Geld voor vernieuwingen ontbreekt veelal Hitte in afgelopen zomer was funest Steeds minder bezoekers Apollo-11 was nog maar een begin... MARS: HET VOLGENDE REISDOEL Ideaal van Artis- directeur dr. Jacobi: „NATIONAAL WILDPARK IN 'T CENTRUM VAN HET LAND" Dieren zijn i duur.... Onbekend werk van Hemingway gevonden In minder snel tempo dan de maanrace WAT NOG ANDERS IN VOLGORDE EN TOCH STROP ARTIS BLIJDORP OUWEHAND'S DIERENPARK NOORDER DIERENPARK SEPTEMBER 1969 DIERENTUINEN IN HET NA UW Artis, Amsterdam Bijdorp, Rotterdam Ouwehand, Rhenen A Noorder Dierenpark, Emmen rje afgelopen somer mooi als weinig andere tevoren was voor dierentuinen funest. Het Avas domweg veel te heet. Bij, tiendui zenden zijn de bezoekers weggeble ven. Alle negen dierentuinen in Neder land verkeren min of meer in moei lijke omstandigheden. Een dieren tuin is tegenwoordig een niet-renda- bele zaak. Het hangt van bijko mende mogelijkheden af of zij finan cieel rond kunnen komen. krijgen anderhalf tot twee miljoen Van twee tuinen staat het voort bestaan nu op het spel. Enkele an dere zoeken nieuwe mogelijkheden, wetend dat de mensen steeds hoge re eisen gaan stellen. Afgezien van de hete zomer geldt het in het al gemeen dat de aantallen bezoekers geleidelik aan teruglopen. Artis en Blijdorp verkeren nog in de minst ongunstige situatie. Zij gulden subsidie per jaar. Vermake- lijkheidsbeslasting hoeven zij niet af te dragen. Toch komen ook zij er nauwelijks van rond. Tegenover 2.048.000 gul den aan baten van Arlis van vorig jaar stonden 3.647.000 gulden aan las ten. Er waren 1.599.000 gulden aan subsidie nodig om de zaak sluitend te maken. De andere particuliere tui nen moeten zelf hun boontjes zien te doppen. Het lukt nauwelijks of niet. Hun exploitatie is als een voort durend dobberende kurk. Wie een goed lopend restaurant heeft liefst van de weg af bereik baar mag zich gelukkig prijzen. In verscheidene gevallen moeten de inkomsten van een dierenhandel of een dressuurschool de financiële gaten stoppen. Voor alle dierentuinen geldt dat zjj willen en moeten vernieuwen of uitbreiden maar het niet kunnen. Er is geen geld voor. En stilstand betekent achteruitgang. Nederland kan niet zonder dierentuinen. Dat is zonder meer duidelijk. Zij zijn gewoon belangrijk, als voorlichtende, opvoedende en recreatie biedende institu ten. Toch krijgen zij het minder druk. Schieten zij misschien op een of andere ma nier te kort, in sfeer bijvoorbeeld? Welnee. Kinderen komen er nog net zo graag als vroeger. Dieren zijn immers in hun doen en laten precies hetzelfde gebleven. Het is al leen maar interessanter geworden, nu je niet meer langs hokjes hoeft te lopen, maar de dieren in veel gevallen in (betrekkelijke?) vrijheid kan bekijken. DIERENTUINEN zijn in financieel opzicht voor een groot deel afhankelijk van het bezoek van kinderen. In het Noorder Dierenpark in Emmen lag de verhouding volwassenen-kinderen de laatste vier jaar zo: 1966: 1967: 1968: 1969: volwassenen 148.220 139.916 152.686 106.555 kinderen 107.744 105.127 107.017 80.283 In 1967 zijn de schoolvakanties vervroegd. De gevolgen voor de dierentuinen waren desastreus. Het bezoek in het voorseizoen met de vakantie al gauw in zicht liep terug. Ook na de vakantie als het geld helemaal of grotendeels was opgemaakt kwamen er minder mensen. Kinderen zoeken dieren te identifice ren met mensen. Zij speuren naar de zelfde eigenschappen bij beiden. Van daar hun voorliefde voor apen en be ren. Zij ondergaan een soort fijne, hoewel griezelige sensatie bij de roofdieren. „Stel je voor dat hij er uit komt". Zij toetsen die mogelijkheid graag door roofdieren te prikkelen,hun agressivi teit op te wekken. Volwassenen gaan mee, naar zij zeg gen om de kinderen een prettige dag te vezorgen. In werkelijkheid hebben zij zelf meer plezier dan de prijs op het entreekaartje zou doen vermoeden. Toch zegt een oude rot in het vak als de heer W. S. J. Oosting (direc teur van het Noorder Dierenpark in Emmen): „Denk eens aan die series televisiefilms, met dieren in de prach tigste omgeving, vol spannende avon turen en romantiek bij scheppen, nu ook nog in kleur. Wat zullen volwassen mensen dan nog zoeken in een dieren tuin? Daarom is de belangstelling van ouderen wat afgenomen. En daarom d« tendens wildparken op te richten". „Vroeger kwamen de bezoekers niet alleen om de dieren, maar ook om de mensen, de gezelligheid. Een dieren tuin was toen één van de niet zo tal rijke gelegenheden waar veel mensen bij elkaar kwamen. Op onze „kwartjes- dagen" vroeger was het hier een „sa menkomst van het volk". In Rhenen loopt de heer J. Baars (een van de twee directeuren van Ouwehands Dierenpark) te filosoferen over veranderde inzichten en behoef ten. Bij de apen alleen door water van ons gescheiden vertelt hij: „Er moe ten attractieve elementen zijn, waar de mensen zich op een andere manier kunnen verpozen als zij op de dieren zijn uitgekeken". „Als je puur commercieel gaat den ken, moet je een dierentuin op een heel andere leest schoeien. Wat dieren, en voor de rest een pretpark, Maar elke directeur wil meer zijn dan dagelijks leider. Er komen ideële overwegingen bij". Al zijn alle dierentuinen ontstaan uit «en soort liefhebberij, waarin de op richters niet in de eerste plaats brood zagen, tegenwoordig praten zij zeer za kelijk. Ouwehand wil graag twintig hectare grond erbij kopen. Om te kun nen uitbreiden. „Dat is een van de voorwaarden om rendabel te blijven", verduidelijkt de heer Baars. „Geen mens neemt meer genoegen met een ijsbeer achter tralies. Van daar de drang tot vernieuwing bij de directies. We zitten in een overgangs fase naar nieuwe vormen". Ouwehand zou een zodanige tuin wil len maken, dat mens en dier zich vol ledig midden in de natuur wanen. Daarvoor heeft het bedrijf honderd hectare grond nodig en die kan het in Rhenen niet krijgen. Voor één dier soort zal dezelfde hoeveelheid ruimte nodig zijn als waarop er nu zes zitten. De heer Baars: „Daarom zijn wij in Nederland op zoek naar een terrein dat aan alle voorwaarden voldoet, bij voorbeeld op de Noord-Veluwe. Omdat je een tuin niet kunt inpakken en Zes giraffen zijn samen een ton waard. Vijftien runderen hebben 45.000 gulden gekost. Eén Orang- Oetang tienduizend gulden. (En toch zijn er massa's mensen die t het ondanks vriendelijke verzoe- j ken niet kunnen laten de dieren allerlei dingen te geven die zij I niet mogen hebben). Het aantal geboorten en de le- j venskansen van de dieren in de J tuinen zijn gestegen, dank zij de t grotere kennis van hun gewoon ten, de invloed van hormonen en vitamines, verwarming en beter I ingerichte geboortekamers. Gelukkig maar, want de invoer 1 van dieren is door allerlei bepa- 2 lingen bijna niet meer mogelijk. In Artis vormen de aankoop- 2 bedragen maar een fractie van de totale uitgaven. Het fokken ge- beurt daar niet uit financiële overwegingen, maar om het be- houd van diersoorten. meenemen, zal Rhenen wel blijven, waarschijnlijk in een andere vorm". De twintig hectare die Ouwehand er bij wil hebben, wil de tegenwoordige eigenaresse, de Stichting Utrechts Landschap, niet verkopen- red.). In zijn zeer bejaarde kantoor maakt Artis-directeur dr. E. F. Jacobi duide lijk dat de directeuren van andere tui nen „beste collega's" zijn. Het zijn ge drevenen, maar hun financiën zijn voor hen levenskwesties. Met een nadrukkelijke klap op zijn bureau: „Wij streven met onze cultu rele dierentuin een ander doel na. Bij ons gaan de dieren voor. Daarna ko men in deze volgorde: de voorlichting aan onze klanten, wijzelf en tenslotte het geld. Geld voorop stellen is een principiële fout". Artis is sinds 1960 een gemeentelijke instelling met een subsidie van Amster dam, die is aangepast aan het exploi tatietekort. Dit jaar zal dat rond twee miljoen gulden zijn. Het financiële credo zoals dr. Jacobi dat belijdt: „Wij handhaven ons door het toepassen van de juiste soort zui nigheid, het niet uitgeven van geld aan onbelangrijke dingen en het zo hoog mogelijk opvoeren van eigen inkom sten". Toch heeft ook Artis financiële zor gen, bijvoorbeeld als de gemeente niet zoveel kan geven als eigenlijk nodig is. Door de precaire financiële situatie van de hoofdstad wordt het ook steeds moeilijker. Amsterdam meent dat het een taak van het Rijk is, het probleem van de stad over te nemen. Er is maar één Artis, van grote be tekenis voor de wetenschap, en door zijn collectie dieren bijna een museum. Dr. Jacobi koestert twee idealen: „Dat de financiële regelingen voor nieuwbouw spoedig zo zullen zijn, dat wij ons toekomstplan voor vijftien ja ren kunnen gaan uitvoeren. Bij gelijk blijvende bouwkosten zou het gaan om twintig miljoen. De mensen moeten niet denken dat wij nu in gevaar zijn. Het gaat om de toekomst". „Dat met onze medewerking ergens in het centrum van het land een na tionaal wildpark tot stand kan komen. Dat moet de dierentuin van de toe komst zijn, als een educatief centrum voor het onderwijs en voor volwasse nen, maar tegelijk recreatie biedend aan een miljoenenbezoek". In Rotterdam zegt directeur mr. Bloemers: „Blijdorp kost tienduizend gulden per dag. Logisch dat er geen geld overblijft voor onderhoud en nieuw bouw. Als we geen subsidie kregen, zouden we 800.000 bezoekers per jaar meer moeten hebben. Dat kan natuur lijk niet, al was het alleen maar van wege gebrek aan parkeerruimte. Niet kunnen parkeren staat gelijk aan weg blijven. We voelen dat als een strop om onze hals". Blijdorp had een vernieuwingsplan opgesteld dat drie miljoen zou moeten kosten. De leiding wilde het financie ren door het jaarlijks reserveren van 250.000 gulden. Het werd prompt ach terhaald door gestegen bouwprijzen en de onmogelijkheid om te financieren. Toch zal er wat moeten gebeuren, omdat de bezoekers de dieren steeds ruimer en esthetisch verantwoord ge huisvest willen zien. De heer Oosting in Emmen: „Er zal hulp moeten komen van rijk, provin cie of gemeente. Komt die niet, dan zie ik geen uitweg meer, of we moe ten er een vermaakscentrum van ma ken". Het gemeentebestuur heeft laten we ten dat het het aandelenpakket gelij kelijk verdeeld over de heer Oosting en diens zuster wil overnemen. Drie ok tober moeten de twee aandeelhouders en hun president-commissaris mr. H. van Riel besluiten. Wat er daarna moet gebeuren, weet de heer Oosting niet. Binnen de fami lie is geen capabele opvolger beschik baar. Een andere gegadigde is Van den Brinks Dierenhandel in Soest. Ook Klants' Dierentuin in het Lim burgse Valkenburg zit op de wip. Een dreigende huurverhoging en dalende bezoekcijfers doen de directie overwegen te sluiten. e Dat zijn er twee van de negen. Dieren kijken. Het blijft een puur menselijke en heerlijke besteding van de vrijê tijd. Het langs een hokje lopen is goeddeels verdwenen. De nieuwere manieren van huisvesten zijn voor kinderen vooral bijna echt. Toch is het jammer genoeg stiller aan het rvorden in onze dierentuinen. Zijn de kaartjes te prijzig in deze tijd? Of moeten de dierentuinen zich (toch) in een ander jasje gaan steken? De bezoekcijfers over de augustui- maand van de laatste vijf jaren spre ken boekdelen: Augustus 1965: 132.000 1966: 106.000 1967: 89.000 1968: 83.000 1969: 72.000 Directeur dr. Jacobi over de laatste augustusmaand: „Belachelijk, dit is een cijfer voor de meimaand". Augustus 1965: 160.000 1966: 153.000 1967: 92.000 1968: 93.000 1969: 66.000 Directeur mr. Bloemers: „Dat afhak ken van een stuk hoogseizoen kost ons 70.000 tot 80.000 bezoekers. Tot en met augustus liggen we dit jaar al 100.000 bezoekers achter. Dat kost ons twee ton aan inkomen. We hebben alle reden om aan te nemen dat we volgend jaar augustus weer. 90.000 bezoekers halen. Dit jaar hebben de hitte en opgebroken wegen ons parten gespeeld". Augustus 1965: 138.000 1966: 101.000 1967: 80.000 1968: 73.000 1969: 55.000 Directeur Baars: „Wat Nederland heeft gedaan met de schoolvakanties is geen spreiding maar verschuiving. Half augustus staat het personeel soms met de handen in de zakken. Tijd voor schoolreisjes is er te weinig. Alles moet nu in veel kleiner tijdsbestek gebeuren", Augustus 1966: 42.163 1967: 32.659 1968: 34.216 1969: 35.061 Directeur Oosting: „Wij waren het eerste jaar van de vervroegde vakanties bijna tienduizend bezoekers kwijt. Je kunt ook niet de tarieven blijven verho gen. Als een vader en moeder met drie kinderen naar een dierentuin gaan, zijn zij twaalf gulden entree kwijt. Met een ditje en een datje en het vervoer erbij komt zo'n dagje dieren kijken op 20 tot 25 gulden". De reis met de Apollo-11 naar de maan was niet he. einde maar slechts een begin. Deze mededeling vat president Nixon aan de Algemene Vergadering van d< Uno was de afgelopen week het duidelijke teken, dat d< Amerikaanse regering het doorvorsen van ons zonne stelsel met ruimteschepen waaronder ook bemande in de komende tientallen jaren met kracht wil voortzet ten. Dat zal echter niet gebeuren in het razende tempi van de laatste acht of tien jaren, dat vereist was vooi het bereiken van het grote politieke en industriële doel dat wijlen president Kennedy had gesteld; volbrengin van de eerste expeditie van mensen naar de maan voc het einde van het lopende decennium. Het nieuwe grote reisdoel is de planeet Mars, die in haar kringloop om de zon, buiten de kringloop van onze eigen aarde om, de aarde soms nadert tot op betrekkelijk korte afstand. Betrekkelijk kort, want de eerste keer wan neer dat weer het geval is, in augustus 1971, zal die af stand altijd nog ruim 25 miljoen kilometer zijn. De aarde en Mars naderen elkaar daarna opnieuw vrij dicht in ok tober 1973 en in juli 1986. IVu zeer grote haast niet langer is 1 geboden na het winnen door de Verenigde Staten van de „wedloop naar de maan" zal een reis van as tronauten naar Mars op zijn vroegst in 1986 worden ondernomen. In een van de aanbevelingen, die zijn vermeld in 'n rapport van een adviescommissie aan president Nixon, is dat jaartal dan ook genoemd. De adviescommissie laat Nixon de keuze uit drie mogelijkheden: een begin naar Mars in het begin van het komende decennium (1970- 1980); een reis naar Mars in 1986; een reis naar Mars na 1990. 'l/'ooruitlopend op zo'n expeditie van mensen naar Mars, zal de Ameri kaanse rijksdienst voor luchtvaart en ruimtevaart (NASA) het onderzoek van Mars met onbemande ruimtesondes in de komende jaren voortzetten. Zo voor ziet het project-Viking van NASA in het laten landen van capsules vol in strumenten op Mars in 1973 of later. Enkele jaren daarvoor 1 hoopt NASA ruimtesondes in kringlopen om Mars te brengen, die de gehele oppervlakte van Mars moeten fotograferen en stromen wetenschappelijke gegevens over Mars naar de aarde moeten sei nen. Terwijl in de komende tien of vijf tien jaren zoveel mogelijk gegevens over Mars zullen worden vergaard, gaan de Amerikanen "ook werken aan een „springplank" voor de eerste expe ditie van astronauten naar Mars. Dat wordt waarschijnlijk een springplank, die een kringloop om de aarde be schrijft een groot bemand ruimte station dus. Die springplank naar Mars moet zo groot zijn, dat hij een bemanning van vijftig tot honderd man kan herbergen. Dat grote ruimtestation zal in de loop van enkele jaren uit onderdelen wor den samengesteld, die afzonderlijk in een baan om de aarde moeten worden gebracht. Het is duidelijk, dat dan een geregeld verkeer tussen het ruimtestation en de aarde mogelijk moet zijn. Bovendien zullen die veerdiensten niet al te kost baar mogen zijn. De vele miljoenen kostende grote lanceerraketten van thans, die maar eenmaal bruikbaar zijn, moeten dan plaats maken voor vaker bruikbare vervoermiddelen. "IV" AS A mikt op een „ruimteveer- boot", die het midden zal houden tussen de tegenwoordige, nog vrij pri mitieve ruimtescheepjes en een groot vliegtuig. De raketten, die zo'n veer boot moeten lanceren, hopen de Ame rikanen in de toekomst zo te kunnen construeren, dat zij, na dienst te heb- De Amerikaanse springplank voor een reis van astronauten zal er misschien zo uitzien. Het gro te ruimtestation beschrijft een kringloop om de aarde. Zeer grote panelen zonnecellen zorgen voor de voorziening met elektrische ener gie. Een ruimteveerboot (links on der) st.aat op het punt mensen af te zetten op het ruimtestation. Een tweede ruimteveerboot is aan het ruimtestation gekoppeld. ben gedaan in de wereldruimte, intact naar de akrde kunnen terugkeren en weer voor een volgende lancering ge reed kunnen worden gemaakt. UNIVERSITY PARK, Pennsylva nia Bij een grondig onderzoek van de niet gepubliceerde manuscripten van Ernest Hemingway het eerste sinds de dood van de Nobelprijswin naar zyn een ««bekende roman en verscheidene novellen gevonden. In totaal hebben de 22,5 kg manu scripten, die eigendom zijn van de we duwe van de schrijver, Mary Welsh, vier romans, 19 novelles, 11 andere ge schriften en talrijke gedichten, aante keningen en brieven opgeleverd. Er is nog geen beslissing genomen of een deel van de manuscripten gepu bliceerd zal worden. Paus Paulus heeft maandag de Ne derlandse kardinaal J. Willebrands, die voorzitter is van het Vaticaanse secretariaat voor de eenheid der Chris tenen, benoemd tot lid van de pauselij ke commissie voor de herziening van het Wetboek van de R.K. Kerk.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1969 | | pagina 11