Klassieke positie
van de professor verandert
de nieuwe
collectie
MIDDENDORP
Ambtelijke schutting-
taal in 't zonnetje
Op 1 oktober
wordt
de spaarrente
verhoogd
4V2%
5%
5V2%
6%
7%
Algemene Bank Nederland
Geen dringen meer
om een
hoogleraars-
stoel
Rotterdams
experiment
Hoorzittingen van
Raad voor de Kunst
Waar blijft vrijheid van onderzoek?
ASSISTENT(E) FACTUURBEHANDELING
BEGINNEND
ASSISTENT-ACCOUNTANT
Jeugdsparen met de Zilvervloot: 5%
U bent welkom bij de
Veenendaal
Gortstraat 37-39-54
AUTOMOBIELBEDRIJF
Crop De Kleuver
Man verdacht van
inbraak bij
postzegelhandel
Spaarboekje/Spaarrekening Direct beschikbaar ƒ2.500,—;
één maand opzegging voor hogere bedragen
Spaardeposito Drie maanden opzegging
Spaardeposito Zes maanden opzegging
Spaardeposito Twaalf maanden opzegging
Spaardeposito Twee jaren vast
Doe nu een keus: Of u een groot of een klein bedrag wilt sparen, loop eens bij ons binnen.
De geleerden staan niet meer te drin
gen om hoogleraar te worden. Ster
ker er worden gewoon advertenties
geplaatst als er vacatures zijn. Nóg
sterkerprofessoren gaan terug naar
de maatschappij, weg van de universi
teit, omdat ze liever een baan hebben
met minder bureaucratische moeilijk
heden en meer tijd voor het eigenlijke
werk.
Het hoogleraarschap, dat eeuwenlang gezien is als de eervolle bekroning van
wetenschappelijke verdiensten, is het óók niet meer. Dat wil zeggen alles wijst
erop dat er de komende jaren heel wat in de klassieke positie van de professor
zal veranderen. Al is het nog niet zover.
De hoogleraar is nog steeds de gezags
drager en allesbeslisser in het weten
schappelijk onderwijs, die rebellie van
de radicale studenten oproept in gela
den termen.
Senaat en faculteit (dat zijn voorna
melijk de hoogleraren) hebben het op
de hogeschool of aan de universiteit
voor het zeggen op het terrein van het
onderwijs en het onderzoek. Bovendien
hebben zij een zware stem in een aan
tal beheers- en beleidszaken (benoemin
gen, begrotingen). In de praktijk lig
gen die bevoegdheden in handen van
besturen van de betrokken colleges,
omdat er met een voltallige senaat of
faculteit niet valt te werken: de uni
versiteiten hebben elk honderden profes
soren (die getuige de naar buiten tre
dende onderlinge wrijvingen bovendien
niet altijd tot een eensgezinde groep
gerekend kunnen worden). Over be
langrijke zaken beslissen senaat en fa
culteit meestal wel in plenaire verga
dering, bijeenkomsten die doen denken
aan de massacolleges, waarvoor de
Utrechtse rechtsgeleerde prof. mr. W.
C. van Binsbergen naar de rechterlijke
macht is gevlucht.
VERGROEID
Kortom, de hoogleraar is nog vrijwel
dezelfde soevereine figuur in zijn insti
tuut en faculteit die hij honderd jaar
feleden was. Dat is historisch gegroeid,
[et had eigenlijk moeten gaan als met
het kamperen: vijftig jaar geleden was
het de zonderling die met een tentje
de ftatuur in trok, de huidige camping
heeft een supermarkt en sanitaire voor
zieningen waar menig dorp genoeg aan
zou hebben; naar de universiteit
gaat niet meer alleen het rijkeluisjon-
getje, maar veel verder dan zich zorgen
maken over de studententoeloop is men
nog niet.
Weliswaar is de hoger onderwijswet
van 1876 in 1961 vervangen door de wet
op het wetenschappelijk onderwijs,
maar die voorziet in zo weinig funda
mentele veranderingen, dat er drin
gend andere regelingen moeten komen.
En daarmee komt de onaantastbare
hoogleraar op zijn monumentale leer
stoel onherroepelijk in het geding.
Zijn voornaamste belagers zijn:
de bureaucratie, die in het weten
schappelijk onderwijs nog sneller toe
neemt dan het aantal studenten.
de wetenschappelijke staf.
de studenten. y
De turbulente groei van het weten
schappelijk onderwijs heeft de univer
siteit aan steeds steviger banden met
„Den Haag" gelegd. De veel-geprezen
gutonomie van de universiteit is vol
gens veel hoogleraren (en zij staan
daarin niet alleen) een wassen neus ge
worden.
De administratieve afdelingen en het
bestuur van de instellingen zijn zo in
tensief betrokken bij personeelsbeleid,
bouwplanning en andere begrotings
zaken, dat steeds minder duidelijk
wordt wie precies de beslissingen
neemt. De invloed van de hoogleraren,
vooral op beslissingen met wijdere
budgettaire gevolgen, slinkt bij wijze
van spreken met elke student die zich
aanmeldt.
En daarmee zijn zeer fundamentele
zaken in het geding. Waar blijft de
vrijheid van onderzoek (om maar wat
te noemen) als een hoogleraar geen
geld krijgt voor aanpassing van zijn la
boratorium aan het speurwerk dat hem
voor ogen staat?
Daar komt bij dat er van eenmaal
vastgestelde begrotingen slechts weinig
kan worden afgeweken, zodat de moge
lijkheden om tijdens het lopende be
grotingsjaar wat anders te gaan doen
dan was voorzien (en het geld dus aan
wat anders uit te geven) uiterst be
perkt zijn.
ZIJNS GELIJKE
De tweede belager van de professo
rale positie is de wetenschappelijke
staf. De wetenschappelijke medewer
kers. De afgelopen decennia heeft elke
kers hebben formeel niets te vertellen.
Ze assisteren de hoogleraren „onder
wier toezicht" ze staan. Voor de oorlog
kenden hoofdzakelijk natuurkundige en
medische faculteiten wetenschappelijke
medewerkers. De afgelopen decennia
heeft elke faculteit een veelvoud van
(waarbij zich groepen van studenten,
staf en hoogleraar in bepaalde onder
werpen verdiepen), meent de klassie
ke hoogleraar daarbij te kunnen mis
sen. Binnen de groep is iedereen ge
lijk, zo luidt de redenering.
De huidige hoogleraar kan optreden
als project-begeleider. Het verschil in
kennis is dan zuiver functioneel, het
rechtvaardigt geen verschil in macht.
Het rationele argument moet de gang
van zaken in de groep bepalen.
Kortom, er zijn comfortabeler zetels
denkbaar dan een leerstoel. Op de
meeste faculteiten is het onderwijs
daarbij zoveel tijd van de hoogleraren
gaan vergen dat het onderzoek, dat
voor de meeste van deze specialisten
het aantrekkelijkste deel van het vak
is, er steeds meer mondjesmaat af
komt. Het gevolg is dat de hoogle
raar gedwongen is zich meer dan vroe
ger te verdiepen in de onderwijstech-
niek en -problematiek.
De Technische Hogeschool Twente
helpt zijn wetenschappelijk korps daar
bij het meest. Hoogleraren, lectoren en
andere docenten kunnen daar deelne
men aan cursussen die gewijd zijn aan
de onderwijsproblemen. Zaken als
medezeggenschap, inspraak, de ver
houding onderwijs en maatschappij wor
den daar grondig doorgenomen.
VERTROUWD
Zo is de helft van de THT-docenten
al vertrouwd geraakt met de denkwe
reld van de studenten ten aanzien van
het onderwijs. Voor hen is het idee
De zeekadetten van het opleidingsschip ,,Deutschland" waren bij het
bezoek aan New York zo druk bezig met het fotograferen van een
parade, dat het mini-meisje volkomen aan hun aandacht ontsnapte.
ACHTERSTELLING BIJ
JEUGD DOOR MILIEU
In twee oudere wijken, de Afrikaan-
derbuurt en het Oude Noorden, begint
de gemeente Rotterdam een uniek ex
periment om de maatschappelijke ach
terstelling die voortkomt uit opvoe-
dingsomstandigheden van mensen uit
lagere milieus' op te heffen.
Tien jaar lang zullen tweeduizend
scholieren wetenschappelijk worden
begeleid. Daartoe worden bij het kleu
ter- en het basisonderwijs didactici
aangesteld.
wmmm
mm
het aantal hoogleraren en lectoren aan
stafmedewerkers.
In veel gevallen doen ze precies het
zelfde als de hoogleraar en treden ze
zowel bij het onderwijs als bij het on
derzoek als zijn gelijke op. Maar ze
hebben niets in te brengen formeel
tenminste. In de praktijk wordt vaak
rekening gehouden met ervaringen en
inzichten van de staf. Maar dat berust
alleen op welwillendheid van de hoog
leraar.
Dat is een verhouding waar men vari
af wil. Alle structuurcommissies aan
de universiteiten en hogescholen zijn
het daarover eens. Beslissingsrecht
voor de staf in onderzoek en onderwijs
kan een hele uitholling van de positie
van de hoogleraar betekenen. Velen
zullen het als een verrijking zien, maar
die luisteren toch al naar hun staf.
De luidruchtigste tegenstanders van
het huidige hoogleraarschap zijn de stu
denten. Hun verlangens gaan het verst:
zij willen de professor afschaffen.
Zij vinden het hiërarchisch hoger ge
plaatst zijn van de professor onaan
vaardbaar, omdat de man daardoor zijn
wetenschappelijke en politieke menin
gen dwingend aan staf en studenten kan
opleggen.
De Nederlandse Studentenraad, die
vindt dat het hoger onderwijs als pro
ject-onderwijs moet worden gegeven
dat voor hen in de toekomst wellicht
alleen een specialistenrol en zeker geen
rol als gezagdrager is weggelegd, vaak
al een verteerbare gedachte geworden.
Daar gaat het natuurlijk niet alleen
om. Bij de huidige aantallen studenten
heeft de docent een didactische ach
tergrond of begeleiding nodig. Toen er
minder studenten waren, kwam de ken
nis toch wel over, doordat het onder
wijs veel persoonlijker was.
Voor veel „professorabele" figuren
is het hoogleraarschap door alles wat
er in en om de universiteit gaande is,
niet meer het hoogste doel. Frappant
voorbeeld is de vacature in het han
delsrecht in Groningen, waarvoor al
tien kandidaten hebben bedankt. Het
salaris (f 4802 per maand, een vast be
drag) helpt daarbij zeker de kandida
ten die een vooraanstaande functie
in het bedrijfsleven hebben, niet over
de drempel; in de medische facultei
ten is het zelfs een belangrijke hinder
paal.
Zo belandde de hoogleraar tussen de
personeelsadvertenties: een teken in
de krant.
O
De zesjarige Michael Gaul uit Duis
burg is in de Kooihaven in Papendrecht
verdronken. Hij had zitten vissen op
het schip waarop zijn ouders varen.
verkrijgbaar bij:
LANDBOUWHOGESCHOOL
WAGENINGEN
De afd. Financiële Zaken vraagt
op korte termijn een
Minimum leeftijd 21 jaar.
Vereisten
(M)ULO. Zij die in het bezit zijn
van een praktijkdiploma boek
houden genieten de voorkeur.
Salaris
afhankelijk van leeftijd, opleiding
en ervaring tót maximaal 834,
per maand, exclusief 6 vakantie
toeslag. A.O.W. voor Rijksrekening.
Sollicitaties te richten aan 't Hoofd
van de afd. Personeelszaken, Sal-
verdaplein 10 te Wageningen.
/Ff?
PERSONENAUTO'S.
SHOWROOM EN WERKPLAATS
TATIONSWEG 54 EDE - TEL. 08.W fi
Registeraccountants
VRAGEN
voor hun rayon Ede/Veenendaal en
omgeving
Leeftijd 18-25 jaar.
Bij voorkeur studerend bij het
N.I.v.R.A. of voor praktijkdiploma's
Boekhouden.
Studiekosten en reiskosten (even
tueel autokosten) worden vergoed.
Sollicitaties, schriftelijk of na tele
fonische afspraak aan het kantoor
te Amersfoort, Utrechtseweg 119.
Telefoon (03490) - 15884 en 13486.
HUISBEZOEK
Voorts worden pedagogische consu
lenten aangesteld die door huisbezoek
en het beleggen van ouderavonden de
samenwerking tussen gezin en school
op gang moeten brengen, zodat de
ouders meer en beter worden betrok
ken bij het schoolleven van hun kind
en voorlichting krijgen over de bete
kenis, de mogelijkheden en de keuze
van voortgezet onderwijs.
Verder, wat eveneens nooif in het
schoolbedrijf heeft plaats gevonden,
wordt een sociale contactman of -vrouw
aangetrokken, die de instellingen voor
het sociaal-cultureel vormingswerk
als club- en buurthuizen moet we
ten te betrekken bij het project door
de levensstijl der gezinnen te beïnvloe
den met het oog op de ontplooiingsmo
gelijkheden en maatschappelijke toe
komst der kinderen.
Tenslotte worden een socioloog en
een universitair gevormde administra
tieve kracht aangetrokken voor de we
tenschappelijke begeleiding van het
project, dat zal starten onder de naam
Onderwijs en sociaal milieu.
Het Algemeen Nederlands Ver
bond (ANV) heeft premier De
Jong een brief gestuurd. Een bit
tere brief, waarin de vreemde
woorden in onze staatsstukken
aan de kaak worden gesteld. Een
barbaarse woordkeus, vindt het
ANV maakt die staatsstukken on
verteerbaar.
Het verbond, dat zich tot doel
stelt de Nederlandse cultuur in
ons land en in Vlaanderen te be
waren en te verdedigen, heeft in
zeventien Nederlandse wetsont
werpen 146 „misselijk-makende"
woorden gevonden. De lijst van
die ambtelijke schuttingtaai be
gint met abituriënten en loopt
verder via analogie, collusie, dif
ferentiatie, geëntameerd, gelae-
deerd, limitatief, prohibitief, se
queel en systeem complementair
tot het (beslist niet het minst ge
bruikte) woord vigeren.
Omdat afbrekende kritiek ge
makkelijk is en alleen maar
mensen tegen je in het harnas
jaagt, geeft het verbond in de
meeste gevallen een keurige ver
taling.
„Somt de kosten limitatief op
met restrictie dat..." wordt ge
woon: „somt de kosten uitputtend
op met het voorbehoud dat...M.
Dr. W. van den Berge, de voor
zitter van het ANV, lid van de
Raad van State en voormalig
staatssecretaris van financiën
meent: „Door het gebruik van
al die vreemde woorden ver
vreemdt de bevolking steeds
meer van de bestuurlijke organi
saties".
„Trouwens, naast de overheid
is zich in het algemeen een soort
toplaag van hele en halve intel
lectuelen aan het ontwikkelen, die
een taal spreken waarvan alleen
ingewijden weten wat die bete
kent", aldus Dr. Van den Berge.
„Zij houden zich behalve met
echte problemen ook dikwijls be
zig met min of meer technisch
opgeklopte zaken en missen de
gave én de wil om moeilijke din
gen eenvoudig te zeggen."
„Wat heeft het nu voor zin, als
economen voor de televisie over
hoge prijzen praten in termen als
devaluatie, inflatie en prijzenspi-
ralen? De geïnteresseerde leek
verstaat die woorden niet, ver
liest de belangstelling en de ge
leerde heren praten dus in het
luchtledige..."
DEN HAAG Zoals bekend zal de
Raad voor de Kunst vier hoorzittingen
organiseren, ter voorbereiding van een
openbaar advies dat de raad inzake een
reorganisatie in eigen gelederen aan
de minister van Cultuur, Recreatie en
Maatschappelijk Werk zal uitbrengen.
Zwolle en Nijmegen behoren tot de
steden, waarin deze bijeenkomsten zul
len worden gehouden.
De hoorzitting in Zwolle vindt zater
dag 11 oktober in de manègezaal van
Schouwburg Odeon, Blijmarkt 25,
plaats en begint om half elf. De beeld
houwer André Volten zal een korte in
leiding houden.
In Nijmegen wordt de hoorzitting za
terdag a.s. georganiseerd, om half elf
in de foyer van de schouwburg aan de
Nassausingel. Inleider is Egbert van
Paridon, directeur van de Toneelgroep
Centrum.
AMSTERDAM De 22-jarige mon
teur H. J. H. wordt ervan verdacht te
hebben ingebroken bij een postzegel-
handel in de Spuistraat te Amsterdam.
Hij zou hier voor tienduizend gulden
aan postzegels hebben buitgemaakt.
De man werd gearresteerd toen hij
voor de derde maal een deel van de
buit kwam verkopen bij een postzegel
handelaar in de Kinkerstraat, die de
politie had gewaarschuwd.
De monteur ontkent de inbraak te
hebben gepleegd. Hij verklaart de post
zegels van een onbekende te hebben
gekregen.
De politie onderzoekt of de man ook
betrokken is geweest bij drie postzegel-
diefstallen die een week geleden zijn
gepleegd en die een buit van ongeveer
24.000 gulden aan postzegels oplever
den.
Goed nieuws
van de
ABN!
