Vier regeringsfracties uitten
felle kritiek op defensie
Krijgsmacht geeft te veel
geld uit aan munitie
Garuda in conflict met
piloot van Fokker
Amerikaans toneel op straat
Financieel beleid
binnen CHU niet
naar verwachting
Min. Schut
wil harde
aanpak te
goedkoop
wonen
„Ongehuwde moeder
accepteren"
Prins Claus in Limburg
Ledenverlies
bij drie
vakbonden
Ontslag voor 250
werknemers bij
Carp. Helmond
In Hoogwoud
een betaalde
pleister van
E.H.B.O.
Zo n zwarte prins maar zelden
te zien anders dan hier in de mijn
Brabant tegen
uitbreiding
oefenterreinen
Protest tegen de
verhoging van
loongrens
Alleen no£ maar
superbedrijven
in Rijnmond
Leveranties vaak
jaren te laat voltooid
Socioloog dr. R. P. Mïlikowsky
VRIJDAG 31 OKTOBER 1969
Van onze parlementaire redactie
DEN HA AC» De vier regerings
fracties hebben gisteren bij de behan
deling van de begroting van Defensie
in de Tweede Kamer een scherpe aan
val gedaan op het staatsbedrijf Artil
lerie Inrichtingen.
Letterlijk zei hun woordvoerder, de
liberaal G. Koudijs: „De krijgsmacht
geeft onnodig veel geld uit aan muni
tie, terwijl leveranties van het Staats
bedrijf vaak jaren te laat worden vol
tooid. Daardoor zijn belangrijke wa
pens niet op tijd en niet voldoende
ingezet".
Hij vroeg zijn partijgenoot minister
Den Toom om een grondig onderzoek
door een onafhankelijk deskundig bu
reau naar de vraag of de Artillerie In
richtingen in hun huidige vorm moeten
blijven bestaan.
Het Staatsbedrijf Artillerie Inrich
tingen is een stelling die zich bezig
houdt met wapenhandel en munitiefa-
bricage. De produktie wordt voor 1970
begroot op 52 miljoen gulden. De tota
le loonkosten voor een personeel van
1600 man bedragen bijna 30 miljoen in
1970.
OVERZICHT
De heer Koudijs vond het gewenst
dat de heer Den Toom „tot de kern
van de zaak" doordringt. Hij wil met
name een overzicht van investeringen
over de laatste vijf jaar en de verwach
tingen voor de komende vijf jaar voor
het hele bedrijf.
De tegenwoordige staatssecretaris
Haex (landmacht) was voor hij op
nieuw aan het bewind kwam enige ja
ren directeur van de Artillerie Inrich
tingen.
FUSIES
De heer Koudijs had ook de indruk
dat de prijzen van vele munitiesoorten
van de AI zeer aanzienlijk hoger liggen
dan die van andere industrieën in bin
nen- en buitenland. Ook in de wapen
en munitieindustrie komen fusies en
specialisaties voor.
De heer Koudijs: „Het Staatsbedrijf
moet daar tegenover wel pover afste
ken met zijn veelsoortige produktiepro-
gramma in klein, midden en groot ka
liber, met zijn orderseries waardoor de
produktiegang voortdurend moet wor
den opgezet en afgebroken op het mo
ment dat de zaak gaat lopen."
RISICO
Kritiek had hij ook op de post van
twee miljoen gulden voor de AI, be
stemd voor de aankoop van nieuwe
munitie. Hierbij gaat het om munitie
van 25 tot 35 mm. Het leger heeft ech
ter pas over een jaar of twee een be
sluit te nemen over de invoering van
de wapensystemen die deze munitie no
dig hebben.
„Het Staatsbedrijf gaat hier onderne-
In de Tweede Kamer is gister
middag een begin gemaakt met de
behandeling van de defensienota van
de rijksbegroting voor het dienstjaar
1970. Op de foto achter de regerings
tafel v.l.n.r. luchtmachtstaatssecreta
ris A. E. M. Duynstee, de staatssecre
taris van marine A. van Es, minister
van defensie W. den Toom en land
machtstaatssecretaris J. C. E. Haex.
mersrisico dragen", aldus de heer
KKoudijs. Daarbij draait het dan niet
om een investering van twee miljoen,
maar om een veel hoger bedrag. Een
Nederlandse onderneming zou beschik
ken over een volledige outillage om de
ze munitie aan te maken.
GEEN OPHEFFING
De directeur van de Artillerie Inrich
tingen, ir. W. T. Hilarius, weigerde
gisteren ieder commentaar op de kri
tiek op zijn bedrijf. „Ik ben niet in de
Tweede Kamer geweest, toen de kwes
tie aan de orde kwam. Ik wil eerst de
letterlijke tekst hebben van wat er is
gezegd".
Volgens hem zijn de Artillerie Inrich
tingen, waar zestienhonderd man
(onder wie veel buitenlanders) wer
ken, het grootste metaalbedrijf in de
Zaanstreek. Het bedrijf heft een
dochteronderneming in Ossendrecht.
Volgens de heer Hilarius is het niet
waar, dat alle munitie voor het Neder
landse leger in zijn bedrijf wordt ge
maakt. „Wij nemen slechts een deel
voor onze rekening", aldus de heer
Hilariüs.
,,/fe weet niet waar ik aan toe ben
SCHIPHOL De leiding van de In
donesische luchtvaartmaatschappij Ga
ruda wil niet, dat de piloot G. Burger
uit Kaagdorp nog langer Friendships
van Fokker naar Djakarta overvliegt.
De president-directeur van de Garu
da, de heer Wiweko Soepono, heeft
Fokker laten weten geen prjjs meer te
stellen op de heer Burger. De reden is
niet bekend.
„Ik begrijp er niets van", zegt de
heer Burger, die tot nu toe vier van de
elf Friendships, die de Garuda bij Fok
ker kocht, naar Indonesië heeft over
gevlogen. Behalve met de verhuizing
van de toestellen was hij belast met
de opleiding van Indonesische vliegers
op de Friendship.
Opleiding
„De heer Wiweko Soepono en ik kon
den goed met elkaar opschieten. Hij
kreeg van mij deze zomer op Schiphol
een korte opleiding en eind vorige
maand maakte hij als tweede piloot de
vierde vlucht naar Djakarta mee. Ik
heb hem nog een afscheidsbrief ge
schreven, maar daar is nooit op geant
woord".
„BEGROTING ONDUIDELIJK"
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT De Commissie doorlichting C.H.U., de zogeheten commissie-Haar.
heeft haar rapport over het financieel en organisatorisch beleid van de Unie na
genoeg afgerond. Uit een voorlopig ontwerp-rapport zal blijken dat het finan
cieel beleid niet aan de verwachtingen heeft beantwoord.
AMSTERDAM De leden van het
Bread and Puppet-theatre"een
Amerikaanse toneelgroep, die op het
ogenblik in Amsterdam verblijft, ge
fotografeerd tijdens een wandeling
door de 'herfstige binnenstad. De
groep maakt een tocht door Europa,
waarbij straatvoorstellingen worden
gegeven. Ook de Amsterdamse Dam
was donderdag het toneel van zo'n
voorstelling.
De begroting geeft een onduidelijk
beeld van in- en uitgaven. Het dagelijks
bestuur wordt verweten niet de nodige
evenwichtigheid te hebben opgebracht.
Daardoor is in de partij onzekerheid
ontstaan. Dat heeft tot gevolg gehad
dat het enthousiasme om de „vooruit
strevende" ontwikkeling ook financiëel
te steunen aanzienlijk is geluwd.
De commissie-Haars meent dat de
C.H.U. een duidelijk progressieve leden
partij moet worden, waarin voor ex
treme stromingen geen plaats zal zijn.
De C.H.U. zal noch links, noch rechts
imago mogen hebben.
Over het dagelijks bestuur zeg de
commissie, dat te weinig wordt gekeken
naar personen die de Unie in al haar
geledingen kent. De leden van het da
gelijks bestuur moeten goed kunnen or
ganiseren maar ook in staat zijn om
met de Unie een evenwichtige, vooruit
strevende koers te varen.
Kort geleden liet het dagelijks bestuur
weten dat het nu maar uit moet zijn
met het sturen van brieven door de
centrumgespreksgroepen aan kiesver
enigingen uit Den Haag buiten het
hoofdbestuur om. Enkele kiesvereni
gingen waren niet gelukkig met deze
brief van het dageLijks bestuur. Zij
achtten de inhoud ervan in strijd met
het artikel zeuen van de Grondwet.
HELMOND Bij Carps Garenfa-
brieken in Helmond zullen tot april '71
250 werknemers worden ontslagen. Het
bedrijf, dat voor het merendeel in han
den is van het Britse textielconcern
Coats, gaat de vestiging in Helmond
sluiten en de produktie overbrengen
naar een fabriek van Coats in het Bel
gische Aalst.
Voor de plaatsing van het vrouwe
lijk personeel ziet het gewestelijk ar
beidsbureau geen problemen. Voor de
mannen, die gespecialiseerd zijn in de
vervaardiging van naaigarens weet men
geen oplossing." De vakbond is van de
sluiting niet op de hoogte gesteld.
Volgens de correspondent van het
ANP in Djakarta zou het conflict zijn
voortgevloeid uit een denigrerende op
merking van de heer Burger over de
geringe ervaring van de heer Wiweko.
„Ik ben de laatste die een dergelijke
opmerking zou maken", aldus de heer
Burger, een gepensioneerde gezagvoer
der van de KLM.
Weigering
Hij geeft toe dat hij geweigerd heeft
een stop in Singapore te maken, zoals
de heer Wiweko had voorgesteld.
„Als gezagvoerder was ik verant
woordelijk voor het vluchtschema en
ik wilde op tijd in Djakarta aankomen.
De heer Wiweko heeft het toestel daar
op in Bangkok verlaten en ik heb hem
nooit meer gezien. Er is geen sprake
van dat ik vervolgens door Indonesië
het land ben uitgezet".
Fokker
Er moeten nu mog zeven Friend
ships naar Djakarta worden overgevlo
gen. Voor dit doel heeft Fokker de be
schikking gekregen over een piloot van
de Nederlandse Luchtvaart Maatschap
pij (NLM).
„Terwille van de goede relaties met
de Garuda zal Fokker mij wel laten
vallen", zegt een gedesillusiineerde
heer Burger. „Het ergste is dat ik niet
weet waar ik aan toe bem".
ROTTERDAM De drie vakcentra
les hebben in het tweede kwartaal
van dit jaar weer ledenverlies geboekt.
Vooral bij het NKV zette de uittocht
zich spectaculair voort. In die drie
maanden verloor het katholiek vakver
bond opnieuw 5.801 leden.
De twee andere vakcentrales wisten
hun ledenbestand min of meer op peil
te houden. Het NW hield het verlies
het kleinst. Daar liepen per saldo
slechts 55 mensen weg in de periode van
1 april tot 1 juli. Het CNV moest uit
eindelijk 808 leden laten lopen.
In een vergelijking met het ledencij-
fer van 1 juli van het vorig jaar komt
het NVV er het best af. Dit vakver
bond boekte in dat jaar een ledenwinst
van 2.780.
Schril steekt daarbij af het verlies van
19.390 leden van het NKV. Collega CNV
zag 1.660 leden vertrekken. Sinds het
recordjaar 1967 is het ledenbestand van
de vakcentrales met 3.300 ingekrompen
Het NKV verloor 29.000 man. het NW
1.950 en CNV 2.300 man.
DEN HAAG Minister Schut (Volks
huisvesting) wil mensen die te goedkoop
in een woningwethuis wonen, krachtig
gaan aanpakken. Binnenkort krijgen al
le woningbouwverenigingen een brief
waarin hun wordt gevraagd harde
maatregelen te nemen.
De minister denkt aan een ontrui
mingsprocedure volgens de huurwet.
Op deze manier wil de minister de
doorsl roming die nog steer's niet goed
van de grond komt een flink eind op
weg helpen.
De woningbouwverenigingen wordt
steeds verder aangeraden van toekom
stige huurders van woningwetwoningen
te vragen zich bereid te verklaren een
duurdere woning te zoeken zodra hun
inkomen meer dan acht maal de
huurprijs bedraagt.
Op een bijeenkomst van anti-revolu
tionaire gemeente- en provinciale be
stuurders in Utrecht riep de minister
gisteren de gemeenten op goedkope wo
ningen voortaan alleen nog maar te
verhuren aan minder draagkrachtigen.
Goedkoop vindt ir Schut de huizen
huizen van vóór 1966.
Het bruto-inkomen van gegadigden
voor deze woningen mag niet meer dan
zesmaal de huurprijs bedragen volgens
minister Schut.
HOOGWOUD De EHBO-verenigin
gen in het Noordhollandse Hoogwoud
zijn de eerste in ons land, die schade
vergoeding voor de hulpverlening gaan
vragen. Doordat hun hulp zo dikwijls
wordt ingeroepn bij verkeersongeval
len raken de verenigingskassen ondanks
de subsidies leeg.
De EHBO-verenigingen zullen hun ma
teriaalkosten en autokosten indienen bij
degenen die als veroorzaker of als
schuldige van het ongeval wordt aange
wezen. Eventueel wordt deze nota, on
dertekend door arts en commandant
van de rijkspolitie, gevoegd als civiele
vordering bij het proces-verbaal van de
rijkspolitie.
Wanneer er geen schuldige is, dan
krijgt het slachtoffer de nota thuis. En
wanneer de EHBO te hulp moet ko
men, omdat een kind een ongeval heeft
veroorzaakt, dan worden de ouders aan
gesproken.
AMSTERDAM Het stempel, dat
de ongehuwde moeder als ongehuwde
moeder heeft, kiest zij niet zelf. Dit
stempel, veroorzaakt door het al of
niet geaccepteerd zijn, wordt door de
samenleving bepaald, wat in feite be
tekent dat deze samenleving zelf de ex
tra problemen van de ongehuwde moe
der schept. De enige goede oplossing
die dan ook geboden kan worden is
acceptatie van de ongehuwde moeder.
Met deze woorden kwam de socio
loog dr. H. Ph. Milikowski tot de kern
van zijn betoog over „tolereren of ac
cepteren?" op de congresdag van de
ongehuwde moederzorg, die vanmiddag
in de Amsterdamse RAI werd gehou
den. Op deze congresdag, georgani
seerd door de vier landelijke organisa-
ues voor ongehuwde-moederzorg (on
derlinge vrouwenbescherming alge
meen Hendrik Pierson vereniging
protestant katholieke centrale
vereniging tot hulpverlening aan niet-
gehuwde moeders en de Nederlandse
federatie van instellingen voor de onge
huwde moeder en haar kind), stond de
ze vraag centraal en daarmee het om
vangrijke sociologische onderzoek van
dr. Milikoski naar de sociale positie
van de ongehuwde moeder in de Neder
landse samenleving.
Problemen
Hoewel dit onderzoek nog niet ge
heel is afgesloten kon de onderzoeker
toch al enkele voorlopige uitkomsten
meedelen. De groep ongehuwde moe
ders bleek door de bevolking, in het
algemeen gesproken, te worden gezien
als de groep die met die van de werk
lozen de meeste problemen heeft (daar
na volgden: gescheiden, vrouwen, be
jaarden. kleurlingen, homofielen, bui
tenlandse arbeiders). Het principieel
ongehuwde-moederschap (de ongehuw
de vrouw die zeer bewust een kind
wil) werd door slechts 8 pet. van de
bijna 2200 ondervraagden geaccep
teerd.
Daarentegen zou 70 pet. er geen be
zwaar tegen hebben, als een ongehuw
de moeder in hun woonplaats een ver
antwoordelijke positie, bijv. die van
wethoudster, zou gaan innemen.
De socioloog consludeerde hieruit
een vergaande neiging tot tolerantie.
Tolerantie gaat hem echter niet ver ge
noeg: hij verwijt zowel de psychiaters,
die het ongehuwde-moederschap tot de
sociale pathologie (het sociaal afwij
kend gedrag) rekenen, alswel zijn
mede-inleider prof. Kooy die zich
volgens hem te berustend neerlegt
bij de huidige houding van de sa
menleving ten opzichte van de onge
huwde moeder dat zij daardoor de
status quo handhaven. Daarmee voor
komt of verhelpt men de problemen
van de groep ongehuwde moeders
niet: zij zal pas als „aparte" groep
met speciale problemen uit de samen
leving verdwijnen, zodra de discrimine
rende scheiding wordt opgeheven tus
sen deze groep en de overige alleen-
Een zware mijnstempel is het on
derwerp van belangstelling van
prins Claus, die op een diepte van
500 meter rondkroop in de mijn Julia.
De Prins, die meer ivilde weten over
de technische aspecten van de mo
derne mijnwinning, wordt hier o.m.
begeleid door (links) ir. W. P. Teeu-
toisse.
HEERLEN Prins Claus heeft de
tweede dag van zijn bezoek aan Zuid-
Limburg een bezoek gebracht aan de
mij-nzetel Julia van de N.V. Laura in
Eijgelshoven. Na een korte uiteenzet
ting over de werkzaamheden begaf de
prins zich ondergronds waar hij zich
van nabij op de hoogte stelde van de
mijnarbeid. Omstreeks half een volgde
een bespreking in het gebouw van de
gezamenlijke steenkolenmijnen te Heer
len, waar toelichtingen werden gegeven
door mr, M. I, P. C, van Thiel, voor
zitter van de Mijnindustrieraad, dr. A.
C. J. Rottier, voorzitter van de geza
menlijke steenkolenmijnen en de heer
Dohmen, voorzitter van de Nederlandse
Katholieke Mijnwerkersbond. Daarna
werd prins Claus op het hoofdkantoor
van de N.V. Nederlandse Staatsmijnen
in Heerlen ontvangen. Dr. Rottier
sprak bij die ontvangst als president
directeur over de actuele situatie van
de Staatsmijnen en mr. C. J. H. Huy-
ben gaf een beknopt overzicht over het
werk van de stichting „Fonds voor so
ciale instellingen der Staatsmijnen".
Later bracht prins Claus nog een be
zoek aan de werkplaats van dit fonds
in Brunssum.
In Sittard beëindigde prins Claus om
streeks vijf uur zijn Limburgs bezoek.
Mr. dr. C. H. van Rooy, commissaris
der koningin in Limburg en de heer
H. M. J. Dassen, burgemeester van
Sittard, deden prins Claus op het sta
tion aldaar uitgeleide.
staande moeders (weduwen en ge
scheiden en verlaten vrouwen met kin
deren). De hulpverlening, in de vorm
van de ongehuwde-moederzorg als spe
ciaal instituut, dat uitsluitend de pro
blemen van de ongehuwde moeder be
hartigt, zal dan ook moeten omschake
len naar hulpverlening voor alleen
staande moeders. Op de congresvraag
„tolereren of accepteren?" gaf dr. Milli-
kowski dan ook als zijn antwoord: on
voorwaardelijk accepteren.
Nooit
Prof. Kooy concludeerde dat de
maatschappij, die het huwelijk wil en
als zeer belangrijk ziet, er hoogstwaar
schijnlijk nooit aan zal kunnen ontko
men de ongehuwde moeder en
haar kind te discrimineren. Kiest onze
maatschappij heden ten dage nog voor
het huwelijk, dan zullen de ongehuwde
moeder en haar kind, hoewel mil-
schien niet direct antipathiek bena
derd, op zijn minst structureel gedis
crimineerd blijven.
EINDHOVEN Brabant is na Gel
derland de meest militaire provincie
van Nederland. Het is bepaald niet zo
dat de provincie Noord-Brabant zo rijk
is aan bossen en woeste grond, dat
daarop ongeremd steeds maar weer
een aanslag kan worden gepleegd.
In tien jaar tijd is de beschikbare
hoeveelheid bos en heide teruggelopen
met 75 vierkante meter per inwoner,
terwijl de bevolking snel groeit.
Het college van Gedeputeerde Staten
van Brabant, het dagelijks bestuur van
de agglomeratieraad Eindhoven en de
colleges van B. en W. van de vijf be
trokken gemeenten, schrijven dit in een
memorandum aan de Staten-Generaal
tegen de uitbreiding van de militaire
oefenterreinen bij Oirschot, Best, Veld
hoven, Vessem en Oost-, West- en Mid-
delbeers.
Ziektekosten verzekeraars
boos
DEN HAAG De Nederlandse ver
eniging van ongevallen- en ziekteverze-
keraars (NVOZ), de federatie van ver
enigingen voor ziekenhuisverpleging in
Nederland en de federatie van onder
linge verzekeringsmaatschappijen
(FOB) verwachten van een extra ver
hoging, van de loongrens ernstige nade
len voor miljoenen particuliere verze
kerden. Zij betreuren, dat aan de di-
rect-bctrokkenen. verzekerden buiten
het ziekenfondswezen, onvoldoende ge
legenheid is gegeven hun sociale be
langen in dezen te bepleiten. De 3 ge
noemde verzekeringsinstellingen zeggen
dit in een telegram dat werd verzonden
aan de leden van de Sociaal-Economi
sche Raad.
In een schrijven aan minister Rool-
vink van Sociale Zaken, waarvan een
afschrift werd gestuurd aan de SER,
uiten de verzekeraars hun bezwaren te
gen het voorstel van de Ziekenfonds
raad om de loongrens voor 1970 op
16000 gulden (een bedrag dat f 1150
uitgaat boven de wettelijk berekende
loongrens van f 14.850) te stellen.
Doordat reeds het voorstel is aange
nomen om de zogenoemde peildatum
van 1 januari tot. 1 november te ver
schuiven betekent het voorstel in de
praktijk aldus het schrijven dat
bij een loongrens van 16000 gulden en
een loonsverhoging van 5 pet. de loon
grens strikt genomen 16.800 zou wor
den.
Bovendien, zo wordt gesteld, is voor
bepaalde groepen werknemers die in
ploegenstelsel werken door een bijzon
dere wijze van berekening de loon
grens kunstmatig gedrukt.
Dat door dit alles het ziektekosten-
verzekeringswezen weer een stuk werk
terrein verliest en derhalve belangrijk
nadeel ondervindt, behoeft geen be
toog, aldus de verzekeraars, die het on
juist vinden dat, waar de financiering
van de kosten van de gezondheidszorg i
Nederland op twee pijlers berust, het
ziekenfondswezen en het ziektekosten
verzekeringsbedrijf, de ene pijler ten
behoeve van de andere kunstmatig
wordt verzwakt. Volgens de verzeke
raars is het voor een goed functioneren
van het ziekenfodns- en ziektekosten
wezen wenselijk, dat objectief en we
tenschappelijk onderzocht wordt of het
nodig is de loongrens extra te verho
gen. De verzekeraars zeggen niet be
kend te zijn met „bijzondere omstan
digheden" die een verhoging van dt
loongrens noodzakelijk maken, terwijl
ook van een „beduidende afname van
het aantal verzekerde werknemers"
van de ziekenfondswet geen sprake i».
SCHIEDAM Het openbaar lichaam
Rijnmond is op zoek naar 3000 ha „nat"
en 500 ha „droog" industrieterrein na
bij Rotterdam. Die gronden moeten ge
vonden worden binnen een cirkel dia
tot en met Moerdijk kan reiken.
Het erkent volmondig het grote be
lang van Rotterdam voor de nationale
economie, maar wil „acherper sturen".
Uit een economische studie blijkt, dat
Rijnmond tot 1990 uitbreiding van ha
ven- en industrieterreinen met 5000 ha
noodzakelijk acht. Op de Maasvlakte
zou nog 1500 ha „nat" terrein kunnen
worden ontgonnen, er is 500 ha voor
„droge" industrieën nodig.
Rijnmond wil de overslagfunctie van
de Rotterdamse haven ongeremd laten
uitbreiden. Als nieuwe industrieën zou
zij alleen super-industrieën willen toe
laten, die andere bedrijven in het ach
terland stimuleren. Voor andere haven
industrie moeten Zeeland, Amsterdam
of Delfzijl aantrekkelijk gemaakt wor
den. Er kunnen niet meer industrieën
in Rotterdam worden aangetrokken dan
de arbeidsmarkt (5000 nieuwelingen
per jaar) mogelijk maakt.
