Zweedse prof. Bexelius „Ombudsman is in gezonde democratie onontbeerlijke figuur" Voorbeelden van werk Zweedse ombudsman OOK VAN HOUTEN PROEFT T ZOET VAN DE ,CANDYBAR Predikant uit West-Irian doet beroep op Jouwe:Staak verzet' IN FUNC TIE SINDS 1956 Vijftien juristen en een fikse administratieve staf staan prof. Bexelius en 2 collega's terzijde Late rekening voor doortocht leger Napoleon Al jarenlang wordt daarover in ons land een debat gevoerd. In de Troonrede van vorig jaar duidde het kabinet-De Jong met nogal behoedzame woorden aan dat het wel positief dacht over de creatie van een Ombudsman in Nederland. Het is, blijkbaar, tot nu toe bij dat positieve denken gebleven; nadere voorstellen tot schepping van het instituut Ombudsman zijn er nog niet. In de dinsdag uitgesproken Troonrede is met geen woord meer over de Ombudsman gerept. In Stockholm had de journalist A. C. W. van der Vet een inter view met de oudste van de drie Zweedse Ombudsmannen, pro fessor Alfred Bexelius. Morele fout Dominee beboet Nonchalance Traditie Uniek uitzicht Achtergronden Preventief Studie gemaakt Kapitaalgebrek Personeel Variëteiten Bittere pil „KOM MET ONS SAMENWERKEN' Garanties Kiesmannen Welkom Scholen ALFRED BEXELIUS. Zwe dens ombudsman sedert 1956: „Ik geloof in de zin van dit werk, maar het in stituut Ombudsman als zo danig is géén exportartikel". Voorbeelden van wat de Zweedse Ombudsman deed: Twee jongens van 16 en 17 waren na kleine dief stallen door het gemeentebestuur van hun woonplaats bij een boer on dergebracht. De boer exploiteerde de jongens als goedkope werkkrach ten, liet ze eindeloos lang werken, betaalde ze geen loon, voedde ze slecht, mishandelde ze af en toe. De jongens vluchtten en schreven aan de Ombudsman. Deze onder zocht de klacht en bevond haar ge rechtvaardigd. Hij verweet het ge meentebestuur in kwestie dat het le weinig controle op dat „pleeggezin" had uitgeoefend en schreef aan de Nationale Sociale Raad dat die raad aan alle gemeentelijke kinderverzor- gfngsdiensten scherpere instructies diende te geven wat betreft de con trole op kinderen die in pleeggezin nen waren ondergebracht. Een hoge ambtenaar van de Zweed se Rijksluchtvaartdienst ging, op in vitatie van een luchtvaartmaatschap pij, met zijn vrouw een dag of wat naar Parijs en leefde er daar goed van. De Ombudsman vond dat on juist omdat die ambtenaar de lucht vaartdienst diende te controleren; hij wendde zich tot de chef van die ambtenaar maar kreeg ten antwoord „Ik zie er geen kwaad in, mijn on dergeschikte had hiervoor mijn toe stemming". Daarop daagde de Om budsman ondergeschikte en chef voor de rechter en deze oordeelde dat in derdaad de mannen als ambtenaar moreel onjuist hadden gehandeld. De directeur-generaal van de Na tionale Gezondheidsraad aanvaard de als nevenfunctie het adviseur schap van een grote verzekerings maatschappij. De Ombudsman vond dat een onjuiste combinatie. De Zweedse wet stelt dat ambtenaren toestemming voor een nevenfunctie moeten hebben: de directeur-gene raal in kwestie had mondelinge toe stemming van zijn minister gekre gen maar de Ombudsman achtte dat onvoldoende. Bovendien achtte hij juist deze nevenfunctie onjuist, omdat de verzekeringsmaatschappij belang bij het werk van de Gezond heidsraad kon hebben. De zaak ein digde met het ontslag van de direc teur-generaal. Een predikant had aanplakbiljet ten van het Leger des Heils afge rukt. De Ombudsman wenste dat de superieuren van de dominee een waarschuwing zouden geven (in Zwe den is de Lutherse kerk staatskerk) maar die superieuren weigerden dat. De Ombudsman maakte de zaak aan hangig: de dominee werd voor de rechter gebracht en kreeg een boe te. Een alcoholist had zijn vrouw met een mes gestoken. De vrouw klaag de bij de Ombudsman dat zij tevo ren de politie had gewaarschuwd dat haar man gevaarlijk was maar dat die politie niets had gedaan. Het bleek dat de politie de waarschuwing niet in de wind had geslagen maar dat de wet haar niet toestond de man langer dan 24 uur „ter obser vatie" vast te houden. Na die ob servatie had hij zijn vrouw gestoken. De Ombudsman kon in het gedrag van de politie niets verkeerds ont dekken, maar adviseerde tot wijzi ging van de wet in kwestie. Na een moord op twee meisjes in Stockholm klaagden burgers bij de Ombudsman dat zij de politie inlich tingen hadden gegeven over de mo gelijke identiteit van de dader, maar dat de politie die inlichtingen non chalant had behandeld. Inderdaad bleek de Ombudsman dat de politie, zo zij aan die inlichtingen meer aan dacht had geschonken, de dader van de moord waarschijnlijk veel snel ler had kunnen arresteren. Een hele serie politiefunctionarissen kreeg een terechtwijzing, onder wie de hoofd commissaris van politie van Stock holm en zijn plaatsvervanger. STOCKHOLM Het gebouw aan Vastra Tradgardgatan, in Stockholm» hart, is oud en triest Geen bord aan de vermoeide gevel verraadt dat hier Zwedens Ombudsman zetelt. Een brede, houten wenteltrap, goorbruin, voert omhoog. Ja, nu is er een bord. en een fraai uitgevoerde receptioniste. Even latereen grote, zonnige kamer. Oude portretten langs de wanden. Voor een bastion van boeken een immens bureau. Een graatmagere, grijze man springt op, nadert de bezoeker met lichte tred. Professor Alfred Bexelius, Zwedens Ombudsman sinds 1956. Heel heldere, blauwe ogen, in lachrim- pels gebed. Een radde prater. Ironische glimlach als reactie op de vraag Voor de hoeveelste keer gaat u nu 'n buitenlander uitleggen wat de Zweed se Ombudsman is, doet en kan Hij geeft grif toe dit zo langzamer hand een lief stuk van zijn werkweek daarin gaat zitten, maar „Ik doe 't graag. Ik geloof in de zin van dit werk. Alleen stel ik met na druk: het instituut Ombudsman als zo danig is géén exportartikel. Wel kan, m.i., het idee dat erachter zit worden ingebouwd in de situatie in andere lan den. Want in alle landen, welk rege ringssysteem zij ook hebben, bestaat noodzaak voor een onafhankelijke con trole op de wijze waarop autoriteiten en ambtenaren hun taak doen. Dus niet in de eerste plaats op onvolkomenhe den in wetten en verordeningen; daar voor is ook het parlement al bemoei ik mc er wel mee. Ook niet in de eer ste plaats op verspilling of onjuist ge bruik van overheidsgeld; daarvoor is de Rekenkamer. Maar op de manier waarop autoriteiten en ambtenaren hun werk doen, of niet doen, of slechts doen." Basis van het werk van de Ombuds man is een prachtige Zweedse traditie („Die ik nog belangrijker vindt dan het feit dat er een Ombudsman is", zegt prof. Bexelius) en dat is: alle re geringsdocumenten in dit land zijn openbaar en liggen ter inzage voor ie dereen die ze wil inspecteren. Niemand behoeft enige reden op te geven waar om hij bepaalde stukken wil inzien. (Uitzonderingen o.a.: documenten waar van geheimhouding nodig is vanwe ge de Staatsveiligheid of betrekkingen met andere mogendheden, ook stukken terzake benoemingen.) Natuurlijk holt niet iedere Zweed ge meentehuizen of departementen binnen om inzage van allerlei paperassen te eisen maar hij kèn dat doen als hij wil. Verslaggevers van dag- en week bladen, radio en televisie doen het wel degelijk. Heel veel misstanden komen onder aandacht van prof. Bexelius als gevolg van journalistieke activitei ten. „Dit systeem van volstrekte open heid", zegt hij, biedt om te beginnen de burger al een uniek inzicht in doen en laten van de overheid. En als die bur ger vindt dat de overheid het niet goed doet, dat een ambtenaar een zaak slecht of slordig, of niet behandeld, dan kan hij naar de Ombudsman lo pen of schrijven". Ik reageer moét reageren op elke klacht die bij me wordt ingediend, en ik handel ook meest op grond van publikaties in de pers veel op eigen initiatief". De Ombudsman bestaat al sinds 1809. Voordien had het parlement jarenlang strijd gevoerd tegen de absolutistische koningen Gustaaf III eerst (vermoord in 1792; als fijn trekje zal men u er bij vertellen dat dit gebeurde tijdens een gemaskerd bal ten hove) en zijn opvolger Gustaaf IV. Die werd afge- et en verbannen. Tegenwoordig zou men dan wel meteen de monarchie ophef fen, maar in die tijd dacht men nog anders over de noodzaak van koningen. Ombudsman. Tevoren pogen de politie ke partijen elkaar al te vinden over de kandidaat, omdat men aan verkiezing met algemene stemmen de voorkeur geeft. De bestemming is voor vier jaar, verlenging is mogelijk en een maxium leeftijd is er wettelijk niet. Ik ben se dert 1956 steeds herbenoemd, vorig jaar weer, hoewel ik me met mijn 66 jaar zo langzamerhand wel te oud vind wor den. Een Ombudsman mag weinig voor oordelen hebben, moet pogen ook in zijn denken de snelle ontwikkeling van onze samenleving bij te houden, moet inzien vdat de moraal van een grijsaard niet noodzakelijkerwijze de juiste mo raal voor een jonge generatie is..s" Waarom heeft u zich dan vorig jaar laten herbenoemen? „Er was een speciale reden. In 1915, toen Zweden vanwege de Eerste We reldoorlog mobiliseerde, kwam er naast de Justitie-ombudsman zoals oorspron kelijk mijn functie heet, een militaire ombudsman, speciaal voor het leger. Die kreeg in de loop der jaren steeds minder te doen - terwijl de justitie-om budsman het steeds drukker kreeg. Vorig jaar verdween daarom de func tie van militairombudsman, en werden er drie ombudsmannen voor alle za ken burgelijke en militaire, benoemd. Omdat ik de meeste ervaring had vroeg men mij. nog vier jaar aan te blijven om de nieuwe constructie goéd van de grond te helpen." Drie ombudsmannen gelijk in rang, alle drie met eendere mate van vrijheid om op grond van eigen inzicht op te treden, alle drie be noemd door het parlement en onder hevig aan controle door dat parlement. Heeft u een grote staf nodig? „Ongeveer vijftien juristen - meest jonge, die hier twee, drie jaar blijven en daarna veeal naar de rechterlijke macht gaan. En een fikse administra tieve staf natuurlijk." Hoeveel klachten krijgt u gemid deld per jaar? „In 1968 werden er 2127 klachten be handeld en namen de ombudslieden er op eigen initiatief 472 in behandeling." Zitten er onder de klachten veel querulanten? „Dat vind ik een gevaarlijk woord! Er klagen wel veel mensen omdat ze de achtergronden van een zaak niet be grijpen wat nogal eens veroorzaakt wordt door ambtenaren die deze ach tergronden niet goed uitleggen. Inder daad: er klagen veel mensen vrjj snel moet je dat meteen querulanten noe men? Laat me met alle nadruk stel len: de ombudsman is niet een gewoon klachtenbureau. Hij is er, om het heel strikt te zeggen, zelfs niet primair om de individuele burger te helpen'maar om ervoor te zorgen dat ambtenaren en hun autoriteiten hun werk goed doen Dus het helpen van de burger is als het ware een gevolg van onze primai re taak, en niet andersom." Hoe werden die klachten over 1968 afgehandeld? Uit de statistiek blijkt dat er van die 2127 klachten die „van buiten" kwamen 642 terzijde werden gelegd zonder na der onderzoek (dat zou je het „queru- ijlantendeel" kunnen noemen), 76 naar andere instanties werden doorgegeven voor nader onderzoek, 1174 na onder zoek de ombudsman geen aanleiding tot kritiek gaven, 224 leidden tot waar schuwingen aan ambtenaren, zeven tot vervolging of disciplinaire maatregelen en vier tot voorstellen van de ombuds man aan de regering om niet meer hanteerbare, of verouderde, of onjuist gebleken wetten of verordeningen te wijzigen. „Dat.-laatste vind' ik bijzon der boeiend." zegt de orpbudsman. Van de zaken die de ombudsman op eigen initiatief ging onderzoeken werden er 225 afgehandeld zonder dat er reden voor actie bleek, 246 leidden tot een waarschuwing aan ambtenaren of au toriteiten die hun werk niet goed had den gedaan, een leidde tot een voorstel aan de regering voor een wetswijziging „Ik geloof dat je na 160 jaar erva ring met een ombudsman kunt zeggen", meent prof. Bexelius, „dat de preventie ve werking misschien nog wel het be langrijkste is. Niemand wil bekritiseerd worden door de ombudsman. Vaak vra gen ambtenaren en autoriteiten zich af, als zij erover praten hoe een admis- tratief probleem moet worden opge lost of hoe een bepaalde burger in een zeker geval moet worden behandeld: „Wat zou de ombudsman daarvan zeg gen?" Kan dat niet tot hypervoorzichtige ambtenaren leiden, bang om te handelen? „Neen, want....de ombudsman kan im mers ook gebrek aan initiatief, gebrek aan bereidheid tot handelen kritiseren! Ik geloof dat men het zo mag stel len: alleen al het feit dat de ombuds man bestaat, dat hij onafhankelijk is van de bureaucratie, dat iedereen naar hem toe kan komen met alle mogelij ke klachten, dat zijn eigen bureau ook voortdurend naar ongerechtigheden in de werkwijze van ambtenaren en auto riteiten speurt, alleen dat al scherpt zeer de aandacht van ambtenaren en autoriteiten bij alles wat ze doen, be hoedt hen voor machtsmisbruik, wille keurige beslissingen, veronachtzaming van de rechten van de inviduele mens. Professor Bexelius wandelt met de bezoeker langs de rij der portretten van zijn voorgangers sedert 160 jaar. Ten afscheid zegt hij: „Ik weet dat er in Nederland grote belangstelling voor het werk van de ombudsman is. Uw dokter Steenbeek is hier heel lang geweest en heeft een studie van onze werkwijze ge maakt. Ik geloof dat in een gezonde democratie een ombudsman een onont beerlijk instituut is al herhaal ik wat ik aan het begin van ons gesprek al zei: De Zweedse ombudsman als zodanig is geen exportartikel. In een land waar men invoering van zo'n instituut overweegt, moet men po gen de functie in te passen in de struc tuur van dat land. Eén ding staat voor mij vast: hoe ingewikkelder de samenleving wordt, hóe groter de behoefte aan een ombuds man. In een moderne, welvarende staat en dan zeker in onze tijd van snelle technologische ontwikkeling waarbij steeds meer problemen en as pecten van het bestaan voor steeds min der mensen duidelijk blijven worden de burgers steeds afhankelijker van de gespecialiseerde autoriteiten en ambte naren. Dat betekent dat er zelfs toenemen de behoefte is aan een onafhankelijke controle op doen en laten van die ge specialiseerde autoriteiten en ambte naren. Niet voor niets hebben wij na 160 jaar ervaring niet één ombudsman meer maar drie. En ik verzeker u we hebben het druk! WEESP De reep is op retour, het gevulde chocoladeprodukt echter in op mars. Daarom zijn de Koninklijke Fabrieken C. J. van Houten Zoon in Weesp flink aan het overschakelen. Binnenkort zullen zij met drie nieuwe produkten de strijd aanbinden met hun concurrenten De Mars Company in Veghel die met Bounty, Milky Way, Maf» en Snickers de helft van de „gevulde" markt heeft opgeëist. En daarnaast met Gerhards in Eist, die met Nuts en Caddy een bescheidener plaats inneemt. President-directeur J(an) v. Delft (46) is na jaren van rampspoed goed gemutst. Het in 1818 opgerichte bedrijf van Coenraad Johannes van Houten, uitvinder van de oploscacao, is door het dal heen. „Het getij is gekeerd". Het ging ongeveer zo: Het familiebe drijf kreeg kapitaalgebrek. Broodnodi ge vernieuwingen van de fabriek ble ven uit. In 1963 sprong het Amerikaan se concern W. R. Grace en Co. bij. Het kocht het volledige aandelenpakket. Miljoenen werden in nieuwe machines en andere zaken gestoken. Maar pas nadat het Amerikaanse concern Peter Paul Inc. enkele jaren later 51 procent van de aandelen van Grace had over genomen, kwam er werkelijke verbete ring opdagen. Dank zij het geld en de „kennis" van deze mammoet-aandeel houder werd Van Houten weer bij de tijd. De produktie werd samengetrokken in Weesp en Singapore. Het personeel verminderde in enkele jaren van 2200 tot duizend mannen en vrouwen. Maar dank zij een miljoen verslindende me chanisering nam de produktie-capaci- teit in vijf jaar toe met ruim zestig pro cent. Vandaag weet de heer Van Delft zich dan ook verzekerd van een jaar omzet van 140 miljoen gulden en een aandeel in de Nederlandse chocolade- markt van 24 procent. „Binnen vijf jaar zitten wij boven de 200 miljoen", zo voorspelt hij zelfverzekerd. Daarvoor gaat Van Houten dan op het pad van de korte, dikke, gevulde re pen, door kenners bij het bedrijf als „candybars" aangeduid. Als „Power House", „Caravelle" of „Almond Joy" zullen zij vooral bij de Nederlandse tie ners in het keelgat moeten smelten. Want de traditionele reep doet dat steeds minder. J. A. VAN DELFT het getij is gekeerd Vraagt men de directie in Weesp „waarom"', dan weet zelfs marke ting- en verkoopman drs. J. Jansma van der Ploeg niet het preciese ant woord. „Aan candybars kun je wegens de wisselende vulling een eigen karak ter geven. Een gewone reep kent niet zoveel variëteiten", aldus het pluspunt dat vooral voor hem van belang is. Een onderzoek naar dit probleem volgt bin nenkort. Toch wordt er in ons land nog zo'n 13 miljoen kilo aan repen en tabletten verorberd. Tachtig procent bestaat uit melkchocolade. In Amerika en Duits land heeft juist „bitter" de voorkeur. Vergeleken met de meeste andere landen is het chocoladeverbruik per hoofd hier nog niet zo groot: nog geen vijf kilo per jaar. De Belg is de zeven kilo al gepasseerd. Een apotheker, die per abuis maag tabletten in plaats van anticonceptie pillen aan een moeder had verkocht, heeft van de arrondissementsrechtbank in Itzehö (West-Duitsland) bevel ge kregen de helft van de onderhoudskos ten van de baby te betalen tot het kind 18 jaar is geworden. De ouders, aldus Het Beste van september, moe ten de andere helft betalen omdat ze verzuimd hebbeh het etiket op de fles te lezen. Met een zorgelijk gezicht heeft de Franse regering zich gebogen over een rekening, die wat ver laat is binnengekomen. Zij dateert uit 1800 en het gemeentebestuur van het Zwitserse dorpje Bourg- St. Pierre eist daarin een beta- taling van 45.334,90 goudfrancs. De Franse minister van finan- nanciën, Giscard d'Estaing, die zijn handen al meer dan vol heeft aan het behoud van zijn nikkelen franc en aan het hervinden van het economisch evenwicht, wordt nu bovendien nog geplaagd door de achterstallige oorlogsschulden, die Napoleon heeft gemaakt. Want deze rekening is het ge volg van de roemruchte tocht van Napoleon over de Grote St. Bern- hard in de maand mei 1800. De ge schiedschrijvers zijn op dit punt eensgezind: zonder de hulp van de bewoners van het dorpje Bourg- St. Pierre zou hij dit kunststuk nooit hebben klaargespeeld. Daar was Napoleon trouwens zelf ook van overtuigd. In een brief aan de notabelen van dat dorp schrijft hij letterlijk ,,Ik heb uw brief van 20 mei ontvangen. Ik ben uitermate tevreden over de ijver, die alle inwoners van Bourg- St. Pierre hebben getoond en de diensten, die zij mij bewezen heb ben „Laat een schatting opmaken van de schade, die het doortrek ken van het leger aan uw gemeen te heeft berokkend, en ik zal u vol ledig hiervoor schadeloos stellen. Dit is een kwestie van rechtvaar digheid". Ondertekend Bona parte". De Zwitserse advocaat, die de gemeente nu in de arm heeft ge nomen, is zeer optimistish over 5 de kansen voor de uitbetaling. ,,Als het zou moeten, leggen wij deze vordering voor aan het internatio- nale Hor van Justitie in Den Haag". Er kwam dus wel een nieuwe koning, maar de Zweden zochten en vonden meer garanties voor het behoud van de vrijheid der burgers tegenover de monarch en zijn ambtelijk apparaat. Eén van die veiligheidsmaatregelen was de instelling van de Ombudsman. In de grondwet van 1809 werd gere geld dat het parlement een controleur kan aanstellen die „bij de bevoegde rechter zaken aanhanging kan maken tegen hen die in de uitvoering van him ambtelijk taken door partijdigheid, be gunstiging of anderszins enige onwet tige daad hebben begaan of hebben nagelaten hun ambtelijke taak naar be horen te verrichten." U wordt dus benoemd, vragen we prof. Bexelius, door het par lement. Hoe? Voor hoe lang? „Het parlement kiest uit zijn midden 48 kiesmannen; dat college benoemt de DEN HAAG Ds. J. Mamoribo (33), voorzitter van de Evangelisch- Christelijke Kerk in West-lrian wil Nicolaas Jouwe en diens in Neder land wonende aanhang van de be weging Vrij Papoea vragen, hun verzet tegen het Indonesische be wind op te geven, naar hun land te rug te keren en mee te werken aan de ontwikkeling van West-lrian en zijn bevolking. Ds. Mamoribo zal daarover de zer dagen van gedachten wisselen met Nicolaas Jouwe en Marcus Ka- siepo. Hij is naar Nederland geko men om politici en allen die daar voor belangstelling hebben, in te lichten over het verloop van de volksuitspraak in West-lrian en de toestand in het gebied. Nicolaas Jouwe commentarieert: „Natuurlijk ben ik bereid tot over leg. De dominee is kerkelijk gezien mijn leider. Ik ben lidmaat van zijn kerk". Ds. Mamoribo: „Ik moet probe ren de heer Jouwe ervan te overtui gen, dat het voor de papoea en West-lrian het beste is dat we bij Indonesië horen. Hij moet zijn ver zet staken, naar huis terugkeren en met ons samenwerken. President Suharto heeft overigens al geprocla meerd, dat alle papoea's die uit het buitenland met goede bedoelingen naar hun land willen terugkeren, welkom zijn". „Ik wil mijn best doen de heer Jouwe ervan te over tuigen, dat de papoea's in West-lri an de propaganda van zijn vrijheids beweging niet meer geloven. Zij hebben intussen ontdekt, dat de voorspiegelingen die hun zijn voor gehouden, valse waren". Ds. Mamoribo en de hem verge zellende tweede voorzitter van de katholieke partij in Merauke M. J. Fofid (35) willen „om misverstan den te voorkomen", het gesprek het liefst in de Indonesische taal voeren. Maar zij blijken hun gedachten ook duidelijk in fraaie Nederlandse vol zinnen te kunnen vastleggen. Twee jonge papoea's klein van stuk, een kerkelijke en een politieke voorman, die weten waarvoor zij staan en daarover onverbloemd pra ten. De katholieke partij telt 100.000 leden in Merauke. 50.000 in andere delen van West-lrian en groeit nog steeds. De Evangelische christelijke kerk is in West-lrian de grootste. De Partai Katolik en de Partai Kris ten Indonesia zijn in West-lrian de sterkste en grootste politieke groe peringen. M. J. Fofid: „Al die verhalen over een ondemocratische volksuit spraak zijn pure onzin. In de kiesra den is bij zitten en opstaan ge stemd. Pas als daarbij zou zijn ge bleken, dat niet eenstemmig voor In donesië werd gekozen, zou het over leg tot overtuiging (musjawarah) zijn begonnen. Dat was niet nodig". Ds. Mamoribo: „Mijn kerk heeft altijd gevonden dat West-lrian bij Indonesië moest blijven. Dat heb ik ook het toenmalige Nederlandse gou- Links op de foto ds. J. Mamoribo en rechts de katho liek M. J. Fofid. Zij willen pro beren de heren Jouwe en Kasiepo te bewegen hun verzet tegen het Indonesische bestuur te staken. vernement verteld. Ik heb er veel conflicten door gekregen". Fofid: „De keus was feitelijk een krankzinnige opgave voor ons volk. Stel u nou eens voor, dat u zo'n keus zou voorleggen aan de Frie zen?" Ds. Mamoribo: „Zending en mis sie wordt niets in de weg gelegd. In tegendeel, zij krijgen veel meer subsidie voor hun scholen en het ve le sociale werk dat zij doen. Zij krij gen meer faciliteiten. Er werkt nu een Nederlandse predikant, ds. Van der Steeg, in Merauke. De Neder landse arts Vriend leidt een zieken huis van mijn kerk, oostelijk van Wame. ver in het centrale, bergach tige binnenland. Verder zitten in Irian nog een Nederlandse sociaal werkster en twee Duitse verpleeg sters van de hervormde zending. De missie telt ongeveer honderd Neder landse missionarissen, broeders en zusters". Fofid: „Ik zal hier zeker contact hebben met KVP-ers om de toestand in West-lrian zoals die werkelijk Is, üit de doeken te doen". Ds. Mamoribo: „De vluchtelingen die naar het Australisch gebied zou den uitwijken? Zwaar overdreven. Er is in feite nauwelijks sprake van een grens tussen ons gebied en het Australische. Regelmatig trekken ge zinnen over en weer voor familiebe zoek. Maar ze keren altijd terug. Nu moeten ze overigens een identi- teitsbrief bij zich hebben van hun dorpshoofd, anders worden ze door het Australisch bestuur zonder meer teruggestuurd". Fofid: „President Suharto heeft in tussen alle politieke vluchtelingen, die naar het buitenland of diep naaj- de binnenlanden zijn getrokken, am nestie verleend. Dertig politieke ge vangenen in Merauke zijn al vrijge laten. Veel meer waren er trouwens niet". Ds. Mamoribo: „Mijn kerk heeft nu 662 scholen in West-lrian, lagere, mulo- en kweekscholen. Dat is 65 procent van het totaal aantal scho len in ons gebiedsdeel. Het aantal klassen op de lagere scholen is van drie uitgebreid tot en met zesde klas sen. In Djajapura en Merauke kun nen katholieke en protestantse gees telijken worden opgeleid". „We gaan nu samen met het In donesische bestuur ernstig beginnen aan de ontwikkeling van West-lrian. Ik voel me gelukkig, dat er op alle terreinen een nauwe samenwerking bestaat tussen de katholieke, evange lisch christelijke en Molukse ker ken".

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1969 | | pagina 9