukkig?
De rust en de eenzaamheid zijn er verdwenen. Geruchten
willen dat de koninklijke familie het landgoed zal verko
pen. Prins Bernhard heeft dit onlangs stellig ontkend.
„Pas als de Middellandse Zee een ijszee is geworden",
zei hij toen. En dat kan nog een tijd duren
De villa van de koninklijke fa
milie.
Een overzicht van Porto Er-
cole, met de haven en op de
achtergrond Ford Rocca.
OOK IN PORTO ERCOLE IS HET NU MET DE RUST GEDAAN
(Van een onzer medewerkers)
jpORTO ERCOLE Het weerzien was treffend en voor ons ontroerend.
Negen jaar geleden, toen wij kort na de Olympische Spelen te Rome
voor het laatst in Porto Ercole waren, was het in zekere zin nog een „sla
pende baby".
Nu was het opgegroeid tot een nog niet volwassen jongeling, gelukkig zonder
zijn oorspronkelijke trekken en karakter daarbij verloren te hebben.
Deze groei, deze gedaanteverwisseling hadden we al gezien uit het vliegtuig,
dat ons van Parijs naar Rome bracht. Het koerste precies over het schiereiland
van de Monte Argentario waarop Porto Ercole ligtten zuiden van het
eiland Elba.
Het haventje scheen niet langer meer
het eigendom te zijn van de vissers,
die er binnentrokken, achtervolgd door
zwermen meeuwen en op warme da
gen gehuld in de walm, die er van
de vis afslaat. Nu wemelde het er van
plezierjachtjes en motorboten, die de
laatste vissersschuiten schenen terugge
dreven te hebben naar de enige kade
muur, die in het haventje uitsteekt.
In reisgidsen wordt nu over Porto
Ercole weinig anders verteld, dan dat
het een veelbezochte zomervakantie-
plaats is aan de Coste d'Argento, met
een bijzonder rijk en gevarieerd viswa
ter, dat in een schilderachtige baai ligt
en omgeving is door een decorvan on
vergelijkelijke zeegezichten.
Ook wordt nog verteld, dat het be
heerst wordt doo'r drie Spaanse forten:
La Rocca di Santa Barbara, Filippo en
Santa Caterina, waarbij dan meestal
het kleine, maar goed geconserveerde
stervormige fort Stella over het hoofd
wordt gezien.
Maar vrijwel al deze reisgidsen ver
geten de roemruchte rol, die het haven
tje in de oudheid heeft gespeeld. Zijn
oorsprong verliest zich zelfs in de le
gende. Men weet niet of er de Etrusken
gewoond hebben of de Phoeniciërs. Wel
was het in de Romeinse tijd al belang
rijk genoeg om door de geschiedschrij
ver Livius te worden opgemerkt en ge
noemd als Pdrtus Herculis.
Ook is bekend, dat keizer Karei de Gro
te het cadeau deed aan paus Leo III,
die het bij het rijk van de Heilige
Stoel voegde. Later werd erom ge
vochten door Napels, Siena, de Span
jaarden en al degenen, die dit deel
van Italië wilden beheersen. Want de
Monte Argentario met de natuurlijke
haven van Porto Ercole en het iets
grotere maar minder aantrekkelijke
Porto San Stefano, was gemakkelijk
te verdedigen en vormde een prachti
ge uitvalsgelegenheid naar alle rich
tingen.
In zekere zin dankt het daaraan ook zijn
oorspronkelijke faam van een rustige
vakantieplaats en zijn pas late op
komst als moderne badplaats. Want
hoe belangrijk ook in de geschiede
nis. Porto Ercole was in het door
Garibaldi verenigde Italië teruggeval
len tot een kleine vissersplaats, al
lengs verzonken in vergetelheid.
Slechts de prinsen van Borghese en
de markiezin Corzini, die de onherberg-
*ame flanken van de Monte Argentario
onderling verdeelden, plachten er wel
eens met^hun zeejachten aan te lopen.
Maar het grote publiek, op zoek naar
modern comfort en mondaine gelegen
heden, reed er langs op weg naar Ro
me, Napels, Sorrento, Sicilië of naar de
luxe steden rondom de Golf van Genua.
Totdat deze alle vol liepen en er 's zo
mers geen plaats meer te krijgen was.
Het zoeken naar een grotere spreiding
voor vakantiegangers viel uiteraard sa
men met het uitkiiken van de groten
dezer wereld naar het steeds geringer
wordend aantal plaatsen, waar zij ex
clusieve rust konden vinden.
Het Huis van Oranje vond dit te Por
to Ercole, afgaande op een tip van
prins Alessandro di Borghese. De bouw
DEN HAAG ..Parkeergarages in
en bij de stadscentra" is het onder
werp van een studiedag, die, georga
niseerd door de Stichting Weg in sa-
menwerl Ing met de ANWB, op 1 okto
ber aai, ;taande zal worden gehouden
in het Nederlandse Congresgebouw in
Den Haag.
Nadat de bijeenkomst zal worden ge
opend door de voorzitter van de ANWB,
ir. F. H. van der Linde van Sprankhui
zen, zal een drietal deskundigen, te we
ten: F. Braun uit Keulen, J. Brierley
uit Exeter en J. Natan uit Brussel,
spreken over de verschillende aspec
ten, die bij de oprichting en exploita
tie van parkeergarages van invloed zijn.
Voor de middaguren vermeldt het
programma een discussie onder leiding
van prof. ir. J. Volmuller, waarbij voor
al de Nederlandse parkeer-problema-
tiek aan de orde komt. Prof. Volmul
ler zal worden geassisteerd door de in
leiders, alsmede ir. D. W. N. de Boer
en dr. P. J. van der Velden.
De dag wordt besloten met het geven
van een samenvatting door prof. Vol
muller en een slotwoord van prof. dr.
E. H. van der Beugel, voorzitter van
het bestuur van de Stichting Weg.
van het zomerverblijf hielp Porto Er
cole te paard, nu precies negen jaar
geleden...
Het stadje ligt als een amfitheater
tje tussen het fort Rocca in het zuiden
en het fort Filippo in het noorden. De
oude stad wordt duidelijk in twee delen
gesplitst. Het zuidelijk deel bevond zich
met de kerk binnen de muren van het
fort Rocca, dat 'ruim 26.000 m2 groot is.
Hoewel ze slechts op een steenworp
afstand van elkaar liggen, zijn de twee
delen geheel verschillend. De i zuidelijke
wijk, die voor een groot gedeelte is ver
dwenen, was opgebouwd uit smalle
straatjes, waarlangs de- overheidsge
bouwen en de huizen van'de ambtena
ren stonden, in de schaduw van de
grote kerk en slechts toegankelijk door
de nauwe, met een grote luiklok be
kroonde stadspoort.
Nu zitten daar voor de vervallen hui
zen oude in het zwart gehulde vrouwen,
die met een gore zakdoek proberen de
vliegen en de hitte van de dag te ver
jagen. Zij zitten voor de open deur van
hun overigens potdicht gesloten en dus
donker huis en kijken naar de mannen,
die er de netten knopen. Af en tooe
klinkt een opmerking, gevolgd door een
aantal kwinkslagen over en weer en de
hele buurt schatert van het lachen.
In de flanken van de bergen vindt
men ook nog enkele zeldzame holbe
woners, wier kippen op het kleine erf
tevergeefs naar de allerlaatste graan
tjes zoeken. Tussen dit alles door spe
len kinderen in het zand, even vuil als
onbekommerd.
Afdalend naar zee langs een met ba-
zaltblokken en lavagesteente aangeleg
de weg, komt men aan de scheepswerf.
Daar zijn mannen bezig geweldige
boomstammen te bewerken, zoals onze
voorouders dat ook gedaan moeten heb
ben. Want de scheepsbouw is hier nog
handwerk.
Verder worden er boten geschilderd,
motoren gereviseerd, en vindt men er
de winkeltjes voor scheepsmaterialen.
Dit beeld blijft ongewijzigd langs de
haven, totdat men op een indringende
uitloper van de Monte Argentario stoot.
Daar drukken het zuidelijk er het noor
delijke stadsdeel "elkaar de hand"
Het oude gedeelte van deze noorde
lijke wijk, gelegen onder het fort Filop-
po, doet denken aan een Noordafrikaan-
se Kasjba. De huizenblokken zijn hier
op elkaar gestapeld en in elkaar weg
gezonken. Daar tussendoor wringen
bochtige straatjes en eindeloze trappen
zich omhoog. Ze zijn overschaduwd
met bloeiende, paarse en verwilderde
bougainville, die hier de bloem van het
landschap is.
Al deze straatjes en trappen komen
uit op de hoofdstraat Via Filippo II,
die zich tenslotte verliest in een bijna
onbegaanbaar vijgepad naar het gelijk
namige fort.
Afdalende naar de haven stoot men
op het handelsdeel van de oude stad.
Hier liggen de visserscoöperatie, de
meeste kleine restaurants, vrijwel alle
winkels waaronder de rijkbeladen en
veelkleurige groenten- en fruitstalletjes.
Al deze zaken liggen samengetrokken
•rondom het stadplein met het afschu
welijke oorlogsmonument, de standplaat
sen van alle autobussen die Porto Er
cole aandoen, de onvermijdelijke kap
per Mario, de bars Roma en Centrale,
de post, de politie, kortom alles wat
men tegenkomt op alle stadspleinen van
alle Italiaanse stadjes en dorpjes.
Hier ontmoet men de typen van het
stadje. Zoals de eenarmige Luciano, die
dagelijks vertelt, hoe hij zijn arm kwijt
raakte. Bij het naderen van de alles
verwoestende Sirocco moest zijn schuit
de ratten snel binnentrekken. Terwijl
men dit deed, liet hij het net uit zijn
handen glippen. Met zijn arm raakte
hij bekneld tussen de netkabel en de
bootwand.
Men vindt er ook de 64-jarige Andrea,
de oude visserskapitein. Hij zou ons
later een van de attracl es laten zien
van alle zomer toeristen: Koninginnetje
kijken, dat bestaat uit een tochtje over
0 Een deel van
de koninklijke fa
milie op vakan
tie in Porto
Ercole.
V.Ln.r. mr. Pieter
van Vollenhoven,
prins Bernhard,
prinses Margriet,
Prinses Irene,
en de Koningin.
licht verscholen onder tegen de rotsen,
met een eigen haventje, tegenover het
eilandje l'Isolotto. Door zijn helderwit
te kleur is hij van ver uit zee zicht
baar.
Wij herinneren ons nog, toen we de
villa in 1960 mochten bezoeken, dat zo
wel de Koningin als prins Bernhard
zich gelukkig prees met de stilte, de
eenzaamheid en de rust, die zij hier
gevonden hadden. We hebben hun toen
gevraagd of zij de zekerheid hadden,
dat dit zo ook zou blijven. Prins Ales
sandro di Borghese, die het huis ge
bouwd heeft en die er ook was met de
prinsessen Beatrix en Irene, antwoord
de voor hen bevestigend.
Dat hele gebied, dat Sbarcatello ge
noemd wordt, was immers van hem
en het stond aan hem om dit al dan
niet te verkopen. Hijzelf had er ook
een villa, buiten het gezicht van de Ge
lukkige Olifant; verder zwierf er wat
politie.
Maar Alessandro di Borghese is
blijven verkopen. En nu westelijk in
dit gebied verblijven Engelsen, Zwit
sers en Amerikanen. Zonder bepaald
bij elkaar op schoot te zitten, maar toch
dicht genoeg bij elkaar om alle idee
van rust, stilte en eenzaamheid weg te
nemen.
Een Braziliaan kijkt uit zijn riante
villa, schuin boven de Gelukkige Oli
fant, zo ongeveer op de tafel van de
Koningin.
Uiteraard varen de zomergasten er
uit Porto Ercole in hun bootjes heen
om zich aan het koninklijk gezin te
vergapen. Voor de Oranjes is het
daarom niet doenlijk meer om ongehin
derd in zee te zwemmen, tenzij bijzon
der vroeg of laat. Hierdoor kwamen er
geruchten in omloop, dat kningin Juli
ana de bungalow wel kwijt zou willen.
0 Een deel van
de haven van
Porto Ercole met
op de voorgrond
de scheepswerf.
Mannen bewer
ken er geweldige
boomstammen
met de hand,
zoals ook onze
voorouders dat
gedaan moeten
hebben.
zee naar de Gelukkige Olifant, zoals
de bungalow van koningin Juliana heet.
Als een van de weinige oud-kapiteins
voert hij het hoogste woord en krijgt
hij vrijwel altijd gelijk. Vooral omdat
hij later in de kroeg de meeste rondjes
geeft. Hij kan dat doen, want hij vraagt
voor zijn boottochtjes pittige prijzen.
Zoals wij zelf ondervonden,
Daar is ook Giuliano, de rondtrekken
de fluitspeler, die een kooitje met een
koppel parkieten heeft hangen aan het
touw, waarmee hij zijn broek ophoudt.
Hij geeft een bidprentje in ruil voor
een aalmoes. Wij kregen een zoetsap
pig prentje van San Antonio.
Maar hier op de markt ziet men voor
al hoe de nieuwe stad zich geworteld
heeft in de oude. Reeds langs de zee
kust zijn plaatsen, waar oude gebou
wen in elkaar zijn gestort van oudheid
en ellende, ingenomen door nieuwe ho
tels en winkels.
Van het oude stadsplein uit breidt
de moderne stad zich landinwaarts
men kan beter zeggen heuvelopwaarts
uit. Ze is nog lang niet klaar, evenmin
als de haven, die een meer moderne
installatie krijgt voor de plezierjachten.
De nieuwe stad is niet lelijker en niet
fraaier dan andere moderne Italiaanse
badplaatsen. De flatgebouwen zijn er
nergens hoger dan vier tot vijf verdie
pingen. is overigens nauwelijks
merkbaar, omdat de achtergrond van
de Monle rgentario de hoogteverschil
len min of meer vervlakt
Porto Ercole zou dit eventuele ver
trek in hoge mate spijten. „De bevol
king heeft geweldig veel op met de ge
hele familie en tal van boten dragen
de namen van de koningin en haar doch
ters", zei me de heer Lorenzi, de se
cretaris van het bureau voor vreem
delingenverkeer.
„In feite heeft Porto Ercole bijzonder
veel, zo niet alles, aan haar te dan
ken. Pas nadat de familie zich hier
had gevestigd, kreeg het stadje be
langstelling. Natuurlijk hebben wij
dat aangemoedigd, want van vis
vangst kan zelfs een vissersplaaits niet
meer leven. Deze aanmoediging ging
gepaard met een verbetering van de
vakantieaccommodatie. In negen
jaar hebben wij het peil bereikt,
waarop wij nu staan".
Dit is overigens nog lang niet het in
ternationale peil, want geen sterve
ling spreekt hier iets anders dan
Italiaans.
„En als het koninklijk gezin nu eens
weg zou gaan?"
„Het zou ons diep verdriet doen", zei
hij met Italiaans pathos, „maar",
voegde hij er onmiddellijk zeer nuch
ter aan toe, „dit zou zonder twijfel
nu geen enkele terugslag meer heb
ben op onze stad.
De gang zit er nu eenmaal in. Ik kan
u verzekeren, dat 99 procent van de
vakantiegangers, die wij hebben
vooral uit Rome, Croseto en de hele
streek daar tussenin, waar weinig te
vinden is aan vakantiegenoegens
niet komen terwille van de Nederland
se vorstin, maar om zichzelf te ver
maken. Dat wil niet zeggen, dat zij er
niet toch zullen gaan kijken, als de
Koningin er met haar familie is".
In deze nieuwe stad vindt men de
jeugd. Niet langer meer op hun sput
terende scooters, maar nu in kleine,
door hen zelf opgefokte, venijnige Fiat-
jes, waarin zij 's avonds knallend, knor
rend en fluitend afdalen naar de zee
boulevard voor de grote parade of op
jacht naar een vriendinnetje voor één
avond, en waarin ze 's morgens om
zes uur laten horen, dat ze ai weer op
zijn.
Porto Ercole is een badplaats zonder
strand. Men gaat hier niet heen om te
baden of om te zwemmen. Men trekt
met de boot de zee in om te vissen,
om de stranden tusseen Porto Ercole en
Orbetello op te zoeken, of om er zo
maar te varen.
Zwemmen zou trouwens ook niet goed
mogelijk zijn in deze zo druk bezette
haven, omdat op het water het stinken
de veelkleurige vlies drijft van gecon
denseerde uitlaatgassen. Buiten de ha
ven beletten de rotsen zelfs voor de
grootste waaghals een sprong in zee.
Vissen kan men er des te beter, met
hengels, met netten of onder water met
harpoenen. Maar men dient er op te
passen voor de inktvissen, de jonge haai
en, de roggen, de kwallen en de klei
ne visjes, waarvan de beet pijnlijke op
zwellingen veroorzaakt.
Van dat alles ligt de ..Gelukkige Oli
fant" Elefante Felice, zeggen de
Italianen tamelijk ver vandaan. Vijf
kilometer ove'r de Strada Panoramica,
die rondom het schiereiland loopt en
van waaraf men als in een caleidoscoop
de meest verrassende vergezichten
heeft. Ook kan men het per boot be
reiken, in twintig minuten. De Olifant
Inderdaad, elk van de dorpelingen,
die ooit met de koninklijke familie te
maken heeft gehad, is verrukt over dit
gezin, dat vaak in het stadje zijn bood
schappen komt doen of er in de bar
iets drinkt. Julio Chiappini, die Vaak
de honneurs waarneemt voor het stad
je, wiens burgemeester in Porto San
Stefano zetelt, raakt er niet over uit
gepraat. Maar ook volgens hem kan
men het lot van het stadje niet ver
binden aan het al dan niet blijven van
de Nederlandse koninklijke familie.
„We willen alles doen om het ver
blijf hier zo prettig mogelijk te maken,
maar wij mogen de mogelijkheden die
wij bezitten, niet reserveren voor een
enkel gezin of enkele personen. Ieder
een moet hiervan kunnen profiteren.
Dit alleen is de ware democratie",
zegt deze ongetwijfeld zeer verpolitiek
te figuur.
De oude Adrea had, tijdens onze
tocht naar de villa, hierin ook nu weer
het laatste woord: „Men moet toch
wel gelukkig zijn, als men zoiets op zo'n
plaats kan neerzetten!", zei hij vol be
wondering kijkend naar de Gelukkige
Olifant. „Als men zoiets heeft, blijft er
weinig meer te wensen over", voegde
hij er wijsgerig aan toe.
„Toch wel", antwoordden wij hem,
„namelijk dat men daar door anderen
met rust wordt gelaten".
„Waar vindt men die plaats nog in
onze huidige wereld, waar iedereen
van iedereen afhankelijk is. Ik geloof
dat van alle vakantiemogelijkheden dit
hier altijd nog de beste is of als je
wilt, de minst slechte".
Inderdaad, ook voor onze vorstin zal
het steeds moeilijker worden in Euro
pa exclusieve vakantierust te vinden.
AMSTERDAM Er is een stijgende
vraag naar het betere juweel en de
ze vraag zal in 1971 zelfs verdrievou
digd zijn. Dit zei dezer dagen de
heer M. Drukker, voorzitter van het
Nederlands Diamant Comité, bij de
opening van de door het NDC georga
niseerde cursus in het gebouw van
de Vrije Universiteit in Amsterdam
ten behoeve van juweliers uit alle de
len van het land, die hun kennis op
het gebied van diamant willen ver
groten.
„Hoewel het aantal diamantairs in ons
land in vergelijking met dertig jaar
geleden beperkt is heeft Nederland
en met name Amsterdam nog altijd
een grote naam in de diamantwereld.
Diamantairs verenigd in het NDC
zijn enkele jaren geleden begonnen
cursussen voor juweliers te organise
ren. Niet alleen vanwege het feit,
dat vele toeristen hun juwelenaanko-
pen nog immer graag in Nederland
doen, maar ook door de ontwikke
ling van het afzetgebied in Neder
land. Deze samenwerking tussen dia
mantair en juwelier leidt bovendien
tot een unieke voorlichting aan het
publiek.
De markt voor dure stukken wordt
steeds gunstiger, mede door het feit,
dat de prijs van een echt juweel in
verhouding tot costume juwelry zeer
acceptabel is. Voorts neemt het als
belegging een steeds grotere plaats
in.
Daarbij komt dat de waarde van dia
mant in de afgelopen vijf jaar met
25 procent is gestegen", aldus de
heer Drukker.
AMSTERDAM De Nederlandse
Comedie brengt volgens jaar een nieuw
stuk van Hugo Claus op de planken,
„De gevangene", met Fons Rademakers
in de hoofdrol. Claus zal zelf de regie
voeren.
Het toneelstuk „Roerig Amsterdam"
van Ed Hoornik en zijn echtgenote
Mies Bouhuys zal niet als nieuwjaars
première worden opgevoerd. De opvoe
ring van dit stuk is uitgesteld tot 1972.
De nieuwjaarspremière van de Neder
landse Comedie wordt nu waarschijn
lijk „Trijntje Cornelisz" van Constan-
tijn Huygens.
Erik Vos, regisseur bij de Nederland
se Comedie, gaat in het voorjaar van
1970 in Amerika de gastregie voeren
van een serie voorstellingen van Sha-
kespeares „Hamlet".
ADVERTENTIE
