Zweedse prof. Bexelius
„Ombudsman
is in
gezonde
democratie onontbeerlijke figuur"
Voorbeelden
van werk
Zweedse
ombudsman
OOK VAN HOUTEN
PROEFT T ZOET
VAN DE ,CANDYBAR
Predikant uit West-Irian doet
beroep op Jouwe:Staak verzet'
IN FUNC TIE SINDS 1956
Vijftien juristen
en een fikse
administratieve
staf staan
prof. Bexelius
en 2 collega's
terzijde
Late rekening
voor doortocht
leger Napoleon
Al jarenlang wordt daarover in ons land een debat gevoerd. In
de Troonrede van vorig jaar duidde het kabinet-De Jong met
nogal behoedzame woorden aan dat het wel positief dacht over
de creatie van een Ombudsman in Nederland. Het is, blijkbaar,
tot nu toe bij dat positieve denken gebleven; nadere voorstellen
tot schepping van het instituut Ombudsman zijn er nog niet. In
de dinsdag uitgesproken Troonrede is met geen woord meer over
de Ombudsman gerept.
In Stockholm had de journalist A. C. W. van der Vet een inter
view met de oudste van de drie Zweedse Ombudsmannen, pro
fessor Alfred Bexelius.
Morele fout
Dominee beboet
Nonchalance
Traditie
Uniek uitzicht
Achtergronden
Preventief
Studie gemaakt
Kapitaalgebrek
Personeel
Variëteiten
Bittere pil
„KOM MET ONS
SAMENWERKEN'
Garanties
Kiesmannen
Welkom
Scholen
ALFRED BEXELIUS. Zwe
dens ombudsman sedert
1956: „Ik geloof in de zin
van dit werk, maar het in
stituut Ombudsman als zo
danig is géén exportartikel".
Voorbeelden van wat de Zweedse
Ombudsman deed: Twee jongens
van 16 en 17 waren na kleine dief
stallen door het gemeentebestuur
van hun woonplaats bij een boer on
dergebracht. De boer exploiteerde
de jongens als goedkope werkkrach
ten, liet ze eindeloos lang werken,
betaalde ze geen loon, voedde ze
slecht, mishandelde ze af en toe.
De jongens vluchtten en schreven
aan de Ombudsman. Deze onder
zocht de klacht en bevond haar ge
rechtvaardigd. Hij verweet het ge
meentebestuur in kwestie dat het le
weinig controle op dat „pleeggezin"
had uitgeoefend en schreef aan de
Nationale Sociale Raad dat die raad
aan alle gemeentelijke kinderverzor-
gfngsdiensten scherpere instructies
diende te geven wat betreft de con
trole op kinderen die in pleeggezin
nen waren ondergebracht.
Een hoge ambtenaar van de Zweed
se Rijksluchtvaartdienst ging, op in
vitatie van een luchtvaartmaatschap
pij, met zijn vrouw een dag of wat
naar Parijs en leefde er daar goed
van. De Ombudsman vond dat on
juist omdat die ambtenaar de lucht
vaartdienst diende te controleren;
hij wendde zich tot de chef van die
ambtenaar maar kreeg ten antwoord
„Ik zie er geen kwaad in, mijn on
dergeschikte had hiervoor mijn toe
stemming". Daarop daagde de Om
budsman ondergeschikte en chef voor
de rechter en deze oordeelde dat in
derdaad de mannen als ambtenaar
moreel onjuist hadden gehandeld.
De directeur-generaal van de Na
tionale Gezondheidsraad aanvaard
de als nevenfunctie het adviseur
schap van een grote verzekerings
maatschappij. De Ombudsman vond
dat een onjuiste combinatie. De
Zweedse wet stelt dat ambtenaren
toestemming voor een nevenfunctie
moeten hebben: de directeur-gene
raal in kwestie had mondelinge toe
stemming van zijn minister gekre
gen maar de Ombudsman achtte
dat onvoldoende. Bovendien achtte
hij juist deze nevenfunctie onjuist,
omdat de verzekeringsmaatschappij
belang bij het werk van de Gezond
heidsraad kon hebben. De zaak ein
digde met het ontslag van de direc
teur-generaal.
Een predikant had aanplakbiljet
ten van het Leger des Heils afge
rukt. De Ombudsman wenste dat de
superieuren van de dominee een
waarschuwing zouden geven (in Zwe
den is de Lutherse kerk staatskerk)
maar die superieuren weigerden dat.
De Ombudsman maakte de zaak aan
hangig: de dominee werd voor de
rechter gebracht en kreeg een boe
te.
Een alcoholist had zijn vrouw met
een mes gestoken. De vrouw klaag
de bij de Ombudsman dat zij tevo
ren de politie had gewaarschuwd
dat haar man gevaarlijk was maar
dat die politie niets had gedaan. Het
bleek dat de politie de waarschuwing
niet in de wind had geslagen maar
dat de wet haar niet toestond de
man langer dan 24 uur „ter obser
vatie" vast te houden. Na die ob
servatie had hij zijn vrouw gestoken.
De Ombudsman kon in het gedrag
van de politie niets verkeerds ont
dekken, maar adviseerde tot wijzi
ging van de wet in kwestie.
Na een moord op twee meisjes in
Stockholm klaagden burgers bij de
Ombudsman dat zij de politie inlich
tingen hadden gegeven over de mo
gelijke identiteit van de dader, maar
dat de politie die inlichtingen non
chalant had behandeld. Inderdaad
bleek de Ombudsman dat de politie,
zo zij aan die inlichtingen meer aan
dacht had geschonken, de dader van
de moord waarschijnlijk veel snel
ler had kunnen arresteren. Een hele
serie politiefunctionarissen kreeg een
terechtwijzing, onder wie de hoofd
commissaris van politie van Stock
holm en zijn plaatsvervanger.
STOCKHOLM Het gebouw aan Vastra Tradgardgatan, in Stockholm»
hart, is oud en triest Geen bord aan de vermoeide gevel verraadt dat hier
Zwedens Ombudsman zetelt.
Een brede, houten wenteltrap, goorbruin, voert omhoog. Ja, nu is er een bord.
en een fraai uitgevoerde receptioniste. Even latereen grote, zonnige kamer.
Oude portretten langs de wanden. Voor een bastion van boeken een immens
bureau. Een graatmagere, grijze man springt op, nadert de bezoeker met lichte
tred. Professor Alfred Bexelius, Zwedens Ombudsman sinds 1956.
Heel heldere, blauwe ogen, in lachrim-
pels gebed. Een radde prater. Ironische
glimlach als reactie op de vraag
Voor de hoeveelste keer gaat u nu 'n
buitenlander uitleggen wat de Zweed
se Ombudsman is, doet en kan
Hij geeft grif toe dit zo langzamer
hand een lief stuk van zijn werkweek
daarin gaat zitten, maar
„Ik doe 't graag. Ik geloof in de zin
van dit werk. Alleen stel ik met na
druk: het instituut Ombudsman als zo
danig is géén exportartikel. Wel kan,
m.i., het idee dat erachter zit worden
ingebouwd in de situatie in andere lan
den. Want in alle landen, welk rege
ringssysteem zij ook hebben, bestaat
noodzaak voor een onafhankelijke con
trole op de wijze waarop autoriteiten
en ambtenaren hun taak doen. Dus niet
in de eerste plaats op onvolkomenhe
den in wetten en verordeningen; daar
voor is ook het parlement al bemoei
ik mc er wel mee. Ook niet in de eer
ste plaats op verspilling of onjuist ge
bruik van overheidsgeld; daarvoor is
de Rekenkamer. Maar op de manier
waarop autoriteiten en ambtenaren
hun werk doen, of niet doen, of slechts
doen."
Basis van het werk van de Ombuds
man is een prachtige Zweedse traditie
(„Die ik nog belangrijker vindt dan
het feit dat er een Ombudsman is",
zegt prof. Bexelius) en dat is: alle re
geringsdocumenten in dit land zijn
openbaar en liggen ter inzage voor ie
dereen die ze wil inspecteren. Niemand
behoeft enige reden op te geven waar
om hij bepaalde stukken wil inzien.
(Uitzonderingen o.a.: documenten waar
van geheimhouding nodig is vanwe
ge de Staatsveiligheid of betrekkingen
met andere mogendheden, ook stukken
terzake benoemingen.)
Natuurlijk holt niet iedere Zweed ge
meentehuizen of departementen binnen
om inzage van allerlei paperassen te
eisen maar hij kèn dat doen als hij
wil. Verslaggevers van dag- en week
bladen, radio en televisie doen het wel
degelijk. Heel veel misstanden komen
onder aandacht van prof. Bexelius
als gevolg van journalistieke activitei
ten.
„Dit systeem van volstrekte open
heid", zegt hij, biedt om te beginnen de
burger al een uniek inzicht in doen en
laten van de overheid. En als die bur
ger vindt dat de overheid het niet goed
doet, dat een ambtenaar een zaak
slecht of slordig, of niet behandeld,
dan kan hij naar de Ombudsman lo
pen of schrijven".
Ik reageer moét reageren op
elke klacht die bij me wordt ingediend,
en ik handel ook meest op grond
van publikaties in de pers veel op
eigen initiatief".
De Ombudsman bestaat al sinds 1809.
Voordien had het parlement jarenlang
strijd gevoerd tegen de absolutistische
koningen Gustaaf III eerst (vermoord
in 1792; als fijn trekje zal men u er
bij vertellen dat dit gebeurde tijdens
een gemaskerd bal ten hove) en zijn
opvolger Gustaaf IV. Die werd afge-
et en verbannen. Tegenwoordig zou men
dan wel meteen de monarchie ophef
fen, maar in die tijd dacht men nog
anders over de noodzaak van koningen.
Ombudsman. Tevoren pogen de politie
ke partijen elkaar al te vinden over de
kandidaat, omdat men aan verkiezing
met algemene stemmen de voorkeur
geeft. De bestemming is voor vier jaar,
verlenging is mogelijk en een maxium
leeftijd is er wettelijk niet. Ik ben se
dert 1956 steeds herbenoemd, vorig jaar
weer, hoewel ik me met mijn 66 jaar
zo langzamerhand wel te oud vind wor
den. Een Ombudsman mag weinig voor
oordelen hebben, moet pogen ook in
zijn denken de snelle ontwikkeling van
onze samenleving bij te houden, moet
inzien vdat de moraal van een grijsaard
niet noodzakelijkerwijze de juiste mo
raal voor een jonge generatie is..s"
Waarom heeft u zich dan vorig
jaar laten herbenoemen?
„Er was een speciale reden. In 1915,
toen Zweden vanwege de Eerste We
reldoorlog mobiliseerde, kwam er naast
de Justitie-ombudsman zoals oorspron
kelijk mijn functie heet, een militaire
ombudsman, speciaal voor het leger.
Die kreeg in de loop der jaren steeds
minder te doen - terwijl de justitie-om
budsman het steeds drukker kreeg.
Vorig jaar verdween daarom de func
tie van militairombudsman, en werden
er drie ombudsmannen voor alle za
ken burgelijke en militaire, benoemd.
Omdat ik de meeste ervaring had vroeg
men mij. nog vier jaar aan te blijven
om de nieuwe constructie goéd van de
grond te helpen." Drie ombudsmannen
gelijk in rang, alle drie met eendere
mate van vrijheid om op grond van
eigen inzicht op te treden, alle drie be
noemd door het parlement en onder
hevig aan controle door dat parlement.
Heeft u een grote staf nodig?
„Ongeveer vijftien juristen - meest
jonge, die hier twee, drie jaar blijven
en daarna veeal naar de rechterlijke
macht gaan. En een fikse administra
tieve staf natuurlijk."
Hoeveel klachten krijgt u gemid
deld per jaar?
„In 1968 werden er 2127 klachten be
handeld en namen de ombudslieden er
op eigen initiatief 472 in behandeling."
Zitten er onder de klachten veel
querulanten?
„Dat vind ik een gevaarlijk woord!
Er klagen wel veel mensen omdat ze
de achtergronden van een zaak niet be
grijpen wat nogal eens veroorzaakt
wordt door ambtenaren die deze ach
tergronden niet goed uitleggen. Inder
daad: er klagen veel mensen vrjj snel
moet je dat meteen querulanten noe
men? Laat me met alle nadruk stel
len: de ombudsman is niet een gewoon
klachtenbureau. Hij is er, om het heel
strikt te zeggen, zelfs niet primair om
de individuele burger te helpen'maar
om ervoor te zorgen dat ambtenaren
en hun autoriteiten hun werk goed doen
Dus het helpen van de burger is als
het ware een gevolg van onze primai
re taak, en niet andersom."
Hoe werden die klachten over
1968 afgehandeld?
Uit de statistiek blijkt dat er van die
2127 klachten die „van buiten" kwamen
642 terzijde werden gelegd zonder na
der onderzoek (dat zou je het „queru-
ijlantendeel" kunnen noemen), 76 naar
andere instanties werden doorgegeven
voor nader onderzoek, 1174 na onder
zoek de ombudsman geen aanleiding
tot kritiek gaven, 224 leidden tot waar
schuwingen aan ambtenaren, zeven tot
vervolging of disciplinaire maatregelen
en vier tot voorstellen van de ombuds
man aan de regering om niet meer
hanteerbare, of verouderde, of onjuist
gebleken wetten of verordeningen te
wijzigen. „Dat.-laatste vind' ik bijzon
der boeiend." zegt de orpbudsman. Van
de zaken die de ombudsman op eigen
initiatief ging onderzoeken werden er
225 afgehandeld zonder dat er reden
voor actie bleek, 246 leidden tot een
waarschuwing aan ambtenaren of au
toriteiten die hun werk niet goed had
den gedaan, een leidde tot een voorstel
aan de regering voor een wetswijziging
„Ik geloof dat je na 160 jaar erva
ring met een ombudsman kunt zeggen",
meent prof. Bexelius, „dat de preventie
ve werking misschien nog wel het be
langrijkste is. Niemand wil bekritiseerd
worden door de ombudsman. Vaak vra
gen ambtenaren en autoriteiten zich af,
als zij erover praten hoe een admis-
tratief probleem moet worden opge
lost of hoe een bepaalde burger in een
zeker geval moet worden behandeld:
„Wat zou de ombudsman daarvan zeg
gen?"
Kan dat niet tot hypervoorzichtige
ambtenaren leiden, bang om te
handelen?
„Neen, want....de ombudsman kan im
mers ook gebrek aan initiatief, gebrek
aan bereidheid tot handelen kritiseren!
Ik geloof dat men het zo mag stel
len: alleen al het feit dat de ombuds
man bestaat, dat hij onafhankelijk is
van de bureaucratie, dat iedereen naar
hem toe kan komen met alle mogelij
ke klachten, dat zijn eigen bureau ook
voortdurend naar ongerechtigheden in
de werkwijze van ambtenaren en auto
riteiten speurt, alleen dat al scherpt
zeer de aandacht van ambtenaren en
autoriteiten bij alles wat ze doen, be
hoedt hen voor machtsmisbruik, wille
keurige beslissingen, veronachtzaming
van de rechten van de inviduele mens.
Professor Bexelius wandelt met de
bezoeker langs de rij der portretten van
zijn voorgangers sedert 160 jaar. Ten
afscheid zegt hij: „Ik weet dat er in
Nederland grote belangstelling voor het
werk van de ombudsman is. Uw dokter
Steenbeek is hier heel lang geweest en
heeft een studie van onze werkwijze ge
maakt. Ik geloof dat in een gezonde
democratie een ombudsman een onont
beerlijk instituut is al herhaal ik
wat ik aan het begin van ons gesprek
al zei: De Zweedse ombudsman als
zodanig is geen exportartikel.
In een land waar men invoering van
zo'n instituut overweegt, moet men po
gen de functie in te passen in de struc
tuur van dat land.
Eén ding staat voor mij vast: hoe
ingewikkelder de samenleving wordt,
hóe groter de behoefte aan een ombuds
man. In een moderne, welvarende staat
en dan zeker in onze tijd van
snelle technologische ontwikkeling
waarbij steeds meer problemen en as
pecten van het bestaan voor steeds min
der mensen duidelijk blijven worden
de burgers steeds afhankelijker van de
gespecialiseerde autoriteiten en ambte
naren.
Dat betekent dat er zelfs toenemen
de behoefte is aan een onafhankelijke
controle op doen en laten van die ge
specialiseerde autoriteiten en ambte
naren. Niet voor niets hebben wij na
160 jaar ervaring niet één ombudsman
meer maar drie. En ik verzeker u
we hebben het druk!
WEESP De reep is op retour, het gevulde chocoladeprodukt echter in op
mars. Daarom zijn de Koninklijke Fabrieken C. J. van Houten Zoon in
Weesp flink aan het overschakelen.
Binnenkort zullen zij met drie nieuwe produkten de strijd aanbinden met hun
concurrenten De Mars Company in Veghel die met Bounty, Milky Way, Maf»
en Snickers de helft van de „gevulde" markt heeft opgeëist. En daarnaast met
Gerhards in Eist, die met Nuts en Caddy een bescheidener plaats inneemt.
President-directeur J(an) v. Delft
(46) is na jaren van rampspoed goed
gemutst. Het in 1818 opgerichte bedrijf
van Coenraad Johannes van Houten,
uitvinder van de oploscacao, is door
het dal heen. „Het getij is gekeerd".
Het ging ongeveer zo: Het familiebe
drijf kreeg kapitaalgebrek. Broodnodi
ge vernieuwingen van de fabriek ble
ven uit. In 1963 sprong het Amerikaan
se concern W. R. Grace en Co. bij. Het
kocht het volledige aandelenpakket.
Miljoenen werden in nieuwe machines
en andere zaken gestoken. Maar pas
nadat het Amerikaanse concern Peter
Paul Inc. enkele jaren later 51 procent
van de aandelen van Grace had over
genomen, kwam er werkelijke verbete
ring opdagen. Dank zij het geld en de
„kennis" van deze mammoet-aandeel
houder werd Van Houten weer bij de
tijd.
De produktie werd samengetrokken
in Weesp en Singapore. Het personeel
verminderde in enkele jaren van 2200
tot duizend mannen en vrouwen. Maar
dank zij een miljoen verslindende me
chanisering nam de produktie-capaci-
teit in vijf jaar toe met ruim zestig pro
cent.
Vandaag weet de heer Van Delft
zich dan ook verzekerd van een jaar
omzet van 140 miljoen gulden en een
aandeel in de Nederlandse chocolade-
markt van 24 procent. „Binnen vijf
jaar zitten wij boven de 200 miljoen",
zo voorspelt hij zelfverzekerd.
Daarvoor gaat Van Houten dan op het
pad van de korte, dikke, gevulde re
pen, door kenners bij het bedrijf als
„candybars" aangeduid. Als „Power
House", „Caravelle" of „Almond Joy"
zullen zij vooral bij de Nederlandse tie
ners in het keelgat moeten smelten.
Want de traditionele reep doet dat
steeds minder.
J. A. VAN DELFT
het getij is gekeerd
Vraagt men de directie in Weesp
„waarom"', dan weet zelfs marke
ting- en verkoopman drs. J. Jansma
van der Ploeg niet het preciese ant
woord. „Aan candybars kun je wegens
de wisselende vulling een eigen karak
ter geven. Een gewone reep kent niet
zoveel variëteiten", aldus het pluspunt
dat vooral voor hem van belang is. Een
onderzoek naar dit probleem volgt bin
nenkort.
Toch wordt er in ons land nog zo'n
13 miljoen kilo aan repen en tabletten
verorberd. Tachtig procent bestaat uit
melkchocolade. In Amerika en Duits
land heeft juist „bitter" de voorkeur.
Vergeleken met de meeste andere
landen is het chocoladeverbruik per
hoofd hier nog niet zo groot: nog geen
vijf kilo per jaar. De Belg is de zeven
kilo al gepasseerd.
Een apotheker, die per abuis maag
tabletten in plaats van anticonceptie
pillen aan een moeder had verkocht,
heeft van de arrondissementsrechtbank
in Itzehö (West-Duitsland) bevel ge
kregen de helft van de onderhoudskos
ten van de baby te betalen tot het
kind 18 jaar is geworden. De ouders,
aldus Het Beste van september, moe
ten de andere helft betalen omdat ze
verzuimd hebbeh het etiket op de fles
te lezen.
Met een zorgelijk gezicht heeft
de Franse regering zich gebogen
over een rekening, die wat ver
laat is binnengekomen. Zij dateert
uit 1800 en het gemeentebestuur
van het Zwitserse dorpje Bourg-
St. Pierre eist daarin een beta-
taling van 45.334,90 goudfrancs.
De Franse minister van finan-
nanciën, Giscard d'Estaing, die
zijn handen al meer dan vol heeft
aan het behoud van zijn nikkelen
franc en aan het hervinden van
het economisch evenwicht, wordt
nu bovendien nog geplaagd door
de achterstallige oorlogsschulden,
die Napoleon heeft gemaakt.
Want deze rekening is het ge
volg van de roemruchte tocht van
Napoleon over de Grote St. Bern-
hard in de maand mei 1800. De ge
schiedschrijvers zijn op dit punt
eensgezind: zonder de hulp van de
bewoners van het dorpje Bourg-
St. Pierre zou hij dit kunststuk
nooit hebben klaargespeeld.
Daar was Napoleon trouwens
zelf ook van overtuigd. In een brief
aan de notabelen van dat dorp
schrijft hij letterlijk ,,Ik heb uw
brief van 20 mei ontvangen.
Ik ben uitermate tevreden over de
ijver, die alle inwoners van Bourg-
St. Pierre hebben getoond en de
diensten, die zij mij bewezen heb
ben
„Laat een schatting opmaken
van de schade, die het doortrek
ken van het leger aan uw gemeen
te heeft berokkend, en ik zal u vol
ledig hiervoor schadeloos stellen.
Dit is een kwestie van rechtvaar
digheid". Ondertekend Bona
parte".
De Zwitserse advocaat, die de
gemeente nu in de arm heeft ge
nomen, is zeer optimistish over
5 de kansen voor de uitbetaling. ,,Als
het zou moeten, leggen wij deze
vordering voor aan het internatio-
nale Hor van Justitie in Den Haag".
Er kwam dus wel een nieuwe koning,
maar de Zweden zochten en vonden
meer garanties voor het behoud van
de vrijheid der burgers tegenover de
monarch en zijn ambtelijk apparaat.
Eén van die veiligheidsmaatregelen
was de instelling van de Ombudsman.
In de grondwet van 1809 werd gere
geld dat het parlement een controleur
kan aanstellen die „bij de bevoegde
rechter zaken aanhanging kan maken
tegen hen die in de uitvoering van him
ambtelijk taken door partijdigheid, be
gunstiging of anderszins enige onwet
tige daad hebben begaan of hebben
nagelaten hun ambtelijke taak naar be
horen te verrichten."
U wordt dus benoemd, vragen
we prof. Bexelius, door het par
lement. Hoe? Voor hoe lang?
„Het parlement kiest uit zijn midden
48 kiesmannen; dat college benoemt de
DEN HAAG Ds. J. Mamoribo
(33), voorzitter van de Evangelisch-
Christelijke Kerk in West-lrian wil
Nicolaas Jouwe en diens in Neder
land wonende aanhang van de be
weging Vrij Papoea vragen, hun
verzet tegen het Indonesische be
wind op te geven, naar hun land te
rug te keren en mee te werken aan
de ontwikkeling van West-lrian en
zijn bevolking.
Ds. Mamoribo zal daarover de
zer dagen van gedachten wisselen
met Nicolaas Jouwe en Marcus Ka-
siepo. Hij is naar Nederland geko
men om politici en allen die daar
voor belangstelling hebben, in te
lichten over het verloop van de
volksuitspraak in West-lrian en de
toestand in het gebied.
Nicolaas Jouwe commentarieert:
„Natuurlijk ben ik bereid tot over
leg. De dominee is kerkelijk gezien
mijn leider. Ik ben lidmaat van zijn
kerk".
Ds. Mamoribo: „Ik moet probe
ren de heer Jouwe ervan te overtui
gen, dat het voor de papoea en
West-lrian het beste is dat we bij
Indonesië horen. Hij moet zijn ver
zet staken, naar huis terugkeren en
met ons samenwerken. President
Suharto heeft overigens al geprocla
meerd, dat alle papoea's die uit het
buitenland met goede bedoelingen
naar hun land willen terugkeren,
welkom zijn". „Ik wil mijn best
doen de heer Jouwe ervan te over
tuigen, dat de papoea's in West-lri
an de propaganda van zijn vrijheids
beweging niet meer geloven. Zij
hebben intussen ontdekt, dat de
voorspiegelingen die hun zijn voor
gehouden, valse waren".
Ds. Mamoribo en de hem verge
zellende tweede voorzitter van de
katholieke partij in Merauke M. J.
Fofid (35) willen „om misverstan
den te voorkomen", het gesprek het
liefst in de Indonesische taal voeren.
Maar zij blijken hun gedachten ook
duidelijk in fraaie Nederlandse vol
zinnen te kunnen vastleggen.
Twee jonge papoea's klein van
stuk, een kerkelijke en een politieke
voorman, die weten waarvoor zij
staan en daarover onverbloemd pra
ten. De katholieke partij telt 100.000
leden in Merauke. 50.000 in andere
delen van West-lrian en groeit nog
steeds. De Evangelische christelijke
kerk is in West-lrian de grootste.
De Partai Katolik en de Partai Kris
ten Indonesia zijn in West-lrian de
sterkste en grootste politieke groe
peringen.
M. J. Fofid: „Al die verhalen
over een ondemocratische volksuit
spraak zijn pure onzin. In de kiesra
den is bij zitten en opstaan ge
stemd. Pas als daarbij zou zijn ge
bleken, dat niet eenstemmig voor In
donesië werd gekozen, zou het over
leg tot overtuiging (musjawarah)
zijn begonnen. Dat was niet nodig".
Ds. Mamoribo: „Mijn kerk heeft
altijd gevonden dat West-lrian bij
Indonesië moest blijven. Dat heb ik
ook het toenmalige Nederlandse gou-
Links op de
foto ds. J.
Mamoribo en
rechts de katho
liek M. J. Fofid.
Zij willen pro
beren de heren
Jouwe en Kasiepo
te bewegen
hun verzet tegen
het Indonesische
bestuur te
staken.
vernement verteld. Ik heb er veel
conflicten door gekregen".
Fofid: „De keus was feitelijk een
krankzinnige opgave voor ons volk.
Stel u nou eens voor, dat u zo'n
keus zou voorleggen aan de Frie
zen?"
Ds. Mamoribo: „Zending en mis
sie wordt niets in de weg gelegd. In
tegendeel, zij krijgen veel meer
subsidie voor hun scholen en het ve
le sociale werk dat zij doen. Zij krij
gen meer faciliteiten. Er werkt nu
een Nederlandse predikant, ds. Van
der Steeg, in Merauke. De Neder
landse arts Vriend leidt een zieken
huis van mijn kerk, oostelijk van
Wame. ver in het centrale, bergach
tige binnenland. Verder zitten in
Irian nog een Nederlandse sociaal
werkster en twee Duitse verpleeg
sters van de hervormde zending. De
missie telt ongeveer honderd Neder
landse missionarissen, broeders en
zusters".
Fofid: „Ik zal hier zeker contact
hebben met KVP-ers om de toestand
in West-lrian zoals die werkelijk Is,
üit de doeken te doen".
Ds. Mamoribo: „De vluchtelingen
die naar het Australisch gebied zou
den uitwijken? Zwaar overdreven.
Er is in feite nauwelijks sprake van
een grens tussen ons gebied en het
Australische. Regelmatig trekken ge
zinnen over en weer voor familiebe
zoek. Maar ze keren altijd terug.
Nu moeten ze overigens een identi-
teitsbrief bij zich hebben van hun
dorpshoofd, anders worden ze door
het Australisch bestuur zonder meer
teruggestuurd".
Fofid: „President Suharto heeft in
tussen alle politieke vluchtelingen,
die naar het buitenland of diep naaj-
de binnenlanden zijn getrokken, am
nestie verleend. Dertig politieke ge
vangenen in Merauke zijn al vrijge
laten. Veel meer waren er trouwens
niet".
Ds. Mamoribo: „Mijn kerk heeft
nu 662 scholen in West-lrian, lagere,
mulo- en kweekscholen. Dat is 65
procent van het totaal aantal scho
len in ons gebiedsdeel. Het aantal
klassen op de lagere scholen is van
drie uitgebreid tot en met zesde klas
sen. In Djajapura en Merauke kun
nen katholieke en protestantse gees
telijken worden opgeleid".
„We gaan nu samen met het In
donesische bestuur ernstig beginnen
aan de ontwikkeling van West-lrian.
Ik voel me gelukkig, dat er op alle
terreinen een nauwe samenwerking
bestaat tussen de katholieke, evange
lisch christelijke en Molukse ker
ken".