nctiïies
Drie eeuwen spe
1
Groei en snoei
Vruchtbaar
Wijn
Afscheiding
Een herinnering aan „Arnhem":
SCHAKEN Jrdoor H. KRAMER
Wilde kreten
Good luck
Hoogtepunt
Kaputt
DAMMEN
door J. M. BOM
OPLOSSING
BRIDGE door G. J. R. FÖRCH
CRYPTOGRAM
„De mens in zijn waan,
dat is het ergste
"Ten zonnige zondagmorgen
in 1944. Ieder jaar gaan
mijn herinneringen naar die
zondag. Nu, voor de 25ste keer,
herleef ik weer de zo schoon
begonnen en tragisch geëin
digde dag. Zou ik eraan her
inneren hoe huizen brandden
en inéén stortten, hoe men
sen in wanhoop vluchten,
gewond neervielen en stier
ven? Hoe de kreten en het ge
loei van dieren in weiden en
stallen de lucht verscheur
den? We leven zo uitbundig en
rijk; oorlog, oorlogsdreiging,
ze zijn zo ver weg; ik geloof
dat dit geslacht wel mag we
ten wat hun ouders geleden
hebben, ook wat oorlog be
treft. Het wordt een verhaal
van oorlogsromantiek en geen
strategische beschouwing,
het wordt een verhaal van
onvoorstelbaar leed en angst,
waarin ik leefde tien dagen.
Op die zonnige zondagmor
gen zat ik al vroeg onder de
oude kastanjeboom voor de
herberg „de Zalmen". Het was
er stil en vredig. Het kasteel
De Doorwerth lag ed schil
derachtig bij in de rust der
eeuwen. Rietpluimen wuifden
aan de grachten, eekhoorn
tjes sprongen van tak op tak,
reeds vielen glanzende kastan
jes uit de bolsters. Een idylle!
't Was 12 uur. En op dat uur
vond de idylle een abrupt ein
de. Een geronk van vele vlieg
tuigen in het Noorden achter
de heuvels en bossen verstoor
de de rust, waarin ik even de
oorlog vergeten had. Ik stond
op om te proberen iets in die
lichte hemel te zien. De kas
telein kwam met 'n verrekij
ker.
Hoog tegen die blauwe lucht
dwarrelden parachutes als
kleurige confetti zo klein.
Doch meteen werd dit, meer
feestelijk dan angstwekkend
schouwspel door springende
granaten doorbroken.
De stem van de kastelein
werd hard als 'n oordeel:
Dat is 'n landing. We zitten
midden in de oorlog!
Ik greep mijn fiets en rende
naar mijn huis in Ooster
beek. Ik zag gesprongen rui
ten en angstig vragende men
sen, die geen antwoord kre
gen. Voor mijn huis, waarin
ook al ruiten gesprongen wa
ren, lag in de weg geboord
een onontplofte granaat. Wat
verwijderd daarvan, waar een
granaat wel ontploft was, lag
een jonge boer dood op zijn
akker en wat verder lag een
gewonde, die om hulp riep.
Een kort granaatvuur
scheen er gelegd te zijn op dit
zuidelijk landelijk gelegen ge
deelte van het dorp.
TJet was 2 uur. Een vreem
de stilte lag er over het
dorp, onwerkelijk stil. Toen
gebeurde er plotseling iets, dat
niet begrepen werd, iets won
derlijks. Uit alle straten ren
den de mensen naar de hoofd
straat, die van Oosterbeek
naar Arnhem leidt, laaiend
van geestdrift, huilend en
lachend, gillend in wilde kre
ten. De Engelsen zijn er!
We zijn vrij! Vrij!
Men omhelsde elkaar alsof
er ineens een grote broeder
schap geboren was. Uit de
tuinen griste men de bloemen
weg en allen en*alles storm
den de Engelsen tegemoet. Hel
men en rantsels werden met
bloemen getooid. Luiken wer
den opengegooid en vlaggen
uitgestoken. Een orgie van
vreugde laaide door de stra
ten. Vrij! Vrij! Het Wilhel
mus werd gezongen en bij m'n
huis dansten meisjes met de
Airbornes. Met het weinige
in kelders en keuken gespaar
de, werd het overwinnings
feest gevierd, officieren en sol
daten deelden sigaretten uit
en vulden tekorten van het
gespaarde aan.
De vrijheidsroes vond in de
late avond reeds een tragisch
einde. Mitrailleurs ratelden,
handgranaten en geweren
knalden, bloemen lagen ver
trapt op de straten, korte be
velen klonken, geen getooide
helmen meer, een massale
vlucht der burgers in de kel
ders.
¥k zat die nacht in de kelder
der van mijn huis, ik
hoorde geschuifel van laar
zen. Toen het dag werd, zag
ik enige Engelse soldaten in
mijn tuin, die achter de mu
ren beschutting hadden ge
zocht De zon ging weer gloei
end rood op boven de Betuwe
en de mannen moesten, in de
richting waar de zon was,
naar Arnhem.
Good luck, wenste ik.
We need it, zei 'een jonge
soldaat.
Nu ligt hij in Oosterbeek
op het Airborne Kerkhof,
misschien met zijn kamera
den, die op 18 september 1944
hun weg zochten naar de op
gaande zon.
In verschillende boeken is
het strategische verloop van
de strijd deskundig beschre
ven. Ze zijn van een kille,
barse zakelijkheid in het
licht van het gruwelijke en
onmenselijke, dat ik persoon
lijk gezien en ervaren heb en
dat anderen in mijn dorp,
ik denk aan doktoren en gees
telijken, nog afschuwelij
ker gezien zullen hebben. In
mijn huis schoot een granaat
door de muur. Gevlucht naar
een veiliger plaats,het sou
terrain van het raadhuis in
het mooie park Batos wijk.
Dertig vluchtelingen waren er
in angstige spanning bijeen.
rr was een jonge moeder
met een zuigeling. De jon
ge echtgenoot waagde z'n le
ven voor het kind. Onder vij
andelijk vuur vond hij de
weg naar het weiland, waar
koeien loeiden, omdat ze niet
gemolken werden. Ik hoor
nog die jonge vrouw tot Ma
ria, vol van genade, bidden
met haar kind in de armen.
Haar gebed werd verhoord, 'n
gelukkige vader droeg een
emmertje melk. De vrouwen
onder die gewelven glimlach
ten vertederd. Diep in mijn
herinnering is gebleven mijn
gang door de hal van het
raadhuis, toen ik langs een
rij Duitse soldaten liep, op de
vloer uitgestrekt. Ik meende
dat ze sliepen en voorzichtig,
op mijn tenen, ging ik ze voor
bij. Ik dacht, laten ze slapen,
dan doen ze ook geen kwaad.
Tot ik bemerkte, dat ze allen
dood waren. Ik schrok niet.
Ik voelde een zekere rust. Ik
dacht: Je hoeft niet meer an
dere jongens te doden. Een be
nijdenswaardige rust. Ik
hoopte dat hun moeders dat
later ook zo zouden kunnen
voelen.
De vijfde dag zag ik jonge
soldaten voortrennen naar de
onmeedogende mitrailleurs
der Engelsen, voortgedreven
door aanvoerders met
schreeuwende, harde stem
men, gezichten bleek en ver
wrongen van angst, rennend,
sluipend, dekking zoekend,
zelfs achter de grafstenen op
het kerkhof.
Heldenmoed? Moed van de
wanhoop!
Werkelijke heldenmoed
toonde de dokter van het
dorp, die gewonden bezocht,
heldenmoed van de vroed
vrouw, die onder springende
granaten een moeder ging
helpen, die in deze verschirk-
kelijke wereld een kind zou
baren. Heldenmoed, toonde een
jonge kapelaan, die geen gra
naat of mitrailleur vreesde en
getrouw het heilige oliesel
aan stervende soldaten bracht
geen vriend of vijand kennen
de, alleen de stervende mens.
De strijd bereikte het hoog
tepunt. Het raadhuis werd
van de overzijde van de Rijn
onder vuur genomen. Weer
moest ik vluchten. Dode men
sen, dode dieren lagen langs
mijn weg. Een huis was nog
ongeschonden en in de kel
der vond ik 'n toevlucht. Het
huis droeg in de gevel de
naam: Glück auf! Moe, ver
hongerd zaten we daar, bij
een gedoken in -een vunzig
duister.
Een Duitse SS-officier kwam
met een zaklantaarn de kel
der inspecteren of er ook En
gelsen verborgen waren. Even
later hoorde ik zware laarzen
om het huis stappen. Om de
kier van een deur zag ik een
vijftigtal soldaten aangetre
den. Ik zag hoe ze bandelie
ren met granaten hadden en
rode wijn te drinken kregen.
Ik hoorde een bevel gedempt
langs de rijen gaan en be
greep er uit, dat er een nest
met Engelsen opgeruimd
moest worden.
Het was schemeravond. Wat
later barstte ergens, niet ver,
een ratelend en knallend ge
vecht uit. 't Duurde niet lang.
Een vreemde angstige stilte
viel over ons en in die stilte
hoorde ik Hilfe! Hilfe! roe
pen. En een kreunende, wan
hopige stem riep Mutter!
Mutter! En de stem stierf
weg.
Ik waagde te vragen waar
hun kameraden waren. De
inéén gedoken jongen het
waren nog jongens, deze drie
richtte zich even op en zei
zacht: Alle kaputt!
Ik vroeg aan een van hen,
waar hij in Duitsland woon
de en wat zijn werk daar was.
Hij vertelde dat hij op een
Realschule ging, dat de school
gesloten was, de leraren in
dienst geroepen waren en dat
zijn leraar in Duitse literatuur
gesneuveld was. Toen hoorde
ik iets, dat ik nooit zal ver
geten: die leraar had vóór
zijn vertrek naar het front te
gen de jongens gezegd: Ver-
gisst nie wer gesagt hat: Der
Schrecklichste der Schrec-
ken, das ist der Mensch ir
Seinem Wahn!
Zijn deze drie nog kunnen
vluchten en zijn ze veilig? Of
liggen hun graven ergens op
een Ehren-Friedhof?
Mijn vlucht ging verder, de
Veluwe op, naar Apeldoorn,
waar goede mensen mij een
tehuis aanboden en waar ook
mijn vele dorpsgenoten een
gastvrij onderkomen vonden.
Doch nu schreef ik alleen
maar mijn herinneringen aan
17 september en aan het in
ferno van tien dagen. Ik denk
aan de kastelein van „de Zal
men", en ik zie nog de vinger,
die hij in die zonnige morgen
naar zijn voorhoofd bracht:
Midden in de oorlog! En ik zie
de leraar voor de klas af
scheid nemen, om soldaat te
worden en te sterven en de
woorden zeggen: Der Schreck
lichste der Schrecken, das 1st
der Mensch in Seinem
Wahn!
Johan Wesselink
rpot 20 december a.s. is in het
prentenkabinet van 't ge
meentemuseum Arnhem een
tentoonstelling van prenten en
tekeningen uit de 17e, 18e en
19e eeuw, die alle spel en
sport tot onderwerp hebben.
De tentoonstelling geeft dus
een kijk op de homo ludens uit
drie voorafgaande eeuwen.
Het speelgoed houdt gelijke
tred met sociale en economi
sche ontwikkeling; vele een
voudige spelen worden in deze
20e eeuw niet meer beoefend.
In het taalgebruik merken
we soms nog hun invloed, zo
als „dat kan niet door de beu
gel", ,,'n kolf je naar zijn hand",
e.a.
De tentoongestelde prenten
zijn niet alle uit de eigen
collectie van het Gemeentemu
seum Arnhem. Er werd gebruik
gemaakt van bruiklenen uit 't
Koninklijk Oudheidkundig Ge
nootschap, Amsterdam, Muse
um Mr. Simon van Gijn, Dor
drecht, Stichting Atlas van
Stolk, Rotterdam en Open
luchtmuseum Arnhem.
Een Rembrandt aan de
muur - maar dan buiten
¥n de nacht stommelden
drie soldaten de trap naar
de kelder af. Ze vielen neer
op de treden van de trap. Eén
was bloedend gewond, hij
dook in elkaar, de anderen
zaten bleek, besmeurd door
vuil, voor zich uit te staren,
in de ogen de verschrikking
van wat ze gezien schenen te
hebben.
m meteen maar alle misver-
standen uit te sluiten: het
gaat niet over een Oude Mees
ter, het zijn de ervaringen met
een druivenwingerd die het
meesterlijk doet en waarvoor
ik uw aandacht vraag. Deze
druivenboom heet Rembrandt,
vandaar de kop van dit arti
kel en al is het dan geen
kunstwerk, de boom heeft
grote sierwaarde. Hij ken
merkt zich door grote mat
glanzende frisgroene blade
ren. Hoe groot sommige van
die bladeren kunnen worden:
ter vergelijking kan een ont
bijtbord dienen, dat een dia
meter van ca. 21 cm heeft.
De boom is een geweldig
gulle groeier. Nu, in het vier
de jaar na het planten van de
tweejarige stekplant, is hij tot
aan de dakgoot gegroeid.
De standplaats is bij voor
keur tegen een muur op het
zuiden, maar ook een muur
op het zuidwesten of het zuid
oosten is zeer geschikt om er
een druif voor te planten.
Als de ruimte aan de noord
zijde is afgesloten kan men
ook een muur op het westen
of het oosten benutten. Boven
staande opsomming is in volg
orde van geschiktheid, dus op
het zuiden voelt hij zich het
best thuis, dan zuidwest, zuid
oost, eventueel west of oost.
De druif die van oorsprong
thuis hoort in zuidelijke lan
den houdt van warmte, de
vruchten moeten door de zon
rijp worden gestoofd. Op een
zonnige plaats, mits beschut
tegen snijdende wind kan
men hem ook aan een pergo
la kweken en er een loofgang
van maken.
¥¥e grondslag direct tegen de
muur van een huis is in
Dit resultaat werd in twee
jaar tijd bereikt in een tuin
aan de Buys Ballotstraat in
Apeldoorn.
de regel niet de beste cultuur
grond. Daarom is het het bes
te de grond in het plantgat
van ca. 1 meter in het vier
kant tot ongeveer 60 cm diep
te te verwijderen en dit gat
op te vullen met een mengsel
van goede tuinaarde, gedroog
de koemest, of oude korte an
dere organische mest bijv.
„Marbamest" (afval van een
meel wormenkwekerij), com
post, bladaarde, oude kalk-
puin, een weinig klei en een
kleine handvol van de kunst
meststoffen patentkali, tho-
masslakkenmeel en fosfor-
zuur. Dit mengsel geeft een
luchtige, vochthoudende, zeer
voedzame grond die boven
dien veel sporenelementen be
vat.
¥¥e snoei wordt het eerste
jaar vooral gericht op het
kweken van een boomvorm
waarmee het beschikbare
muuroppervlak zo economisch
mogelijk wordt benut.
Bij de boom op de foto ge
schiedde dat door drie uitlo
pers te laten groeien, zodat zo
vlug mogelijk het muurgedeel
te tussen de beganegrond
woonlaag en de ramen op de
eerste slaapverdieping kon
worden bedekt.
Een stekplant vormt in de
regel vijf of meer uitlopers,
waarvan er in dit geval dus
drie werden gehandhaafd, die
in dat eerste jaar al een leng
te van 6 7 m bereikten.
In december van dat jaar
werden de takken ingesnoeid
tot ongeveer 2,5 m. lengte, om
het uitlopen van het onder
ste gedeelte van de wingerd
te bevorderen.
Het tweede jaar na het
planten was de groei even
eens overweldigend. De tak
ken werden toen 7 a 9 m.
lang. Nadat in april de plant
was uitgebot uit de reeds in
het jaar daarvoor i-n de na
zomer in de bladoksels ge
vormde ogen, zijn er toen zich
op elke zijtak drie bloemtros
sen hadden ontwikkeld de
toppen tot op twee bladeren
boven de laatste bloem ver
wijderd (uitgeknepen).
Negen uitlopers zijn behou
den voor het vormen van de
boom en wel drie naar links
en drie naar rechts voor het
begroeien van het muurge
deelte op de tweede verdie-
en drie naar omhoog om het
volgende jaar het muurge
deelte op de tweede verdie;
ping te laten begroeien.
Nu de boom na vier jaar
geheel is gevormd wordt de
lengtegroei helemaal verme
den en worden elk jaar de
vruchttakken teruggesnoeid
tot op één oog van de hoofd
takken.
¥¥ruiven zijn in het algemeen
goed vruchtbaar. De Rem
brandt leverde in het tweede
jaar reeds een zestig trosjes,
terwijl nu in het vierde jaar
wel meer dan driehonderd
vruchttrosjes de boom sieren.
Al naar gelang het weer in
't groeiseizoen, beginnen van
af de eerste tot de tweede
helft van augustus de eerste
druiven van de Rembrandt te
kleuren, terwijl ze vanaf half
tot eind september rijp zijn.
De Vroege van der Laan rijpt
iets later.
Van de Rembrandt zijn de
korrels niet groot, 8 15 mm
in doorsnede en de grootte
van de trosjes is hierdoor be
perkt De Vroege van der
Laan heeft flink wat grotere
vruchten doch ook bij deze
„buitendruif" wordt de groot
te van de kasdruiven niet be
reikt. De smaak van de Rem
brandt is zeer apart. Sommige
mensen vinden ze heerlijk,
anderen kunnen ze in het ge
heel niet waarderen. Deze
druiven zijn vrij zoet met een
tamelijk sterk kruidachtig, ja
zelfs enigszins medicinaal aro
ma. In de kleine vruchtjes"
bevinden zich naar verhou
ding vrij grote en veel
pitjes.
"Tke druiven kunnen vers
worden genuttigd of wor
den verwerkt. Men kan er
bijvoorbeeld most van maken.
De druiven worden daartoe
uitgeperst en per liter sap,
dat niet wordt verhit, wordt
3/4 kg suiker toegevoegd. Door
het hoge suikergehalte is de
most nagenoeg onbeperkt
houdbaar. Druivesap ver
krijgt men door in een specia
le sapketel, in het Duits: Ent-
safter, de druiven door mid
del van stoom van hun sap
te ontdoen dat daardoor met
een wordt gesteriliseerd en
dat direct in zorgvuldig
schoongemaakte flessen ge
daan, onbeperkt houdbaar is.
Verschillende soorten drui-
vewijn worden gemaakt door
het sap met wijngist geënt te
laten gisten. Een speciale tech
niek is hiervoor vereist doch
in elke drogisterij in Duits
land kan men de nodige at
tributen en 'n gebruiksaanwij
zing hiervoor kopen. Door
koken van het sap ontstaat
een lekkere gelei enz.. Op
welke wijze men ook de
vruchten verwerkt steeds is
toevoeging van een min of
meer grote hoeveelheid sui
ker nodig.
In Duitsland ziet men de
wingerd, Weinrebe, overal
groeien aan muren van ge
bouwen. aan tuinmuren, etc.
en wordt ze ook als afschei
ding gebruikt. Daar wordt
nog een sortiment van 5 soor
ten aangeboden en wel de vol
gende: Früher Malinger, Weis-
zer Gutedel, Schweizer Gut
edel, Frürer blauwer Portu-
gieser en Roter Gutedel. De
ze druivebomen hebben res
pectievelijk „witte", blauwe
en rode vruchten, die volgens
de boomkweker zeer zoet, aan
genaam kruidig en uitstekend
smaken.
De prijzen van de jonge
bomen liggen daar lager dan
hier, het scheelt bij verkoop
aan particulieren ca. 30 50
pet. Per stuk zijn de kosten
van de hiervoor genoemde
soorten ca. 4 a 5 DM, terwijl
ik in ons land voor de Witte
of Vroege van der Laan 5
7,5 gulden heb zien noteren.
Dat prijsverschil is niet on
billijk want het gaat in Duits
land om een veel grotere om
zet, wat de prijs vanzelfspre
kend gunstig beïnvloedt.
D. van Zuidvliet
De naam van de jonge Tsjechische
meester Smejkal is in het begin van
dit jaar eveneens in het nieuws ge
weest. Dat gebeurde naar aanleiding
van zijn briljante overwinnine op ex-
wereldkampioen Smyslof in het jaar
lijkse toernooi te Hastings. Ook dit
maal heeft het spel van Smejkal de
aandacht getrokken, vooral in de on
derstaande partij.
Wit: JANSA. Zwart: SMEJKAL.
(Bad Luhacovice 1969.)
Siciliaanse verdediging.
1. e2—e4, c7-c5 2. Pgl—f3, d7-d6.
3. d2—d4, c5xd4 4. Pf3xd4, Pg8-f6 '5.
Pbl— c3, a7—a6 6. Lel—g5, e7—e6 7.
f2—f4, Lf8—e7 8. Ddl—f3, h7-h6 9.
Lg5-h*4, Pb8-d7 10. 0-0-0, Dd8-c7
il. Lfl—e2 (Een bekende variant
waarbij alleen de vraag is of zwart er
goed aan heeft gedaan de zet h7—h6
in te schakelen).
JtTa8-b8 12. f4—f5 (Vol
gens Boleslavsky zou 12. Dg3 een
sterke voortzetting zijn om zo moge
lijk tot e4-e5 te komen. In dat op
zicht komen ook 12. Lg3 en 12. Thel
in aanmerking).
12. e6—e5 13. Pd4-b3 (Mis
schien heeft de witspeler gehoopt dat
hij hier 13. Pe6 zou kunnen spelen,
maar 13. fxeö 14. fxe6, Pb6 15.
D"h5t, Kd8 benevens Te8 geeft zwart
afdoende_ verdedigingsmogelijkheden).
13. b7-b5 14. Kcl-bl, Lc8-b7
15. a2-a3 (Over deze vrijwillige
verzwakking van de rochadestelling
zou Steinitz, een wereldkampioen uit
de vorige eeuw, stellig zijn hoofd
hebben geschud. Tegen dergelijke
vrijwillige verzwakkingen heeft hij al
tijd gewaarschuwd).
15. Lb7-a8 16. Lh4xf6, Pd7xf6
17. Df3-d3, 0-0 18. Le2-f3, b5-b4
19. a3xb4, Tb8xb4 20. Dd3xa6,
La8-c6 21. Da6-d3, Tf8-a8 22.
g2-g4 (Het is duidelijk dat deze te
genaanval weinig kracht heeft, nu
zwart op de andere zijde als ge
volg van de verzwakking a3 reeds
open torenlijnen in handen heeft).
22Dc7-a7 23. h2-h4, Pf6-d7
24. Kbl-cl. Pd7—c5 25. Pb3xc5.
d6xc5 26. Pc3—bl, Da7-a2?! 27.
Dd3—c3, Tb4—c4 28. Dc3-e3,
Tc4-a4 (Dreigt 29Dxblf! en
mat).
29. c2—c3? (Verliest kansloos, Wit
had in ieder geval 29. Pc3, Dalf 30.
Kd2, Dxb2 31. Pxa4 moeten doen.
Zwart krijgt dan weliswaar een zeer
sterke .aanval maar die krijgt hij na
-de tekstzet eveneens zonder dat daar
'iets tegenover staat.)
29c5—c4 30. g4—g5, Da2-b3
31. f5—f6, Le7-f8 32. f6xg7, Lf8-e7
33! g5—g6, Ta4—al 34. De3xh6
SMEJKAL
JANSA
De opgave van de week: zwart
speelt en wint.
De oplossing komt in de volgende
•rubriek.
OPLOSSING
WIT: (Alatortsev): Kcl, Dg3, Td3 en
hl, Lbl, Pe5, pionnen b2, c5, d4,'f2,
g2.
ZWART (Samychofsky): Kg8, Dc7
Ta8 en f8, Lc8, Pe7, pionnen a7', b5,
c6, e6, g6 en h7.
Er volgde: 23. Pe5xg6!, Dc7xg3 24,
Pg6xe7f, Kg8-f7 25. Thlxh7f.
Dg3-g7 26. Td3—f3f, Kf7xe7 27.
Th7xg7f en zwart gaf het op.
Een belangrijk gedeelte van de acti
viteiten van de topspeler bestaat uit
het najagen van een zeer prozaisch
doel: Hij moet binnen de organisatie
permanent kunnen wijzen op behaal
de successen. Hij moet in de officieel
door de organisatie vastgestelde wed
strijden steeds maar weer elk jaar
"bewijzen", dat hij werkelijk tot de
top behoort. Voor velen is dit een
opgave, die met nauwelijks verholen
ergernis wordt volbracht.
Het zijn dan ook de echte topspelers,
die elk jaar te vinden zijn in allerlei
wedstrijden en toernooien, die als
"lager" geklasseerd te boek staan en
eigenlijk door hen niet behoeven te
worden gespeeld. Het is niet zo
vreemd, dat we dit iaar in het pro
vinciaal kampioenschap van Fries
land de naam van Harm Wiersma te-'
genkomen, hoewel er voor hem
eigenlijk geen enkele noodzaak is
aan dit toernooi deel te nemen.
Hieronder een zeer interessante partij
van hem uit deze wedstrijd:
WIT: M. Bandstra; ZWART H.
Wiersma; Leeuwarden 14 - 8 - 1969.
1. 32-28 16-21; 2. 37-32 21-26; 3.
41—37 20-25; 4. 34-29 19-23; 5.
28x19 14x34; 6. 40x29. Aldus een
veel gebruikte methode door zwart
om de ontwikkeling van wits linker
vleugel tegen te gaan en daardoor
gelijkertijd een actie van de rechter
vleugel uit te. lokken. In deze partij
zien we, hoe zwart geheel in zijn op
zet slaagt.
6. 10-14; 7. 45-40 14-20; 8.
50-45 17-22. Past geheel in het ka
der van zwarts plannen: Het "uitko
men" door 31—27 is voorlopig "ta
boe" voor wit. 9. 39-34 11-16; 10.
43-39 6-11; 11. 49-43 1-6; 12.
47—41 11-17. Het eerste kernpunt is
bereikt: Zwart geeft de belemmering
aan wits linkervleugel op en gaat een
actie van de rechtervleugel uitlokken:
13. 32-28 7-11;' 14. 37-32 26x37;
.15. 42x31 22-27; 16. 32x21. Beter is
31x22; 16. 17x37; 17. 41x32
16-21; 18. 29-24. De verwachte wit
te expansie. 18. 20x29; 19.
33x24 11-16; 20. 39-33 6-11; 21.
34-30 25x34; 22. 40x29 9-14! Zwart
moet voorkomen, dat wit al te veel
"ruimte" aan deze zijde krijgt
treft maatregelen om deze vïe
opnieuw vast te leggen.
23. 44-39 11-17; 24. 35-30? Veel
sterker is eerst 45—40—34 en dan
46—41—37, waarna zwart veel minder
vat heeft op de positie. 24.
14-20! 25. 28-23. Dit schijnbaar
sterke opdringen brengt wit snel in
een precaire situatie; 25.
21-27!
Het begin van de tegenactie; 26.
32x21 16x27; 27. 45-40 17-22; 28.
46-41 4-10; 29. 40-35 (Zie dia
gram)
Vlijmscherp heeft zwart de witte aan-
valsactie tegengespeeld en dreigt zon
der meer een schijf te winnen door
(13—19), zodat wit gedwongen is tot:
30. 24-19.13x24; 31. 30x10 5x14!
en
eugel
"Dreigt opnieuw met (8—13—19); 32.
41-37. Op 35-30 volgt (8-13)
30-24 of? (3-8!) en tegen (13-19) is
geen verweer. 32. 8-13; 33.
37—32 gedwongen.
Als opgave deze week voor onze le
zers: Hoe forceerde zwart op dit mo
ment de winst?
WIT: (Sybrands): 27, 28, 30, 32, 33,
34, 35, 37, 38, 40, 41, 44, 45, 46, 47,
48, 49, 50 (18 st.)
'ZWART (Ramcharan): 1, 2, 3', 4, '5,
6, 9, 10, 12, 13, 15, 16, 18. 19, 21, 23,
24, 25, (18 st.)
Schitterend won wit door: 27-22
(18x27) 33-29 (24x31) 44-39!
(27x38) 41-37! (23x41) 46x8 (3x12)
39-33! (38x29) 34x3 (25x34) 3x26!
Een prachtige damcombinatie op een
bezet veld.
vonden wordt, is het slagen van de
ruitensnit niet eens nodig.
Het probleem voor deze week ont
leen ik aan het jaarlijkse zomer-
toernooi dat in Hillegom werd ge
speeld en waar wereldkampioen-
Hans Kreijns uit Rotterdam en Rob
bie de Leeuw uit Voorburg met de
erepalm gingen strijken en dit met
een enorme voorsprong. We beper
ken ons tot spel 3, dat er als volgt
uitzag:
Zuid was gever en OW waren
kwetsbaar.
Aan één van de tafels, waar de
jonge Amsterdamse spelers Rebattu
en Sint op de NZ plaatsen zaten te
gen de Haags-Utrechtse combinatie
Mevr. Akkerman en Van Weeren
kon het volgende biedverloop wor
den beluisterd
N
1
3
5 o
O
pas
pas
pas
Z
1 o
2 o
4
pas
W
1 o
pas
pas
pas
Waarmee NZ een zeer goed 5 o
contract hadden bereikt.
West startte met 2 en Zuid speel
de in de tweede slag troef naar de o
H, gevolgd door o 10 van tafel in
slag 3. Oost dekte de 10 met de
vrouw, maar het eigenaardige'troef-
zitsel werd meteen bekend en de lei
der speelde nu een kleine klaver
naar de heer en sneed vervolgens 9
eruit.
Het resultaat was 5 o 1 waaraan
OW een slechte score overhielden.
Zou West met o A zijn gestart en
daarna harten hebben nagespeeld,
dan ziet het er voor NZ veel minder
plezierig uit. Er moet nu op tafel
worden getroefd, waarna er slechts 2
troeven over zijn, zodat de volledige
handel van Oost niet weggesneden
kan worden, het risico bestaat nu dat
OW hetzij 2 harten slagen en 1
troefslag hetzij 2 troefslagen en l
hartenslag maken. De vraag waar U
zich de komende week in kunt ver
diepen luidt: Weet U een spelwijzt
om 5 o toch te maken bij p. A .start
en harten na.
Horizontaal:
1. Zo blijft men dakloos (11)
9. 's Lands grens (4)
10. Verdelgend verweer (10)
11Dit geeft een voldaan gevoel (7)
12. Discipline geleerd (7)
14. Hierna mag men niet verder
gaan (9)
16. Dit is er alleen maar voor het
mooi (5)
19. Om hem kan je lachen (5)
20. Zich inspannen om iets minder
mooi te maken (9)
22. Zij dragen andermans lasten (7)
24. Grillige wending in de ruimte
(7)
27. De schildwacht van Achtkarspe-
len (10)
28. Slecht volk aan boord (4)
29. De spelers van de club die
zwaar hebben verloren kunnen
toch lang goed blijven (11)
Verticaal:
2. Dit is wel overdreven (5)
3. Deze lijsten zijn goed geordend
(8)
4. Het bed van de langslaper (4)
5. Hij probeert ze bij elkaar te
houden (6)
6. Het stopwoordje van de televisie
(9)
7. Deze acteurs hébben meestal een
slechte naam (8)
8. Dit paard wordt uit de klei ge
trokken (4)
13. Lawaaierig bestaan (5)
15. Handarbeiders (9)
17. Hiervan is het eind zoek (8)
18. Groot succesnummer (8)
21. Lef (6)
23. Hij is eit de kluiten gewassen
(4)
25. Dit meisje deelt klappen uit (5)
26. Zij komt altijd achteraan (4)
OPLOSSING
Horizontaal: 1. vos; 4. Dren
the; 9. das; 12. opera; 14.
ieder; 17. ad; 19. amant; 20.
onder; 21. wij; 22. Leens; 25.
keten; 27. met; 28. beweren;
31. nat; 32. mol; 34. leven; 36.
les; 38. anders; 40. lei; 41. ta
lent; 42. ets; 44. rem; 45. na;
46. idool; 47. laken; 48. e.v.;
50. iep; 52. men; 54. Amstel;
56. git; 58. Napels; 60. gil; 61.
genot; 63. vat; 64. lak; 66.
piaster; 67. ver; 68. olmen; 70.
Ieren; 72. re; 73. Veere; 75.
agent; 77. no.; 78. velen; 80.
eigen; 82. Aar; 83. moeders;
84. Rus.
Verticaal: 2. co.: 3. v »nt; 4.
dra; 5. .ransel; 6. na; 7. hin
ken; 8. eed; 9. deren; 10. ar;
11. bal; 13. Ems; 15. dek; 16.
Rijn; 18. demon; 21. weten;
23. Eelde; 24. bever; 26. talen;
29. wel; 30. rei; 32. maandag;
33. krediet; 35. ramenas; 37.
stavast; 39. stoel; 41. teken; 43.
sop; 44. ram; 49: Islam; 51.
winst; 53. lever; 55. mille; 56.
Gea; 57. tot; 59. Laren; 61.
Giorno; 62. tenger; 65. kever;
67. veter; 68. ore; 69. Nel; 70.
ing.; 71. nok; 74. Eem; 76. eis;
78. va; 79. ad; 81. nu.
