Veenendaals
dagblad
GOED VOOR DE
DEMOCRATIE
Orkaan trok z'n spoor..
Dubcek
en
Smrkovsky
uit de partijtop gestoten
WEER BARRICADEN IN BELFAST
Staking van 1600 man in
strokartonindustrie
Vissen sterven
bij duizenden
te Deventer
Buiten
Gelders-Utrechtse streekcourant voor Rijn- en Gelderse Vallei
Zesjarig kind
omgekomen
bij brand
Kwartaalabonnees
bespaar incasso
Betaal per giro
C.D.U. NOG GROOTSTE PARTIJ v
LIBERALEN ZEER VERZWAKT J J
N.P.D. NIET IN BONDSDAG
Uitslagen van
afgelopen
twintig jaar
Dezelfde
temperaturen
Cernik ook premier nieuw kabinet
Politie richtte
pistolen op
Damjeugd
die arrestanten
wilde ontzetten
Twaalf meer
Strauss
N.P.D. gehalveerd
Regen maakt veel
slachtoffers
ONRUST IN GRONINGERLAND
Door afvalstoffen
chemische fabriek
Gerucht: Lin Piao
is stervende
Vernuftige specht j
Bur. voor redactie en administratie
Prins Bernhardlaan 28, Veenendaal,
Telef. 08385-10550 (adm.), 10757 en
10955 (red.), Giro 1321600.
Losse nummers 0,25; Abonnement
0,97 p. w., 4,15 p. m., 12,35 p. k.
VALLEI
Voortzetting van het nieuwsblad „De Vallei"
opgericht in 1926.
Uitg.: Wegener's Couranten Concern n.v.
Advertentietarieven op aanvraag.
MAANDAG 29 SEPTEMBER I969 - 43e JAARGANG no. 228
Willy Brandt werd door een groot aantal journalisten
geïnterviewd na de verkiezingen, toen was gebleken
dat zijn partij een grote winst had geboekt.
Uitslagen van de verkiezingen
voor de Bondsdag sinds 1949 in
percentages voor de drie grote par-
tijen:
CDU
SPD
FDP
1949
31
29,2
11,9
1953
45.2
28,8
9,5
1957
50,2
31,8
7,7
1961
45,4
36.2
12,8
1965
47,6
39,3
9,5
1969
46
42,7
5,8
SOCIALISTEN BOEKTEN FORSE
WINST IN WEST-DUITSLAND
Op het eerste gezicht Ls er na de gis
teren in West-Duitsland gehouden
verkiezingen niet al te veel veran>-
derd: een licht verlies voor de
Christen-Democraten van Kiesinger,
winst voor de socialisten, maar een
geringere winst dan SPD-voorzitter
Willy Brandt had gehoopt, een grote
nederlaag voor de liberale FDP en
geen enkele zetel voor „Führer" Von
Thadden. Bepaald geen schokkende
verkiezingsuitslag.
Toch een resultaat waarmee niet alleen
West-Duitsland maar ook Europa bly
kan zjjn. Allereerst natuurlijk omdat
het gebral van Von Thadden en zjjn
aanhangers nu nauwelijks schade kan
aanrichten aan het beeld dat de bui
tenwereld van de Bondsrepubliek
heeft vooral Oost-Duitsland zou er
waarschijnlijk een dankbaar gebruik
van gemaakt hebben. Maar meer nog
omdat ook deze verkiezingen weer een
stukje hebben afgebrokkeld van het
„vanzelfsprekende leiderschap", dat
helaas de Duitsers ook nu nog soms
wat te sterk aanspreekt. Wijlen dr.
Adenauer was zo'n vanzelfsprekende
leider men zal er hem altijd dank
baar voor moeten blijven, dat h\j die
niacht zo voortreffelijk heeft gebruikt.
En dat na hem de CDU/CSU de hoek
steen is gebleven van de Duitse poli
tiek is eveneens een verheugende om
standigheid.
Juist na gisteren echter is die vanzelf
sprekendheid dat de C.D.U. in de re
gering zit kleiner geworden. Er is een
combinatie mogelijk van socialisten en
liberalen en het is aan de heer
Brandt wel toevertrouwd om uit die
situatie alles te halen wat er in zit.
Dusdoende worden de voormannen
van de C.D.U. gedwongen rekening te
houden met wat de minderheid als
juist ziet, meer dan zij tot dusverre
gedaan hebben. En dat is voor het
goed functioneren van een democra
tie van levensbelang.
Ondanks dat hopen we dat „de grote
coalitie", het samengaan van christen
democraten en socialisten, zal worden
voortgezet. Het zou jammer zijn een
party die bijna de helft van het aan
tal stemmen heeft behaald, in de op
positie te plaatsen en het zou ook
jammer zijn de ervaring en de good
will die de CDU nu eenmaal heeft,
niet te gebruiken. Deze factoren ge
combineerd met de frisheid die de
SPD er toch bij tijd en wyle wel in
brengt, kunnen samen een Westduitse
regering opleveren die in de hele
wereld vertrouwen geniet. En die in
Duitsland zelf niet de kans loopt
„Führer-enthousiasme" op te wekken!
DEN HAAG Bij een felle brand
in een woning aan het Haagse Jacob
van Campenplein is gisternacht de zes
jarige Janske Bekking om het leven ge
komen. Haar ouders en een broertje
sprongen uit het raam van de derde
verdieping en werden ernstig gewond
in een ziekenhuis opgenomen.
De andere vier kinderen van het ge
zin Bekking en twee kinderen van de
beneden-buren, die bij de familie lo
geerden, konden via dakgoten en langs
regenpijpen ontsnappen.
De brand werd kort na vier uur ont
dekt.
Ti en diepe depressie die het afge-
lopen weekeinde van Schotland
naar de Noorse westkust trok, ver
oorzaakte op het noordelijk deel
van de Noordzee een zware storm.
Een frontensysteem, dat bij deze
depressie behoort, passeerde in de
nacht van zondag op maandag een
groot deel van ons land en bracht
hierbij op vele plaatsen regen.
Achter dit front wordt met een
noordwestelijke wind onstabiele
lucht aangevoerd, waarin zich en
kele buien kunnen ontwikkelen.
Morgen zullen de winden meer wes
telijk worden. Er zal dan een ge
broken bewolking zijn, waarbij de
middagtemperaturen tot ongeveer
dezelfde waarden zullen oplopen
als vandaag.
BONN Aan de Westduitse politieke horizon tekent zich na de zondag ge
houden algemene parlementsverkiezingen de mogelijkheid van een regerings
coalitie van spciaal-democraten (SPD) met de vrije democraten (FDP) af, niet
tegenstaande de christen-democraten (CDU/CSU) weer de sterkste partij zijn
geworden.
Na een spectaculaire wedren met de opdringende socialisten veroverde de
CDU/CSU tenslotte 46,1 procent van alle stemmen. Bij de algemene verkie
zingen van 1965 bedroeg haar stemmenpercentage 47,6. Het aantal CDU/CSU
zetels liep van 245 terug naar 242.
De socialistische rivalen van de christen-democraten overschreden voor de eer
ste maal in de geschiedenis de langzamerhand magisch geworden 40-procent-
grens en klommen van hun in 1965 behaalde 39,3 procent naar 42,7 procent,
waardoor zij hun zetelaantal in de Bondsdag zagen stijgen van 202 naar 224.
Daarmee reduceerden zij de CDU/CSU-voorsprong van 1965, 8,3 procent, tot
slechts 3,4 procent.
De bestorming van de Bondsdag door
de rechtse NPD is door de kiezers af
geslagen. Hoewel zij in de afgelopen
vier weken de propagandatrom luider
dan ooit roerden zagen zij met 4,3 pro
cent net geen kans de parlementsveste
binnen te rukken, aangezien daarvoor
minstens 5 procent van het aantal uit
gebrachte stemmen nodig was. Niette
min boekte de NPD winst, want in
1965 behaalde zij slechts 2 procent.
De liberale vrije democraten (FDP)
moesten met de teruggang van hun
stemmenpercentage van 9,5 naar 5,8
een catastrofale nederlaag incasseren.
Zij bleven echter nog sterk genoeg om
eventueel met de socialisten een coali
tie te vormen. Hun zetelaantal be
draagt nu 30 tegen 49 in 1965.
Tezamen beschikken SPD en FDP
nu over twaalf zetels meer dan de
CDU/CSU in het nieuwe parlement.
SPD-leider en minister van Buiten
landse Zaken Willy Brandt liet de li
beralen nog voor middernacht weten,
dat hij wel voor besprekingen over een
coalitie voelde. Volgens uitlatingen van
FDP-leider Walter Scheel zijn intussen
ook van de kant van de CDU/CSU of
ficieuze contacten met zijn partij opge
nomen.
De voorzitter van de CDU-fractie in
de bondsdag, Rainer Barzel, verklaarde:
„In elk geval hebben de CDU en de
CSU een duidelijke leidingsopdracht".
Deze opdracht geeft z.i. de christen
democraten het recht het initiatief
voor coalitieonderhandelingen te nemen.
Bondskanselier Kiesinger wilde over
de vorming van een toekomstige coali
tie niets zeggen. De politieke doelma
tigheden zijn volgens hem doorslagge
vend. Voor het geval het tot een gro
te coalitie zou komen dient deze naar
de mening van de huidige bondskanse
lier te trachten het voorgestelde meer
derheidskiesstelsel te verwezenlijken.
De voorzitter van de CSU, Franz Jo
sef Strauss, heeft zondag verklaard de
voorkeur te geven aan een coalitie van
de CDU/CSU met de FDP boven een
grote coalitie met SPD.
De verkiezingsuitslag heeft de ten
dens tot een tweepartijensysteem in de
Duitse bondsrepubliek nog duidelijker
dan vroeger versterkt, nu de extreme
krachten van links en rechts zijn te
ruggeslagen en de liberalen op het nip
pertje aan verdwijning uit het parle
ment zijn ontkomen.
De uiterst linkse „Aktion für den
demokratischen Fortschritt" (ADF),
waarin de nieuwe Duitse communisti
sche partij en de demonstratieve bui
tenparlementaire oppositie (APO) mee-
marcheerden, haalde slechts 0,6 pro
cent, tegen 1,3 procent van haar geest
verwante voorgangster (DFU) in 1965.
De NPD, die voor de Bondsdag wel
iswaar van 2 naar 4,4 steeg, heeft zich
niet kunnen handhaven op het ni
veau van 1966 en 1968, bij verkiezin
gen voor de landsdag. In het algemeen
kreeg de partij slechte de helft van
de stemmen die zij bij vorige landsdag
verkiezingen kreeg.
Een voorbeeld hiervan is Baden-
Württemberg, waar de NPD in 1968 9,8
procent van de stemmen kreeg tegen
4,5 procent bij de zondag gehouden
verkiezingen voor de bondsdag.
Een woordvoerder van de partij deel
de zondagavond laat in Hannover mee
dat de NPD de uitslag van de zondag
gehouden verkiezingen waarschijnlijk
in Hessen en mogelijk ook in andere
deelstaten „wegens massale belemmerin
gen" zal betwisten.
TUNIS In Tunesië zijn 130 men
sen omgekomen by overstromingen die
het land teisterden als gevolg van de
lange regenval; 30.000 mensen zyn dak
loos geworden.
TAIPEI Minstens 87 mensen zijn
om het leven gekomen toen de tyfoon
„Elsie" vrijdag over het centrale deel
van Taiwan (Formosa) in de richting
van het Chinese vasteland raasde.
PRAAG Het politieke lot van Alexander Dubcek (47) is beslist. De vroegere
Tsjcchoslowaakse partyleider is ontslagen als lid van het presidium van de com
munistische party. Ook heeft hy zyn functie van voorzitter en lid van het fede
rale parlement verloren. H(j blijft echter lid van het Centrale comité van de par
ty.
Dubceks geestverwant Jozef Smrkovsky (61) werd met nog zes andere uit 't Cen
trale comité uitgestoten. Smrkovsky werd ook afgezet als voorzitter van de Volks
kamer en uitgesloten als lid van het parlement.
Het Centrale Comité van de partij
verwierp een partijverklaring van 21
augustus 1968, waarin de invasie werd
veroordeeld. Deze invasie was volgens
een verklaring, die gisteren werd uitge
geven: „in geen geval een daad van
agressie tegen het volk en evenmin
bezetting van Tsjechoslowaaks grond
gebied of onderdrukking van de vrij
heid".
Tot de grote zuivering in de Tsjecho-
slowaakse communistische partij werd
besloten in een tweedaagse bijeenkomst
van het Centrale comité, die vrijdag
eindigde. De bekendmaking van de be
sluiten werd opgehouden tot gisteren.
Ruim dertig medestanders van de
voormalige partijleider, Dubcek, ver
loren door de zuivering hun partijfunc
tie. Anderen werd dringend verzocht
hun ontslag in te dienen. Vrijwel alle
hervormingsgezinde politici zijn nu uit
de partijleiding en regering verdwe
nen.
Ultra-conservatieve figuren zijn in de
partijtop en regering teruggekeerd. De
meesten van hen, zoals Kolder, Kapek
en Svestka, vervulden belangrijke func
ties onder het bewind van Novotny. Pre
mier Oldrich Cernik. een vroegere
geestverwant van Dubcek, overleefde
de zuivering. Hij keerde terug aan het
hoofd van een nieuwe regering. Negen
ministers uit het oude kabinet keerden
niet terug.
Dubceks leeggevallen plaats in het
presidium zal worden ingenomen door
Jozef Kempny, voorzitter van de com
missie voor ideologie van de partij.
Vandaag zal, naar men verwacht, de
toespraak worden gepubliceerd, die de
partijleider, Gustav Husak, in de be
slissende bijeenkomst van het Centrale
comité hield.
ADVERTENTIE
Verzoeke vóór 2 oktober
12.35
over te schrijven op onze
giro 1321600
t.n.v. DE VALLEI, Veenendaal
met vermelding
1. abonnement 4e kwartaal 1969
2. naam en adres waar ons blad
bezorgd wordt
3. post- of bezorgabonnement.
Abonnementen-administratie
TAIPEI De tyfoon Elsie heeft o.a.
in Taipei grote schade aangericht. Op
de foto: een reclame standaard werd
van een gebouw van tien verdiepingen
afgeblazen en landde op een taxi. Pas
sagier en chauffeur werden beiden
ernstig gewond.
BELFAST Gewapende Britse sol-1 terwijl een barricade van prikkel-1 den uit na straatgevechten waarbij
daten houden de wacht bij uitg ebran- draad wordt gelegd. De huizen brand-{benzinebommen werden gebruikt,
de huizen in Coates Street te Belfast, I I (Zie elders in dit blad).
WINSCHOTEN In Oost-Groningen
houden 1600 werknemers in de strokar
tonindustrie vandaag een 24-uurstaking
om kracht bij te zetten aan hun loon
eisen. In Oude-Pekela staan alle zes
strokartonfabrieken stil: de „Union",
„Kroon", „Ceres", „Brittannia", „Eri
ca" en „Free en Co". Ook in de fa
briek „De Dollard" te Nicuweschans en
in „Ons Belang' te Stadskanaal wordt
niet gewerkt.
In Nieuwe-Pekela hebben zestig em
ployés van de kartonnagefabriek
.Sparreboom", die niet onder dezelfde
CAO vallen als de strokartonarbeiders,
uit solidariteit het werk neergelegd.
Wel werd er vandaag gewerkt in „De
Vrijheid" te Veendam, met 200 werkne
mers en in „De Eendracht" te Appinge-
dam met 400 werknemers.
Vanmiddag om drie uur zouden de
stakers een massavergadering houden
op het Marktplein te Oude-Pekela. Tot
de algehele staking werd zaterdag op
geroepen tijdens een door achthonderd
mensen bezochte vergadering te Oude-
Pekela. De actie wordt niet gesteund
door de vakcentrales.
Vorige week maandag was de „Union"
met 500 werknemers de grootste van de
betrokken fabrieken, reeds door een
24-uursstaking lam gelegd. Doordat de
directies van de strokartonfabrieken
weigerden in te gaan op de eisen tot
loonsverhoging van 25 en 30 gulden per
week nog tijdens de lopende contracts
periode, hebben de protesterende ar
beiders besloten vandaag massaal te
staken. Vanaf vannacht werd door het
actiecomité bij de betrokken fabrieken
gepost.
De zestien strokartonfabrieken in
Groningen, bevinden zich het laatste
half jaar na een lange periode 'met
grote afzetprobjemen, waarin drie fa
brieken sneuvelden weer in wat rusti
ger vaarwater. Er werken een kleine
drieduizend mensen in de strokartonin
dustrie.
AMSTERDAM Bij de arrestatie
van twee jonge mannen hebben twee
rechercheurs zaterdagavond op de Dam
in Amsterdam hun pistolen getrokken
uit vrees dat een opdringende menigte
van ongeveer 150 jongelui de arrestan
ten zou ontzetten.
De twee, de 27-jarige P. P. en -e
achttienjarige A. P., werden gezocht
omdat zij werden verdacht van het in
bezit hebben van narcotica.
De politiemannen trokken eerst naar
een café dicht bij de Dam. Daar trof
fen zij de gezochten niet. Toen zij langs
de Dam kwamen, zagen zij de twee
jongemannen achter de naald van het
Nationaal Monument zitten.
Andere Damzitters drongen op toen
het tweetal werd aangehouden. De
rechercheurs trokken hun pistolen, toen
zij hun arrestanten naar de wachtende
politieauto brachten. Op het bureau
bleek dat de arrestanten hasjiesj en ma
rihuana bij zich hadden.
DEVENTER Lozing van indus
trieel afvalwater heeft in Deventer
enorme vissterfte veroorzaakt. Het
water in de kanalen ziet zwart van de
vissen.
Duizenden ponden vis waaronder
brasems en snoeken drijven dood
of zieltogend aan de oppervlakte.
Mensen klagen over de stank en over
hoofd- en keelpijn.
De Deventer hengelsportvereniging
onderzoekt de mogelijkheid om juridi
sche stappen te nemen.
Het water is vergiftigd door afval
van de chemische fabriek van Noury
en Van der Lande, waar citroenzuur en
hulpstoffen voor de plasticindustrie wor
den gemaakt. Het afvalwater veroor
zaakt. volgens directeur ir. H. J. J. van
de Werff, door een chev isch proces
zuurstofgebrek in het water.
Noury en Van der Lande loost het af
valwater tijdelijk in een haven tussen
de IJssel en een sluis naar het industrie
terrein. Het gemeentelijk riool, dat ge
woonlijk wordt gebruikt voor de afvoer
naar de minder kwetsbare IJssel, wordt
op kosten van het bedrijf vervangen.
De betonnen buis was door het afval
van het bedrijf volledig verteerd.
HONGKONG Volgens enige Chine
se bladen te Hong-Kong is de Chinese
minister van defensie en de man die
Mao Tse Toeng gaat opvolgen, Lin Piao
stervend. Hij zou in augustus een zwa
re operatie hebben ondergaan wegens
longkanker, maar de ziekte woedt
voort.
rPoen wij onlangs naar een afleve-
ring van de Engelse natuurfilm
serie Survival" zaten te kijken,
kwamen tot mijn verbazing ook de
merkwaardige vinken van de Gala-
pagos-archipel op de TV. Van enke
le dezer vogels zagen wij duidelijk
hoe ze, wegens de te korte snavel
deze handig verlengden met een
cactusdoorn; zodoende konden ze
ver in hout of schors weggekropen
en normaal onbereikbare larven op
prikken. Zelden komt het voor, dat
dieren zich van een werktuig bedie
nen; wél kan de mens dit sommige
soorten moeizaam leren en er zijn
tal van experimenten, intelligentie-
proeyen enz. in de laboratoria ver
richt.
Een analoog geval als van de
vreemde vink, die ook wel specht-
vink geheten wordt, vinden wij bij
de g rot e bonte specht, wan
neer hij, vnl. des winters, denneke-
gels in een stamspleet klemt een
z.g. „smidse") en indien deze niet
past, hem met de snavel verwijdt.
Jonge dieren in gevangenschap
bleek de methode te zijn aangebo
ren, zoals ge in het prachtige boek
van H. Sielmann: Een jaar tussen
de Spechtenkunt lezen. Een ande
re Dyitse ornitholoog heeft de ar
beid dezer dieren uitvoerig kunnen
bestuderen op een Oostfries eiland.
De vogel klemde enkele duizenden
denneappels in tientallen smidsen,
die zodoende als werktuig werden
benut. Teneinde de snavel voor de
vaak noodzakelijke verwijding van
de spleet vrij te maken, houdt de
specht de kegel tussen buikveren
en stam vast. De beste smidsen
worden het drukst gebruikt; onder
sommige liggen tegen het voorjaar
meer dan duizend dennekegels.
waarvan er ook al zit er nog heel
wat zaad in nooit meer worden
opgeraapt. Altoos haalt de specht
een nieuwe in het bos. Men noemt
in de wetenschappelijke wereld zo'n
handeling een appetentiegedrag.
29 sept. 1969 A. B. WIGMAN.
